Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 18, 6 May 1910 — HOAO NA LIMAHANA RUKINI E HOOHAUNAELE Pau Nae i ka Puhee Mamuli o ka Nokeia Ana i ke Kiki me ka Iliwai e ka Puali Makai. [ARTICLE]

HOAO NA LIMAHANA RUKINI E HOOHAUNAELE

Pau Nae i ka Puhee Mamuli o ka Nokeia Ana i ke Kiki me ka Iliwai e ka Puali Makai.

0 na limahana Rukini hoopau koalaala i laweia mai nei ma ke ano i mau limahana no na mahiko a e noho palaualelo -tnat nei makai o Iwilei a ma kekahi mau wahi e ae o ke kulanakauhale o Honolulu, ka poe e hoaano nei e ku-e i na kanawai ame na luna aur puni Aiuerika, ua loaa aku nae ia lakou i ka manawa hope loa, ka mea e loaa aku ana ia lakou. Ma ke ahiahi o ka Poalima i hala aneane i ka hora eono, ua hoea ae la i ka halewai he mau haneri Rukini, na kane ame na wahine me na keiki a hoomaka'uka'u aku la i ka oihana makai me ke kahea ana me na leo hooweliweli me ka wiliwili.ana i ka lakou mau puupuu a e kahea ana me ka leo nui e hookuuia mai o ko lakou alakai ame kekahi poe e iho ekolu i hopuia ai mamuli o kekahi palapala hopu i hoopuka ia mai e ka Loio Kuhina. No kekahi manawa ua manaoia aku e komo ana kela poe apau iloko o ka halewai a lawe mai i na paahao mai ka lima mai o na makai'oiai he uuku loa na wahi makai e ku ana i kela manawa e hiki ole ai ke ku-e mai ia lakou. Aka nae. aole ka Makai Nui Jarrett i hopo mai i ko lakou nui ana. o kona haawi ana mai i manawa lawa kupono no lakou e hana aku ai a e walaau ano ole aku ai, ua kauoha koke mai la ia lakmi e hoo; kaawale ma Mlii e a v ke houko oifc lakou i kana kauoha o ka hana wale no i koe o ka hoohana mai o na makai i ka lakon mau newai 1 ka wa i ka'i huakai aku ai kela poe hoohaunaele a ku laiua iho la mamua mai o ka halewai ua hookunanaia ka oihana makai ia manawa mamuii o ka uuku o na makai e akoakoa ana ia manawa oiai o na makai i ku i ke ao ua huli ka iakou. uwaki a o ka poe mnkai e ku mai ana no ia po aole i hiki aku. Mawaho ae o ka Nui ame ke kupakako he elua a ekolu paha

makai malaila ia manawa, a hoomaka aka la ka Makai Kui e kahea i kekahi poe kokua m&waho ae me kona hoao pu e kahea i ka puali makai. Ūa kelepona koke aku oia i ka Loio Kuhina ame ke Kakauolelo Mott-Smith me ka hoike aku ia laua i ka hana a na Rukiai ame ke kul'ana kupilikii i loaa iaia ia manawa. Aohe mea hookahi ma ka V,alewai i kela manawa i maopopo i ka cl«lo a kela poe, o ka mea wale no i hiki loa ke hoomaopopoia aku ma ka lakou kahea o lea inoa o Vasilieff, ko lakou kokua me he mea la o ko iakou maiiao nui e noi aku ana e hookuuia mai oia ame kekahi poe e iho o lakou i hopuia ai. Mahope iho, ua hoea aka ia kekahi kanaka i biki ke lohe. i ka olelo a kela poe a ma ona la i kamaaku ai ka Makai Nui e hoike aku i c kela puulu e hookaawale aku mai kahi aku a lakou e ku pohai ana. I ka wa i hoikeia aku ai ia lakou ka makemake o ka Makai Nui nō ka hookaawale ana aku ia lakou aohe hooloheiu mai o kana olelo a noke nui mai la no i ke kahea ia Martin Grune ka maheleolelo he kanaka i maa a i kokna ia lakou ma kekahi mau manawa mamua aku. Ua huliia o Martin Grune ma ke kelepona aohe nae he loaa a mahope wale iho hoea aku ana, aole mamnli o kona kiiia ana aku, aka mamali o kona lohe ana aku i kela haunaele. T leona hoea ana ae ka ua hoike aka Makai -Nui i kona manao iaia a noi aku la e ninau aku oia i ka poe Kukini i ko lakou makemake a o ka lakou o ka pane ana ae he makemake lakou ia Yasilieff. Ua hoikeia ae ia lakou ua paa o Vasilieff i ka hopuia e like me ka manao o ke kan&wai a nolaila aole e hiki ke hoihoi aku ia Vasilieff ia lakou a hoomano pui mai la no i ke noi ana e hookuu aku iaia. ,Ua kauoha hou aku la ka Makai Nui ia lakou e hoo-, kaawale aohe nae he neen aku a hoo-.

tsaa ni*i la no i ka walaaa aoa me ke kahea ana e hookuuia aku ca paaLao eha. Xo ka ae oieia aku o ka lakoa aoi tia noi ae ia ka kekahi o na alakai iakou ina paha e hiki aaa ke helaīa na pahao? Ua hos aku la ka Makaī Nai e aana ī ke kanawai a kahea aku !a i ka Loio Kuhina e hoakaka m&i, a mahope o kar maopopo ana ua hoike mai ia k» Makai Nui ua hiki ke hookuuia oa paahao ma ka bela ke waiho aku nm dala be £7-s«> ao ka mea hookahi. Ma ia wahi ua hoka iho la ua poe Rakini ia. no ka mea aohe a lakou dala e Jsiks ai ke beia i na paahao a he hoomahnahua hou ana ae ia i ko lakou huhu a nee nui aku ia a kuku mamna pooo o ka paka. I kela manawa o kekahi o kela poe Kukini ka i walaau ae a nui ka leo e lohe pono mai ai ko lakou poe apau me he mea la e oleio aku aoa paha e hanala kekahi hana i kumu e hemo mai ai o kela poe o lakou. Ua ikeia ia manao mahope mai oia kona makeoiake ana e waiho aku bepe apau ma kahi o na paahao a e hookuuia mai 0 Vasiiieff. E like me ka nui o na bepe a ka Makai Nui e makemake ai e hoopaa aku pela ka nui e haawiia aku iaia. Ua hoole kokeia mai kela manao e Makai Nui Jarreti a nee hou ae la aa poe la i ka uwa me ka pakake ana ma ka lakou olelo i hiki ole ke hoomaopopoia aku ka manao. *'E ha'i aku oe ia lakou he mea pono ia lakou e hoolohe i ke kanwai. Ua hoonohoia niai makou maanei e hooko aku i ke kanawai a e hooko aku ana makou ina aole lakou e hookaawale aku ana mai keia wahi aku a hoi aku 1 ko lakoU mau pupupu hale. Ina he makemake ko lakou e hoouna mai i kekahi poe o lakou i wahaolelo ma ko lakou aoao no ka hoomaopopo ana i ka bela o Vāsilieff he hapa maikai ia a lakou e -hana mai ai a e hoi aku ka hapanui," wahi a jka Makai 2Sfui i ka maheleolelo. t Ua hoikeia mai la ka *manao oka Makai Nui imua o lakou aohe nae he hooloheia aku o kana olelo, a ma kahi ka o ko lakou huli hoi aku, ua nee nui ae la i ka uwa me ka wiliwili aku i ka lakou mau puupuu me he mea la o lakou ka oi aku o ka ikaika. Mahope mai o ia manawa hoi liilii aku ana na makai o ka po; ia lakou i hiki aku ai ua kauohaia aku lakou e aahu mai i ko lakou aahu oiliana me ka lakou mau newa. I ka wa a ka Makai Nui i ike ai ua hoea aku he umi-kumpmalima mau makai malaili ike iho la oia ua lawa loa ka ikaika ma kona aoao e hoonahoa mai ai i keia mau lianeri Kukini, aia ma o ka ekolu a eha paha haneri ko lako'u nui. Ma ke kauoha a ka Makai Nui ua hoike kou mai la ka maheleolelo i ua poe la ua makemake ka Makai Nui ia lakou e hoi, a ina e hoopaakiki loa aku ana lakou i ka laina ana malaila e hana mai ana ka Makai Nui i kekahi hana no lakou e hele koke ai. I ka hoikeia ana mai o ka manao o ka Makai Nui imua o lakou ua palua ia iho ka huhu o kela poe a noke nui hou ae la i ka uwa me ka hoole aku i kona manao. -Pii ae la ka maheleolelo a lnna o ka puka aniani a kahea mai la i ua poe hupo la e hookaawale koke o lauahi oiai na lima o ke kanawai, aohe jiae l)e ,hooholoheia aku o kana kamailio a fiee ia aku la oia i ka uwa. I ka wa o ka maheleolelo e noke ana i ke kamailio i kela poe ke hoomakaukauia mai la ka iliwai e kekahi mau makai nie ke ku makaukau o na makai mahope o ka puka. 0 ka hana, hohewale a kela poe oia ko lakou hoihoi ana i na wahine ame na kamalii mamua a pee mai na kane mahope o lakou me ka manao e hopo aku ana na makai no ka ike aku i na wahine. Iko lakou wa i kauohaia mai ai no ka manawa hope loa e hookaawale ua noke aku la ua poe la i ka uwa aole lakou e hoi ana a maluna o ke alanui lakou e moe ai ia po. Ia manawa ua kauoha koke aku la ka Makai Nui e hookuuia mai ka wai a o ka poe apau mamua pono o ka puka aniani ua pau loa i ka pulu. 1 ka wa i loaa aku ai kahi kowa iki ua komo mai la na makai mawāena o na wahine a loaa mai la na kane a nokeia i ka hahauia me na newa me ka puupuu kekahi poe a he huipa mai hoi ka na makai kaulio. Aole ka i ikeia kekahi haunaele nui ma na alanui mamua aku e like me kela; e uwe ana na wahine ame na kamalii e hailiili ana no hoi na kane i ko lakou wa e pa aku lai' i na hauna newa ame ka pohapoha 0 ko lakou mau kua i~ka huipa a na makai kaulio. He ekolu mau makai ikaulio o kela manawa. Ua hookaawale |mua ia na alanui no ka hoomakaukau 1 mua no kela hana oiai ua piha aku oha'i o na alanui i ka poe makaikai i kela m?nawa, a i ka wa i puka mai ai ua kauoha ua lele like aku la na makai kaalio maluna o lakou me na huipa a he like maoli no ka kela poe me he poe holoholona la. ka nokeia i ka hili. I ka wa a na makai e noke ana i ka hili me na huipa ua paaia ae la na keiki iluna i loaa ka palekaua no na kane me ka manao paha e hopohopo mai ana na makai i ka hili mai no ka ike mari i na keikl llilii e paaia aku ana imua 0 lakon, no ka maka'u mai o eha na keiki. I na makai kaulio e noke la i ka hili me ka lakoa tnatt hnipa ke noke mai la ao hoi na makai helewawae mahepe me ka lakou mau newa ame na puupua lina a he pohapoha ka ia o ke poo o aa Kukini i ka paopuu a na makai. I ka mao ana ae o kela hana ua ikeia aku la na poe la e holo ana me ka puliki kekahi poe o lakeu ina poo, e uwa ana no hoi kekahi poe a o na wahine ame na keiki e noke ana i ka uwe. Hookahi kane ame hookahi keiki i loaa aku e waiho mai aaa i ke alanui a e paa ana i ke poo. O kela keiki i loaa aku ai e waiho ana i ke alaoaī oi* no ke keiki i paaia ai e kekahi kaaaka i mea paluiu aka iaia i ole ai oia f pa mai i ka huipa a ka makai kaulio. o kahi nae i laki ai ua hoi hon mai la ka makaahine e kii a lawe aka la i ua keiki la. I ka hiki aaa ako o ua poe la i ke kihi o ke alaaui Kalepa ,ame Betela ua hoi hou| mai la kekahi poe hupo o iakou. Aohe 1 haawi aku &a makai i maaawa no lakoa e walaau hou mai ai ua hoopaa iho la i ka iakou mau newa a lawelawe lima maoli aku 1» i aa kaae. O kela kaaaka Hukiai nā&a i paia i kela keiki i palekaaa aona oia kekahi \ hal? hou mal nō koaa lawa ole paha i ka manawa maa a asiki hou mai i aaia aaaa. Oia ka o lakou i loaa pono ka auwae i ka maaa paika a kapakahi ka

auwae i kahi e a i kona wa i ala ae ai iluna ku ka ea o ka lepo o ke alanui me ka nee o kahi keikl uuku e hahai ana mahope ona i ka nwe. Ii ka ike ana mai o kekahi Kukini he kanaka nui ae ia me kekahi maa wahine i kēla eha o kekahi o lakoa ua hoi hou mai la i kahi a na makai e ku aku ana me ka makaukau e haawi aku i haawina na lakou e a'o mauia ai, a hakalia no ia lakou a kokoke mai o ka haawi kokeia ako la no o kekahi mau puupuu mahanahana loa i loa ole iaia mamua. Uoko o eiima miiiuke ma Ja hope iho ua pan loa ua poe Rukini la i ka holo a ma kahi nae o lakou i nokeia ai i ka palukuia e mokaki anavna papale ma o a maanei o ke aianai me kekahi mau puoio i iiakii ia i ka hai naka. O oa wahine ka oi aku o ka walaao a he kohu heheni maoli bo ke nana aku i ka ua mea o ka nui o ka hnhn. 0 kekahi ka o na wahine he keiki kana e paa ana i kona lima ka mea 01 aka o ka huhu e olelo ino ana ka i ka Makai Nui me ka hookikina ana i kela puulu kanaka hoohaunaele e nee imua. Ua hoolala mua ka Hakai Kni 1 ka mea e hanaia aku ai a i ka wa i hoomaka ai na lawelawe lima ana na hookoia e like me na mea i hoolalaia. Ua hooman sa makai kanlio i ka hahai ana mahope o na Hakiai e hoi la a i ka ike ana o na Hoki'ni i kekahi puu pohaka ma ka aemo o ke alanai ua holo like ae Ia h« kakini o lakou a loaa na pohakn a huli mai la e hailuku i. k& makai hookahi e* hah&i akn ana mahope v o lakon. Aohe i hopd iho kela makai kaulio, aka me kana huip« e p&a ana a kona lima aa haawi akn īa oia ka liuki welawela a ka moo eleele a na oki e ned nui ana i ka nwa a nee ka hoio. Ma ka ,po Poaono mai ae halawai ka i malamaia e oa poe Raktni hoohaonaeie la makai o Iwilei a me he mea la o na mea ! hoolalaia e lakoa no ka lakon mea ao ia e hans hoa >nai ai. Ua hoolakoia kekahl makai kaniio me na mea eha ma ia po *. e kiai man ana o:a i ke aianui Moiwahiae.