Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 24, 17 June 1910 — HE MOOLELO NO Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

MOKINA LXVI. i "He keu nka hoi ha o ko'u hauoli loa, ina hoi e ae mai ana oe e hoola ia'a, a e boike aku ana au ia oe i ka oiaio, a ua makaukau an e pane aku i kao mau uinau apau e waiho raai ana ia'a i keia manawa !*' "0 ka euanawa hea ka wa hope loa au o ka ike ana i kela kaikamahine?" 'K) ka maoawa hope loa o ka'a ike ana iaia, he elaa hora mamua ae o kou hoea ana niai me Tom." "A pehea ua hoopaaia anei koiyi mau lala ma kekahi ano?" 4 *Ua kauoha mai o Tom ia ? u e hoopaa au i kela kaikamahine iaia i waiho mai ai malalo o ko'n inalu, aka no ko u aloha i ke kaikamahine, oiai e noke mau ana oia i ka uwe, ua weheia e a'u kona mao lima, a kiia no ka puka e a'u a paa, me kuu manao aole oia e hiki ke hemo iwaho."' "Alaila ua loaa anei ia oe ka hoohuoi. ua holo mahuka maoli aku no oia mamuli o kona manab ponoi iho? v #< Pela ko'u hoohuoi. a ua aloha no hoi au i kela kaikamahiue, owai hoi ia mea aloha ole i ka ike aku i kekahi iloko o ka pilikia." •'Malia paha ua hele pu oia me ko wahine?" ' Aole oia i hele pu me ia, eia nae aole no i nele ka noke ana mai o kuu wahine i ke koi ia'u e hookuu i ke kaikainahine, aole nae hoolohe iki aku t kana mau olelo." "Makemake maoli au ina o ka oiaio wale no kau e hoike niai nei ia'u." "Eia au ke hoike aku nei ia oe i ka oiaio wale no. a mai kanalua oe no ka pololei ole o kekahi huaolelo e puka aku nei mai kuu waha aku." "A pehea, he Nika omokoko maoli oe, aole anei i manao maoli no oe e pepehi mai ia'u?"

"Aole loa a'u mea hookahi i pepehi ai, a aole loa 110 o ? u makemake e hookau aku i ka make maluna ou. M "A pehea ka hoi oe e hooweliweli mai ana me kau ko'i no ke oki ana mai i kuu poo?" 4 \No ka nui hoi o kuu maka'u ia Tom oiai i ka lilo ana o kela kaikamahine i kekahi mea, a no kona mahuka ana paha, ua hele au a piha loa i ka maka'u e hiki ole ai ia'u ke pale ae i kana kauoha, aka aole nae no kuu hooko aku i kela karaima, aka no ka hooinaka'uka'u wale ana aku no i manaoio.mai ai o Tom, e hooko aku ana au i kona maneio." "Alaila heaha kau mea i maka'u ai no kela kanaka?" "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe, oiai he kanaka oe no ke aapuni, mahope auanei oe hopu mai ia'u!" Akahi no a hoomaopopo aku ka makaikiu i ka punukuia o kela Nika a paa e na kauoha a Tom e hiki ole ai kona waha ke owaka mai i hookahi huaolelo o ke kumakaia," nolaila ua hoohuli koke ae la oia i ke au o kana olelo, a ninau hou aku la: "Ua olelo mua mai nei hoi paha oe, ua ike no oe i ua kaikajnahine la he elua hora mamuao ko maua hoea ana mai no keia Aileea ?" ■ "O ka'u no hoi ia o ka olelo mua ana aku nei ia oe, a ua hoike wale aku no au i na mea oiaio." "Nokeaha kou kumu o ka hoike 'ana aku ia Tom, he umi-ku-mamalima wale no minuke mamua iho, ua ike no oe i ua kaikamahiue la?" "He uiau olelo hoopunipuni wale no ia a'u iaia, i ole ai oia e hoohuoi mai. na ike mua 110 au aole kela kaikamahine maloko o ka rumi i hoopaahaoia ai." 4< Ua loaa aku anei ka hoomaopopo i kela kaikamahine, no kou manao ana e hoopakele iaia?" "Aole o'u manao ua komohia aku kekahi noonoo o ia ano iloko ona, uo ka mea aole au i hoike aku i ko'u ano aloha nona, koe wale no ke pale ana ae i ka Tom kauoha, o ia no ka nakiikii ana i kona linia a paa." "Aole anei na ko wahine i hoomahuka akn iaia?" "Aole o'u manao, ua hana aku ka'u wahine i kekahi hana o kela auo/' Ma keia wahi, akahi no a kamailio mai ka Makaikiu Ailiki, oiai he hoolohe wale no kana hana i na kamailio mawaena o Makaikiu Uwila ame ka Nika, a o ia kana o ka i ana mai: "Ke manaoio nei au, ua hoike mai keia Nika i na mea pololei wale no ia kakou, a o ka kakou ka huli aku i kahi e loaa ai kela kaikamahine." "Aole a'u mau olelo hoopunipuni i kamailio aku nei ia oukou, a ina ua manaoio oukou, ke hoike nei au i ka oiaio, e ike ana no oukou ina e hele koke aku ana oukou e huli iaia, no ka mea ma kuu manao, aole oia i mamao loa i keia manawa. a malia paha eia ae no oia ma kahi kokoke e pee mai nei. Ua hoonohoia iho la. o Kolina e kiai i kela Nika, a hala aku la na makaikiu me ko laua mau kukui helepo, uo ka-nana ana ina paha e loaa ana he walii moali ia laua no ke kaikamahine nalowale. w Oko laua noke ia ika huli ma kela po, aole he mau hiona no hiki ke loaa be kaikamahine. a hiki i ko laua hoopau okoa ana i laua huli ana, a hoi mai !a no ka hale, no ke kali ana a hiki niai i ke kakahiaka o kekalii la ae. I ke ao ana ae, ua hoomaka hou laua i ka huli ana ia Bete, aole no he loaa, a hiki i ko laua hoi ana mai no ka lawe aha i ka laua mau paahao no Nu loka. Xo kela Nika, ua hookuu houia oia. aka no ame kona kokoolua, ua lilo laua he mau paahao na Makaikiu Uwila. I ko lakou hoea ana ma iNu loka. ua hooholo ka Makaikiu Ailiki, e hoomau aku i ka huli ana ia Bete, a ma ia ano, ua hoike mai la o Makaikiu Uwila iaia, e hookolo ana oia mahope o na kapuai wawae o Loio Gere. _ Ua hele aku no nae o Makaikiu Uwila e ike īa Mrs. Lanada a hooia aku ma ke ano hoolana manao, e hiki mai aia no i ka maaawa e loaa ai kana kaikamahine, aole nae oia i hoopu-a wale ak« no kona hoao ana e huli i kana kane. iloko o keia manawa hookahu Mahope iho o ke kamailio pu ana o ka naakaikm me Mrs. Lanada, ua hele mai la oia e haiawai pu me Alika, ka wahme ana 1 kau aku ai i na hilinai ana no ke kokua pu mai me la i wahi e wi ai ka niho o Qere. a ia hoea ana aku ana maloko o ka hale o Ahka, %noho mai ana no ua la s a o ia"ka ka makaikiu o ka mnau ana aku: , , , ... "Pehea kan apana hana, eia anei kaoa ke kokoke aku nei 1 ka manawa e ohi ai ka mahiai i ka hua o kona hooikaika aaa . "Aohe au kanalua ana no ia mea, oiai ua hoholaia e a a ka upena nona e hei ai.* * . "Alaiia e heie io ana no anei oia i Pilaaelepia. louia ia i oleio mai ai ia'o, ke loaa aku pa Wa ana o *e koi aiia mai ia*u e haawi aku iaia."

**A pehea ua hooia aka anei oe iaia no ka loaa aku o keia maa da!ar ~Ua knkakuka niaua uia na ano apaa. a o ka bora umi o keia po ko niaua nianawa e hai pu ai. a haawi aka a« i ka hookahi hanen dala/' • A ihea olaa e halawai ai i keia por •*E halawai ana maaa ina ke kihi o na aianai Kolana ame Fef»v* • Aole nae paJia oia i hoohuoi mai ia oe. naa ke ano eia oe ke palapu aku nei iaiar *'Aole ona wahi hoohuoi iki no'u, a 1 ka'u nana aku, me he mea la ua oi loa aka kona paulele a hiAnai maluna o'u i keia manawa. maniua o na manawa e ae." "Maiia paha eia oia ke koiohe nei ia oe. aole anei he mau hana epa wale no kela ana ia oe? ?f 4i Aole o'u maoao e kolohe mai ana oia ia'u nia kekahi ano, aka e makaala loa aku ana aa iaia. r? I ka maopopo ana ia Makaikiu Uwila na inea apau ana i makemake ai mai ia Alika aku, ua wehe ae la oia he elima hanen dala ma ka bila a haawi aku la ia Alika, a i aku la: "Ke iiaawi aku nei au i keia mau dala ia oe, me kuu hilinai e hooko ana oe i ka hana me ka holopono." <4 Aole au kanalua a hopohopo ana no ia mea e kuu hoaloha, ua hiki ia oe ke hilinai mai maluna o*u ina no o kou ola ka*u e hoopakele ai i keia po.' ? / "O ka pono no hoi paha ia. no ka mea aia a pan keia hajia nui au e hooko nei, e ike auuanei oe. aole oe he wahine hookauwa waleia malalo o na hana a kela kanaka lapuwale. aka e lilo ana oe i wahine kuokoa a lanakila." | ''l'a hoike kahiko aku au ia oe, ua makemake au e kaawale |mai na hana hooluhi mai a kela kanaka, a e hana aku ana au ma na ano apau no ka hoohoka ana aku iaia, a i hoike aku no au ia oe e Makaikiu Uwila, eia ke au 0 na ulia pomaikai apau ma kou aoao.'* <; E hooko aku i kau mau hana apau i hoolala ai, a na'u no hoi e hana mai ma ko'u aoao." 4 'A heaha kau papahana e hoolala mai nei?'' Ua hene iho la ka a ka makaikiu, a pane aku la: "E kala mai oe ia'u e Alika, no ka mea aole au i inaa i ka hoike wale ana i ka'u mau mea i lioolala ai, aia wale no a mahope o ko'u hooko ana aku i kekahi hana, ama ia ano la, e hiki ole ai ia ? u ke hoike aku ia oe, i ka'u mea oka hoolala ana.'' 4< E kala mai oe no keia kikoi ana aku la a'u i ka'u ninau ake ninau aku uei au ia oe, heaha ka'u mea e hana aku ai i keia manawa ?" "E hele aku oe e hui me Gere, a haawi aku iaia i ekolu haneri dala." ' k No keaha ka lioi ko'u inea e haawi ole aku ai a pau keia mau dala iaia." "E hoike aku oe, he ekolu wale no haneii dala liiki ia oe ke loaa, a ina oe e haawi aku ana he elima haneri dala, e komohia aku ana ka hoohuoi iloko ona, he mea okoa ae ka mea nana i kokua aku ia oe i kela huina/'

"He keu inaoli ka ke kupaianaha o keia niea, a pehea ka hoi oe i haawi mai nei i elima haueri dala ia'u." "No kekahi manawa okoa au e hoike aku ai ia oe ia mea, a auhea nae oe e Alika. ua kokoke loa mai kaua i ka wa e hoopauia ai ka kaua hana. nolaila o ka makaala ame ka hoomakaukau ka hana nui ma kou aoao i keia manawa." MOKUNA LXVII. , Me kela mau olelo hope mai ia Makaikiu Uwila aku, ua haalele aku la oia ia Alika, a nana no ia e hele aku e hui pu me Gere. a oiai ua makaikiu la e hele ana ma ke alanui, he nui kana maumea e noonoo la, aka aole nae ona hopohopo iki no Bete, oiai aia kona hilinai maluna o kona kokoolua makaikiu, a he wa»hi okoa loa ka kona noonoo e hana la i kela manawa. O kona nanea no ia i ka liele a hiki i ka oili ana ae o kekahi manao iloko ona, he mea pono iaia e hele e ike ia Kalaka malalo 0 kekahi aahu huna e hiki oie ai ke ikeia mai kona ano maoli e kela kanaka. Ua hele pololei aku la oia no ka haiekuai o Kalaka, a loaa aku la no ua o Kalaka inaloko o ka halekuai, e hoikeike mai ana he lolewawae imua o kekalii kanaka okoa aku, a i ko ia nei komo ana aku. o ke kaha aku la no ia o kela kanaka e makemake ana e kuai mai ka halekuai inai, me ka noke i ka akaaka no» ka pii maoli o ke kumukuai o ka lolewawae a Kalaka o ka hoikeike ana aku iaia. Ua olu iho la ko ka makaikiu manao i ka loaa hookahi ana aku o Kalaka iaia maloko o ka halekui, eia nae he puolo ka ka makaikiu e hii la i kela manawa, a ia ike ana mai o Kalaka iaia, ua ninau koke mai la no o Kalaka i ka i ana mai: "He puolo hoi kena au, heaha kau ukana o ka lawe ana mai nei?*' "I iawe mai la au i keia mau lole ka-hiko no ke kuai ana aku ia oe." "Ua hele a nui ka lole maloko nei o ko'u halekuai, aole o'u makemake i kena lole, ina paha no kou ninau mai i loie hou, ua makaukau mau au e hoikeike aku ia oe i na lole maikai loa." "Aoie no paha uo kou makemake mai e kuai, aka no ka nana wale no lioi. he hewa ia ia!*' "Aole no o*u inakeake e nana, ua ike aku la au he lole kahiko loa kela e hiki ole ai e makemakeia inai e kekahi mea." "Ina lioi ha pela, ua pau ae la no, o ka'u wahi hana waie no ia o ka hoea ana nmi nei." l'a kulou iho ia ka makaikiu ilalo no ka hopu ana iho i kana puolo me ka manao e oili mai iwaho, ua pane hou mai la o Kalaka: U E nana io aku ka hoi au i kena mau lole au, he oki loa hoi kou hoi wale aku no." a no kela lohe ana aku a ka makaikiu 1 kona kahea hou ia ana mai e wehe i kana puolo no ka nana ana ua hene inalie iho la kana aka. no ka mea o kana no ia e iini loa ana o ka ae uiai o Kalaka e nana i kana puolo. l'a wehe koke ae la ka makaikiu i kana puolo lole, a o ka mea apiki o ia no kela lole wahine ana o ke komo ana, ma kela manawa o ka hoea mua ana iloko o ka halekuai o Kalaka. Ua makeinake ka makaikiu e hoolealea me Kalaka ke kumu 0 kona lawe aua mai i kela lole. a i ka wa o Kalaka i ike mai ai 1 iiu lole wahine la imua ona, ua liopho koke mai la oia me ka i ana: •'Auwp! nohea mai keia lole i loaa ai ia oe?** "Aohe ninau lole o keia manawa, pehea e makemake ana anei oe e kuai mai i keia lole?" Ua wehe ae la o Kalaka i kona makaaniani a noke iho la i ka nana pono loa i ka lole, alaila ninau hon mai la no i ka ninau mua ana o ka waiho ana mai i ka makaikiu, a o ia ka ka makaikiu o ka pane ana aku: "No ko'u makuahiue no keia lole, ua koloheia mai nei e a'u." "He keu aku oe o ke kanaka a ka hoopunipuni nui wale, aole no kou makuahine kena lole?" "Pela io ka hoi. a nowai kena lole i kao koho?" u Akahi no aa a ioa i keia maoawa, aole oe he kanaka okoa aku, aka o oe no o Makaikiu Uwila. Ua noke ae la o Makaikiu Uwila i ka akaaka me he wahi mea ano ole loa !a kela e kamailioia aku 2a iaia, alaila hoomaka mai la e pane: "No kno makuahine io no kena mau lole, a no ka pui&u ioa ana hoi o ka*u mau wahi kenikeni ko'u kumu o ka hele ana nei e ike ia oe malia hoi o makemake mal oe e kuai." (Aole i pao.)