Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 34, 26 August 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKL'NA I. Ma kekahi kakahiaka kalae malie o ke kan, h%mea e ka iiani 0 ka hiona ke nana aka malnoa o kekahi knla nni akea, kahi i hoakoakoaia ai na pualikoa no ka hoikeike ana mai imua o ka leholehu i ko lakon ike a makankan ma ka oihana a lakon 1 aiana aku ai 1 ko lakou mau ola no ka pono *o ko lakou aina. Aia na knkuna wela o> ka la o ia kakahiaka ke hoolele la i ko lakou malamalama iluna o na mea kaua e kilepa la ma ka aoao o kela me keia koa, oiai hoi ka makani aheahe e kilepalepa ana 1 na hulu mai ko lakou mau papaJe mahiole aku. Iwaena o na poalikoa he lehulehu i akoakoa ae maluna o ke kahua hookahakaha, aia he hookahi kanaka e ku ana iwaenakonu, a maluna o ua kanaka la ka haka pono ana o ka maka o na mea apau, no ka mea ua kaokoa loa ae kona ano ame kona aahu mai ka nui ae o na koa maluna o iela kahua. ' . . He kanaka oia o ka oiwi kino kilakila, me kona mau poohiwi kihikihi o ke kulana kanaka ikaika me ka piha mana, a ma kona aahu e komo ana e hoohewahewa ole ai ke ike aku, aole oia he mea okoa aku, oia no ka Emepera o Busia, nona ka inoa o Nikela. Ke kali la ke anaina o ka poe makaikai a pela pu hoi me na pualikoa, o ka loaa mai o ke kauoha mai ka Emepera mai, aka no na minuke loihi ke ku hamau ana o ka Emepera me ka puai ole o kekahi olelo o ke kauoha mai kona mau lehelehe mai oiai 1 nae ke ikeia aku la ka oni o kona lio i o a ia nei, a aia hoi maluna o kona mau maka, ame ke ano o kana nana ana mai, me he mea la he hana nui kana e noonoo ana. I kekalii manawa, e nana aku ana oia i na laiūa loihi o kona mau pualikoa, a i kekahi manawa e leha aūa kona mau maka iluna 0 ka honua, a ia aea ana ae nae o kana nana ana iluna ua haawi aku la oia i ke kauoha i kekahi o na aliikoa e ku kokoke mai ana ma kekahi aoao mai e hele mai imua ona. He manawa ppkole ua pili mai la ka lio o ke aliikoa i kaaohaia aku ai ma ka aoao o ka Emepera, a me ke kunou haahaa ana mai, 1 ninau mai ai oia i ka makemake o ka Emepera a o ia ka Nikola o ka i ana aku: "Auhea oe e ka Mekia, ke kauoha aku nei au ia oe, e hele aku e haawi i ke kauoha ia Kapena Rurika ua makemake au e kamailio pu me ia. n Mahope o ka haawi ana mai o ka Mekia i kana kunou «haahaa ana, ua holo aku la oia no kahi a kekahi poe aliikoa e puuluulu ana, a 1 Ka mea i makemakeia e ka Emepera oia i hele aku ai no ka hui pu ana a hoike aku la i kana misiona o ka hoea ana aku imua o lakou. He kanaka opio keia a ka Emepera o ke kauoha ana aku, a mamuli o kana mau hana koa lehulehu i hookiekieia ae ai oia a hiki i kona lilo ana i konela iloko o na pualikoa o ka Emepera ??ikola. < He kanaka kilakila no oia o kona kulana. i kaokoa ae nae kona ano mai ka Emfepera aku, e hoike okoa mai ana hoi, he puuwai kona i piha i kē koa ame ka oluolu. I ka hoike pokole ana ae i ka moolelo o keia konela opio, aole ,*oia he koa i oili mai kekahi ohana haahrfa mai, aka ua puka mai oia mai ka ohana mai o Kauna Fiodoa Rurika, kela inoa no hōi e 0 la maluna ona. Mawaho ae o kona ano koa, kela ano oluolu, aia pu ke haiamu la ke kanaka u*i maluna o kona helehēlena. Ua haaleleia iho oia i kona wahi wa kamalii, he keiki makua ole ma o ka make ana o kona mau makua, aka aole no nae ia he mea nona e hooneleia aku ai me ka inoa hanohano i loaa i kona makuakane, a e kaheaia ana no oia e kona mau hoaloha, ma ke ano ke Kauna Hunka. Ua nana aku ka poe apau i kamaaina i kela kanaka opio ma ke ano he hoaloha oiaio oia no lakou, *a ua pipili paa no hoi ko lakou aloha nona, mamuli o kona oluolu, ame ko lakou ike maka ana i kana mau hana o ke ano hoaloha oiaio, me ka minamina ole 1 kona ola no ka mauna ana aku no ka pono o ha*i. E like nae me na kanaka apau ka nele ole o ka loaa ana he mau enemi no lakou, pela iho la no ka haawina i loaa i kela Kauna opio, no ka mea mamuli o ko ia nei aloha nuiia mai ame kona makemakeia e kekahi poe ua hookomoia aku na mnnao lili iloko o kekahi poe nona, nolaila ma keia manawa e hoolaunaia nei keia kanaka opio imua o ka lehulehu, e hoomanaoia, aia he mau hoaloha a he mau enemi kona ma na aoao a elua. Mamua o ko kakou hoea ana aku i kahi e maopopo ai ka misiona ano nui a ka Emepera o ka hoouna ana aku ia Kauna Rurika e tooea mai imna ona, ma kela la, e hoi hou aku kakou i ke ahiahi mamua iho o ka weheia ana o keia moolelo. a e hoopauia auanei ka pohihihi, no ka hana nui i makemakeia ai keia kanaka koa e ku aku imua o ke alo o ka Emepera. Maloko o ka halepaahao a ke aupuni i hoomakaukau ai no ka poe hakihaki kanawai apau, aia e noho ana kekahi aliikoa, ma ke ano he paahao na ka Emepera, no kona komo ana ma ka ohunm me kekahi poe Hunegaria e hookahuli i ka nohoalii ana o ka Elmepera Nikola, a no ia hewa ona i hoopaaia ae ai oia maloko o * ka halepaahao, a o keia la a na pualikoa e akoākoa nei, he la ia e ' kauia aku ai ka hoop*i maluna o ka mea kipi. Ua waihoia aku ka malama ana o kela paahao nialalo o ka mana o Kauna Rurika, a pela hoi me na paahao e ae maloko o ka&i hoopaa o kē aupuni, a ua lilo oia i kanaka ano nni. no ka mea o na hemahema apan a na kiai e hana ai e ili aku ne ia uialuna ona, Ma ke ahiahi i hoikeia ae nei, ia Rurika no e nanea ana maloko o kona keena oihana. ua hoea aku la he wahine opio imua ona, a m& kona āno ame kana mau hana, ua piha loa oia i ke kaumaha no kekahi mea. I ke komo ana aku o kela wahine iioko o ke keena o ke koa opio, a& kauohaia mai la oia e noho maluna o kekahi noho, a ia -wa i hoikeike akn ai ka wahine opio i kana hana o ka hoea ana aku, ma o ke kamailio ana mai. «Ooe anei o Kauna Rurika?" wahi ana me ka haalulu o kona leo. a no ka pane hoi ma ko Rurika aoao, na ae akn la oia, oia ka ntea & ka wahine o ka ninau ana roai. "O oe anei ka mea nana e malama nei i na paahao eualoko o ka halepaahao?" i hoomau akn aPno ka wahine malihini i ka ninau ana. "Ae, owau ka mea i hoonohoia mai e ka Emepera e kiai i na paahao. n <4 lna hoi ha pela, e noi aku ana m i kon oluolu e ae mai ia ? u e hele skn noloko o ka halepaahao i keia mauawa." tr So kau! noi e lea wahine, he znea hiki o)e ia'n ke ae aka, no ka mea he kauoha paakiki loa ka i haawiia mai ia'u no ke kiai loa ana i na paahao, a he mea no hoi e ili mai ai |naluna o*u kekahi haawina koikoi ina au e ae akn ana i kekahi mea

e komo iloko o ka haiepaaiiaio i keia manawa. paha e lohe ak« ana oe i ke kumo o kun makemake ana e hi-le aku nmloko o ka halepaahao i keia iminaw». manao au aole n» «k> e hooie mai nna ika a noi. Aia nialoko o kekahi o ?ia kee&a 0 ka hah*j*aah:*o k«u makuakane kahi i hoopaaia ai. a i ka la apopo e kau mai ai ka hoopa'i o ka make iual«na ona, si oiamua o kona make aiia. ke makemake oei au e heie aku e ike iaia no ka manawa hope ioa i keia j>o-" **Eia anei kou makuakane maloko nei o ka haiepaahao e ka lede maikai ?" i ninau mai ai o Rurika rae ke pahaohao. . ~ *Ae. eia oia maloko o ka halepaahao, ioa U a hoomaopopo oe 1 kela kanaka eiemakole. ka l'ola. Owau e noho aku nei imua ou, owau hookahi wale ihp no kaoa keiki e ola nei. a o ko'u heie ana aku e ike iaia mamua ae o kona make ana aku e lilo ana ia i mea hauoli nona, ke hele aku nia kela ao. a & hoohanoli pu ia mai ana hoi kuu ohane ma ko maua hui hope ana. ? Ua kukuli okoa iho la ua wahine laimoa o Kauna Burika. aia hoi na waimaka ke liiolo makawalu la ma kona mau papalioa, a me kā leo haalulu, i awalo akn ai oia e aeia mai kona hele ana aku e hui pu me kona makuakane. He hana nui keia na ke Kauna opio e noonoo ai. no ka mea ke ike la oia i kona kulana kupilikii. O ka ae ana aku hoi ike noi a keia wahine e hele e ike i kon* nuikuakaue. e ili niai ana uialuna ona kekahi haawina koikoi loa, e lilo ai kona ola i panihakahaka no kana mea e hana ai; aka ma kekahi aoao hoi. ke ike ia oia i ka uwalo mai o kela wahine iniua ona. a hn mai ta koaa aloha 110 na olelo kaukau a ke kaikamahine no kona uiakuakane. a e like me ke ano oluolu mau o Rurikiu ua hiki ole iaia ke t hoole aku i ke noi a ka mea iloko o ke knlana pilikia. Iloko o na sekona helu wale no ia noouoo ana iho a ke Kauna i kana niea e hana ai. ua wehe ae la oia i kana buke. a pane aku la i ka wahine: 4i Ke ae akn nei au i kau imi. a ke haawi aku nei au i palapala ae no kou hele ana e hui pu me ko makuakane," a haawi aku la oia i ka apana pepa i ka wahine. Ua hoomaikai aku la ! ka wahiue malihini ike Kauna opio no ka ae ana mai i kana noi, a ma ko Rurika aoap hoi. ua hoomamaia mai kona manao no kona hooko ana aku i kekahi hana kokua i ka hoa kanaka. Me ka noonoo ole ae nae o Kauna* Rurika. o ka niea ana i hana aku ai. ke pale ana hoi i ke kauoha i haawiia aku iaia. e hoea māi ana ka manawa ana e ku aku ai imua o ka mea i oi ae ka maua maluna ona, ua hooluolu aku la oia no ia po. ino ka lioo|Miina ain> i na hoomanao ana no ka wahine ana i aku ai e ike i kona makuakane. Ma ke kakahiaka ana ae nae o kekahi la. e nanea ana 110 o Rurika maloko o kona keena, na hoea mai la kekahi o na kiai o ka halepaahao a i mai la: "E kuu haku, i hele mai la au e hoike aku ia oe. ua pakele ka paahao elemukule mailok'o aku o kona keena o ka ho(»paaia ana. a ma kona wahi he wahine ka i loaa akn nei iau i keia kakahiaka." Ua hoopuiwa loaia o Kauna Rurika i kona manawa i lohe ai i keia nuhou «hoolele hauli, a me kona pane ole mai he hookahi huaolelo i ke kiai, ua hele okoa mai la oia noloko o ke kwna paahao no ka ike maka ana i na mea a ke kiai o ke kaiuailio ana aku iaia. He oiaio ua pololei na niea apau a ke kiai o ke kamailio ana ia Rurika. no ka mea i ke kauna opio i komo aku ai maloko o ke keena i hoopaaia ai ka paahao kipi, e noho inni ana ka wahine ana i ae aku ai e ike i kona inakuakane ma ka po aku manuia, a o ia ka Rurika o ka ninau ana aku i ua wahine la: "E ka wahine, heaha ka mea au i hana ai? v "Ua hoopakele aku' s au i kuu makuakane mailoko aku oka hale paahao nei, aole no kona makemake niaoli e pakeie oia, aka mamuli o ka'u kauoha iaia. Ua hoike aku au iaia he liana maalahi no'n ka pakele ana mai ka make ae, a mn ia ano wale no oia i ae mai ai i kuu manao, me kuu ike no nae. o kun ola nei ka mea e panai aku ana ma kona wahi. Ua w<iirau i kuu lole o ke koino ana mai ma ka po nei, a haawi aku iaia, a pela oia i pakeie ai niai ka ikeia ana mai e na kiai.'' "Auhea oe e ka lede maikai, aole o oe ka mea e imiia mai ana e make, aka o kekahi mea mawaho ae oū." "Aole anei owau ka lakou e pepelii mai ana a make nui kahi 0 kuu makuakane? Ke paa nel kuu manao. aoie e loaa ana kuu makua*kane ia lakou ke <huU aku." "Aole loa oe e hoopiiikiaia mai ana e like me kau e nianao nei. aka owau ke make aku ana, no ko'u hoohemahema ana i ka'u hnna, a no ke pale ana i ke kauoha i haawiia mai na-u e hooko aku. īna paha i maopopo mua ia oe keia mea a'u e lioike aku nei ia oe, manao au, aole no hoi oe e hana naaupo. e like me ka inea au i hana aku ai mn ke ano kuhihewa.'' Ua nana pono loa mai Ia ka wahine imua o Rupika me ka pihoihoi me kona hoonii)opopo pono ole i na mea a Rurika o ka hoike ana aku iaia. aka i kh hala ana nae o kekahi mau sekona. akahi no paha oia a ike i ka poino e kau aku ana maluna o ke kauna, nolaila ua noke ae la oia i ka unuunu i kona lauoho, a hoao pu ae la e haehae i kona lole, a e ole wale no ka -hoomalielie ana aku a Rurika, pela i maalili mai ai na manao uluahewa o kela wahine. mii ka huikala pu aua aku hoi o ke kauna opio no ka mea ana i hana ai, aka nae aole no ia # lie mea e kaawale aku ai ke kaumaha mai na maka aku o ka wahine. a moe okoa mai la oia imua o Hui ika. no kona ike pono ana iho i ke koikoi o ka hewa ana i hana ai e kau Au ai ka pilikia ma'uwale maluna o ka mea hewa ole. Me kela kulana knpilikii i loaa i ka wahine opio i mauna aku 1 kona ola no ka pono o kona nmkuakane, ua haalele aku la o Kanna Rurika iaia, a hoi mai la no kona keena. me ke kali aku o ka hoea mai o ka manawa ana e pane aku ai iio kekahi hana nui e hoea mai ana. Xo ka pakele ana o ka paahao kipi mailoko aku o ka halepaahao. o ia ka hana nui a ka Emepera Nikola ame na pualikoa e kuku nei ma ke kahua hookahakiiha nia keia kakahiaka o ka wehe ana o ka kakou moolelo, a o ka miaiona hookahi no hoi i kanohaia akn ai ka hoea kino ana mai o Rurika imua o ka Emepera e like me ka ka poe heluheln i ike ae nei i ka hoounaia ana aku o ka elele e kauoka ia Rurika e hele mai imua o ka Eiuei>era. Aia ka Emepera Nikola ke kau la maluna o kona lio, me ka haka pono ana o kona niau maka nie ka piha hnhn maluna o ke kapena opio ia Rurika i hele mai ai a ku imua ona. aka aole nae he ikeia aku o ke pihoihoi ame ka haalulu o ke kanaka opio. me he mea la ua maopopo no iaia kana meai e hana mai ai no kona pono. <4 E lele koke iho oe e Rurika ilalo mai kou lio mair i poha mai ai ka leo kauoha o ka Emepera Nikola i ka opio. he leo hoi e kau ai ka weli i ka mea e hoololie aku ana i kela kanoha. Ua lele iho la o Rnrika mai kona lio mai, a haawi aku la i kana knhon haahaa ana imna o ka Eme|)era me kona pane ole aku nae. koe wale no ke kali ana o ka hoea mai o ka ninau a kauoha paha mai ka Eknepera maL Konela Rurika. ke ninau aku nei au ia oe, eia ihea ka paahao kipi?** 4 Ta pakele aku oia mailoko aku o ka. halepaahao," wahl & Knrjika me kona hookuoo ana ae i kana pane. no ka mea he makehewa wale no ka hoololo ana Iho imua o na kanaka mana nui e Ūke me keia. "Aole anei o oe ka inea. e noho mana ana malnna o na kiai ma ka po nei? w i poha hou akn ai ka leo o ka Emepera no ka Ina o ka manawa, I iike no ka nahoa me ka manawa mna ana o ka ninau ana akn ike kanaka opio. v "Ae, malalo io o ko'u mana na kiai ma ka po aku ia t hala." I pao.)