Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 28, 15 July 1910 — UA LIKE NA KANAKA HAWAII ME NA ILIKINI, HE NAAUAO A HE POE NAWALIWALI MA KA NOONOO. [ARTICLE]

UA LIKE NA KANAKA HAWAII ME NA ILIKINI, HE NAAUAO A HE POE NAWALIWALI MA KA NOONOO.

Mr. Laaahoopoaopono. Aloha kaaa: O keia mau hopenaolelo malun& ae, aa p&anaia ae ia m&a olelo mai ka waha ponoi ae o Joha G. Wa!e ae wah: a John H. W"ise o ko Ke "Aa Hou Bos'i o aa kaioaliL A ke aea mai aei oie ka hsecea ik&ika aaa e oa HawaiL o keia hoohalikei« ana o oa Hawaii me na Hikiai, o kekahi hana hoohaahaa loa ia i ike oleia Kounaa aku nei. O na Ilikini he poe lakoa e malamaia ana e ke Aupuni Arherika e like me ka malamaia ana 0 na keiki. a ua ioaa ole ia lakou ka mana e hoomalu ia lakou iho. Mamua ae o ko kakou haawi ana 1 ka kakou mau hoahewa ana. ke noi aku nei au i ka noonoo kauiike oa e Hawaii lahui e alawa iki mai i k&'u mau wehewehe ana penei: Akahi. ua like io no na Hawaii me na Hikini ma o ko laua hanauna i oiii mai ai; oia hoi. o ka hanauna o ka Iseraela ma o lo&epa la i kuaiia ai i Aigupita, a i:a kana hiapo o Manase a na Manase mai o Lehi, a na Lehi mai o Lamana, Lemuela, Sama ame Xepai, a o lakou nei na kupuna o na laiiui Ilikini. Nepai ame ka Lamana, a he ili keokeo ka Nepai, a he ili ulaula ka Lamana. A mai keia lahui mai i manaoia ai mailoko mai ona na kupuna ou e Hawaii lahui i oili mai aL a he like loa no hoi ka'u me ka Ke Au Hou i hoakaka ae ai i ka manao koho wale no o kahi poe, ma o kona helu mua loa.

He naaupo na Hawaii ma keia walii olelo a Mr. Johm G. Wule, ke hoole loa nei au i ke kahua oiaio ole o ia kapa ana a Wule, a ua hiki loa no ia kakou ke ike iho i ka iini ikaika iloko o kona naau i kela minuke ano nui loa iloko o kona ola ana. oiai, oia e ake nni ana e hana koke ia mai i kanawai e papa ana i ka holo pala-lu ana a ka waiona maluna ou e Hawaii aina, no kou pono oikelakela loa e Hawaii lahui ma na aoao apau loa» A ina hoi ha ua hana hewa loa keia wahi John G. Wule i kona kapa ana ia oe e Hawaii Lahui Holookoa i ka naanpo? a no keaha. hoi i hoahewa oleia ai na alakai koikoi o ka aoao Demokarata oiai lakou i kapa aku ai i ke Keikiaiii D. K. he Keko no kona kakoo ana i ke kumuhana 16 ia hookahi? A ina ua manaoio o Mx. John H. Wise he hana hewa kalaima eleele loa ka Wule i.hana mai ai ia kakou Hawaii lahui, a pehea hoi kana'i awala mai nei ia'u i ka hupo? a ina no hoi i nani ka loane Naauao hoonou lepo i kona maka iho, a no keaha hoi i nui ai ka waha i ke kuahaua ana he kanaka ino loa o Wule a aole e kokua iaia ma keia kau kono ihof A owai o poe hoonou pohaku ka i hana hewa? <A owai hoi o lakou ka i Hemolele??

E Hawaii lahui e, ke noi aku nei au ia oukou, mai hoolilo i na mea ano ole i mea e alakai hewa ia ai o ko oukou noonoo, a hoopiha iho i ko oukou mau noonoo me na a'o oiaio ole a na poe i kuai i ko lakou uhane e a'o lalau ma na ano apau, ina o ko lakou mau makuakane a keiki paha, oiai, o ke dala ka mea e hiki ai na mea apau loa.

E Hawaii lahui e. o ke akamai, ame ka nani a pahee o ka olelo ma ke kamailio ana, aole ia h# mea e loli ae ai 0 ke ino a lapuwale o ka waiona. A 1 mea maikai a hooi mau ia aku ai o kou hanohano kuokoa a holomua? Aole, aole loa. Pehea hoi oe i ike ai e Mahuka! Ma o ka Keliiokamalu la no hoi, penei kaua: Then said Jesus to those Jews whieh believed on him, if you continued m my word, then are ye my disciples indeed: And ye shall know the truth, and the truth shall make you free. loane 8:31-32,^ E hoomanaoia o keia a'o ana a Silo, 0 ka oiaio ka mea nana e hookuokoa 1 ke kanaka mai na mea hoohihia mai iaia apau, a ina o ka inu waiona hoonuu oia ka mole o na hana ino a kalaima kiekie loa a kakou e ike maka nei i kela ame keia la, aia mahea iho la ke kuokoa ana o ke kanaka ai hoonuu ma na aoao a puni oia, e like me ke a'o ana a na mea Hanohano Mr John H. Wise, G. K. Keawehaku, James Hakuole, J. M. Poepoe ame na puali nui holookoa o na Anela o ko ke ao nei? Nolaila, e Hawaii lahui e! Kaupaona ia mai keia poe noeau nui wale ma kahi aoao, a o Silo Keliiokamalu ma kahi aoao, a owai la auanei o lakou nei ke lilo ana i poe wahahee loat O ka'u haiaa, o lakou nei apau loa e kakoo nei i ka w&iona, ina no o ka ewalu haj>aiwaia o ko ke ao nei, aohe no he mea ia e koikoi ai o ko lakoa ap'ao. Nolaila, e Hawaii lahui e! Ke lawe mai nei au a hoike aku i kekahi mau hiohiona ulnmahiehie, i anoi nuiia e ka Mea Hanohano ka Hon. Kuelo o ka Malu he kuawa, e a'o a hoaiai mikioi mai ana i ka inu a hoolealea ana a Noa ame Lota ia laua iho, ma o ka ai hoonuu ana i ka waina, a ike ole ae i ka hana i lawelaweia, oiai ka mana kaili noonoo o ka ona e lalawe ana me ke ano akahele ole iho, ina no he hana ia e hilahila ai, aole no ia he mea e hooka'ulua ia iho ai, a oia nae ka keia Senatoa opio a f u i mahalo nui ai mamua ae nei, e a'o mai nei -i ke koena o ka lahni o kona makuahine e haawi aku i ka lakon kokua ikaika ana e hoole ka ikaika i ka hana ana i kanawai hookapu waiona, Oiai i ka nana aku he oi loa aki ka hauoli ame ka. makahehi nui o keia Senatoa opio naauao ame na hookapuhi no apau loa, e kakoo ana i ka hinnhinu a lilelile o ka waiona. £ hoomau aku no oukoa e ka lahui ame iakou e Inn i ka waioa "Dago Red M a hn a puaa, a waiho kahelahela me ke oiohelohe. a i loaa ai aa haawiaa a na keikikaae a kakou, ke hookuu piha ia mai mai na kula kiekiē mai 0 Kamehameha me Punahoul O keia; anei na ano hauoli oi loa aku a. ila--1 waii lahui e hoomau akn ai i nei hae.l |hna ole a oukoa e aei poe kamaln e a"«>j hewa «ei me ka hookamani nm i ike' o!e ia kona lua mamua ae ne»? A o keia anei na ano haea e ike ia mai ai kakou he lahui ikaika o ka wwnoo 9i> ka imi ana i na kamu . aao »«i e hooholomaaia ti © ko Hawaii lahui mau pt>no v oi kelakela ma kona aop» apaul Aole auanei hoi, o keia ano a'o iho la no ke knmu nui o ko kakoo ike, laula loa ia he naaupo, a nawaliwali o

ka aooaoo e like me na olelo ko 'a hae e we!o se lat A he hs.ua, maikai a hauoli aae; aau e ai pakīko ma, ka ike aaa i koa a*aa hoa t> ka pupea hookah;. e asa me ke oioheīohe, o« ko»a iun&e iW. a ea hali hoi msi kaaa ffi»a kaikamahine mai ka imi aaa i k» naaaao ma aa kala kiekie, a e lawe ae i keehina e like me ka L&Ss maa kaikamahine wahi a Senatoa Kuelo. ] £ hoomanaoia o keia ano manao ho i euea he hoike moakaka k»a keia i ka naaupo a palapala maoli to no o ka i noonoo o na HawaiL e like loa ia me Jobn H. Wise, Keawehaku, Kuelo ame na poe Hawaii apau loa e kakoo a e ! a'o ana ia Hawaii lahui e hoola i ke kumu hoopomaikai o loane Kaaoao & 00., oiai aoie e kala }oa o Pauio i hoike e mai ai penei. Eia hoi kau mea e ike ai. a i aa la mahope e hiki mai ana na manawa popilikia. no ka mea, e lilo ana na kanaka i poe makemake ia lakou iho. pani dala r hooioi, hookaiK>. hoino waie. hoolohe ole i na makua. aloha ole. hui kala ole f aole aloha maoli, pale berita niania wale. kuko umi ole, huhu. hoowahawaha i na mea pono, kumakaia paakiki. naau kiekie, makemake i ka lealea, aole makemake i ke Akua. hookohukohu manao i ke Akua aka e hoole ana i ka mana o īa mea. £ hookaawale ae oe mai la Poe ae. He 19 kenekulia i bala aku nei, o ka Paulo kakau ana aku ia Timoteo, e haha'i e aku ana i kou ano e loane Naauao, e hana a e a'o ana oe i kou lahui ponoi i keia mau la hope nei. a o keia mau wanana ana ua hooko piha fiaia i keia la ma oka oukou a ! o ana jla, e like me keia a oukou e hakoko ! mai nei me ka ikaika uui i hooniia e ka makee i ka waiwai alunu, ka mole | o na hewa anau loa.

E ka lahui, ina he mea pepehi ka wai ona i ka lahui kanaka HawaiL o ka M&huka ma keia e a'o nei, alaila i ola no ka kekahi aia mea ino? >To ko loane Naauao inu ole ia mea he waiona a oi aku nxa o aku o k& kupono oia ke kumu e a'o hewa nei ia Ai hoonuu ma i keia ia e hoomau aku no ia hana ino i ike ole ia e na maka ou e loane. A ke hoole maopopo mai nei i na la apau loa o kona ola ana i ka popopo maoli o keia mau kumu e hiki ai ia oukou ke hilinai mai e Hawaii lahui, wahi a loane. E Hawaii lahui e, Ua pono a pololei maoli no kuu hoa, o Mr. John H. Wise i hoole mai nei, a e hoole mau nei no mai kona hanau ana a hiki mai i keia la, owau'no hoi ia mea hiki e ike aku i ko ha'i popilikia ke pula ka maka i ka lepo? Aole loa. Ke piena mai nei ua kapena nei o Ke Au Hou no ka hoopa'iia o ka mea ai pakiko e ka poe ku-e waiona no ka hoonuu o ai kipalale a olohelohe. Ke kuhihewa nei au o Mahuka hupo wale no ka ike ole i ka manao o ka olelo Hawaii, eia ka hoi o ka oiwi no kahi, nau no hoi e Mr. . H. Wise i kukala mua loa mai ia makou a he hope kuu lohe ana ia Mr. Kakina ma ka halawai mua loa a ke Komite 100 i malama ai maloko o ka Y. M. C. A. e i ana penei:: O ka hana, a kuai ana i ka waioxja ke hookapuia e ke kanawai e hooholo mua loa ia ana e ka Ahaolelo e noho mai ana mahope iho o ko kakou Ae ana, aole loa ia he mea e hookiia ai o ke komo ana mai o na waiona like ole penei, gin, waiaeke, palani, Old Tom, Camebene t Waina pepehi awiwi ame ka bia e like me ka nui o ka oukou elala pela e hooko ia mai ai e na agena kuai waiona me ke ulolohi ole aku, o keia ka Wise a'o ma kana mau bukc mua e oluolu e nana hou aku.

Ke kakoo loa nei au i na hoaiai a ke Kilohana e pili ana no ka haulehia ana o James Jeffries ia Jack Johnson, o ka waiona oia ka mea nana i hoo* nawaliwali hikiwawe loa ia Je'ffries o ka waiona no ka mea nui i aa ka-: naka puni lealea, oia ka'u hoomaopopo) loa no ke kumu paa loihi ole o na moho j hakaka i ke kulana moho o ke ao, a i aole e emo, o ka eha aku la no ia i kahi, a pela aku ana. Ina e manaoia he oiaio na moolelo 0 na moho hakaka mamua ae nei e like me John L. Salawana. James Gorbett, Toni Sharkey a nui wale aku i ka hora e loaa ai o ka lanakila e hoomaka aua no lakou e inu aia no a e hakaka hou aku, alaila. hooki hou ka inu ana, a heaha hoi ke kuniu o ke kaupalena ana i ka waional Eia o ka waiona he mea hoonawaliwaii mal ia i ke kino a ina e nawaliwali ke kino aole auanei hoi e palupalu ka noonoo, a ua ike no oukou e loane Naauao ma, he kanawai ko na mea apau, a o ka malama & hooko ana aku ia mau rula, pela no auanei e loaa ai ka lanakila. Auhea oe e Ke Au Hou ame kou mau eepakeke, ina e iini oukou uo ka holomua o ke ola o ka oukou huli dala, a 1 mau ai no ka ai i kalo mo'a o ko oukou huliamahi inai ka pono a hoohui aku me ka haloka hookahi o ko oukou hoa imi naauao ifr. S. K. Nawaa a kamau aku hoi keni baloka ame ka 'u lei aloha he keiki a kaapa mai hoi na baloka o ai pakiko. o ai hoonuu, o ai kipalale, a kakoo iho hoi me na baloka o na taasani o kanaka Hawaii puuwai haokiLa o ka hui Ka-e Waiona o na Oiwi 'Hawaii, e ake, iini pauaho ole ana, e waele i malaeiae ke alahele e holo pala-lu ia nei e ka Waiona no ka pakele a palekana oa mau pokii ame ou mau haku kaikuahine e hoomahn'i mai la i ka Imi i ka waiwai hiki ole i ka powa ke maihi ae mai ko lakou waihona ae iloko o ka home hoonaauao o na Kula o Kanuehameha kane a wahine e hoomanawanai mai la. He hana ku anei i ka naauao malamalama Karistiano nau e Kamehameha kane Alumni ka hanaa moa i loaa nx hookamaaina ana me na kuia o ko ke kanaka ola anal 'A o keīa an«i ka hana oi loa o ka makimae i kau noii ana, iwaeoa o na hana a ko ke ao akea nei e hoopuka mai ail A o ka, hana lawe waīwai kipe ame ka hoohoīhoī hoo laupai kokulu hale SaJoon oia iho la anei na hana au i manao aī e oJa kou m&a pokiki o ka manawa e hiki mai ana! Aole anei ou manaoio iho o ka ;boopauia ana o na Saloon mai Hawaii nei aku, oia iho la bo ke ktnna e koe i nui al o kahe hoolilo nui o kaee a | wahine Hawaīi a i ka wa e oili ae ai o k», buke Ke Au Hou e nui a lehn* Whu auanei na kope o ka Bnke Ke Au H<m e tatreta e Ai Hoonan ms. a o ka holomua iho la no ia„* līke Mr. Hearst ka ona miliona nona na Nupepa like ole he 2t5 apnni o Aj»erika Huipuia, a o ken man pokii no i hoomahele ia m ms> ka ho<7noho hua. oia no na kio hanu mea. haule, & hooaoho metaia, a he hewa ananei hoi ia la i kott hanoNolaila» e ka Lanahooponopono o Ke

Au Hou ame kou mau muki paka ho* hono e oluolu e hoooaauao ia oukou iho . me ka moolelo o ka Hon. Cbas. Curtia.li ka mua loa o na mamo o ka Hale o * losepa, ma o Manase la kana hiapo i lilo i Senatoa Hikini i ka Aha Senato 0 ko kakou Aupuni Makua, ka hale hoi e 3oaa ole ai o ka ae ia e heluia e ke kanaka Hawaii i keia hora,a e Mr. John H. Wise. G. K. Keawehaku, Jas. Haknole aine )Bro. J. M. Poepoe e manaoio ana anei oukou o ko oukou hooikaika kuemi ole ana, a o ko ko oukoa iini i ka la 26 o lulai e hiki mai ana ,he mea ia e hooi nuiia aku ai o ko oukou hilinaiia ma o ko kakou noho» ana lahui ana la? A o keia hooko ia ana anei o ka oukou hooikaika ana la he keehina anei ia e hoohikivraweia mai ai o ko kakou hoomokuainaia. ana, e like mai nei me ke Teritore o Mekiko Hou me Okalahoma ma keia kau mai laf na ko oukou hanohano keia e pane i ike mai ai o Hawaii lahui i ka nui o ko oukou aloha io nona oiai oukou e mioi aku ana i moho no keia kau iho. O oukou paha ka i aloha io a o ka Hui Kinai Waiona. o na Oiwi paha? Nolaila e Hawaii lahui, nou mau loa ka 'u paio ana no kou paiekana ame kou holomoa, ma na aoao apau, a o na 1& he 211 a'ti i paa ai i ka halepaahao 1 ka 18d5 oia ka hoopaa. bona no ko'a ku ana mahope ou e Hawaii Imiloa, a o na olelo kupaa naue ole a Silo laua 0 Keliiokamain, oia ko kakou komn hoohalike e hahai mau ai i na la apau loa o mua aku nei. 3 ahaai hoif I ole ai kakou e alakai hewa ia e ko kakou mau kuko iho, e Uke me ia e ikeia nei 1 keia la. t ' O na j\Jdbihopa, na Kadinela, sa. Bihopa a ko Ke Au Hou he 24 i hoani mai nei imua ou e Hawaii» aole loa ia he meahou ia'u, oiai, o ko lakou wai e inu no ia i kela ame keia horajrt 0 ka la, ma ke ano ai pakiko, a oi loa aku ka hanini i kahi wa; e like me Makua Leonolo. Kol&iia. aole e hooili ia ke Anponi o ka laui ōo lakou. £ Hawaii lahui, e kaha X ma ka- aoao hema o ka haaolelo Ae, o koa ola ia, kou hanohano, kou hilinai mau ia, kou ktwkoa ia mai ka waiona maL A mai hilinai i ke a'o aloha ole a John H. Wise. ke kanaka i kuai i kona alelo e alakai hewa i kona lahnl, no ka hanohauo o ka waiona hooulu kaiaima eleele !oa ma na aoao apau t a iwaena o na Lahui kanaka apau apuni ke ao nei i keia la. A ina ua ike a hoomaopopo no oakou e o'u mau hoa oiwi e inu mai sei 1 ka waiona, he mea inoino ka waiona a he nni oo ko ookon e haalele a kiola i lea waiona, aka, no ke ku koke mai no o na Salooa o ka iaa hoa aku la no ia, nolaila, e Hawaii lahni e Imi ana e haaa pela, e oluolā e kaha X ma ka aoao hema o ka haaolelo AE, a |he raei oiaio. ke hana oe pela, t*a haaa aloha o« ia oe iho; koa hale iho, koa lahui iko ame Jffr. John H. Wi«e & Co. A he meahou ia oa kakou e haupli ai i ka lele ana o ke Baloon i Kalepoai nona ka mamao he 2100 mi!e. a e hiki naai no o> Mr. Waioaa i ilawaii nei ke hoooee «kn oe ia Kaaelem Ake haaa kakou e like me kela ae la maluaa, tia kpaka maopopo aku kakou ia Hon iolia 0. Wnle ame kaaa maa olelo ma U,o , n poo a lilo i euea wahahee loa. A i hana 010 kakoa pela, ua hooliio aku kakou ia Wule i wahi'haole kamaaiaa loa iko |j| kakou tao, a he oiaio maoli kana maa olelo aw k&'xt poo. Me ke aloha oiaio. JOHN. M. lIAHUKA.