Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 43, 28 October 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

mokuna viil * ; "In* he kanaka Kukini io oe, alaila na kuhihewa loa ko'u| koho ana i ke ano o kon iaiiui. Ma na mea i hoikeia mai ia u, o na kanaka Kukini ka kekahi poe huhu ino i like aku me na holoholona.'' ■'lna aa hoahueeia aku na manao kanalua iloko ou no ko*u lahui kanaka ma o ko'u ano au e ike mai la, alaiia ke hoomaikai anei au i ko'u laki o ka halawai pu ana me oe i keia manawa. a ma v'n nei hoi e hiki ai ia oe ke ike i ke ano o ka lahui kanaka Kukini. ! • He uiea oiaio kau o ka lohe ana no na kanaka Kukini, aolei nae lakou apau i lilo i poe kanaka ino wale no, a e like no me ka i»»aa ana o na kanaka inaikai ame na kanaka ino iloko o na lahui kanaka apau o ka honua nei, pela iho la do ke ano o na kanaka Kukini. • Mawaho ae o na mea i kamailioia mai ia'u no na Kukini, ua ik»* maka au i ka hookaheia ana o ke koko o na kanaka o kuu lahui e nu koa o ka Emepera o RnsiVi, a ua hiki ia'n kt* kuhikuhi uku i na wahi i hooneoneoia e na hana lokoiuo a ka Emepem ame kona iuau pualikoa, aole anei o Nikoa ka inoa o ko oukou E- . <» ka inoa ia o ua Emepera nei o makon, a ua pololei na au i kauiailio mai la noua." ua hiki iaia ke hana e like me koua makēmake i keia mapb?a, aka e hoea mai ana nae ka manawa e hookahuliia ai kona aojib au[>uui ana, a na kekahi mea i oi ae ka mana aiue ka ikaika e Bobo i»oo niai ike aupuni o Rusia, ina ke ano he moi. E huikala mai nae oe ia*u no keia mau olelo hoinoiuo a'u i ko oukou Einepera malia paha ua aloha oe i ua Emepeia la o oukou?" *'I īiK-u e maopopo ai ia oe ke kumu o ko'u lioea ana mai no kou aina nei. ua mahuka mai au mai koua alo mai, ua mahuka mai hoi mai ka make mai ana i hoomakaukau ai no'u." "Auwe! ua hoomakaukau anei oia i ka make nou? Ke manao uei au, aole oe i'hana aku i kekahi mea inaikai ole e hoinoino ai i kou iuoa anie kou ano oluolu a'U e ike aku nei!" "Aole ioa au i hana aku i kekahi hewa, a'u e hilahila ai. a e mihi ai paha. aka e hoolohe mai iuie oe, a e hoakaka aku au ia oe me ka pololei a me ka oiaio. "Ua hoonohoia mai au no ke kiai ana i na koa na lakou e kiai ana i kekahi kanaka elemakule o ka hoopaaia ana maloko 'o ka kalepaahao, a i kekahi ahiahi i hoea mai ai kana kaikamahine iniua o'u a nonoi mai la e ae aku au iaia, o hele e ike i kona makuakane maloko o ke keena paahao. Ua kukuli mai oia imua o'u, me ka Jiookabe niaoli ana mai i kona mau waimaka, o uwalo mai ana ia'u e ae aku.f. kana noi. a ma ia man hana apau a kela kaikamahine. «a hiki ole in'u ke hoole aku i kona makemake, nolaila ua hooko aku la au i kaua noi. > ik Yi\ helo aku oia e hui pu me kona makuakane maloko oke Kna paahao, $ mumuli. o kajm Imua maalea, ua wehe ae oia MRtofagp)e a hoaahu akn maluna o kona makuakane, a ma ia ano, aku ka paaliao, a noho aku oia nm kahi o kona makua-

t jiF a *' a no in hnnn ku ike alolia au i hana aku ai i kela kai|kiyp||une. a pakoo ni kona maknakane, i kau mai ai na ahewa ana maluna ou, 110 ka hoopa'i make?'' wahi a ke kaikannamne me ka leo haalulu. "Ae, ua kauia mai ka lioopa'i make maluna o'u no ke pale ana i kaun kauoha paa, oiai q ka paahao i wai<hoia mai ai nialaio o ka'u kiai ana, he kanaka oia i ahewaia no ke kipi i ke aupuni. he imahao hoi i makemake, nuiia e ko makou Bmepera e ki pokaia. a no kona pakele ana, i auamo ai au i ka inaina o ka Emepera Nikola. "l?a hoopaaia au maloko o ka halepaahao malalo o kana kauoha, aka mamuli nae o ke kokua ana mai a keka)ri lioaloha o'u. i pakele mai ai au mai kona mana mai. a no keia manawa. na manao au. o keia ko'u walii e malu ai. aole e hiki ia Rusia ke huna aku ia'u e nalo. a ke owela la ke kula ame na awawa i na kanaka o ke aupum mahope o ko ? a meheu. v I Ua noho hamau ilio la o Rurika, aole he pane hou aku i kona I kokoolua. a pela no hoi ke kaikamahine i pane ole aku ai, oiai ua! hele ua kaikamnhine la a piha loa i ka ilihia i ka moolelo a Burika 0 ke kamailio ana aku iaia, a i ka hala ana o na minuke elima. ua hoomaka hon mai la o Rurika e ninau ia Anianiku i ka i ana: u Ua hoike nma mai nei hoi paha oe ia'u, aia kou home ma kekahi aoao aku itei o kp kuahiwi, ma na kapakīii o Karakou, aole anei pela?" "Ae, aia Haila ko'u home, a o kahi hoi a kakou e hele aku uei, ?? wahi a Anianiku me ke aea ino ana ae iluna a i»ane aku la i kela mau olelo mamua ae. "liaila no ka pahu hopu o kahEi huakai e hele aku nei, no ka knea ua kauohaia mai au e ka mea nana i hoouna mai nei ia*u e hele mai no keia wahi. aia ilaila o loaa ai ko'u houie " kamailio ana aku 4 Rurika. i kahi o nei, akahi no a ikeia akn ka mohala maikai ana ae o aa maka o na kaikamahine nel, a pahola pu ae ia no hoi ka ula ma kona mau no ka mea ua hauoii loa oia i ka maopopo ana, e mau aku ana ko lana ike kekahi i kekahi, ia laua e noho akn āi ina keia waki, <4 Aofe ana e neie feca makemake i kela \?ahi ke ike aku oe, a oiai no kekahi mau makahiki lehulehu i hala ae nei ka hokai ole ana mai a na kanaka Rukiui, nolaiia he manaolana ko'u aole he poe{ iakou e hoopilikia .wmle ana ia oe," i pane aku ai o Anianiku me ka hoolana ana i ka manao o Rurika. _ "E liele afcn ana au e liali i ko*o kamaaina o ke knhikuhia ana mai ma kahi kanhale o Kamali, anwe! heaha keia ou, na ioaa ia anei oe i kekahi pilikia?" i puiwa ae ai o Rurika i ka ike ana aku 1 ka oni o Anianikn i o a ia nei. "Aole o'u pilikia, koe wale no ka lohe ana aku Ia i kon wahi e hele uei > no ka mea ala ma keia wahi ko*n wahi i noho ai.' ♦E huli aku ana au i kekahi kanaka i kapaia kona inoa o Ale ka r a maloko o kona home au e noho ai, ua kamaaina auei oe iaia? ? u Auwe! o ke kanaka an e ninau mai la ia*u* aole ia he kanaka okoa aku, aka o ko'n ponol no ia, a ke hauoli nei au no ka mea ke hele nei kaua a elua maloko o ka hale hookahu ,? * Xa Ivana i hoouna mai ia*u no kahi o kou makuakane, ua ike bo aod oe iaia mamua?" " 4, 0! ua kamaaina au iaea* a oia kekahi oko mauā hoaloha niaikai loa. He manawa i haia ae nei. ua noho hoaioha oia me ko*u makuakane. a mamuli o kana man hana kokna, i hoopakeleia ai fmai na koa Rnkini mai» a ke soho ale nel mana I kona loko* a © ka home aana e pulama iiei ia maua, he home ia no Akahi no au a ike 1 keia manawa, aole aaei o Kaana Ruou inos ? ?l

Ae, o Piodoa Rurika ko*u inoa," wahi a Eorika me ka baV aii ana iho e uwe. "Na Irana ponoi bo i hooana mai ia'o no kekJ wali!. me kona olelo mai ia nei e loaa ai ia*ii he home e mala ai mai [ m oiai; a e hoea mai ana no oia ia nei i kekahi manawa i ana ī hoike inaopopo oie mai aL O lTana no ka mea nana i boo~ pakele mai ia'o mailoko mai o k& halepaahao. a hni ai kana ma I keia aina malihini. eia ka o ka mea a*u o ka hoopakele ana ma ka po nei. e liio aku ana ia i kamaaina nana e hookipa aku ia'a ma kon home." O ko iakon nei hele ia a hiki i ka a&i ana mai o ke ano ahiahi, na knhiknhi mai ia o Lafela i kahi no lakon e hoaomoe ai no ia po, he wahi i maa i ka hoomahaia e na maKhini kaahele. He wahi maikai ioa keia no lakou nei, oial he nni ka wai mai kekahi wahi kahawai nnkn mai, a he paa pu hoi na aoao i na knmniaau nnnui e maluhia ai ma na ano apau mai ka hoopilikia waleia mai, a ina no ka hanle kuana iho ma ia po. e loaa ana ia lakon he wahi e main ai maloko o ke ana. a ma kela wahi i halii aku ai o Lafela i ka huluhulu no lakon e hooinoiu ai. oiai ua hele na kama* hele maluhiluhi ika uluia eko lakou mao holoholona. MOKUNA IX. Ma kekahi kakahiaka nui ae, ua puoho ae la o Rurika ma me ka oluolu maikai, a mahope o ko lakon paina kakahiaka me ka lakou mau meaai mama. ua hoomaka koke ko lakou hoomakaukau ana no ka lakōu huakai. a aia lakou ke kau la malnna o na hoki, no ke ake ana e hoea koke Aku i kahi i kau nuiia e lakou. Oiai lakou e hele la, aoie lie kanalua o Rurika i ke kamailio ana mai ia Anianiku ma na kumuhana apau aua i manao ai e ninau mai i ke kaikamahine. a j»ela no hoi o Aniuiuku i pane aku ai me ke ano oliohia, ua !awa ka la aku i hala, i manawa no ka hookamaaina pono aua ia laua, nolaila aole a laua hoohilahila hou ana iho i koe. X ko lakou nei hoea ana aku ma kekahi puu kiekie, ua hoomanawanui aku la lakou i ka pii ana, a ia kau pono.ana aku no hoi iluna o ka pik'o i ike aku ai o Kuiika i ka waiho mai o kekahi awawa nani. me kekahi kahawai e kahe ana. a aia hoi ma kela ame keia wahi, na hale kakaikahi e kuku mai aua. e like uo uie ke ano ma kekahi mau awawa o Hawaii nei. Oiai o Kmika e kilolii ana i kela awawa, i huli mai ai o Lafela ihope a paue niai la: "O ke awawa keia o Kauuili a kakou e nana aku nei." "A! e Kui'ika, o kela hale e ku mai la uia kekahi aoao mai o ke kahawai.'o ka liale ia o kuu makuakaue, a o ka home hoi au e hoi aku ai e noho/' i kuhikuhi aku ai ka iima o Aniauiku i ka home ana i noho ai a kulaiwi. U E wikiwiki aku kakou, malie paha ua aneaiie loa aku nei kuu makuakane ma ka e o ka luakupapau i keia manawa." i- "E wikiwiki io aku kakou e Lafela." i pane mai ai o Kurika, s no kona ike ana aku i ke kuaki loa o Anianiku no ka lioea koke ole aku i ka hale, a ia manawa i hoomaka aku ai lakou e iho no kekahi | aoao o ka puu, a iloko o ka hora hookahi, aia lakou ke hele la i ka honua paa. Ua kuhikuhi pono mai la o Anianiku i ke alanui e hoea aku ai i kona home, nolaila ua hele pololei aku la lakou a i hakalia no a ku lakou mamua o ka pukapa. ua lele koke iho la o Anianiku ilalo, a holo aku la iloko o kqa hale, a i hoohakaliaia ko Rurika komo ana aku maniuli o ka nakiikii ana i ko laua mau hoki. Ia komo ana aku nae a Rurika noloko o ka hale, ua ike aku Ia oia i ka noho niai o kekahi kanaka elemakule, a e apo aku ana hoi na lima o Auianiku ma kona a-i, a o keia na olelo a Rurika o ka lohe ana aku i ua elemakule la o ka pane ana ae. ' Xani maoli ka hoi kuu hauoli o ka ike.hon ana ia oe e kuu lei, ina paha no kou hele loa aku nei, ina o ko ? u wahi no keia e noho ai a hiki i kuu make ana. He nani lioi ia ma ka lokomaikai

o na lani i hoilioi houia mai ai oe~e ike hou aku au i kou mau maka, ke lana nei kuu manao e hooloihiia aku ana na la o kuu ola ana. "Ua hoi hou mai la au iinua o kou alo e kuu makua, a aole au mea.e maka-il ai, 110 ka mea o ke kanaka nana i hoopakele mai ia'u mailoko mai o na lima o ke aloha ole, eia pu oia me a'u maloko o keia hale" alaila ua huli mai la o Anianiku ihope ia Rurika a hoomau liou mai la i kana kamailio aua. Fiodoa Kurika, ke hoolauna aku nei au ia oe i kuu makuakane, a e like me ia a'u i hoike aku ai ia oe, no kona kulana kupilipela no oe i ike mai. la iaia i keia manawa. Ua nawaliwali inaoli o Aleka e hiki ol'e ai iaia ke ku mai iluna aka ua haawi mai ia no uae oia i kona lima, no ke aloha ana ia Uui'ika. a pane mai la. oiai hoi na waimaka e hiolo makawale ana ma kona mau papalina i ka i ana mai: "E ke kanaka opio, aole oe i ike i ka nui o kuu hauoli no ka mea au i hana mai ai. no ka mea, i ke kaawale ana aku o kuu kaika'niahine mai kuu alo aku, ua kailiia aku ka ipukukui niai kuu home aku,<a ua noho iho au ileko o ka pouli, e maopopo ole ai ia'u ka u mea e hana aku ai. "He nani nae hoi ia, mainuli o kau mau hana kokua, o ka hoopakele ana mai iaia mai na lima inai o na kanaka o ke alolia ole. na ke Akua no auanei e hooi>omaikai mai ia oe. Ke hooia aku nei au imua ou, akahi no a manaolana ae keia no ka hiki ana ia u ke ola hou aku. ua hoi hou mai la kuu milimili." Mamua nae o ka hiki ana ia Rurika ke pane aku i na oleio a Aieka, ua komo koke mai la o Alefa ilok» i kela manawa.. oia ka Anianiku i huli aku ai imua o kona luaui makuakane a i aku la: "Aote wale o keia kanaka opio ka niea nana ari i hoopiikele mai, aka o keia kanaka pu kekahi," me kona kuhikuhi ana mai ia Alefa o ke ku ana aku mamua ona. Ua kamaaina mua no o Alefa ia Aleka, no ka mea ma na manawa a keia alakai e hele mau mai ai no ke kuahiwi, e halawai ana no laua, a ua haawi mai la no hoi o Aleka I kana hoomalkai ia Alefa. » 4< o Kauna Kunka ka inoa o keia kanaka malihini, na poina ka hoi an i ka haha'i ana aka nei ia oe i kona inoa," i hoomau aku ai no o Anianiku i ke kamailio ana i kona «aaknakane. *Ae owan ka kan kaikamahine o ka olelo ana akn la," i pane nku ai o Rnrika ia Aleka, me ka hopu pu ana akn i kona lima no ke aloha ana. "Alaila, ooe ke kanaka i imi mai nei ia T u, ke ole au e knhihewa. aole anei pela e ka malihini?" » i hele mai nei au no ka huli aua ia oe, no ka mea na kekahi o mau hoaloha, na Ivana I kauoha mat ia ? a ia nei e loaa mai ai ia'u.he home e maln ai. ?? w lna pela, ua hoea ma! la oe i kahi an e olelo iho ai t he liome ia non," alaila ua huli ae ia o Aleka i kana kaikamahine a hooman hou akn la i kana kamailio ana* "O ka maiihinl nana oe i hoopakeie mai la, aole ia he kanaka okoa akn, aka o ka malihmi ia i hoonnaia mai nei na kaua. a e hookipa aku iaia, ma ke ano ohaoha, aoie anei f l maopopo mna ia oe ia mea?-'' "Ae f ua maopopo mua ia ? u\ona IUo aoa be malihini ua kaaa, no ka mea ma ke aiahele a makon i hele mai nei, na haha ? i mai oia 1 i kona moolelo, a na ike e au i na mea e piH ana nona, mamua o 'kon ike ana e kuu makuakane* , \ Ua nana pono ioa mai ia o Aleka ia Rurika. me ka pane o!e mai he hookahi huaolelo, a oiai ua nawaiiwaii maoii no oia no kela kailiia ana aku o kana kaikamahiue ina kekahi mau la aku ; mamua, nolaila aōle e hiki pono iaia ke noho mai e kamaiiio me ' na malihini, a pili iho la kona mau maka, a uo ia kulana nae i loaa ' i ka m&kuakane, i holo aku ai o Aniniku e kii i kekahl laau hoo- ' ikaika kino. a lawe mai la no ka hoohainu ana ! kona makuakane. (Aole i pao.)