Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 18, 6 May 1910 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

MOKUNA LVIII. "Aole pela. aka owau ka mea i loaa ai ua kaikamahine la i kela la aku Dei. a ke kali aku nei o ka uoea mai o ke kanaka i ma kemake maoli i kela kaikamahine, no ka nka ana mai ia'n he eloa kaukani dala i keia j>o." • Eia hoi palia ko*u manao hopohopo, ua lohe au i ke kamailio ia, he akua lapu ka ke ano o keia makaikiu, a o ka helu ekahi i ikeia maloko nei o keia kulanakauhale." W A owai ke kanaka nana e uku mai ana i kela mau kaukani dala ia oe?' ? •'Ke kamaaiua la no hoi oe ia Kalaka, nana au i hoolimalima mai e huli i kela kaikamahine, a ua kukakuka au me ia i keia la iho nei, a o keia ka po ana e haawi mai ai i ko'u uku," ia laua no nae e kamailio ana o ka wa ia i komo maA ai kekahi kanaka elemakule, a ia wa i awihi mai ai ka bakipa ia Tom, a hawanawana mai la: <4 E akahele loa-oe e Tom i keia po. no ka mea ina aole au e kuhihewa, eia oe ke pulapuia nei, a o ka inea e halawai pu mai ana me oe, aole ia o ke kanaka au i makemake ai, aka o ke kauaka nāna oe e punuku mai ana a paa e hiki ole ai ia oe ke ike i na palena o Kalepoui/' "Na ? u ia e nana pono akn ina hana pnlapn ma ka aoao o kela ikauaka, a mai hopohopo oe e kuu hoa no*u nei," wahi a ka pane a Tom. Ua komo loa mai la no ke kanaka malihini i hoohalike iaia iho me ko Kalaka ano a ku ana imua o kahi kuai rama, a noi aku la e haawi ia mai i kiaha bia nona. me kona nana ole mai i ka mea e noho aku ana ma kekahi aoao ona. Oiai nae ka bakipa i kii aku ai i omole bia no ka malihini, o ka wa ia a Toin i hele mai ai a paa mai la i kona lima .uialuna o ka poohiwi o ke kanaka malihini a i uiai la: "Alo! ke ole au e kuhihewa, ua ike mua no au ia oe, aole anei pela e kuu hoaloha?" Ua huli ino ae la ka malihini, a me ke ano kahaha pane aku Ia: "Auwe! o oe anei ke olelo mai nei i kou ike mua ana ia'u? Malia paha o kuu hoaloha kau o ka ike ana, ua kuhihewa mai nei oe ia'u o ua hoa nei ia o*u?" "O oe ka'u e ike aku nei, ua kulike loa oe me ke kanaka a ? u o ke kamaaina mua ana." "He mea kupaianaha maoli ka keia. i ke kulike o ko'u ano me kau mea o ke kamaaina ana!" "A owai kou inoa la, e lohe mua aku hoi au i kou wa.hi o ka hele ana mai nei? v "Me a'u no ko'u inoa, aka o ka mea oiaio no nae ea, aohe ou kuleana e ninau mai ai i ko'u inoa." "Ina hoi paha oe e hoike mai ana ia'u i kou inoa, alaila na'u e uku aku i na kiaha bia o kaua, pehea ia i kou manao?" ēUa huli pono mai la ke kanaka elemakule imua o Tom, a imomai la i kona mau maka,*me ka ike ole mai o ka baklpa i keia a ana, a hooho ae la: "Akahi no au a hoike aku ia oe, aole e hiki ia'u ke inu he elua kiaha bia i ka wa hookahi," a hoomau mai la no oia i ka imoimo ana i kona inaka. "Ua pau ae la no ko*u hookikina ana aku ia oe, akahi au a ike i kou pilia maalea e kuu hoa, nolaila inuia hoi paha ko kiaha biar MOKUNA LIX. 0 keia ka hoomaka ana aku o kekahi hana ano nui, he hana hoi e hakoko ai mawaena o ka make ame ke ola, no ka hoopakele ana mai i ke kaikamahine hewa ole mai ka lima mai o ka poe hakihaki kanawai. Ma kela mau olelo hope a Toni o ka hoopuka ana aku imua, o ke kanaka elemakule malihini, o ia hoi no ka piha maalea, ua li-o ae la na maka o ua elemakule la. a awihi iki aku la i ka bakipa, me ka pane aua mai: "He hana maikai ole po*u ka noho hou ana iho maloko nei o keia wahi, no ka mea ke hoomaopopo aku nei au i ko olua ano, me he mea la ua kamaaina mua olua ia'u. M "Heaha keia au e kuu makamaka e kukahekahe mai nei, e hoi mai kaua maanei nei e noho ai! E hoike mai i kou inoa ia'u, a na'u e hoouna aku i mau kiai no ka makaala ana i ka poe hoopili kia mai ia oe!" , "O Keoni ko'u inoa la i lohe oe, a iua he makemake kou e ike ia'u e hele ae oe ma ka helu 43, ma ke alanui Momi, o ko'u wahi ia e noho nei, aole keia o kahi e kamailio ai ina he hana kekahi au," me ka anehe aua aku o ka maiihini e puka iwaho mai ka hale inurama aku. "Alia hoi paha oe e hoi koke e Keoni!" i kahea aku ai o Tom kcx&a minamina no ka huli hoi koke o keia kanaka malihini. hele hon ae kaua e inu wahi rama hou, i hookahi wale iio hoi wahi kiaha, o ko*u hookuu aku no la ia oe e hoi." "Ua hoike mua aku nei no hoi au ia oe ? he hookahi wale no o'u kiaha e inu ai, nolaila he mea makehewa wale no kou hookiki na ana mai ia'u no ka mea aole au he kanaka hahaki i ka u mea e kamailio ai." Ua hookokoke loa aku la nae o Tom ma ka aoao o ka malihini a hawanawana aku la: <4 He mea maikai ole maoli keia au oka hana ana mai nei!" w O ka mea hea la kau e uinau mai nei ia'u," wahi aka malihini. «O kou hele ana mai nei hoi ma kena ano hoano e ou e Kalaka." 4*Ha! ha! ua knhihewa loaia oe e kuu hoa, mai manao paha oe o kou ike ana mai i kekahi kanaka malihini e like me a ? u nei, o Kalaka iho la ko'u inoa, he keu no hoi ua lohe aku nei no oe, o Ke<mi au." 1 ka pau aua o keki mau olelo a ke kanaka malihini o ka puka ana aku ia Tom, o kona puka mai la no ia iwaho, a holo mai la no hoi o Tom mahope mai ona, a paa mai )a i kona mau lima, a pane mai la me ka leo kakana. <4 Mai manao oe e Kalaka, ua nalo kon ano ia'u, aka ua ahuwale oe ma na ano apan. a ke kauoha aku nei au Ia oe, e hoike mai i ka hiki la oe ke hooko i kau mau olelo ame ka ole!" 'Akahi au a ae aku ia oe, owan io no keia. aka aole loa nae o'u hoihoi iki i kou hoao ana e hoikeike wale i ko*u ano imua o kela hakipa, no ka mea oia kekahi o na kanaka lapmale loa." %"Heaha la hoi, eia hoi paha kaua iwaho nei o keia wahi i keia anawa, nolaila aole au hopohopo ana i koe, no ko'u kumakaia $ku ia oe i kek&hi mea mawaho ae o ,kaua i keia manawa.

"Maiia {<iha na haha'i wale ak« nel oe i kela kanaka i ka kaua * hana o kela |m> ea?" j •'Aole au i kamailio iki aku nei iaia i kekahi mea. a oiai no j hoi ua hoano e mai nei no oe ia oe iho e knhihewaia mai ai he ka-j naka maiihioi I>a, noiaila aoh? oia i hoohuoi iki niai nei no». e I ho|H>hoj»o a i oe no kela kanaka." i ••A heaiha kau hana i makemake ai e hoike mai ia'o. i aluain mai ai oe ia*u i keia po?" " | "Me ko ike iho no ka hoi i ke ano o ka kaua hai& o ka hoo-! holo ana o kou ninau koke mai 1a no ka ia ia u. me he mea ia he mau kanaka malihini loa kaua kekahi i kekahiP & 4 *>'o kela kaikamahine paha hoi oka loaa .ana ia oe, kan i makemake ai e hoike mai ia'u ea?" 4 *He keu no hoi, no ia haua ka kaua o ka hooholo ana. e hui pu ma keia po? v "Ano kanalua no au i hilinai ana aku i kau mau olelo no ka loaa io ana o kela kaikamahine ia oe, malia paha he kaikamahine okoa loa kau e hoike mai nei i&'u?" "Aole kela he kaikamahine okoa aku. o ke kaikamahine no au e makemake loa nei e loaa." "31alia nae paha na loaa kona inoa ia oe ea, ina pela e hoike mai ana oe i kona inoa?" "He keu no hoi o ke kaikamahine no au o ka hoolimalima ana mai ia makou, e hele e huli, oia o Misw I>ete Lanada!" "Alaila, eia io anei ua kaikamahine la malalo o kou malo i keia manawa?" "Nau no ia e ike nou iho, a ina e hiki ana e loaa ua kaikamahine la ia oe, e haawi no au i elima kaukani dala no kou luhi!'' "Aole no o kana mai ka nui o kena mau daVi au e Tom." "He nui hoi paha, a aole paha i oi aku ia mau dala mamiia o ka waiwaiio o kela kaikamahinel" "Pela io ka hoi, ke pulapn wale mai nei no paha oe e Toin ia'u e puni aku ai au i kena mau haanui mai au." "Ua kokoke loa au e haalele ia oe e Kalaka. Aole no au i malihini i kou ano, a ke ik6 aku nei au, eia no oe ke hoao mai nei i kela mau hana kolohe maamau au." t ''Healia auanei ka*u mau hana kolohe, o ka imi aku ka i ka mea oiaio, ko ? u kumu e kapaia mai ai ike kolohe! A ina aole e loaa aku ana ia oe keka»hi mea mai ia'u aku. ihea oe e lawe aku ai i kela kaikamahine?*' '"E lawe aku ana au iaia a liaawi aku iloko o ka lima o ka makaikiu, a oia auanei ka mea nana e haawi mai ia'u i na dala au paha e minamina nei ika uku ana mai ia J u 110 ko'u luhi." "He keu aku ka lioi ka nui o kou ike e Tom." "Mai mauao mai no paha oe, he holona au ma keia hana. Ina no aole oe e"nku mai ana ia'u. alaila e liele aku ana au e huli liou i kekahi poe okoa aku, a ina e aa mai ana kekahi mea e uku ia'u me ka maikai, oia auanei ka mea a'u e haawi aku ai i kela kaikamahine." Ua noke loa aku la no ua mau kanaka nei i ke kamailio a haia okoa he hapalua liora, a ia wa i pane aku ai o Kalaka: "Ina o ke kaikamahine pololei io ka i loaa ia oe, alaila aohe a'u mau kolohe hou ana aku ia oe e Tom, lie makemake wale no ko'u e hooliuahualau aku i ole ai e poho ma'uwale ka r u mau dala e uku aku ai ia oe." "Aole loa o'u kanalua iki no ka pololei maoli no o ka loaa ana o ke kaikamahine au e makemake nei, no ka moa ua kailiia mai oia e a J u mai kahi mai a Makaikiu Uwila oka hoonolio ana aku, i ole ai e hoopilikia waleia aku e oe ame ko kokoolua." "Akahi au a i aku ia oe, o ua kaikamahine nei io kena a'u e makemake nei e ike, a akahi no au a hooia aku, eia me a'u na dala makana no kou luhi e Tom." "Ina hoi ha ua makaukau oe ma kou aoao, alaila o ka wa keia a« e haawi mai ai i ua mau dala la." i pulale koke mai oe e kuu hoa, aole anei oe i inanao, he hana naaupo ma ko'u aoao ka upu mua ana akn no ka manu iluna o' ke kumulaau Eia nae paha ua kaikamahine la ma kahi kokoke ae nei, e ihele koke aku ai kaua e nana iaia i keia manawa ea?" "Ina hoi ha eia oia ma kal)i kokoke, aohe hoi he pilikia ana, 0 ko'u lawe koke aku no īa ia pe ilaila, aka aia oia ma ka Mokupuni Loihi, a he. elima mile ka mamao mai keia wahi aku e hiki ole ai ia kaua ke hele wawae aku ilaila." j "Alaila e hele aku au e kii i kaa no kaua e hele aku ai, a ej kakali malie oe a hiki i kuu hoi ana mai." I "Ae, he alahele maalahi loa ia e ike oleia mai ai kaua, aka au- j hea nae oe e Kalaka, he hookahi a'u mea i makemake ai e ninau aku ia oe." "0 kau hana mau no hoi ia e ninau mau mai nei ia'u, a heaha keia ninau hou au i makemake ai na'u e pane akn?" "Ua makemake au e ninau aku ia oe, heaha la kou kumu o| ka hele ana mai e hui pu me a'u malalo o ka aahu huna, aole hoi ma kela ano maa mau ou, i kamaaina i na mea apau?" "No'u ponoi iho ia kuleana, a heaha auanei kou pilikia ma ia mea? "No ko manao nae paha o kaa ole ka pono ma kou aoao ea, ke hele mai oe ma kou ano maoli?" "Me a'u ponoi no ko'u mau manao, heaha auanei ka'u mea e hoike wale aku ai ia oe?" "Mai manao oe e Kalaka e hana kolohe mai ia'u, o ike auanei oe i ko mihi." "Aole paha ko'u he kolohe, he hoomakaukau mua no ko'u i ke alahele maalahi ma ko'u aoao, uo ka mea eia ka auanei oe ke manao mai nei e loaa wale aku no ka'u mau kaukani dala elua ia oe, me ko hoike ole mai i kela kaikamahine, a o ko'u ku no ia i kahi o ka hoka." "I mea e hoopokoleia ai ka kaua mau olelo, e hele koke akn oe e kii i kaa no kaua, a iloko o ka hapalua hora. e loaa ae ai au ia oe ma ke kihi o ke Alanui Alo ma ka aoao o ka nwapo Burukalina." "E kii koke aku ana au i ke kaa i keia manawa ano, aka o ka r u wale no e kauoha aku ia oe e Tom, mai hoao iki oe e lawe mai i kekahi hoa me oe, o ike oe i ko nele i na dala mai ia*u aknī" "Heaha la hoi, e hana pololei mai oe e kena elemakule, a pela oe e ike mai ai ia'n e hooko aku ana i na mea apan me ka pololeL" "Akahi au a manao i keia manawa, eia oe ke hoike mai nei i na mea oiaio wale no. a he pono hoi ia'n ke hilinai aku ia oe e Tom." Ua hene malie iho la ka Tom, aka. a i aku la: "Aohe hoapaa pa hou ana iho. o hele hoi paha e kii i kaa no kaua, a iloko o ka iapalua hora, e loaa no au ia oe i kahi a'u o ke kamailio ana aku nei." U la'u e hala aku ai, mai noho oe a hoike wale aku i na mea a kaua i knkaknka iho nei, ina oe e komo hou akn ana iloko o kela hale momma, uo ka mea aole kela he bakipa e hiki ai ke hilinaiia." Me kela mau olelo, i haalele mai ai o Kalaka, hookohukohu i kona hoa. a komo loa akn la hoi o Tom noloko o ka hale innrama, me ka minoaka maluna o kona man papalina, no kona manao loa. e lanakila ana oia maluna o ke kanaka ana o ke kuhihewa loa ana o Kalaka. MOKUNA LX. Ia komo ana akn a Tom noloko o ka hale innrama, kahi a ka hakipa e noho mai ana, na pane akn la oia me ka akaaka pn. v w Ua kuhihewa maoli oe e Sanad&> he kanaka okoa kela o ke komo ana mai nei. O ko T u noke aku nei paha ia ika niele, a hikf 1 kona ae okoa ana mai nei. oia no o Kalaka, aole o ke kanaka au 0 ka hoomaoe mua ana mai ia'u, no ko'u koloheia." 1 (Aole i paiL)