Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 36, 9 September 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKUNA 11. "He wahi kanaka 10-pa wale iho no au e like me kau e i mai nei. aka ua hele kun puuwai a piha a hu i ke aloha nou. Ua lohe au i kau mau hana kaulana, ua ike hoi i kau man hana koa, a no ia ike maka o*u la i kou mau ano apau, i paa ai kuu manao, aole loa he mea pono kou make ana ma ke ano a kou mau enemi i hana mai maluna ou. He mea makehewa wale no ka hoonui olelo ana iloko o keia manawa. aka aku ana au ia oe 7 he makemake io anei kou e pakele mai keia wahi aku? v? . "Pehea e manao ana anei oe e huikala mai ana ka Emepera ia*u?" i ninau aku ai o Rurika ma ke ano hoomaoe ina paha he wahi alahele kekahi e hiki ai ke kapaeia ae ka make mai iaia aku. "Aole loa he wahi manaolana no kou pono ke manao oe, e huikala mai ka Emepera ia oe, no ka mea ua paa kona manao e hookau mai i ka inake malnna on i na hora o ka la apopo. Ua ike au i ka nui lili a hnhu o Menikofa ia oe, a he hookahi wale no mea e na ai kona inaina, oia no kona ike ana mai i kou nalowale ana mai ka honua aku nei." , "Heaha la ke kumu hoowahawaha a lili o Menikofa ia'u. a pela | pu ihoi me ka Emepera, aole au i ike i kekahi mau kumu maopopo JL loa e ake nei laua ia r u e make." K "E like me ka hoowahawaha loa o Saitana i ka poe hemolele, Hlpela iho la ka hoowahawaha o ka Emepera ame Menikofa ia oe, ■Hp ka mea ua oi aku kou makemakeia ame kou alohaia e na kanaka. oi aku kou koa a wiwooie mamua o kana keiki ponoi, a pela i HKooholo ai ka Emepera e kaiehu ia oe mai kona alo ae i kaawale ke kahua no kana keiki haakei e ku hookahi ai. Wm "Aole e kala loa oia i makemake ai e hana inai i kekahi mea e poino ai, koe wale no ka loaa ole o kekahi kumu kupono, a Hoa o kela pakele ana o ka paahao kipi, i lawa loa ai na kumu e Hfhookoia ai kona mau manao lili, aka e ike ana nae oia, aole loa e Hhookoia ia manao ona i ka oili ana mai o ka la i ke kakahiaka." H Va hookaakaa ponoia na maka o Rurika ma na mea ana e lohe ■ nei mai keia kanaka 10-pa aku a no ka pau ole no o kona pohihihi M no ke kumu o ka hoea ana aku o Ivana imua ona, ua ninau hou mai ■ la no oia: "Ma keia mau mea apau au e kamailio mai nei ia'u, | heaha iho la ka mea nana i kono mai ia oe, e hele mai e hookuu ae r ia'u mailoko aku o keia keena paahao? ?? •'Mai hoopau manawa wale oe i ka ninau ana mai ia'u no ia mea, oiai aole he nui o ka manawa no kaua i koe, malia aia a loaa ia kaua he manawa kupono ma keia mua aku, e kamailio aku no au ia oe i ke kumu. E hoomanao, he hookahi no mea nni e noonoo ai iloko o keia manawa o ke kupilikii, o ia no ka hemo ana mai keia wahi paa aku. Ina oe e lawe ana i ka'u mau a'o ana a malama me ka hooko pono, aole loa au mea e maka'u ai, a e hopohopo ai paha no kou loaa mai i na kanaka o ka Emepeia. Pehea, ke makemake nei anei oe e hahai mai mahope o'u?" \ < "Owai hoi ia mea makemake ole e pakele mai ka make ae. Ina.e hiki ana ia oe ke hooia mai ua hiki loa ia oe ke alakai aku me ka maalahi loa, e ike oleia mai ai e kekahi poe, ua makauau e hooko aku i kau kanoha." T .. J "E hoomanao 04 e ke kauna opio, ua loaa mai ia'u na ki apau A e &io #keia wahi mamuli o ka ? u hana maalea, a na'u maoli no i I Iju i;Jteia mau ki maloko 0 ka rwni moe o Menikofa, a no na kiai, 1 w^.Jiploiiia loa lakou i ka hiamoe, oiai ua hoohainuia lakou e a'u 5 k%prai hoomalule kino, a ua malu ke kula i keia manawa, aohe au mea e hopohopo ai. u tTa hoomakaukau e mai nei au i lole nou, eia he lole no kekahi kanaka luina, o kou komo wale iho no mawaho ae 0 kou-mau iole, ua lawa ia nou e ikeia aku ai. he luina oe noluna o kekahi moku. E wiki! mai hoonui i na kamailio ana, he uuku loa ka manawa no kana i koe." Ua weheia ae la na hao e hoopaa ana ma na lima o Rurika a pela me na kaulahao ma kona mau wawae, a oiai 0 Rurika e komo la i ka lole 0 ka haawiia ana aku iia e Irana, aia no oia ke noonoo la i ke kumu nui o ka hoea ana aku o keia kanaka e hoopakele iaia, a ke kau pu mai la no hoi iloko o kona noonoo, ihea aku ana la oia e hele aku ai, a no kona piha loa i ka pihoihoi, aole oia i nmau mai no ka laua wahi e hele aku ana. Ia makaukau ana o ka lole 0 Rurika, a mamua o* ka hahai aku 0 ke kauna opio i kona alakai, ua ninau hou mai la oia: "Pehea la ka loihi o kou kiai ana mai no ko'u pono?" Hele akn ananei paha kaua a hiki i kou wahi e haalele mai ai ia'u, o kou hoi mai no ia, a naku hookahi aku au iloko o ka naele ame ka pohihihi." <% Ina aole i maopopo mua ia'u kahi a'u e lawe nei ia oe, ina aole au e aa e hele mai noloko o keia keena i keia po, no ka mea ua ike mua au i na hopena e hiki mai ana maluna o'u, o ia hoi, e lilo akn ana ko'u ola, i moepnn no ka'u mau hana, aka aole nae pela, e lawe aku ana au ia oe no kekahi wahi kaawale loa. he wahi au i manao mua ole ai, ilaila e loaa ai ia oe ka palekana. Pehea ua makaukau anei oe i keia manawa? 7 ' TJa hoonioni ae la o Rurika iaia iho. no ka mea n? lilo kela lole ana 0 ke komo ana iho i mea ano e iaia, aka nae aole no ona aia ka pono o ka pakele mai ka make aku, a haawi aku la oia i kona ae no kona makaukau ana, a o ia fcoi ka Ivana o ke kamailio hou ana mai: % » <f la kana e haalele iho ai ialoko o keia keena, e hahai pono mai oe mahope o ko'u mau kapuai wawae, oiai aole kaua i īke 1 na pilikia omua aku nei. He oiaio e loaa aku ana ia kaua na kiai na pan nui i ka hiamoe, aka aai no nae he pilikia iloko o ia manawa hookahi, a he pilikia hoi iloko o Rnsia holookoa." Ua oili aku la o lvana mailoko aku ok ekeena paahao, a ke hahai la no o Rurika mahope ona, a paniia mai Ja no k®* k* poka a paa me ke ki houia, me he mea la aole he mea i komo maloko o ke keena i kela po, a ia lana i haalele mai ai i ka halepaahao, ua kinai iho la 0 Ivana i kana ipnknkni. ■ J O ko laua nei hele aku la ia a ike akn la 0 ka moe mai o kekahi 0 na kiai, a o ia kana o ka hnli ana mai ja Rnnka a pane j mai la: . ! "Ke ike la anei oe i be!a tanaka e Mamoe mai )a. aole paha ; kela he hiamoe, he make maoli no, na haawiia aku e a u ka laau oona e hiki ole ai ke onioni ae no kekahi man hora loihi. Ua alawa wale akn la no o Bnrika ma kah> o ke koa kiai e moe mai ana, me kona pane ole akn. a hooman akn la no lana 1 ka hele ana. aia ka pono o ke kaa akn niawaho o ka pnka P a - _ Ke alaalawa la nae na maka o Rnrika ma o a maanei aole ona ike akn i ka maaloalo o kekahi mea. nolaila «ia ke kannm ana o i kona manao o ka hoea ako i ka pnkapa. ~ . . . Uaila i loaa hon akn ai ia lana he koa. na paoWa m no i ka n knlipolipo, a oiai he ki no ka kona kokoolna iloko o kona na \reheia ae la ka pnkapa, a kn ana lana m waho *lo k#alannS. , .. . Akahi no a loaa mai ke ea oluoln ia Konka, a boomaskai ae

!a oia no kona hana hou ana i na ea huihui. aka he hookahi mea kauinaha iloko o kona noont>o i kela manawa. o ia no ka hiki ole iaia ke hui h«»u u»e kona mau hoaloha. l*a hoomamaia mai no nat i ia manao oua, iaia i hoomanao ae ai. aole no ona ohana hookahi maioko o Rusia. noiaila aole no ona kauiuaha loa, iua no oia e kaawale mai ana mai kona mau hoaloha mai. Oiai laua nei ma ke alanui aole he mau kamaiiio uiawaena o iaua, o ka Rurika haua wale no. o ia ka hahai ana mahope o kona aiakai. a o kana nae e ike nei. eia o lvaua ke lawe nei iaia no kahi o ka uwapd. a mauao ae la keia. e laweia ana ka p«iha oia noluna 0 kekahi moku. I ke ku ana aku o Ivana nia ka aoao o ka uwapo ua huli mai la oia ihope me ka paa ana mai i kona mau liuia maluna o na poohiwi o Kurika a pane mai la: "E Fiodoa Kurika. aole ou hoaloha e ae owau wale no. Ua ike au. aole ou nuiu pilikana e ae e ola nei ma Busia i keia la. koe wale no na hoaloha kakaikahi iwaena o na 'liikoa ame kekahi mau makaainana, aka he oi ae ka pono o kou hele ana ma kekahi wahi okoa e noho ai. "Ta hiki ia'u ke ike aku i ka mea iloko o kou puuwai, he mea hoi i hiki ole i kekahi poe e ae ke ike mai. koe wale no ka hoomaopopo ana mai ma na helehelena mawaho. "Aia ka manao o ke kanaka Kepuphalika oiaio iloko ou kahi 1 lalapa ai, a o na kanaka koa a wiwoole e like me kou kulana na kanaka a ka Emepera Nikola i makemake loa ai, aka ua iini nae oia e hoolilo Uku ia lakou apau malalo o kona iualu, a e lilo hoi i mau mea paahana na kona mau makemake paka-ha a hookano. ''Ua hoikeia aku i ka Emepera Nikola kela mau ha'iolelo Bepuhalika au i ha'iolelo ai iuiua o kejtflhi niau anaiua e Menikofa, oiai nae ua hoopukaia aku kekahi mau olelo koa a kuio e oe. aole mamuli o kou manao ponoi iho, aka mamuli no ia o ka oili ana mai loko mai o na puuwai e like me ia i loaa ia oe. f "O na kanaka koa e Jike me kou ano, aole e hiki ke hunaia aku na hana a ka puuwai e pulama ana, a ua lilo nae ia mau ha'iolelo au, i mea e hoalaia aku ai ka lili, ka huhu ame ka hoowahawaha iloko o ka Emepera ame kana keiki nou. 1 ' "Pela io ka! pela io ka ? . v i namunamu iho ai o Rurika iaia iho, oiai akahi no oia a ike i ka hewa o kela mau ha'olelo ana, oiai nae he mau ha'iolelo maikai waie no ia. "Akahi au a hooia aku i kau mea i kamailio mai ai ia'u i keia po, he uuku loa kahi pono e loaa ia'u iloko o Rusia ina no paha, aole kela mahuka ana o ka paahao malalo o ko'a malu, e imiia mai ana no i alaliele hou ae e pilikia ai no au. ,> "Ua maopopo ia'u na mea au apau e noonoo nei, aka ke hala wale nei ka manawa, he mea pono e kaawale koke oe mui keia wahi aku mamua o kou ikeia ana mai, ua pakele mailoko mai o ka halepaahao. O ka'u e i aku nei ia oe, he mea pono ia oe ke hilinai piha mai maluna o'u, ma ia ano wale no e palēkana ai oe mai na hoopilikia wale ana mai a na enemi. "E kau ana oe maiuna o keia moku, a na kona kapena auanei e hoolele aku ia oe ma Gokapa me ka maalahi. Aole au hopohopo ana no ke kapena, no ka mea e like me ko'u hilinai iaia, peia no oe e hilinai pu ai, ua like no kona ano me he hoahanau ponoi loa la nou." "Pehea auanei e hiki ai iaia ke huna ia ? u ilaila me ka loaa ole ae i ka huliia e na enemi?" j "Aole no oe e noho loihi ana ma kela wahi, aka e loaa ana no j nae he wahi nou e pee ai malaila a hiki i ka loaa ana i ke kapena; he mokuahi nana e lawe loa aku ia oe no Levaka. Eia maloko o keia ope pepa e ike ai oe i na hoakaka apau loa no na mea nou e pono ai, a aia oe a kau iluna o ka moku, e.helnhelu oe i na mea apau i kakauia maloko o kjna ope pepa, a ina no kou inanao e loaa ka nohona maluhia ma keia hope aku, e pono ia oe e i na kauoha apau maloko o kena pepa. "Ua hana mai kou makuakane i kekahi hana maikai maluna o T u i kona wae'ola ana, a aole aii l &ku i kuu aie iaia, aka i pana'i nae no ia hana maikai a ko makuakane ia'u, nolaila ke hoike nei au i ka hana a ka hoaloha oiaio, ma ke kokua i kana keiki, e kaawale mai kon© mau enemi aku. Aia oe a kau iluna o ka moku, e nana aku oe i kena palapala, nolaila o ko kaUa manawa keia e pii ai noluna o ka moku, a e hoolauna aku hoi au ia oe imua o ke kapena." "E Kapena Ludowika, ua loaa anei ka palapala ae holo i kou moku?" <4 Aole he hopohopo ana i koe no ia mea, oiai ua hele au e kii ma ke ahiahi nei, a he manawa holo wale no ko'u ke makemake au." "Ina pela, ua pono, a eia ke kanaka opio a'u o ke kamaiho an| aku ia oe ike ahiahi nei. E like me ka hana oluolu a'u i hana aku ai maluna ou, pela auanei oe e hana mai ai iaia. Aia olua a hoea aku no kau wahi e holo nei, e kii aku ōe i palapala nona no ke kau ana aku maluna o kekahi mokuahi e lawe ai iaia a hoolele aku ma kahi ana e hele nei, Pehea ua maluhia anei na dala ake kanaka opio?" "Ae, eia na dala apau malalo o ko'u malu." "Alaila huli mai la o Ivana imua o Rurika a i mai la: u Ke manao nei au e ke kanaka opio, aole no oe e hoahewa wale mai ana no ka mea a r u i hana ai, oiai ia oe e noho ana maloko oka halepaahao, ua heie aku la au no kuu hale ma ke ahiahi nei, a lawe mai la he eha kaukani dala mailoko mai o ko pahu, a o ua mau dala la au, aia malalo o ka malu o ke kapena, ua hiki nae ia oe ke noi aku i ua mau dala la i na manawa apau mai keia manawa aku. "E hoomanao e heluhelu i na mea i kakauia maloko o kena palapala, a e loaa auanei ia oe he nohona hauoli ana." "I hookahi a ? u huaolelo i koe e kamailio aku ai ia oe, oia keia: I ka wa hea au e ike hou ai ia oe, a e maopopo ai hoi keia mau mea a'u i moeuhane mua ole ai?" . . . "E kaukai aku kaua ma ka lokomaikai o na lani, ma kaua a elua e ola like ana, alaila e liui hou ana no kaua i ka liala ana o kekahi mau makahiki loihi, aka malia paha, ua loihi loa aku la no kela manawa a'u 6 ke kamailio ana ae la. iloko no o na mahina kakaikahi kaua e ike hou ai kekahi me kekahi. na ke au nae o ka manawa e hoike mai ia kaua ia hopena. Ina nae np ko kaua liui hou, owau no ka mea e hele aku ana e hui pu me oe. Oke aloha no kou, a na ke Akua e hoomaikai mai ia oe." Me kela mau olelo hope mai ia Ivana mai, me ka haawi ana mai i kona lima imua o Rurika no ke aloha hope ana, ua huli aku la oia hele no ka uwapo. a ke nana aku la no o Rui*ika i ka hoi o kona hoopakele. a i ka nalowale ana aku mai kana ike ana, ua noho iho la o Rurika me ka palulu ana ae i kona mau lima ma kona maka, me ka noonoo nui aua i ke ano o ka mea i hanaia aku maluna ona, ma ke ano kupaianaha loa. Ko ka ike ana mai o ke kapena o ka moku i ka noho kukule aku o kana oliua, ua hele mai la oia a me na olelo hoolana manao, ua pane mai la ia Rurika: "E hoolana ika manao eka opio, no ka mea e haawi aku ana au ina kokua apau no kou pono. Oke alahele a kakou e holo aku ai no Golokana„* he alahele maalahi loa ia, a pela pu no ka maalahi o ke alahee mailaila aku no kahi au e hele aku ana e noho paa, nolaila e kau mai i kau mau hilinai ana maluna o'u. Ua ike au ika nui o kou mau kaumal\a ame na auwe ana, a ke komo pu aku nei au iloko o ia mau kaumalia apau ou." Aole i kali mai ke kapeaa no ka paneia ak« e ke kanaka opio, aka ua huii aku la oia a haawi i na kauoha i kona mau kanaka no ka huki koke ana i na pe'a o ka moku iluna, a iloko o na miuuke helu wale uo, ko lakou uei moku s ke hoopuka la iwaho.o ke ' : (Aole i pau.)