Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 23, 10 June 1910 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

• MOKUNA LXX% - . <k Naa bo e Tom e ike noti iho ? i ke ano o ke kanaka e noho ako nei imlia o koa alo/' wahi a Makaikiu Uwila me ka pahola ana ae o ka mmoaka ma kona papalina. •'Akahi no an a ike pono. aole ka oe he kanaka okoa aku o oe 110 o Makaikin Uwila, anhea nae oe, e manao ana paha oe e hiki ana i kou akamai atne kou maalea ke pulapn mai ia'u, aole loa," a ia manawa i hookomo ae ai o Tom i kona manamanalima iloko o kona waha, a o ke kani kapalili aku la no ia o kana pio. lloko o ka manawa pokole loa mahoj>e iho o ke kani ana aku o ka pio a Tom ua h A koke mai la he elua man kanaka a ku ana iloko o ke keena a la®ou e noho nei. MOKUNA LXV. i. Aia no o Kolina ke ku mai la ma ka puka i makaukau mau ma kona aoao no ke ki ana mai i kana mau pu panapana i ka manawa e loaa akn ai na kauoha mai ka makaikiu aku, a o ia kana 0 ka ninan ana mai: 'Tehea kaua e kuu hoa, aole anei o keia ka manawa e imi ai 1 kahi o ko kaua palekana?" "Mai hopohopo ōe e Kolina, aole o keia kamalii ike ole i ka ka kaua e maka'u aku ai," i pane aku ai o Makaikiu Uwila iio ka hoolana ana aku i ka manao o kona hoa make. 4 *Pehea hoi oukou e o'u mau hoa?" i ui ae ai o Tom i na kanaka o ke komo ana mai. "Ua lohe ae la no kakou i laua la mau olelo nolaila e hoomakaukau e o'u mau hoa, no ke alu ana aku inaluna o laual" a Heaha ke ano o keia pilikia au o ke kahea ana ae nei ia niaua?*' wahi a kekahi o ka ninau ana mai. W E nana ae no hoi olua la i kela kanaka lapuwale e noho mai la/* a kuhikuhi mai la o Tom ia Makaikiu Uwila, a o ia ka kekahi o ka i ana mai: "Alia! o kela no ke kanaka nana kakou i noke i ka pulapu i ka makahiki ae nei i liala, eia ka oia no keia e hoopue mai nei. o kona hana ana aku la paha hoi ia i pakele ai. e wr aku ana kona niho ia kakou i keia hana ana," alaila ua kau ae la oia i kana pu panapana iluna no ke ki ana mai i ka Makaikiu Uwila. Iloko hoi o kela manawa hookahi i lalau iho ai o Tom i kana pu me ka manao e ki aku ia Kolina, aka nae ua poha e aku la );a leo o Makaikiu Uwija i ka pane ana aku: "E hookuu koke oe i kela pu ilalo i keia maliawa ano 7 o ske ole auaiiei oe i ka malamalama o ka la i ka la apopo." 'Ua hiki hou ole ia Tom ke ouioni v ae, oiai ke kau pono aku la ka waha o ka ilio bulu a ua makaikiu la imua ona, a no ka lua hoi o na knnaka o ke komo ana mai me ka manao o Tom, o kona man kokna ia la, na huli koke mai la oia a i mai 3a i kela kanaka 0 ke kaq mua ana mai i kana pu ia Makaikiu Uwila i ka i ana mai: "E kiola koke oe i kena pu ilalo ano/* a mamua o ka loaa ana o kana pane, ua paa mai la kona mau lima i ke kupeeia majfc»pe e na kokoolua nei no ona, a he nakeke ka mea o ka loheia ana aku, ua komo iho la ka hao ma kona mau lima, a pau ka hana ma ka aoao o ko ke aupuni poe kanaka. Ua noke ae la o Makaikiu Uwila i ka akaaka, no ka pulapuia ana o Tom ame kona hoa, ma o ka huli ku-e ana o kekahi o lakou a iloko o ke kulana pihoihoi, ua hooho ae la o Tom me ka leo nui i ka i ana ae: "Heaha ke ano o keia mea a'n e ike nei?" "Heaha auanei hoi, aole anei oe i ike iho la i ko olua lilo ana he mau pio na'u?" wahi a Makaikiu Uwila ine kona noke ana ae 1 ka akaaka me ka leo nui. ' Ua hoopiha puia aku o Kolina me ke kahaha, no kela kupeeia ana o kekahi o kela mau kanaka o ke komo ana mai e kekahi no o lana, aka ua maopopo mua nae na mea apau ia Makaikiu Uwila. Ke noke la o Tom i ka nana ma o a maanei, a i kona ike ana aohe he mau kokua hou ma kona aoao, ua pane mai la oia me ka leo kanmaha: "Ke haawi aku nei au i kuu pu panapana ia oe e Makaikiu Uwila, aka he kupaianaha maoli ke ano o ko'u paa ana malalo 0 kou mana e keia makaikiu." "Heaha auanei ke kupaianaha o ia mea, he keu no hoi na hoike mua akn nei no an ia oe, na makaukau mua o Makaikiu Uwila i na manawa apau ma kona aoao, a o ka makaukau ia la. ke hele la oe a kn olohelohe i ke knla o Kaneoneo!' > f Iloko o kela manawa i hele mai ai ke kokoolua o ke kanaka o ka paa ana aku la i ke knpee imna o Tom a i mai la: "Ha! ba! e knhi ana no paha oe e Tom o oe wale no ka mea 1 piha i ke akamai ame ka maalea!" Ua huli ino akn la o Tom ma kahi o ka leo o ka pa-e ana mai, a ia ike ana akn i ke ku akn o ke kanaka nana na olelo ku i ka hoonaukiuki iaia. na ninau aku la oia me ka leo okalakala i ka re ana aku: ' ' "Owai oe e kena kanaka, a maihea mai kou wahi o ka hoea ana mai nei?" "Auwe! o ko hoohewahewa koke iho la no ka ia ia'u. Aoie anei oe i ike pono mai la ia'u, ko hoa make o na la i aui aku la?" a noke mai la oia i ka aka pahenehene ia Tom, ka mea hoi nana i hooi loa akn i ka hoonaukiuki iloko o na kanaka nei, £< Aole an i ike ia oe mamna, manao anei oe e hiki ana ia oe ke pulapn mai a hiki I knu manaoio ana akn i na olelo a kek&hi kanaka hehena e like la me oe ke ano?" i4 E hoolohe mai oe e Tom! O kaua like no hoi paha iloko o keia ano hana au, e hao waie ana ma o a maanei, e luku ana i ka poe hewa oie mamuii o ka makee waiwai, ame ka puni daia, ak& na haalele nae au ia ano hana, a ua lilo au he kanaka i hanau honia i keia manawa, a e hoomanao oe, aol# keia o ka makamua loa o knn kn ana imua o ko a!o } aka iloko o kekahi manawa pokole wale ae nei no i haia, owau ka mea e hookolo ana mahope pono o ko mau kapuai wawae. M ' * u Ke hoopohihihi loa mai nei oe ia'n e keia kanaka maUhini, a e ae hon mai ia'n e ninau akn ia oe, owai kon inoa, a pehea kon ano maoli?" Ua noke ae la ka malihini i ka akaaka me ka leo nui, no ka mea aole ana hopohopo ana no kekahi pil&ia, alaila* pane mai la: b Ua poina ka paha oe ia Ferega Kona, a i»a na haohao mai la oe I kela inoa ea, alaila owan kwa o ka Hakaikin AilikL 5 * u Akahi no an a hoomaopopo i na inea apan, a he pio aii nau e Makaikiu Uwiia i keia manawa,** i kn o okoa ae al o Tem, oiai hoi e haka pono mal ana na maka o Kolina me "ka piha pahaohao hoea iike ana o kela mau makaikiu maloko o kela keena i ka nllnawa hookahi. tJa hoopaaia iho la na lima o Tora i ka hao, a pela hoi me na

lima o ka Nika. a o ia ka .Makaikia l'wila o ka i ana akn ia Tom: s "lVh«i īho !a keia e kua hoa. aole an i nmnao o ka wahioe ka poe oa lakou oe e kupee mai i ka hao. Iloko o na minuke i kaia aku aei, ht» kt?u aka hoi kon liki pa up<ika, a i hiki mai ia hoi ka haoa i kahi o ka hooiaio ana i kau mau olelo, eia ka na kamalii oe e paani aku." • l*a ku hoi paha kao olelo, no ko ike mai i ka piia o kuu mau iiiua i ka hao. aka e hlk'i mai ana no nae ka manawa * wi ai ko niho e kena makaikiu hookano.** "Ka'. o ka'u hana ana iho la ia ia e Tom! lua no e hoea hou mai ana ua manawa. e ike ana no oe ia ilakaikiu Uwila me he | aka maalo ia i ka imo ami a ka maka, a i hoike aku au ia oe, aohe he mea nana e hoopapa mai i kuu poo.' ? Aohe pane hou mai ma ko Tom aono no kela maa olelo kaena a Makaikiu Uwila. aka nae inainuli o ka piha pahaohao loa o Kolina i ke ano o ka hoea ana ae o ka Makaikiu Aliki ine kona popo mua ole. ua ninan okoa mai la oia ia I wila a o ia ka ua Makaikiu la o ka i ana akii: "Ia oe e noonoo ole ana no kekahi mea, aole an i noho wale,, no ka mea pela wale iho la no e pono ai ka 11 mau hana apau e j lawelawe nei me ka hoohoka oleia. "Oiai kaua e hoolala ana no ka huakai e holo mai ai no keia wahi ua kakau mua aku au i kp» hoa makaikiu nei. a pela i loaa ai ka makaukau iaia, au e ike pono nei iaia maloko o keia keena/' "Heaha na kuimi nui 0 kou manao ana» he mea pono oia e komo pu mai uia ke kokua ana ia oe?" "Ua loaa ia'u ka hoohuoi ana, e kolohe mai ana o Tom ia*n. 0 ka'u i manao ai, e hoikeike io mai ana no oia i kela kaikamahine imna o'u. alaila no ke ake no e loaa hott aku na pomaikai iaia, e hoao mai ana oia e kaili hou i kela kaikamahine mai ia'u aku, pela au i hoomakaukau mua ai i ko f o man kokua ma ko'll aoao, e like hoi me oe e Kolina ame kuil hoa nei/' "Eia ihea kela kaikamahine o Bete eia anei oia i keia wahi?" 1 ninau aku ai o Kolina me ke ano kahaha. "Aole i maopopo ia'u ia mea, aka na kakou nae ia e huli aku,'' wahi a Makaikiu Uwila. "A pehea malia paha hoi ua hoohuoi wale no oe eia oia ia nei e noho nei?'' ''Pela ko'u inanaoio, aka e imi aku nue na i ka mea oiaio." Ua hoopaaia aku la 0 Tom ame kona mau hoa maloko o kekahi rumi e pili kokoke mai ana, a o ia ka Makaikiu Uwila o ka i ana aku ia Tom: "Ke manao nei au e lioola ia oe e Tom ame kou hoa, ke ae mai nae oe e pane i ka'u mau niuau apau me ka pololei ame ka oiaio wale no." <4 Ke ae aku nei au e pane me ka pololei ake hauoli nei hoi au no kou ao ana mai e hoopakele ae i kuu ola." "He oiaio auei kau 0 ka hoike mua ana mai ia'u no ka loaa ana o kela kaikama-hine ia oe, a i ole he mau olelo hoopunipuni wale mai no paha ia au ia'u.' ? "Aole loa au i hoopunipuni aku ia oe. ua loaa maoli no oia ia'u, a ipalalo lioi 0 ko'u malu." "Alaila iko lawe ana mai ia ! n no keia wahi, ua makemake maoli no anei oe?e hoikeike mai iaia imua o'u, 110 kou ukuia aku?" "O ia maoli no ka mea oiaio." , "A eia kela kaikamahine ihea e noho mai nei?" "Aole e hiki ia'u ke pane aku i kena ninau. no ka mea aole au i ike, a o kela Nika hookahi wale no ka mea i maopopo oiai malalo 0 kona malu au i waiho aku ai iaia." "A pehea, ua manao anei oe, ua pale ae ka Nika i kau kauoha, a i ole, ua inahuka maoli aku »o anei kela kaikama>hiue, me ka ike ole 0 ko kanaka 0 ka hoonoho ana e kiai iaia?" u O ko'u manaoio, o**kela Kika ka i hoolohe ole i ka'if kanoha, a nana ponoi no i hookuu aku i kela kaikamahine e hele no kahi e hiki ole ai ia'u ke hopu hou aku iaia." "Ke hoike mai uei anei oe i ka oiaio. h 1 ole mai nei paha o& ia'u?" * "Eia au ke kamailio aku nei ia ōe i ka oiaio wal,e no, oiai he ms)kehewa ko'u huna ana iho i kekalii mea, mahope iho o ko hoohoka ana mai ia'u." "Ina no paha ke nokeia nei au i ka pulapn e oe, aole no ia he mea nui ia'u, nolaila e hoomanao oe e Tom, e hooiaio aku ana au i ka pololei ame ka pololei ole o kau mau mea o ka hoike ana mai nei ia'u, aka ke hoike aku nei nae au ia oe, ua loaa he moali na'u e hookolo aku ai, a hiki i ko ike pono ana i ka hana a Makaikiu Uwila." "Pela io paha! hoonahoaia aku i ikeia ana ka loaa o kau e kena kanaka." "Ua hiki hoi paha oe e hooiloilo mai ana aka ke mahalo aku nei nae au ia oe e ke kaikaina 0 ke diabolo." 1 t MOKUNA LXVI. , Me kela mau olelo hope mai ka makaikiu aku, ua hoi mai la oia e hui me kona mau <hoa maloko o kela keena mua o ke kupeeia ana o na paahao, a o ia ka Makaikiu Uwila 0 ka pane ana mai i kona mau hoa, aka awihi iki mai la nae kona maka i ka Makaikiu Ailiki, a i ae la me ka leo nui: -"Auhea olua e o'u mau hoa, i mea e hoopokoleia ai ka hana ma ko ke aupuni aoao, a i mea no hoi e hoomaunauna # oleia ai ke dala ame ka ikaika, e pepehi ae kakou 1 keia Nika a make k>\ a hoike aku imua o ka oihana makai, ua make keia Niga mamuli o ka ulia poino i loaa iaia." Ua ku mai la ka Makaikiu Ailiki iluna, me ka hookokoke ana mai i kahi a ka Nika e ku aku ana, me he mea la e anehe mai ana e pepehi iaia, a o ka wa ia 0 ua Nika la o ka puoho ana mai me ke kamailio ana: . Auwe! e pepehi mai ana ka oukou ia'u! Heaha ka hewa nui a'u i hana ai i kau mai ai ka hoopa'i make maluna o ka mea hewa ole?" t "Mai hoole mai oe i kon pili ole ika hewa, aole anei malalo .0 kou malu kahi i malamaia ai o kela. kaikamahine?" 4< He mea oiaio no ia, aka na Tom nae oia i lawe mai no keia wahi me ka maopopo mua ole ia'o, a ina i makemake oukou e ike i ka oiaio o keia mea a'u e kamailio nei, alaila e hele aku oukou e ninau iaia." , "A ina malalo io o kou malu i waihoia mai ai kela kaikamahine no kau malama ana aku, eia oia ihea i keia manawa?" i "Aole au i ike i kona wahi oka holo m&huka ana aku, a i ole ia, ina paha ua hoopakeleia oia e kekahi mea, aole no au i maopopo i na mea e pili ana iaia." ik Ea, aohe a kakou hoololohi hou ana iho i koe i keia manawa, na maoliia no kela kaikamahine e keia Nika, nolaiia he mea pono e pepehi kakou iaia nei i ole ai e nni lta ke aupuni hana. M I kela lohe ana aku no o ka Nika, no ke kena ana ae a Makaikiu Uwila i kona mau hoa no ka pepehi aaa mai iaia, ua noke ae la oia i ke kuwo, a hooho mai 2a; "Aole au i pepehi i kela kaikamahine» a ke hoohiki aku nei au imua o oukou, eia au ke iioike wale aku nei no i ka mea pololei, a o ka oiaio, o ka oiaio wale 110 ka'o e hoike nei!" Ua loaa aku la ka maoaoio ia Makaikiu Uwila eia ka Nika ke hoike aku nei ia lakou i ka oiaio waie no, a aole io 110 oia i ike i kahi o Bete o ka iawela ana, aku, a i ole mahnka ana ako paha, a o ia kana o ka hoomau ana mai no i ke kamailio: ! "E hoike mai aoa anei oe i k&n mau mēa apau I ike ai no kela kaikamahine, ina ao e hoopakele ana I kon d|af» I (Aole i pau.)