Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 34, 26 August 1910 — LETA ELUA MAI IA A. F. COOKE MAI. [ARTICLE]

LETA ELUA MAI IA A. F. COOKE MAI.

Loa Angeles, Aogate 5, ISIO. I ka Lueahooponepoao o ka Nupepa Koakoa, Aloha oe: Makepe mai o kela kakau mua ana aka ia oe, ua hele makaikai aku makou i ka Paka Pohaku Omaomae (Ye!lowstoße) aae ke kalaaakauhale o Loko Paakai. Aia ka Yrfl«w»tone Paka ma ke kihi akau o ka Mokaaina o Waiomiaa iwa. «aa o Maana Pohakn. Ua kiki akn loaa akea ma kahi o ke 53 aaile a ke tS mile ka !oa, noaa hoi ka nui o 2600 mile kuea, a > ole ia oa like po ka nui me ko kakoo moknpuni noi loa, oia ka mokupuni o Hawaii Aia ma kahi o ka 6000 kapaai matoaa ae o ka ilikai. a he nui sa puu kinikiai no lakon ke kiekie ma kahi o ka 10,000 ā hiki i ka 14.000 kapuai, ea like me ke kiekie o. Haleakala, a i ole me Manoa Kea am» Maana Loa. Aia no hoi he mau lokowai maikai ma kahi o ka 15 me ka 20 mile ka nni. a O ka lokowai nui hookahi no hoi i ikeia na Amenka Akau, o ia hoi. ka oi loa te o ke kiekie malnna o ka moana. 0 na muliwai nunui loa o Amerika e l£ke me ka Misouri. ka Yellowstone ame ke Colun>bia, mai ka Lokowai Yellowitone aku e hoomaka aku ai ko la kon kahe ana Ua piha kela lokowai ame na lokowal e ae me na maliwai i na i'a, na manu kaka ame ka nene, aia hoi iloko a na awawa. ame na puu, he nui wale • na bea, na bufalo, ke dia, na manu ame na lioloholona ahiu. Ma kekahi manawa o ka makahiki, na hiki i kekahi ke kii i na i'a no ko lakon pono ponoi iho, aka e malama mauia ana nae ka paka e na koa pela me na alanui, na holoholona ame na manu, a e halawai mau ana ka poe makaikai me kela poe koa i kela ame keia manawa, maluna o na lio, na otomobile a ma na kaa lawe.ohua me ka ae oleia e komo iloko o ka paka. Na ke aupuni o Aroerika e hana i na alanui ame na hana hou, a e hooponopono i oa mea apau e pono ai. Na na hokele e uku i ke aupuni he 75 keneka no kela aine keia mea makaikai e komo ana iloko o ha paka. I ka maka* hiki aku nei i hala, ua lawe aku na hokele ame na hu* lawe ohua, he 17300 poe makaikai i ka paka i ka wa kau mai īune 15 a Sepatemaba 15; o keia wale no ka manawa aeia o na kanaka • hele e niakaikai ilaila. . No ke koena ae o ka makahiki, he aui ke anu a ua uhi eaaia no hoi ka aina me ka hau, nolaila he mea hiki •le ka hele ana » niakaikai i ka Paka. O ka mea nui a o ka waiwai no hoi e ka hele makaikai ana i ka paka, no ka ike ana no ia i ka wai wela ame ka luapele lepo a pela pu me na ulu. laau nani, pela no hoi me ka bea ame kekahi mau holoholona e ae, a pela no koi na alanui maikai oloko o na awawa. Ma kekahi mau wahi he hanai maoliia na bea, e ibo mai ana lakou mai aa kuahiwi mal a ai i na meaai i wailoia iloko o na barela ma na wahi hoo- - aieana o na hokele-ame na halekuke, a ke ani wale o na bea laka i ikeia. O ke awawo hohouu maloko o Yellowfto&e Paka aia no ia ma kahi o ka 10 mile ka loa, a ma kahi o ka 300 a hiki 1 ka 1700 kapuai ka hohonu, a he nui loaa mau wailele kiAie nani iloko o aa muliwai e kahe ana malalo. Ua Kke keia awawa me Waimea ma Kaaai ame ke a%awa o Waipio ma Hawaii. Aole e hiki i kekahi ke iho ilalo aa kona mau aoao, oiai he knlilipi loa a nihinihi,"koe wale no ka mauna ma•li ana aku, a he nu» na waihooluu i hana ia o kel« mau aoao, Ua like loa ka wai wela nie ka uiakou i ike ai ma Nu Kilani he eha ma. kahiki i hala ae nei. aka he oi ae nae leia o ka maikai. Ma kahi o ka like aaa me Pele. me kona ahi ulaula me na pohakn aa ame na pahoehoe. a ! ole Bke pu paha me Kilauea, he mau luapele keia me na wai wela t he aliali mailai ka wai o kekahi. a be lepo keokeo loi ko kek»bi, e paila ana a e huai »aa iluna, E paila mau ana keia i nm maaawa apan, aka he mau manawa paa auu» sfte ka wa i huai ai iluna o ka K'wa, nse ka puoho ana me ka leo nui, e like me ke puiii ma Koloa,'Kauai, <oa polna au i ka inoa.) TTa pii aku kekahi ma kahi o ke S0 a hiki i ka 200 kapuai ke kiekie. 0 kekahi hoi i kela ame keia minuke. o ka mea nui loa nae iloko o 21 - " • i ka 8 la. He man inoa like •le ko kela ame ktia, a ua hoopaaia ka o kela ame keia lua wai wrta. Aole e hiki ia'u ke huai pan aku, aa ka loaa ole o ka maaawa. lloko makou o ka paka he eono mau la, e moe a&a a e ai «sa Hoko o na hale lale, a • kalo aaa maluaa o na bu«» ke 150 mil«> He huakai aaikai maoli ieia, a ua hauoli like makoo apau. Mahope iho o ka haalele aaa i ka paka, ma ka 3a 2 o Aogate, na kele Mikaikai makou ke hookaki la <aa Lolo Paakai. loolwnma keia kula aakauhale Mowaiona e Brigham Yoang iloko o 1547. Ua ike oukou apau i ka moolelo o ka hooknmnia ana o keia kalanakatthale naal t kapaia o Ziona, aolaila aole au e hoike hou aku ana nona. No kona man alanui nunui, ala A' m& kaki o 132 kapai ke akea, me ke V;.: komo pa mai o na alanui hele wawae 1 hamoia i ka puna o 1« kapuai ma p : : kela ame keia aoao, aae ko«a mau au «at akea i kamo paaala me ;■?> kahe mira ana o na wai ma«nae. Ua haaaia ka hapanni o keia mau

me ki bitsß>iluL, e llke ase aa mea a na Laeakh) e ks-e &ei no ka haJ:sliī aka ma ke alaoai PapuUe pii loa ke kuenekeai o keia ana poKaka, aāea &ae he malkai a pxb«e me ka maaHihi )oa ke malamai*. E boomaemae mau> ia ana &a alanai o ke kalanakauhale a aole **« knlanakao. hale i ike ai i ka tsaemae e līke me keia. He kaiaaa keonmau k« aso o aa kaoaka, a i ka aana aka aa haaoli maoli no aa mea apau Mai ka'u mau mm nae i )obe mai ai, aia ka ke ooi o ka poe i,Jbele ok xca2aJo o na a'o aoa a ka Ekaleaia, mahope iko o ka booholo ana. mai o ka Ahaolelo Lakai i ke kanawai e papa ana i ka lawe ana • kekabi kaaaka a «i ako aaawa o hookafii wahine. Ua bele makaikai makou ialoko o ka halepule Moremona. Ua kokolnia ke keena Balawai iloko o 1882, noaa ka nui o 68x120 kapoai, a oa bīki i ea kanaka be 2300 k» noho iloko olaila. He maikai ke kulana o ka hanaia ana oioko, ak» no na soho nae t he ka i ka olaola. maloko o keia wahi e m«lamaia ai na anaina liilii. Aole o lakoa luln o kekahi ano, no ka mea ua i ukoia na hoolilo o ka ahahui e na mea i okaia e na lala, o ia boi ka loaa hapaumi o na mea apau i loaa aku ia lakoo, a he iana nui maoli keia e ohi mai ai i kela ame keia mahina, no ka loaa hapanmi. O ka Halelaa, be hale nui ia, me kona kaupoku i hanaia ' a kohu hapa no ka huamoa, me kona mau aoao e kau ana maluipa o 16 mau pou pohaku one ulaula, no lakou ka mamao o 12 kapuai pakahi, me na pani poka nunui kaumaha. He hale keia pona ka loaa o 250 kapuai, be 150 kapua* ke akea a he 90 kapuai ke kiekie. He 10 kapuai ka manoanoa o kaupoku i hanaia me ka laau i huiia i kahi hookahi, me ka loaa ole he mea nana e koo ae iwaenakonu. Ua hoohuihuiia na laau i kahi hookahi me na kui laau, a i ole, ua hauhoaia me na kaula ili maka. Ua hiki i na kanaka he 8000 ke nolio nialoko o keia hale. E paani mau ia ana ka ogana nani i kela »me keia la, a ma ka hora 12 e hele mau ana ka poe makaikai honua ilaila no ka hoolohe ana. Ma ka makou la o ka Melē ana e hoolohe, ua hiki ma ka"hi o ka 900 ka nui o ka poe makaikai honua i hoea ae malaila no ka hoolohe ana no ekolu hapaha hora. Aole he auhau no ka ttele ana e hoolohe i ka paaniia ana 0 ka ogana a o ka nui hoi o keia ogana, he 30x33, a he 110 mau ki me 5000 mau paipu» Na ka uwila e pauma ana, a he ku i ka nahenaihe ke mele ke hoolohe aku. Ma na la Sabati aia ma kahi o ka 500 ka nui o ka poe o ka papa himeni, e nonoho ana mamua a ma na aoao o ka ogana, a ua hoikeia mai ia makou, e piha mau ana kela hal« ma na la Sabati. . " O ka halepule nui loa o ka Moremo. na, he IS6 kapuai ka loa, a he 99 kapuai ka'laula, me 222 kapuai ke kiekie, a ua biki aku kona mau hoolilo i ka $4,000,000.00. Ua piha na makahiki he kanaha ma ke kukulu ana i kela hale, no ka mea iloko o ia tn&u Ia aole he mau alahao. aka o na kaa bipi na kaa ē hoohanaia ana, no ka Kalihali ana mai i na pohaku o ke kahua mai kahi loihi mai o 20 mile, e hala ai he ekolu la e lāwe mai ai i na pohaku. Aole he ae waleia o kekahi mea e hele makaikai maloko o keia hale. aia wale no a hiki mai i ka wa e -malamaia 8i o leekahi mare ano nui, bapetizo & mau hana pili hoomana e ae, no ka poe wale no nae o ke kulana maikai iloko e ka Ekalesia. He anoano ka malama ia ana o kela hale & pela no hoi ka luakini o Solomona i hoikeia maloko o ka Baibala. Ua hoao au e loaa ia*u kahi noho o na kanaka Hawaii maanei nei, aka aole nae be loaa ia'u o ka manawa e hele ai he kanawalu mile no ko lakou wahi i noho ai. nolaila ua hoopau okoa aku i ka manao ana e huli ia lakou. He umi>kißnamaono mau mile mai k» 1 kulanakauhale aku, aia ilaila o Loko Paakahi. he 20 mile ke akea a he 70 miJe ka loa, No kona wai, he 25 pakeneka awaawa a kaumaha. He 4,000 kapaai ke kiekie o keia loko mai ka ilīwai ae o ka moana, a he nui na wahi auau e like me Waikiki, aka aole n*e he mau nalu, a mau one keokeo e like me ko kakou malaila, a he nui ka poe | hele i keia wahi i ke kau no ka auaukai ana, oiai he huihui loa i ka hooilo. Aia he hookafei hapakolu o na kanaka ma Loko Paakahi he p>" More. mona, a iloko o kekahi xnan laakini e ae ke 30 kekahi poe e hele ai ame kekahi man hoomana mawaho ae o ka Moremona. Eia makeu i keia manaw? maV.ko o k« knlaaakaahale o Loa A*gde4 i keia manawa, ma Kaleponi H**u. He mea ■a*u e kahaha ai i ka īke ana i ka nai 0 kēia kulanakauhale, ua ):ke ka nui 1 keia manaw» me Kapalalko. a o keia aku a&a ke ku!»nakauh«le nu: a nani raa na kapakai o ka Pakipika. Ke hooki nei au. n»e ke aloha nui f A. F OOOKE.