Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 36, 9 September 1910 — HOUIA KEKAHI KOREA I KA PAHI Ku Ole Nae ka Pahi a ka Limakoko ma Kahi e Make Koke ai. PAA KA HOUPAHI I KA HOPUIA No ke Kumakaia i na Mea Huna i Hoolalaia e na Korea ke Kumu o ka Poino. [ARTICLE]

HOUIA KEKAHI KOREA I KA PAHI

Ku Ole Nae ka Pahi a ka Limakoko ma Kahi e Make Koke ai.

PAA KA HOUPAHI I KA HOPUIA

No ke Kumakaia i na Mea Huna i Hoolalaia e na Korea ke Kumu o ka Poino.

O ka lilo ana o ka noho kuokoa ana o Korea a hoohuiia me lapana ke ku* mu ano koikoi nana i hookokono ia Lee | Song In, he kanaka Korea, e iawe i ke ola o Choy Yong jo, ma ka auwina la 0 ka Poaha o ka pule i hala, ma ka hoao ana e oki i kona opu, a no ia , karaima i hopuia ae ai ka mea pepehi kanaka a hoopaaia ae iloko o ka haieI wai, a no ka mea poiao hoi, ua hoihoi lia aku oia iloko o ka halema 'i Moiwahine. ! O keia Koir<?a nana i pahn iho la ī kona i ka pahi, he elele oia 1 hoounaia i|iui Kealia, Kauai mai, no ka holo ana mai e noho pu ma ka Ahahui Lahui a na Korea e malamaia ana ma Honolulu nei ma frfcka}ri mau la hōpe o ka pule i liala hope iho la, a iloko o ia halawai e 'hoolalaia ai ke- ' kahi mau olelo hooholo e ku-e ana ī kela hoohuiia ana mai nei o Korea me lapana. • Ua. ae ka mea Tiewa, "a 'iia hauolf huT Jfea~oiaT . hana ana i kela hana, oiai ua hauwawa loaia he kiu ke Korea i paihuia iho la i ka pahi e hele ana « hoolohelohe i na hana e lawelaweia ana e ka ahahui o na Koiea, a he kanarka kumakaia maopopo i ko lakou aina lalnii, a o na mea huna apau ana e lohe ana iloko o ia mau halawai e hele aku ana kela Korea kiu a hahai aku ia mau mea huna i na Kepani.

I kuliKe ai me ka hoike & na. kanaka Korea a eo boi me kekahi o aa Kepanu 0 Cboj Losk Jo ke kaeaka uana e b«x>Vso ae nei i ka nupepa Kepaui i na e piii i sa halawai ielmlehn a ixa kanaka Korea ma na manawa lehulehu a iakoo i malama ai i ka iakoo mao halawai. oia ka Kapepa Kepani ka Xigpa Jipū Xa keia Korea i hoike aku i ka lunahoo- ( ponopooo o aa napepa ia i ke ku*e o na | Korea i na hana a lapaoa ma ka manao lana e hoohui ae ia Korea me lapa&a, a I mamuli o ka ike o na Korea o keia | Choy Yong Jo ke kiu nana e hooma--1 kaukau nei i ka iakou man Uana a ho I ike aku i na Kej>ani. ko lakou enenii, i me ka waiho aku ia lakou iloko o ka »mana o na Kepani ina e hooholo ana iakou e hoi aku i Korea. l T a kamaaina ia o Lee Song īn e ka oihana makai oia ke knnaka nana i hooiako ae i na ike lehulehu i kabi e malama mauia ai na aha piliwaiwai me k hoike ana ae ia lakou i kahi e hiki ai ke hopuia ka poe piliwaiwai. Ua ae lea Maikiu e lawe i kana man hoakaka a e lilo oia i kiu na ka oihana makai, eia nae, aole oia i ike houia ae imua o ka oihana makai,. Ma ka auwina la Poalua aku nei o ka pule i hala, ua Biki ae ka ona o ka hui hana waiala oloko o ka hale Delmonieo a hoike ae la i ka oihana makai ua nalowale honua kokaht kanaka Korea i hoolimalimaia ai e hoomaemae i ka halekuai me kona lawe pu ana i ke ki o kekahi pahulole. Ua hoomaka kokeia ka huli ana a o Lee Song In ke kanaka i lawteia niai imua o ka Makaikiu McDuffie. Ma kana olelo ua hooholo oia e haalele i ka hana. a i kona manawa i haalele io al ua ike aku la oia i kekahi ki e kau mai ana i ka pahulole a hooholo iho la oia e lawe ia mea i mea hoohoka aku i ka ona o ua halekuai la a pela oia i hookomo iho ai i ua ki la ilok~<T o kona pakeke a hele mai la. Me kela kumupale ma kona aōao haawi aku la oia i ua ki la i ka Makaikiu McDuffie. Ma ka huli ponoia ffna o kela pahulole ua ikeia ua loaa aku kekahi mau mea e loaa ai na hoohuoi ana. Ma ke ahiahi Poalua no hoea ae ana 0 Choy i ka halewai a noi ae la i kekahi makai kauwai, o Wo ka inoa, he makai Korea, e haawi aku iaia i na kokua ana me ka olelo pu ana ke imi nei na kanaka Korea e hoopoino iaia. Ua ninauia ae oia i ke kumu o ka maana o#kela poe e hoopoino iaia a ma kana pane ua olelo na Korea e ae he kiu oia e lawe tele ana i na mea 'huna a lakou a hoike aku i na Kepani laoolaha nupepa. Ua noi koke aku ka Makaikiu Mc"Duffie iaia e hoohiki mai 1 palapala hopu ina ua ike oia i kekahi 0 ia poe a i ole he poe lehulehu paha lakou e imi mai nei e )»f opolno iaia. O kana pane wale no o na kanaka Korea apau ke makemake nei e hoopoino iaia me ka hooweliweli e pepeln iaia ke loaa oia a na nui loa kona nmka'u ia lakou. Ua a'o koke aku la ke poo o na makaikiu e noho malie oia iloko o ka halewai ia po, eia nae ua makemake oia e hoi iloko o ka papai hale e waihoia ai na kaa baikikala e moe ai. Ua lilo ka moolelo o ko Choy kumakaia i kona mau hoalahui i mea lohe laula loaia iwaena o na kanaka Korea apau mamuli o kona hoike ana i na mea huna a na Korea i noonoo ai a hooholo/ 1 na Kepani hoolaha nupepa. Ma ka Poalua aku nei, mahope o ka lohe laula loaia ana ae o ka hana a na Korea i manao ai e ku-e aku i na hana a la-' pana ma ka hooßui ana ia Korea mej lapana a hoolahaia ma na nupepa, ua: hele aku la kekahi Kepani kakau nu-1 pepa a ninau aku la no Choy, oiai nae ■ ua ninau aku oia no Miyasaki, ka inoa' o Choy e kaahele a e ike laulaia ana ia manawa. He makemake nui loa ko kela Kepani kakau nupeppa e hui me Choy a mamuli o kona ninau nui loa nona ua ulu ae' na manao hoohuoi iloko o na Korea no kona makemake aui loa la Choy me ko lakou koho pn o keia Choy no ka ke kanaka nana e hele nei e haha'i i ka lakou mau mea huna i ka poe Kepani kakau nupepa a hoomaka koke lakou e hele e huli iaia. I ka loaa ana o Choy. ua makemake ke Kepani kakau nupepa iaia e Bple pu me ia i ke keena o ka nupepa Nippu Jiji, a ma muli o ka makemake loaia o Choy e hele i koi pu ae ai kekahi poe Korea o lakou kekahi e hele pu me ia ilaila. I ka hiki aui ana ae 1 ke keena o ka nupepa Nippu Jiji T ua ninao koke ae la na Koiea i hele pu ai me ia i ka lunah&oponopono isa paha ua hoolako mai o Choy ia keena ae aa kope no ia aupeipa, oia aa meahou « pili a&a i aa hana i hoolalaia ai-« na Kepaai maloko o ka lakoo halawai, a ma ka hoikela mai ua loaa mai ka ae!a o la ai&au. Ua ainaa po ak« laloo ina paha e meU mai ass e aaaa ak« lakoa i lta limakakaw o Ckof t 2f« ta oielola ke K* paai bok> keia i ke kakau na ka okfo Kepaai a ke p«ke« oia ma ke fctmailio ana ma ia olelo ao ka me* «w aa Kepam ka hapaanVo koaa «*»aw» 0 ka aoho aaa. Ua *aaa poao loa o Lee, līe Konai aana 3 pa&a iko I*l ka p«£l i t» nea 1 ku* Sa e a ma kaaa hoike i» ae ai Imea o ka olkaaa Kakal nm aai koaa k»ku ia Ckoj ao k«la aaaa kamakaia ana I koaa alea ame Itoaa lakoi a iial loa fko la oia « loaa kekaki asaaawa trep*a« « %oaiaa aku «i I k» « ® kaaa paki koa 1 ka al !

liloko o ka opa o Cfcor, eia aae, ua uam\ ikalka loa oU la miaao oaa il>k> ' wale ibc no ia a*aaa wa. Va hele sr»ai 1» kōa* huha a aai. wit»l aaa r aka aole . i bīk: mai ka maaawa kupono oo £» - h<x>ko ana *kxi ;a taasa9. Oiai iloko o ke keenA a ia nupepa Jijī. ua ikeia akn Li >;a o Ch«>y <? ha- * waaawan* ae aua i ki iueaii t a r o ? .e i kona h&pe psK *. a na kekaai * o na Korea e k« aaa i iaiki aka i kona ' pepeiao, oiai h« kaoaka l-?ae.'iki oia i i ka olelo Kepani. k>be aka oia ia i' Choy e olelo aku aas i na Kepaai e. kokna mai iaia, oiai ua maka - u oia i i na Korea. O ke Korea i hopu aku ai ► i ka palapala ana i kakaa ai ka i oVla i! koke aku iaia i ke kaa&ka kumakaia. 1 * a ia manawa hookahi tio ka*i koke aku | la iaia ma kona maa maka. Kauoha ikoke mai la ka lu<aahoopono]v>uo e . f hookaawale koke lakou ma kahi e a ' i ok e kahea aua oia i ka makai e he»e mai e hopu ia lakoa. Xoi koke ae la o Choy i na hoa Korea ona e kala akn 1 iaia no kona hana ana i na haaa ku--1 jmak.iia a ua kala ia mai oia ia mana-: f wa, me kona h#ohiki aku nae aole oia ! e hana hoo ia hana. j ! Ma ka Poaha aku nei o ka puie i 1 hala ua hou ae„la kekahi nuhou Uoko o ka niipepa Kepani, a ma ia nu--1 hou na hoopiha loaia na Korea apuni L ke kulanakauhale i ka huhu me ka malamaia o kekahi mau halawai ma-; ' lu ma na wahi like ole. Vū nui ka 1 huhu o Lee, wahi aaa. a hooholo iho "!la oia e kau *ku i hoopa'i weliweli 1 o Choy. Mahope koke iho o ' ka hora ekahi ua loaa aku la o Choy 1 i kekahi poe Korea ma ke alaaui Beritania a he hannaele hahāna ka i ike ia malaila ia manawa a hiki i ka mihi * ana o Choy ine ke noi hou ana aku ia lakou e kala mai iaia, me ke kau ana aku i kona lima maluna o ka lima 1 o Lee, a oiai ua piha o Lee i ka huhu L ia manawa, aka nae uumi iiio la no 1 oia a kamailio oluolu mai la iaia a 1 noi pu mai lā e hele pu mai lakou i 1 kekahi haleinukope a i ole ma kekahi * wahi e aku paha kahi e loaa ai ke 1 sake. Ua ae koke o CUoy i kela uoi a hele nui aku la i kekahi hale inu* ; kope, a mahope o ka pau ana o ka la--1 kou ai ana, kamailio nui iho la ma kekahi mau mea lehulehu. Ua paa loa ko Lee inanao e pahu i [ ka opn o Choy i kela manawa. aka i kona noonoo hou ana iho me ke akaj hele. manao iho la oia aole ia o kahi L kupono loa e hanaia ai kela hana pe- ; pehikanaka, mamuli o kona manao iho he mea ia e hoopoinoia ai oloko o ka "haleinu kope o ka Pake, pela-kana hok ike i ka Makaikiu. ► Oiai no e paa loa ana kela manao i pepehikanaka iloko o ko Lee noonoo, i kono aku la oia ia Choy e uhaele laua i iwaho, a ia laua i haele aku ai a ko- ( i koke i ka puka wehe ae la o Lee i kat na pahi a i ka hiki ana o laua i ke i alanui hoomaka aku la e pahu i ka opu ► o Choy. Ua hala kana pahu ana aole ; i komo pono ma kahi ana i manao ai, , ua komo aku ka pahi iloko o ka lole , a loaa lihi aku la ka opu malalo pono iho o ka piko, eia nae ua hohonu no . kela poino ai, aka aole ia o ka ho- , honu ana i manao ai e hoopoino akuj : ia Choy. Ia ku ana hoomaka koke aku la o Choy e holo me ka paa ana i kahi L ona i moku aku la. Ma ka olelo a : Lee, ina no ka hina iho o Choy ma- , luna o ke alanui helewawae ia mana-| i wa ina ua ku malie oia malaila ma , ha'i ona a hiki i ka wa e hoea mai ai 0 ka makai, me kona hoao ole e holo, no kona manao malaila oia e hooko hope loa iho ai i kona makemake ā , j hiki i ka make ana o kona eneml } Eia nae, ua holo o Choy, a mahope ■ o ko Lee nana ana aku i kona enemi ua hoomaka aku la e hahai mahope ona. Ua holo pololei o Choy iloko o . ka rumi a John Wiae e noho ana a noi ' aku la e kokua mai iaia. Mamuii o ke koko e kahe ana ma na manamanalima ona i ike mai ai o John Wiae ua ehaia oia a ninau mai i ke kumu o kona eha ana, a hoike aku la o Chov 1 ua pahuia oia e Lee i ka pahi me ka huli ana mai a kuhikuhi ia Lee e ha« hai aku ana no mahope ona oiai ua kokoke loa aku o Lee i kela, manawa. 1 ka hiki ana aku o Lee ike mai la o John Wise hookahi ooa lima iloko o kona pakeke a i kona kokoke loa ana aku, hopo mai la o John Wise i lima a kahea mai la ia Phiilip Freitas e ku koke akn ana no, e hopu mai i kekahi lima o Lee. Nijaau iho la laua i kona kumu i pahu ai ta Choy i ka pahi a. hoike ae la no hoi o Lee me ka ae ana ae sana i pahu me ka olelo pa ana ae '' aohe pilikia iaa au e hele' •ko i ka halepaahao.'' Ia manawa! haawi ae la i ka pahi ana i pahu ai. I 'Aohe makai malaila i keia manawa, | & o ka John Wīm ma hana nui ia o ka naaa ana ako i maikaL Ua loihi ka lakou haaa o ka hele pu ana e uana I makai a no ka loaa ole ua hoo- i kunana waleia lakou no kekalki maaa-| wa. Asa iloko o ka pakeke o Choj kekahi nlili makai a me ia mea o John Wwe i pohi te ai aohe ao nae he makai i hele mai taalaila. Mahope iho ua ike alnt fs © Joha Wā» i ka miklikia JPak« a mahope o kekahi kokai «!elo a»a me ia na noi «ku 1% a Joha Wiae « 3awe pa ©ia i ka p&ahao mmē ke pio |i ka halewai | O k» kamn koikoi 9 $eia h?>jio aas 0 t«e e hana I kekahi pepehikaaaka naaaali 8« » » k» hoopauia ana « ]u »a®a kwkoa o ka Emepem o Korea a*afoßc & ke aupani q k®fi& a®* < pao ana o ke knokoai 4 īa a«p»n> m|J mali © ka aaa me lapaaa, Ua' 1 ***** *®**aefea aai i ka aooaov» o |

na kanaka Korea apau ka lilo ana o ke kuokoa o ko lakou aupuni a o keia mau hana kumakaia a Chor i hana ai i mea e ahuwale loa ae ai ka lakou j mea huna i hoolaia ai ka mea nana i I hoouluku loa ae i kn lakou noonoo oiai lakou e hoolala ana i kekahi hana no ka hoala kipi ana ia lapana, nia keia mua iho. j >Ia kela Poalua aku nei no ka holo ana mai o Lee no ka manao *e komo 1 ka ahahui a na Korea, a i ka hiki ana mai nei nae ua lohe koke oia i keia mea e hoolalaia uei e na Korea o Ho* nolulu nei. I kona ike ana o Choy ka mea nana i kumakaia i na mea huna a na Korea hooholo iho la oia i kona manao he mea pono Ohoy ke make a kuai iho la 1 pahi nana. J Ua hoike ae o Lee i kona kaumah» loa i ka make koke ole ana o Choy i keia manawa a he mea maopopo loa e paa aku ana oia i ka halepaahao me ka maikai ole o kona noonoo, aka ina i [ make o Choy, alaila ua pono kona make ana aku no ka mea, ua ko aku la no kona makemake. Ua olelo pu ae ka oia e holo mai ana na elele Korei mai na wahi mahiko mai apuni na mokupuni i Honolulu nei no ke komo pi [ ana mai ma kekahi ahahui nui e m.v ' lamaia ana, a ma ia mau halawai e i malamaia ana e hakuia ai kekahi mau >' olelo hooholo e hoakaka ana i ko la.«oa > *kumu ku e i ka hoohuiia ana o Korea ' me lapana. [ Aohe makemake o Lee ina Kepani. j He Kepani kakau nupepa ka i hele aku e "noi ia Lee e kakau mai i kona i<»oa a kakau iho la no hoi oia "Lee Sonj:'* a i ka paa ana ka ninau mai la ina paha he Pake ka mea i noi aku iaia i kona inoa, ua hoole ia aku, a ninau hou mai la ka ina hc Kepani oia a i ka wa i aeia akn ai ua kapae ae la oia i ka pepa ame ka penikala ma kahi e & u&na mai la me n& maka inoino i ke Kepani kakau nupepa I Aohe pupnle o keia Kepani, aka • Hke no me na lahui e ae ke loaa ia lakou ka nini no ko lakou lahui ame ko lakou aupuni. pela no keia Le« r o kana wale no i manao ai e make o Chojr ka ene>mi o na Ko?ea apau i kumu © . holopono ai ka Ukon mau mea apau i ' hoolala ai no ko <akou anpunL I —_