Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 44, 4 November 1910 — HE LEKA HAMAMA. [ARTICLE]

HE LEKA HAMAMA.

I o'u mau hoa maka&inana a Limahana o ka aina, Aloha nui: Oiai eia imua o kakou na pahele he nui e koi mai ana ia kakou e haawi aku i ko kakou mau pono kivila a i panai hoi no ia haawi ana aku a kakou e hana ia mal ana na mea he nui e mai nei, a iwaena o ia mau mea pahele, ke hele mai nei na Demokarata me ka maunu, e hoopiiia ae na ukuhana o na limahana ike hanalima noeau ole i $4.00 o ka la. Haluna o keia maanu kii baloka e onou' ia mai nei, he inea hoohewaliewa ole ke i ae ua lawa keia no ka aihue ana aku i ka manao o ke kanaka e koho aku ma ia aoao; ak& mamua ae o ko ke kanaka haawi ana aku i kona baloka he mea pono e noonoo mua a ninau iho i kona lunaikeh&la i keia ninau malalo iho; , I Se mea hiki anei keia ke hanaial Ke hoole nei au aole. He mau kumu kupono no ko k«ia hoole ana, a e maheieheleia e pono ai iloko o keia oaau maheie malalo iho nei: i 2. KA MAHKTJS O NA HAKA AUPUNL He he mea la aia iloko o keia mahele e kaukai nui nei na Demokarata e hooko ia keia maunu alapahi a lakou * onou mai nei ua kakōu e moni aku. so ka mea ina e noho mana ana l&kou i keia kau Ahaolelo e hiki mai ana ; ua hiki loa ia lakou ke hoololi mai i ke kana*rai e uku ia na limahana &]anyi i $4.00. Maihea mai e hiki ai ke loaa keia ukuhana kiekie e hiki ai ke loaa mai ? E.i mai paha auanei na £>emokarata mailoko mai o u& loaa auhau e onii& nei; mailoko mai o na auhao kuikawa maluna o na loaa i hookaawaleia ma ke kanawai no ka oihana hoopae Umahana, a oiai no hol lie nui no na daia o ka w&ihena e koe nei i kela ame keia mak&hiki iloko o ka waihona Kalana & w&ihona Teritore no hoi, e hoohui ae i keia puu huahelu nul a haawi 1 na iimahana alanui ma ka $4.00 o ka la. Malun» o keia maa manao ua Hiki loa i k& me& uoonoo maikai ke ike m&opopo loa, aole loa © hiki ke hooko ia it m&u Ji J a ana me ka hoopilikia ole mai mahope aku. E hoopiliki& mai ana i» oe, e ke kanaka Ilm&hana m& ka hoopii hou ana &e i kou auh&u hoopilikia mai ana &o ia oe, e ke k&naka lim&h&a&, oi&i, ina e hoololii* mal keia maa loaa auhau kuikawa e m »ei no ka oihan& hoopae iimahana a i mm loaa bo n& hana kuloko e ike mi uin aeiikei* nln, oU * ka po« w»lwaj, ke akn' papah»a »ei lakou bo 4» b«ni koloko * l*kOn no i uko a$ m s kekahi mia *nlan «ko» »>, » hkeu I keia iooplEkii 1» o l*fara, «9le aiiei a koopU mai u » J *'l ™ ••• k » »»« K?u, «M» 3,» na k» lim»h»n» e okn «(aa i nt «nhao o k» poe w»imu, »ol« aajkekahi me& oko» >e * k » *** * wai*»L O ke knmnkoai an •

uka c.ei no ia *s!wa'. aa i ai e losa ;a oe oia no ka huin» ī j!o o ia waiwai i houiuuiuia akQ ine ns> li'o ukumoku. uku kaa, uka uku laakini. uku haua e na Htaa lawelawp sau* na hoo»uo e ae, a hu-.pa a.-iu me ke ola o ua mea kalepa I». i e hoomaopopo ®ai ai oukou i keia mea e hoomaike-ikeia aku neU e lawe niai : paa kamaa 0 $4.00 o ka paa. oka hale hana nana i hana ia paa kamaa he mau iilo no kona. He liio ka lopi ame ke kui i paa ai ua kamaa la» He lilo ko ka hakt* hana 1 ke kanak& nana i hana i ua paa kamaa la. He lilo ko ka haku hana i na mikiei i aumuhumuia ai i ua paa kamaa la, He lilo ko na hakuhana la i ka hoolimalima no kahi i ku ai kona bale hauā i paa ai u& pāa kamaa la. Aia iloko a ua paa kamaa la ke oia 0 ka hakuhana atme kona ohana ame na lilo liilii e ae. 1 ka hoohui ana loaa iho la ke kumukuai t> ua paa kamaa la a ke kanaka hana kamaa e kuai mai ai i ka me» hoopukapuk». Ma ka aoao hoi o ka mea hoopakapuka. he lilo uknmoku kona i hoe« niaī ai ua paa kamaa la i Honolulu *ei. He liio k3a kona i Ihoea mai ai ua paa kamaa la iloko o kona halekua*. He liio kona I ke kanaka e hana ana iloko o ua halekuai la. He lilo laikini a he mau iilo iiiiii e ae, huipu me ka lilo hoolimalima o kona halekuai, ame kona ola no hoi me kona ohana, hoea aku la ke kumukuai 0 ua paa kaniaa la i ka $4.00. E like me ka oiaio o keia mea e pili ana no ka paa kamaa, pala no ka oiaio 1 na waiwai e ae, a o oe, e te kaaaka līmaha<ia, &&u e uku i keia mau lilo apau i kou wa i kuai ai i kau mea i makemake ai. Nolaila, me keia mau holke maopopo loa, o oe, e ka limahana ke hoopilikia )a ana i kou wa ,e hoao ai e hoopiiikia aku i ,ka mea waiwai. Pehea hoi na loaa e koe ana iloko o ka waihona aupuni i kela ame ke»a paa ana 0 elua makahiki! Ua makemake anei oe, e ke kanaka limahana e hoopau ia ia hana naauaol Ooe anei kekahi i makemake e panakalupa īa kou Aupuni! Ke manao nei au he hana naaupo loa na kekalu mea e hana ai oia fcela. Aka, 0 keia nae ka na Demokarata e hoao mui nei e hana, E koho ana anei oe ma ka aoao e hoao ana e hoopiUkia i kou aupuni a ia oe pu no hoif He hana hawawa loa na kekahi mea e pepehi ai i ke kumu o kona ola. Pau keia, aole no nae i pau iho ke kuhikuhi a ka lunaikehaia. Eha dala 0 ka ia! Ua like ia me |100 averike loaa o ka mahina i ke kanaka ha»a alanui. E oielo iho kakon, e ko ana keia manao 0 ua poē Demokarata nei. Aole anei keia he puu huahelu māhuahua e hoowalewale ana i kekahi poe kumukula aupuni e loaa nei he $24, $30, 40, $50, a $75 o ka mahina e haalele aku i ko lakou mau kula a hahai aku mahope o ka $100? Pehea hoi ka makai kuhuina, e noho ana anei oia ma ia oihana me ka makffleho ole aku i kela puu hūahelu mahuahua mamua oke $40 a $60 e ukuia ana iaia? Aole loa he ©ea e hoole mai ana i ke kuleana 0 ke kumukula „ame ka mukai e koi ai • haawi ia mai i hana nana tna na alanui. I ka nana ana ame kā noonoo ana maluna o keia nmau, he hiki loa i~lc3rmea noonoo maikai ke ike iho he hanā pulapu baloka inaoli no. Ke a 0 iauia mai nei kakou e keia poe haole Demokarata, e like no tno ia lalau 1». lakou mau hana ma ka Aina Makua. E hiki ana anei ia oe. e kuu hoā makā-" aiiiina limahana ke kuhikuhi mai iloko 0 ka inoolelef $'ke Aupuni kekahi hana hooholomua a ka Aoao Demokaratsk i hāna ai iloko 0 na makkipii he kanahma i hala ae neif Ke hoomaopopo nei au 0 kahi hana maikai a lakou i hana ai oia ka, hooholomoku ana i ka lahui iloko o ka hune ame ka wi^ 1 ke kau elua o ko Peresidena Kalivilana noho hooponopono aUpuni. I la/e kuu hoa limahana, ke ku nei kaua ma kā paepae puka e āka'āi kaua iiloko o kela haawinā ehaeha i loaa ai i hā mākaainana Amorika i k<Mli wa 0 Peresidena Kalivilana; a i koho kaua n£āliope 0 lakou riel 0 ko kau'a komo no ia. E hana āna anēi oe pela? E ae ana anei oe e hookomo i kou wawae iloko 0 ka upa iole! Aole loa o'u manāō e hana ana oe i kekahi tnea 6 hōōpoinō ai ia oe. 2. Ka m attpt -K O KA POE WAIWAL 1 ke>a mau la iho la i pahu aff ai ke au 0 na hana hoopilikia i ka poe waiwai māmuli 0 na Ahahui * kukuluia iloko 0 na Mahele Koho Baloka, he mau Ahahui hoi i hoalaia no ka hooikaika ana e lanakila ka Aoao Demokarata i keia kau koho batofca. O ka manao. nui o keia mau hoolala anā o ia no ka hoao ana e noho, manā īnālunā 0 na hana 0 ke Aupuni Kulanakauhale ame Kalana 0 Oahu nei, a i kō iā upu ana, e hoala mai na limahana i ka olohani e ukuia lakou i $4.00 0 ka la. Ia wa pu e hoala hou na Kepani i ko lakou olohani maluna 0 na mahlko. Ma keia iho la e hiki ai ke hoopilikia iā aku ka poe waiwai 0 ka aina a e hooko ia ai hoi na manaolana e loaa mai ka ukuhana o $4.00 o ka la. Auhea oukou, e kuu mau hoa limāhana e akahele i ka hoala ana mai i keiai ano ohumu .e hoopilikia ika poe waiwai. Aole o oukou pono malaila. E huli aku a nana i na olohani limahan& i hoalaia mai nei ma Amerika a e ike iho no oukou. ma na koi a na limahana i koi ai i ikeia he pono maoli no ke haawi ia e loaa ana np;aka,-.ma.na koi e hoopilikia maoli ana, e ike iho ana no oukou'ua paio aku ka poe waiwai me na limh&na a hiki .i ka oj>a |>ttia »ng 0 na poe ilihune e kaukai ana i ko lakou ola mai na wahi loaa e loaa mai āna 1 ka lima a komo no iloko 0 ka waha apau ae la no. Aole waie oia, aka he mau kaukani o na kaukani poe 1 lilo ma'a wale ko lakou mau ola mamuli mai no o ka hoala olohani, a he mau # kaukani o na homo i hoopihkiaia. Ua makaukau anei oe e ka Hawaii limahana e hookahtr i kou kokol O ka wa anei keia au e ke kanaka Hawaii e hoomaunauna ai * kou mau wahi kauna Hawaii i koet E hauoli ana anei oe, e ka limahana, ika ike aku i kau wahine ame na keiki e uwe mai ana i ka pololi! E noonoo pono, e kuu hoa limahana a e ike iho no oe he kawa nui ia au e lele aku ai, he .maopopo ole kou wahi e ili aku ai. . f Aole 0 keia wale no kau mea e noonoo ai, e kuu hoa limahana aka, e nana mua iho i kou makaukau e malama ia oe ame kou ohana 1 ka wa e hoala ai i ka olohani. O ke dala ka mea e hiki ai na mea apau, nele Qe ia mea he mea makehewa ka noonoo ana .e hoala olohani. O na olohani e hoalaia mai nei ma na aina haole ua hanaia me ke dala, a ua ike no hoi oukou 1 ka wa i olohani iho nei na Kepani. Aia ma Amerika ua kukuiuia na Hui Uniona o na ano h&n& apau. He auhau mahina ko kelā ame keia lala, a ua hookaawaleia keia auhau īloko 0 na waihona like ole, a iwaena 0 keia mau waihona 0 ka waihona kaokoa ka waihona nui. Ua hoomaknukauia keia waihona no ka> malama i na lala ame ko lakou mau ohnna ke hiki i ka wa hoala olohanu Ua ike ko oukou hoa limahana nei i keia mea, no ka mea be elima o'u makahiki i noho ai ma ke kulana Kakauolelo Ohi, Dala no ka Hui Uniona o Kamana 0 keia kulanakauhale. Nolala, ua makaukau anei oe, e ka limahana me kekahi waihona kaokoa no kela wa 1 manaoia e%hoopiiikia aku i ka poe waiwai? Pehea la oe, e ka limahana e puni waie nei i na hana pauaka a pilikia nui wale a keia poe Demokar&ta! Na lakou anei e hanai mai aaa ia oe īloko 0 na la e paa ana na hana mamuli 0 ka olohani! Ina pela psbea ana ka loihi oia malama ana! E noonoO oe mamua o kou moe ana, e noemoo i kou wa e ala mai ai, a i manao oe he mea waiwai ole keia mau kanaeaae ana, e koho aku ma ka aoao nana e hoala mai ia mau me» ma ka la 8 o vemaba. A i hooholo kou lunaikehala he pono ole īa, koho iho i ke Keikialii Jonah Kuhio Kalanianaole ame kona mau ukali. hookahi manao i koe o ko oukou hoa limahana nei mamua ae o ka la > 8 o Novemaba. E hoohuli aku ana au i ko oukou mau noonpo i kela mau malkahiki poina ole iloko 0 na pnuwai o fta Amenk», na* makahiki hoi a Peresidena Kalivilana ame na Demokarata e lnwelawe ana i na hana aupnni o Amerika Huipuia. O ka hookomo ana mait i na waiwai o na Aina E me ke dute ole, 0 ia ke kahna kalaiaina a na Demokarata. O ka mea i ikeia I na wi ka aina, p&niia na halehana; kiolaia he mau kaukani o na kaukani lima- ' hana e uwe i ka make a ka pololi. Aole no ka hele i ke dala, aka ua paa ka poe waiwai i ke dala, aole ae e hoopukapuka oiai na waiwai 0 ka aina e lilo ole ana mamuli 0 ke komo nui 0 na waiwai 0 na Aina EJ Aole i pololi iho ka opu 0 ka poe waiwaij o ka poe limahana ka i nwo i ka pololi ame ka nele. He eha makahiki i noho mana ai na Demokarata, he eha makahiki a ka poo waiwai i paa ai i ke dala, a he eha makaMki hoi ia a ke kanaka limahana | i hookuu iho ai i na waimaka nunui. Eha makahiki ua like ia me hookahi [ la i na poe waiwai, a ia oe hoi, e ka limahana na iike ia me na haneri makahiki. E ninau mai paha auanei oe, e kuu hoa limahana, heaha iho I3 ke kohu o keia i keia au kalaiaina a kaua e ola neiT Makemake auehoomaopopo mai O0 f o ka hna i loaa mai maluna 0 na makaainana Amerika mamuli o ka hookomo ana mai i na waiwai 0 na Aina E, he nele no ia. O ka hua e loaa ma» ana iā oe malalo 0 ke kahnahana ku-e hoopae limahana, e like ana no me ia, he nele. Ua hiki loa i na mahiko ke pani i ko lakou mau ipuka no na makahiki elua me ka hoopololi ole ia 0 ns opn 0 na ona 0 ia mat* mahiko, oiai hoi oe e ka limahana e hnki ana i ka hupe me ka uwe i ka pololi. Pela no ina no e hoala ia mai ana ka olohani a keia poe Demokarata panaka i hoolala aj, na. kiki loa i ka poe waiwai ke pani i ko lakou mau hale oihana oiai nae oe, ek» limahana e hookulu ana i na waimaka nunui. Nolaila, e knu hoa limahana, noonoo pono mai no kaua. Aoie loa 0 kaua wahi pomaikai i neia h'ana a na Demokarata e! hana nei. Aole 0 ka lakou xn»u moenhane palaualelo ko kaua mea e haawi aku ai i ko kaua paulele i k»H| » e koho no kaua *j ke Keikialii a- kaua i Elele, a koho no i kona kapena, oia nK moho Senatoa; i kona niau lukanela oia na Lunamakaainana, a i kona mau kākiana ame na kopala, 0 ia no na luna Kaiana, i { ' Mau »i no? k* *a 0 ka Aina i ka pono." ' *■* . (• / Koo Qoa Umahana;* . . . : ,v£U . .. • BIMEON K. KAWAA, : .