Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 31, 5 August 1910 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

MOKUNA LXXIV. "E nol f e no oe i.ke kahea i ko maa kaoaka, aole lakon e hoea mai aiia, heaha auanei ka waiwai o ke kaoka'i ana aku ia lakou, he keu no hoi o keia iho la no ke kohu o ko kakou noho ekslu wale iho no hoi, a mahele like i na pomaikai i loaa ia olua, he hewa ia la!" "Aole io anei e hoea mai ana kuu mau kanaka?" Xau no paha ia e ike iho, he keu no hoi ua noke aku nei! oe i ka hookani i ka bele no ko lakou hele mai, ahea ka hoi hoea I mai no ka hooko ana i kau mau kauoha. a ina aole lakou i hoea I mai iloko o na minake elima i hala aku la, i ka wa hea auanei j lakou e hoea mai ai?" * 1 "I mea e hoopokoleia ai kau hana ea, ua haawiia aku nei ko: mau kanaka e a'o i ka waina, aole no'u ka hewa, no ko lakou nokei mai no i ke noi, a he haawi no hoi paha ka'u. nolaila ua pau nui paha ua mau kanaka nei ou i ke kahi ? obFo! v ! Ala koke mai la ka hoohuoi iloko o Gere, aole paha keia o Kalaka maoli e kamailio.pu nei me laua, a oiai o kona manawa hope loa keia e pepehi akn ai ia Kalaka a make, oiai ua hoopahu'aia kana mea mua i manao ai, nolaila, ua hoomaka ae la oia e unuhi i kana pu panapana iwaho, no ke kau mai imua o Kalaka, aka ua pa-e koke aku la ka leo o Kalaka i ka i ana aku; u Mai hoao oe e lalau i ko pu panapana e Gere o ike pono auanei oe, ke hoohewahewa mai la anei oe ia'u?" Ua hoopukaia aku kela mau olelo e Makaikiu Uwila me ka haha ana iho i kona mau lima ma kona mau pakeke a i aku la: "Ina ua makaukan oe e hoohana mai i ko pu panapana ea, e kaa e ana ke eo ma ko'u aoao, no ka mea ua makaukau mau ka'u mau ilio bulu iloko o ka imo ana a ka maka/' Akahi no a hookaakaa ponoia aku na maka o Loio Gere no ke kanaka e ku aku nei imua o laua ma ke ano hoonalonalo o Kalaka, a o ia kana 0; ka huli ana aku imua o Kauka Hei a i aku la: u lna aole e hiki ana ia oe ke kahea aku i mau kokua no kaua, alaila aole he mau manaolana no ko kaua pono. oiai eia kaua ke ku nei iwaena o ka waha o ka liona.'' <l Owai hoi paha keia kanaka, e hoike koke mai ia'u i keia wa ano, i ike mai ai oia, aole he hana maalahi ka hele ana mai e paani maloko o ka hale i noho manaia e a'u." "E hoomanawanui iho oe e Gere, malia he oi ae ka pono na'u maoli no e hoike ae iaia nei i ko r u ano," a kiola koke ae la ka inakaikiu i kona umiumi ku'i me na mea e hoano e ana i kona helehelena, a pane hou aku la: "Ina ua lohe wale oe no Makaikiu Uwila, a i ole ka mea i kapaia ke aka maalo i ka imo ana a ka maka, owau no ia au e ike mai la, a ua makaukau hoi e hooko aku i kau kauoha e Mr. Kauka.' , Me he mea la ua uluhia koke ke kauka me na nhane haukae o ka po ka hele a piha pihoihoi me ka maopopo ole o kana mea e kamailio ae ai, aka aia nae na huaolelo ma kona lehelehe i ka i ana ae: "He lohe wale no no Makaikiu Uwila oNn loka, eia ka he wahi keiki DT), ūa lrele irae ke ku'i o ke kanlana apuni ke ao holookoa." Ia hoi pono ana mai nae o ka noonoo o ke kauka a ka wai \ana malie. ua ninau koke mai la oia i ka iiana a Makaikiu Uwila 0 ka hoea ana mai ilaila, i ka pane ana mai: "Heaha kau «hana o ka hoea ana mai o keia wahi?" "I hele mai nei an no ka hopu ana ia olua a elua, a no ka hookuu ana aku hoi i ke kanaka a olua o ka hoomainoino ana e noho mai la ma o." "E hoomaikaiia na lani," i hooho mai ai o Lanada, me kona noke ana iho i ka palukuluku i kona mau lima i paa i na kupee hao iluna o ka papahele. "Ina paha oe <he makaikiu a makaikiu ole paha, aole a 7 u nana no ia mea, he oi ae ka maalahi o ke kipaku ana aku ia oe mailuna aku nei o ka ili o ka honua, mamua o kou ku ana mai e haano'u ai 1 kou kulana makaikiu," wahi a ke kauka me kona hoao ana iho e haalele ialoko o kela keena, aka ua i aku la nae o Makaikin Uwila iaia: ... * "Eaha ana oe e keia kauka e hokaioka mai nei?' J "Ē a'o aku ana au ia oe i ke ano o ka oihana makaikiu, ua manao paha oe, o oe wale no ka ike ma ia ano hana. "Pela io ka hoi. a heaha kau e manao nei e hana mai ia'u?" - "E hoohamau aku i ko waha, a e hoopaa aku ia oe maloko o kahi au e ike hou ole akn ai i ka malamalama o ka la!" "Ina pela kou manao ea, alaila ua kuhihewa loa oe, no ka mea ia oe e manao ai e hoopaa aku ia ? u, o oe auanei ka'u e hauhoa aku ana i ke kaula, a kauo huluhulu aku ia oe no ke kulanakauhale o loka, ma ke aao he paahao na ? u. ? ' Iloko o kela manawa i wehe like ae ai o Gere ame Kauka Hei i ka lana pu panapana Iwaho, aka aae iloko o ko laua kuhihewa nuii ua komo koke mai la he ekolu mau kanaka iloko p ke keena a lakou e noho ana, a o ka manawa no ia i poha aku ai ka leo kauoha o Makaikiu Uwila i ka pane ana aku; U E a ? u mau keiki, e hoopaa koke i na lima o kela mau kanaka me'ka haoP MOKUNA LXXV. i Me ka hoohakalia ole iho, na lele aku la he elua mau kanaka ao ka hopn ana i ke kauka, a ke kapaka la ua kanaka nei loaia nd, he mea ole wale no nae ia mau hoao ana ana, oiai ua i»aa aku la oia i ka umiiia e na lima wikani o na kokaa o Makaikiu Uwtta. .... « , ... M Ko Gere hoi aole ana mau ko-e ana mai, oiai ia Makaikiu Uwila 0 ka hookokoke ana aku iaia, ua haawi maikai mai ia oia i kona mau a o ka paa koke ae Ja no ia i ka hao, pau ae la ka hopohopo ana no ka hoopilikia waleia mai e kela mau kanaka lapnwale. la pau ana o kela apana hana a ka makaikiu, ua kii akn la oia i wehe mai la i ka mea e noho niai ana ma ke ano pio me ka pane pu ana aku: "E Mr. Keoki Lanada, i keia manawa, he kanaka lanakila oe. a mai maka'u hou i kela mau kanaka nana oe i hoopilikia!'' . . . . «E hoomaikaiia na lani no keia hoounaia ana mai o ka hoooakde imua oV wahi a Lanada me ka p»«i ana ae i kona man lima imua o kona omauma, a oa kokoke loa oia e hele mai a kukuli imua o kona hoopakele, aka na pane hon akn 1a aae ka makaikiu iaia i ka i aaa akn: "15 hoomaoawanui iho oe e Mp. Lanada pela, no ka mea aole 1 pau ka'a hana me keia mau kanaka elua. Ke nana aku nei am i ko olua mao heleheiena, na knpono maoli no ke kapaia ana o keia hale, he wahi m ka poe hehena e hoopaaia ai» «Ua kn hoi paha kao kaena e kena makaikin. aka na kokoke

jmai nae ka la e hamam» ai ko waba i ka awe/' i, yane aka ai o ■ Gere uie ka noke ana Uio i ke naiiu i kona ku'L | l"a Lwbola ae la ka haka-nu malana oka heleheiena oke ka (-naka opio, a oa ike aka la no uae ke kaaka i ke ano o oa kanay a opio nei. a h<Hi»iiiau kou aka la i kana kamailio ana: "E manao mai ana paha oe, ke hokai wale akn nei an me ka mea i loaa ole ia'u he kuleana e kaniailio wale ai. aka na lawa nae ka ike i loaa ia'u i keia la, e hiki ole ai ia*u ke uniui iho i na mea e ala mai ana ma keia hope aku ina oe e hooko aku ana i ka pona ana a kou puuwaū aka e hoopau nae kana i ke kamailio ana uia luna o ia kumuhana, a pehea oe i keia la?" "He wahi eha konikooi no keia e paa nei ma kuu wawae akau. 4 aka aole nae he hoopilikia Joa mai ia*a" i jjane }[>okole mai ai o Walaka me kona <haii ana ako i kahi e, i ole ai e ike akn ke kauka i ke kaumaha o kona helehelena. Ma na ano apau, ua haulehia io oia i ka hoohihi no ke kaika mahine opio, a ua pololei ka ke kauka e u'o aku nei iaia, aka he hana piiakiki nae nana ka hoonalowale ana aku i na mea i kukuniia maluna o kona puuwai. a o na a'o ana a ke kauka e kamailio aku uei iaia. ua lilo ia i uiau mea hoihoi ole iaia ke hoolohe mai. Aole oia i hoohihi wale aku no iaia. aka ua aloha oia mailoko mai o kona puuwai i kela kaikamahine nuii ka manawa mua loa 0 kona ike ana iaia maloko o ke kaa hookahi a laua i kau ai. I ka manawa o ka halawai like ana o ka ike a ko laua mau maka i kahi hookahi, aole oia i Jioohewahewa i ke ano o ka nana ana mai a kela kaikamahine. a na ia kumu i kono mai iaia e hoao aku oia e hoopakele i ke kaikamahine opio, ina no ia he mea e lilo aku ai o kona ola. I kela manawa ana o ke kauoha ana aku iaia e puliki mai a paa ma kona a-i, ia manawa oia i hooiaio iho ai. o ka nipuu mua loa ia e hiki ole ai ke kaawale aku na hoomanao ana o ke kaika mahine opio mai iaia aku, ina no paha no ko laua make like, a no fco laua ola aku paha. a o ia mau manao no apau, ke haiamu mau Ja iloko ona iloko o keia mau la ana e waiho neii maluna o kona moe ma'i. Xa kela mau olelo nae a ke kauka, e paku'iku'i aku nei i kona puuwai i hookaakaa aku i ka maka o kona naau i ke kuhihewa ana i hana aku ai, a hoao iho la oia e hoauhee aku i na hoomanao ana no ke kaikamahine u'i, mamuli o kona ike ana iho, i kona kulana haahaa e kupono ole ai e kau aku ma ka papa like me Vaioleta. MOKUXA 111. Ma ke ahiahi ana iho o kela ia, ua hooa mai la he wahine ma lama uia'u no ka mea ma ka huli hoi ana aku a Mrs. Meineki no kona home ua haawi iho oia i ke kauoha no ka heleia aku e kii 1 wahine malaina ma r i akamai loa. a pela i hoea mai ai kela wahine, no ke kiai ame ka makaala ana ia Yaioleta. Akahi no a loaa ka maha ia Mrs. Likeke, ua ioaa koua kokua. a ke noho mau la ka mea inalama ma'i ma ka moe o Vaioleta me ka haawi ana i ka laau i kela ame keia inanawa e like me ke kuliikuhi a ke kauka. Ma ia mau la niai, e hoea mau aku ana no o Mrs. Meineki no ka ninan ana i ka hopena o kona kaikaina. a oiai he oi loa aku ka ikaika o ka fiva iloko o ia uiau la, ua loaa no nae ka mauaolana jio ka pii malie mai o ke ano maikai o Viuoleta malalo o ka lawelawe hoomanawanui ana a Kauka Nokana ame ka wahine malnma ona'i. I ka pau ana nae o kela pule hookahi o kona waiho ana ma ke kulana kupilikii. «i hoi pono mai Ia kona maikai. a e kamailio mau ana oia no ke auo o ka ulia i loaa iaia, aole no hoi i haule iaia ka hoopuka ana i ka inoa o ke kanaka opio nana i hoao e hoopakele iaia mai ka make mai. I ka mauawa nae i hoikeia aku ai ia Vaioleta eia oia ke moe nei maloko o ka home o ke kanaka oi»io. na ikeia aku ka hoholo ,ana ae o ka ula ma kona mau papalhia; a o ia*ka ua kaikamahine la o ka ninau ana mai me ka piha i ke kahaha: <4 Eia anei au ke waiho nei maloko o kona home? He keu aku maoli keia o ka mea kupaianaha i maopopo ole ia'u? Fehea la au i hoihoiia mai ai no keia wahi?' ? . "Ua kuhihewa ka poe na lakou i lawe mai ia olua. he kaikua hine a he olua. a pela iho la olua a eliHi i hoomoeia ai maloko o ka hale hookahi/' wahi a ka wahine malama ma'i o ka wehewehe ana aku no ka hoopau ana ae i ke pohihihi o Vaioleta. "Wa-hi a ka poe na lakou i loaa aku ai olua, e paa ana ka kekahi lima o ke kanaka opio ma kou puhaka, a ua puili aku kou mau lima a elua ma kona a-i." * "Na kuu hoopakele i kauoha mai ia'u e puliki aku au i kona a-i 7 a heaha auanei hoi, o ka paa no hoi paha ka'u. aole o'u mako make e paa hoohemahema. oiai e hooko ana an i kana kauoha iloko o na sekona o ke kupilikii." "Ma ia kauoha ana mai nae a kela kanoka opio ia oe e hana aku pela, a hui pu iho hoi me kou hooko ana aku ia kauoha. ke kumu nana i hoopakele ae ia oe mai ka make mai* Me he mea la 0 oe hookahi wale no kana mea nui iloko o kelai mau sekona, a ua lilo pu no hoi oe i mea nui iaia iloko o keia miau la ana e waiho mai nei iloko o kona kulana pilikia. no ka mea i na manawa apau a ke kauka e hele aku ai e ike iaia, aole he hooka«hi manawa ana i ninau ole mai ai nou, ,y wahi a ka wahine malama ma'i, me kona manao aole e lilo kona huai ana aku i na mea apau i wahi e hookaumahaia aku ai kana ma'i. <4 0! nani maoli kona maikai, ka oluolu. ke koa o kona hookomo ana aku iaia iho iloko o ka pilikia no ko'u pono, a no kōna hoao ana e hoopakele ae ia'u, ua loaa ma ? uwale ak.u la iaia ka poino koikoi loa.- 7 "Mai hopohopo oe nona, no ka mea aole loa, he Wahi mannhe'n mainna o kona helehelena, koe wale no ka hakii ana o kekahi mau iwi ma kona kino, aka ua hooia mai nae ke kauka, e ola ana kona mau eha apau. a oia ana no kekahi o na kanaka kino maikai ma keia hope aku. , "I keia manawa, ua hiki iaia ke noho iinna. koe nae ka hiki ana ke hele. eia nae ua hele kona heiehelena a Ihohoma. a pehea ua Johe no nae paha oe, o olua wale no mailoko mai o ka nui o na ohua apan maluna o kela kaa ka i pakele.mai ka make mai?" > "Ua pau loa anei na mea apau ika make ma kela ulia? He keu aku a ka weliweli ke hoomanao aeT wahi a Vaioleta me ka puliki ana ae i kona mau lima ma ka umauma. "Ina pela. e oluolu ana auei oe e hookuu mai ia'u e hele aku e ike i kuu hoopakele, a e haawi aku i ka'u mao mahalo ana iaia. E hoomanao oe. na noho aie au no kana i bana mai ai no'o, no ka jnea aole he wahi pohole i loaa maluna o kuu kino. v wahi a Vaio leta me ka haalulu o kona leo. i "He ninau paakiki loa kena au e waiho niiai nei imua o'u no j ka mea ua haawi mai kou kaikuaana i ke kauoha ia'u aole oe e aeia e ike i kekahi mea oiai oe e noho ana maioko nei o keia wahi. M | "He pololei no hoi paha ia, aole no o'n makemake e ike ika poe e hele mai ana e ninan ia'u. aka he hana ku i ka lokoino ka hoonele ana mai i ko'n hele ana aku e ike i ke kanaka nana i hoopakele ia'u mai ka make mai.* "He hana maikai o!e na*u ka ae aaa aku i kau uoi e Vaioleta, oiai ua hoonoho waleia mai no au maanei nei ito ka hooko ana aku 1 ke kauoha ? a ina ua makemake loa oe e ike i keia kanaka opio, ua liiki loa no ia oe ke noi aku i kou kaikuaana i kona wa e hele liou mai ai e ike ia oe/' i pane aku ai ka wahine malama ma'i me ke ano kaaalua. (Aolei pau.)