Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 18, 6 May 1910 — E ALU KA PULE A HAKALAU. [ARTICLE]

E ALU KA PULE A HAKALAU.

E kaa Kilohaa* Ahonai, Welioa | kaaa: Mainah oka !t>33 ana mai o| oa lono oana e hoohauoli i us Hawaii no ka ae ia aoa mai e ko kakoa makuahine aloha e Ameiika e ae:a ke koho ana i ke kanawai. Waiona ke hanoli nei an e nonoi aku i na Hawaii apau e kakoo me ka ikaika ame ka puuwai aioha a makee i ka pono ame ka lanakila o ca pua Hawaii o keia moa e nee aku neL O ka waiona he kupua ino ia i moelolii mai, mai ko kakou mau kupuna mai a i ko kakou mau makua mai, a hiki i na pulapula Hawaii hou e nee nei, aohe keia he ninau hoopaapaa ia e kakou, aka, ke kukulu nei au i ninau oia keia: O ka poe apau i omo i keīa waiona ma kahi olelo ae he wai make mai kona hoomaka ana a hiki i keia wa a'u e k&kau nei i keia poomanao, heaha la na pono ame na pomaikai i loaa iaia ame kona ohanal Ke pane nei au i ka'u haina no keia ninau maikai, aohe pomaikai e loaa i ka mea e hoopaakiki ana ika inu waiona. Mai kinohi a hoikeana. Heaha hoi ka poino o ka mea inu waionaf Auwe! ina o ka ninau ia eia iho na haina e pili pono ai ka la i papaenaena. Akahi. Ina oe e hoomau i ka inu waiona, oia ke kahua o kou ilihune, nele, pilikia kou kino, kou ohana a nele| i na hoaloha maikai. | Alua, O ka inu nui i ka waiona oia |ke keehina niua no ka pono ole o kou | noho ohana ana, aia iloko o kou inu | nui ana i ka waiona ka nele o kou I home i ka ai, nele kau wahine i īia Ipono o ka noho ohana ana, nele pu I na keiki i.ka ai ame ka aahu kupono. A o ka oi aku o ka nele a iljhune o oe ponoi no. Oiai oe e noonoo mau aua iha e loaa īnai ana kou uku hana o ka pule a mahina paha, o kau mea mua e hooponojfono ai o kou aie waiona, nku a pau kou aie waiona, hoowalewale mai la ka mea waiona ia oe a haawi mai la i kiaha a i ole i hookahi omole waina no kou uku poho i kou aie i kou inu aiia apau a ma he wahi hoa kou ia wa pau pu olua a hookahi ka imi like ana a sahiohio like, pii hoi kou hoa a kii kela pau kana, ua pii iilo ae la hoi ka wela o ka wai make o ua kupnino nei, a pii kau namu luiliki i hiki ole ia oe ke hoopuka pono oiai oe, aohe i inu mamna aka i ka nui ana a kuonoono ka laau make iloko ou puka keia mau olelo aloha au i ka 'u wahine ame. na keiki aloha a ke Akua kiekie loa i haawi mai ai, a penei no ua elelo Iniliki sahiohio nei: ,"N'ever mind my friend, we drink, I get plenty money ,} i mea e pili pono ai kela mau olelo maluna ae, pii ka lima a pa'ipa'i ma kahi o ke eke o ka lole wawae he owe hoi kau.

I kahi wa ua loaa no he manao maikai i kou hoa a olelo mai no oia i ka olelo maikai peuei, f 'iuai uhauha loa oe oiai ua ike au ohana nui kou nolaila, ua lawa kaua" ia manawa aohe hoolohe ia aku oiai ua make ka lunaikehala maikai i ka waiawa, a lohe ole mai i ke a'o maikai a hiki i ka manawa i uhi iho ai ka mana o ka waiona ia laua pale ka pono. I ka hoi ana aku laki ke paa ole i ka makai a noho i ke pnhi poohu ka lae i ka 6.dala. lna ua pakele i keia haawina maluna ae, eia aku ka pilikia i ka home, i ka hiki ana aku i kauhale! ike mai nei ka wahine kamailio mai j kela me na olelo kaukau aloha no ka pilikia ohana a nele i ai ame ka i'a, heaha ka pane a ka mea i make i ka waiawa o ka waiona, auwe! ina ua lohe oukou i ka pane a ia poe, he keu a ka mea mokumokuahua a ku i ke aloha, ka makuahine aloha e hoomana•wanui ana e kokua pu i ka noho ohana maikai ana, ina no o ka pepehi mai o ua mea inu waiona nei i Ka wahine aole no hoi ua ike iho ua hewa no oia hoopau ae aole aka o ka pepehi no a make loa ka mea aloha he wahine ke kokoolua o ka alo pu ana i na inea o ka noho ohana ana; aka i ka waiawa hoi keia o ka waiona make ka wahine a pau ae ka ona o ka hopena lewalewa ka lehelehe o ke kolohe, a o ka hopena paa a ku ka hewa he li ma ka amana ka hoopa'i i ka hala ana aku o na ma!kua, auwe ka mea ehaeha ina he mau | keiki, iho koe auwe ka mea luuluu o ka naau.

A ina aole i make ka wahine ma ia pepehi ana, aka ua puu nae ka lae kahi ke pohue puu na maka upepe paha ka ihu mamuli o na hana uko ole a ka mea inu waiona alaila e paa ana i ka halepaahao, hOokolokoloia a hoopa 'i mai ka lunakanawai he 25 a 30 dala no ka hoeha ana i ka wahine, i kahi wa na hoopa'i hoopaahao pu ia mai me ia 2 mahina o ia lihaliha okoa akn no ia. Ke nana aku, penei, ino ka helehelena u 'i o ka mea aloha he wahine aole hoi peia kona ano i ka loaa ana mai ia oe e ka mea inu waiona aka nau i hana aku a ino ko ia la kii maikai a ke Akua i hana mai ai, nele ka wahine ame na keiki i ka mea ole nana e huli i ko lakon ola i kahi wa no ka hiki ole ke alo ae oiai oe aia iloko o ka halepaahao kahi i hana ai i uku no kau inau hana ino a aloha ole, noho ka yrahine a kuko penei au e pono ai me a'u mau keiki a hookoia ia manao, i ka hemo ana mai o ka mea kalohe, he hoaa ka mea loaa, a o ke kaawale loa iho la no ia o ka mea i hoohuiia ma ka berita maemae o ka mare a hele aina pilali. O keia kahi haina o ka ninau o ka haina weliweli ioa keia o ka inu waiona. Eia keia haina, o ka inu waiona ka mole o na liana karaima he nui a ina e huli pono ia ka hoike a ka Aha kiekie no ka nui o na hihia i paa ma ka lakoo hoike he ku no i ka walohia. 0 kahi mea ino maoli, oia no keia ke hoomau ke kanaka i ka inu ana i ka waiona he iiihnne mai ka hopena. O ka noonoo o ka mea inu waiona he mau noonoo lalau, a pono ole na hana he mau hana kn ole i ke kulana keonimaea a Kristiano hoi. I kahi wa ua lilo ea holoholona i mau boak»ha niai* kai no ke kanaka inu waiona, e moe ana oia ilnna o ka papahele kopono ole i ka ntoe!a eia i ka wa ona oie e pala ana ka holoholona i kona waha, ihu a pela aku, e hanaino ana keia mea inn waiona iloko o kona lole wawae oiai nae he hana hilahila loa ia aana i kona wa i ian ole i keia kupuino he waiona. Ina he hale maikai kaaa i knkula ai a hoopiha ta oloko i aa lako hale xoaikai hiki mai ka wa ona oiai ua ina ani i <ka waiona ua lilo na pono hale 1 hoomail&ni ia ai i ka vra oea o!e i ka waiona i mea hehihehiīa e ke kanaka ona. A pololei kela mau olelo

ai3 ka Bcke Xai p«aej: ij Mii liaawi ; ka imua o aa paaui a aehiheii wilei* iko lakoa mau w&wi*. jw!a so m« na poao hale maikai ssna maī a ka mea iim beisaebx waie ia E.O na mei ntaika: e k->34 aua wawae ica w&īo&a. I ka paa aoa *e o ka o*ss noa. he kaka!e mai hoi kau i k& hali koo »na aka me ka hookoa e !»aa ai Me keia maa hoakaka aaa a'u ia k*koa na HaTraii aole au e a'o aaa x &a lahui e aka, ia kakoa iho no na. Hawmii. kuu Ui, kuu koko aloha inie kau i*o kookahi. e ala like ae kakou e ku like Uuaa a kakoo lok&hi me ka puuwai, oiaio puni ole i ka hoowaiewmie houia mai me keia mau olelo he z&ea maikai ka waiona he mea e loaa uui ai ua hoalo&a. £a, he keu keia o ka oielo palaualeio ioa 7 aole o "aa hoaloha e a*o mai aua ia oe aole e iau i ka waiona] ke loaa ia oe, aka o ua hoaloha kamau kiaha no ke loaa aaa ia oe. no ka poe i waiho akti i ka waioaa uo lakou na hoaloha maikai ea'o mai aua ia oe iaa mea maikai apau no kou lawelawe hana |ana T ka noho home arta ame na mea ; maikai apaa aia ma ko lakou mau home Ihe hauoli, ka makuakane, ka makuahine, a pela pu me na keiki. Aoie e loaa kela mau haawiua i ha'ia maluna ae i ka poe inu waiona ole.

Auhea oe e ka mea e hoopaakiki aua i ka maikai o ka waiona eia ka'u hoakaka hope no ka waiona. ina oe e hoaluulu i ka nui o na oniole rama au i inu ai inai kou hoomaka ana e iuu a hiki i kou la e heluhelu nei i keia hoolaha.'e oluolu oe e helu pono a ha'i mai Ehia omole waina, ehia omole gini, ehia omole waikeke, ehia omole barani. ehia kalani a i olē omole auwaipa Hawaii. l Ina oe e ka mea inu waiona e helu pono a houluulu i ka nui o na omole alaila e loaa ana no ka huiua oui o uaj ano rama au i inu ai, ka nui o na omole arae ke kumukuai like ole o ka; waiona i kou hoohuihui ana. e loaa no! ia oe ka huina nui ona daia. Ina kaua e noii pouo ana auwe he keu ka inea ehaeha o ka manao a e kulu inaoli ai no ka waimaka a hoomanao ae i ka nui o ka ino ame ka lapuwale maoli o keia mea o ka waiona A ina oe e hoao e waiho i kela kupuina o ka waiona a hala he hookahi pule a mahina paha alaila e huli iho oe ehia omole waina, gini a pola aku itoko o kou home a ina he kanaka paa mau oe i ka halepāahao no ka ona ame ka pepehi wahine no ka ona, a lioopa'i mau ia no keia mau hewa a ka waiona i alakai hewa ai ia oe, auwo he mea hauoli nui nou, kau wahine, na keiki ame kou mau hoaloha inu waiona ole i ka ike ana nriai ia oe ua kaawale ae oe mai ke ki r olepo a ka poe iuu waiona e moe ai. O ka mea oi loa aku o ka hauoli 0 ko kakou Haku aloha o lesu e hauoli ana oia ame na puali Anela o ka lani i kou huli ana a o kakou no apau 1 a e lanakila ana ka kakou mau pua [ Hawaii hou e ulu ae nei,—aole lakou e lilo i luahi na waiona e like me kakou, aka, e ulu ae ana lakou me na haawina o ka pono o ko Kristo aupuni, a o ka hopena, e lilo aku ana ka kakou mau- keiki aloha, moopuna aloha i mau kanaka a wahine no ka pono mau loa. Nolaila, i ko'u hooki ana i keia ke nonoi nei au ia kakou apau na Hawaii mai hoolilo i keia ninau i ninau e hoopaapaa ai a e ku-ee ai ko kakou noho lahui ana. E hoao kakou me na inanao lokahi ame ke aloha i na pua Hawaii hou e ulu ae nei o -Hawaii lahui ka tnanadlana t> kakbu o keia mua e nee aku nei. t Ke pule nei au na ke Akua no e haawi mai i ikaika no kakou a lanakila ma keia ninau "Kupuino he Waiona. M Owau no Hoaloha no ka poe inu waiona. * Kona Akau, Hawaii. Aperila 2S, 1910.