Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 49, 9 December 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

iMOKO'A XIII. ' u AoIe no a'a mao mea hou aka i koe e hoike ako ai nona T koe e no na mea a kou mau loaka ponoi o ka ike ana >ho la t a e ike oe, aole ao i hoike hoopaniponi aku ia oe nia kekahi ano. fle kahi nae komahana i koe a T n i makemake ai e hoohuii mai i kon DOO. ?t •*lna pela, e hoike koke mai ia'o i keia manawa ano, no ka meal pau okoa ka hapalua hora ia kaua ma ka nana ana i keia mau| u nolaila e wiki mai oe!" **Aole no an e au'a hou iho 'ana ia oe, aka o ka'u wale no e olelo' nei, o ia no keia: I* oe e haalele mai ai i keia keena, e lawej akn oe i keia maa pepa/' a unuhi ae la o Ivana mai kona poli kekahi ope pepa, a haawi uiai la i ka Emepera. 4, Aia a loaa| >e he manawa kaawale, e nana aku oe i na mea apau iualoko o\ a maa palapala, a e ike no auanei oe, he nui na mep*e hiki aij iiookaakaa ponoia kōu mau maka no kau mau mea e hana akui "Heaha nae na mea ano nui maloko o keia mau pepa?" i ninau' ai o Nikola, me ka paa ana ae i ke ope pepa iloko o ka poho oj a lima. j • He nui na mea e loaa aku ana ia oe maloko o kena mau palai. a e ikaana oe i ke komo ana o Menikofa maloko o kekahi mau| a lehulehu me kekahi poe e ae. E heluhelu aku oe me ke aka- » loa, a e ike no oe, aia malaila na mea i hoolalaia no ka hoouii i Uo nohoalii, ame na hoakaka ana apau e pili ana ia mea." Vn waiho iho la o i ke ope pepa a Ivana o ka haawi ana 'mia maluna o ke pakaukan, a opiopi pono iho la i ka leka me hookomo ana iloko o kona wa-hi, a lalau aku ]a i na ope pepai u a Ivana o ka haawi ana aku iaia, a hookomo iho la iioko o a kuka, a iaia i ku ae ai iluna mai kona nobo ae, ua haawi aku >ia i kona lima ia Ivana me ka pane ana aku. "E helulieln aku ana au i keia mau pepa, e like me kau kauoha a e noho man oe me ka makaukau, no ka mea ī na manawa a'u akeniake ai ia oe, e hoouna mai ana au i kekahi mea no ka hele mai e hoika aku no kou hoea mai imua o'n.'la haia ana aku o ka Emepera, ua noho iho la no hoi o Ivana, >i aku la no kona wahi keena, a oiai ua pihoihoi maoli oia no na i a laua me ka Emepera o ke kamailio ana ma kela po, aole i hoi koke e liiamoe a hiki i ka wanaao, a ia hiamoe ana aku no ana, aole o kana mai kona moe naaupo. l'a hele a kiekie ka la, akahi no oia a ala uiai, a e komo ana oia i kona iole» ua kikeke akn la kekahi mea mawaho o kona ia, a ia wehe ana Diai ana i ka puka, ku ana no kona haku imua ona alo, ua hele hoi na maka a piha me ka huhu. •l hele mai la anei oe e huli ia ? u e kuu haku?" wahi a Ivana ka pihoihoi ole o kona noonoo. "Ae. i hele mai la au no ka ike ana ia oe, no ka mea ua hakilo a ua ike i kou ano maoli e kena kanaka," wahi a. Menikofa me hnokoikoi i kana hoopuka ana aku i kela mau olelo. ina ua hakilo oe ia'u ea, alaila aole a'u mea i fcana ai e mafea*n aku ai au ia oe e Menikofa, ,? i pane mai ai o Ivana, me kela Knnuaiua maikai no, a oluolu maluna o kona mau maka. I 'Malia paha aole io he mea au e maka'u mai ai ia'u, aka e ike s lana nae oe. me ko manao paha e hiki ana ian ke paani waleia mai le oe. ua aiiuwale kau mau hana apau ia'u oi« ; ii pe e noho hana nei liualalo o % u no keia mau inakahiki loihi. M m Tela io' ka hoi! Ua maopopo anei ia oe ko'u ano ame ka'u Ktuau hana?" ■ maopopo ua īnea apau ia'u, aka ke mihi nae au i kuu lawe B\na inai ia oe nm ke ano he kanaka e hana mai ana malalo o ? u. K a hookaakaa maoliia mai ko'u mau maka, no kau hana o ka maana e liookoia ma o'u nei, aka aole no nae i piiu na manaoKana. no kou kaa mai e kena kanaka iloko o ko'u mana." ■ "Aole i maopopo ia'u ke ano o kena mau mea au e kanmilio mai Kikm e Menikofa. M wahi a lvana, ine ke kahaha no keia mau diana Ha kona haku ma keln kakahiaka. ■ -E like i\o nve ia a'u o ka hoike mua ana aku nei ia oe, ua Hahuwale kou mau ano a|wiu ia'u, a pela pu hoi iue kau haua iloko K> kou mau la o ka noho ana niai malalo o*u, a maloko hoi o kuu |juile nei." Wē "Alaila owai au i kau ike au e olelo mai uei ua maopopo ia oe Hko'u ano maoli. a liealiwi hoi ka'u mea i hana ai, e ahewa wale inai Bai iu> oe ia'u e like me ia au e kapa mai nei?" i pane aku ai o Ivana I me ke knoo no ke kupale nna iaia iho. ■ "Aole loa au e kamailio aku ana ia oe i ka mea au e koi mai I uei ia'u, aka i hoike aku nae au ia oe ea, ua hiki mai i ka manawa I o'»Menikofa e lauakila ai maluna o kana mau mea o ka hoolala ■ ana." K I hakalia no a pau kela man olelo a Menikofa o ka hoopuka I aiui ae, ua pa*i ae la oia i kona mau lima i kahi hookahi me ka likaika. a ia wa i oiii koke mai ai he elua mau kanaka kino nunui s*** kekahi keena okoa mai t a ku ana imua o Menikofa, a ia awihi aku no a ua kanaka nei maluna o lvana,, o ka manawa no ia o ua nmu kanaka la o ka lele ana aku e hopu ia Ivana. | Aole nae o Ivana i ku nana wale mai no e ljfwepioia aku e keia mau kanaka me ka maalahi, aka ua paio mai la oia me laua ma ka; hakaka ana, a ina paha no ko lakou ku pakahi, ina iia lilo laua i| mea ole imua o lva«a, no ka mea ina ia hakaka ana a lakou, uaj lotfa jh)ih> kekahi o ua uian kauaka la i ka puupuu mai ia Ivaua| aku a waiho ana iluua o ka papahele» aka, ua piUi koke mai la nae koea mau lima i ka hopuia e kekalii ibo o na kanaka i koe, a pe*ala ae la mahope o kona ka pau iho la no ia o ka hiki hou ana ia trana ke hoonana aku. ke ano o mau hana au e Menikofa ia'u, & no keaha an i hopuia ni ma keia ano, me he kanaka haua karaima la?' ? 1 kila ana mai maluna o Meuikofa. "Akahi au a hoike aku ia oe e Ivana. ua hoea mai i ka manawa e auamo ai oe i ka hopena o kau mau hana, no ka mea aole loa he kuleana ikl o kekahi kanaka e like me oe ma Euaia nei. I7a hoea mai nae i ka manawu nou e make al, a oiai ua nui na la au i hana ai i kau mau hana o ke kipi ia'u, aole nae i aeia inai kou lana kHa ana mal maluna i Menikofa. ' Malia ua oe e ike » kuo make ana, e kani ai kau aka, o ka*u nae ia e i aku nei ia oe. he maa kuko palāualeio wale no ia, no ka mea o oe ke make aka ana inainuli o kau mau hana o ke kumakaia." , O kela mau olelo a Menikofa kā mm nana i hoopii loa aku i ka huhu iloko o lvana a hoopuka mai la i keia ihau olela: "Ina eia Ika make ke kokoke mai nei i keia mauawa, «ilaila maluna iho ffeka auea *hewa e hoea mai al ia liopena, m ike i keia mea e ffeuikofa 4 " ; malie oe e kena kanaka a ka hookamani nui ala Ua kauoha ae la o Menikofa 1 kona ma« kanaka e hoopiha i ka

[ waha & Ivana me ka welo 7 a e hoo&m koke aku ika make malaua looa. me ka b<M>bakalia boo ole ibo. M i j l'a aiiulii ae ia iia uiau ka&aka ta bamaka maiioko ae oka f poil o kekalii o laaa, a hoopaa ae ia mamua o kona uiaa maka, a | pela koi f hoopihiia aku ai ka waha o Itaßa me kekaln wahi o ka I hainaka, a noke ia akii la i ke kolakala 1 uo ke kakali ana aktt| iUma o ka papahele, a hooinaka ae la kekahi o ua maa kaaaka la | e hap&i i kaaa ko'i ilaiia so ka liahau aiia iuai ma ke poo o Ivaua, aka o ka maaawa la i (oheia akn ai ka haluku oiai o kekahi maa kapoai wawae mailalo mai o keia haie, a kauoiia koke aka ia o | Meaikofa ia iaua i ka i aaa ako: J mai pepehi iaia i keia maiiawa, aka e wehe koke i| ' na ka.oia mal ko&a uiau lima akn» a pela me ka wela mai koaa waha ae r ao ka mea ke iohe nei au i kekahi poe ke haiaku mai nei malalo 7 me he mea la he maa kanaka kela o ka hoouuaia aaa mai la eka Emepera. E akahele aae oe e Ivana, iaa he hookahi huuolelo o na mea i haoaia aka aei maluoa ou, au e lioopuka ai imaa o kela poe kaaaka, e oki koke ia ana ko poo, me ko"u naha ole i ka Eme-I pera, n wahi ana me kona heie a piha ioa ika haaluiu. I hakaiia no a pau na kauia i ka weheweheia mai na iima ae 0 Ivana, o ka manawa no ia i hamama koke ae ai ka puka i ke keena a Menikofa ma e noho ana. a ku ana no he umi-kumaoiaiua uiau kanaka i lako pono me na mea kaua mai ke aio mai o ka £mepera Nikola, a o ia ka ke alakai o ua mau kanaka ia o ka I ana mai: "Ma ke ku ana o ko kakou hoouiana, he wahi kupiūanaha maoli keia nou e Menikofa e lawelawe ai i kau oihana: Ua noke makou 1 ka huli ia oe no ka hapaiua hora ae nei i haia, aole nae ou ioaa iki, a nawai ole no e loaa eia ka kau hana nui maloko nei o keia w&hi!" "Aia no ia i ka*u wahi i makemake ai e laweiawe i ka'u maa hana," wahi a Menikofa me kona hoao ana aku e minoaka i na kanaka oka Emepera. 4 'Heaha keia hana nui a oukou i uiakeiuake ioa ai ia ? u?" "Aole i maopopo ia'u ka hana nui i makemakeia ai oe, aka •mamuli nae o ke kauoha a ka Emej>era i hoea mal la makou imua ou." ' . | pela, e hoi aku a hoike i ka Emq>era e hoea aku ana au imua ona iloko o kekahi manawa pokole, v i pane*hou aku ai o Menikola, no kona makemake e pepehiia o Ivaua, mamua o kona ku ana aku imua o ke alo o Nikola. Ua kuhihewa ioa nae ia manao ana ona pela, no ka mt»a ua pane mai la ke alakai ona koa ika i aua iuai. "Ma ua manawa e ae, he mea hiki wale uo ia ke hanaia, aka i keia manawa nae, ua loaa mai nei ke kauoha ia'u ame ko'u mau kanaka, e lawe maoli aku no ia oe imua ona, t a no ka mea, he paahao oe na'u i keia uianawa." hopu mai ana auei oukou ia'u ma ke ano he paahao?** 1 11-0 mai ai ua maka o Menikofa, uie ka lalau ana iho i ke kuau o kaua pahikaua a lele aku la ihope, no kona mauao palia e paio mai me keia heluna kanaka nui, aka ua hene wale iho la no ka aka a ke alakai o na koa, a i aku la me ka leo malie: "Ma ke kauoha a ka Emepei-a Nikola o Rusia nei, ua loaa ia ? u ka mana e hopu aku ia oe i keia manawa ma ke ano he paahao. Ive ike aku nei nae au, ua makemake oe e kupale mai nou iho. aka ina nae ua makemake oe e hoopaa niaoli aku au i kou mau lima me ka hao, a ma ia ano oe e ka'iia aku ai mai keia keena akn> a na kanaka e ike mai ai ia oe, aia no ia i kou manao, aka hoi i manao oe, he oi ae kou maalahi o ka hele ana mai maliope o'u ame ko'u mau koa, aole e hoa&ia aku ka maiiao hoohuoi iloko o lakou, eia oe ke laweia nei ma ke ano paahao, aka e hahai maoli mai ana no oe ia makou." Ua kulou iho la ke poo o Meuikofa ilalo no ka noouoo ana i kanamea e liana mai ai, alaila ua pane mai la me ka pihoihoi. "Ke ae aku nei au e hele aku me oe, ame kou mau kanaka me ke ka-e ole aku ma kekalu ano," wahi ana a huli aku la i kona mau kanaka elua, a hawanawaiia aku la no kii hOoko aaa aku i ka lana hana maluna o Ivana. Ia ae ana aku nae o Ivana e hele ine na koa o ka Emepera, ua pane hou aku la no ke alakai o ua mau koa la: '".Ke ike nei au eia o Ivana maloko nei o keia keena, a ua loaa pu mai nei no ke kauoha ia'u, e lawe pu aku iaia ma keia hnakai a'u e huli hoi akn ai imua ona." "Healia ka Emepera e kauolm mai ai i keia ka naka kauwa e hele pu aku me a'u, ke hoopohihihi loaia mai nei au no keia mau hana a Nikola," i puoho hou mai ai o Menikofa, me koua nee hou ana aku ihope no ka mea aole loa oia i manao iki, a Ivana kekalii i makemake ia o kana wale no e makemake ana, o ka pej>ehiia ae 6 kana kauwa a make e kona mau kanaka ponoi. •*Aole i maopoix> iki ia'u kona kumu o ka makemake aua ia Ivana, a aole no o'n makemake e lohe i kekahi mea e pili ana no kana hana, aka e like me ke kauolia i loaa mai ia'n, pela no au e hooko uei, a o olua a elua ka'u e lawe aku ana imua ona. Eae ana anei oe e Meuikofa e hele mai me ka maikai?" Xo ka pane hou ole aku o ua o Menikofa no kekahi manawa loihi, ua wehe okoa ae la ke alakai o na koa, i kekahi hao mai kona pakeke ae, a hoikeike aku la imua o Menikifa, a ia ike koke ana inai no a ua kanaka haakei nei, ua pepe wale il\o la no kona mau manao, a hahai aku la mahope o na kon, me ka hoao ole niai e ku-e ma kekahi ano. I ka hoea ana akn o Menikofa ame lvana no ka halealii o ka Emepera Nikola, ua nokeia mai oia i ka niele ma na ano apau no kona pili i ka hewa ohumu kipi, a iloko o na hora elua mai kela manawa mai o kona lioea ana aku imua o ka Emepera, a hiki i ka hooholoia ana o ka mea pono e hana akn ai malnna ona, ua hahao ia āku la oia maloko o kekahi o na rumi pouli iloko o ka honua, kahi e haukeke ai oia i k&u a mea o ke anu. Ko Tvana hoi, ua hoomaopopo mua ka Emepera i ka lilo ana o kela kanaka i mea kokua aku' iaia, ua kauohaia aku la oia e hoi no Pe®a, kahi o Kauna l\eoni Kalika i uoho ai, a malalo o kona malu, i hoonohoia aku ai o lvana ka Lo pa. MOKUNA XIV Ua maopopo iki aku la hoi i ka poe heluhelu na mea e pili ana ia Ivana ame ka Ulo ana o Menikofa i |>aahao malaio o ka Emepera Nikola, a na keia raua no e hoike hou mai i na mea e hanaia aku ana no laua, aka O Kookolo hou aka kakoo ma ka meheu o Ru-| rika ame kana aloha. ana la laaa e han&ia aku ai e na enemi i lanakila malana o lakoo. Ma ka manawa mua loa o ka huli hoi aaa mai o ka noonoo maikai Hoko o Rurika, ua ike iho la oia, aia oia maluna o kekahi moe maemae kahi i moe ai« a e hoomalamaiamala ana hoi o kona keena e na kukuna o ka la o ke kakahiaka. Ia huli aoao ana ae nae a ua o Rurika. ua halawai aku la ka ike a kona me kekahi w&hine e noho ana ma ka ao&o o kona moe, a aole oia i hoohewahewa mai i kana, mea e ike ana, no ka mea a ka wahine no ia o Ofa. * Aia ua wahine !a ke kiai la ia Barika me kona makemake loa e ike aku i ka mohala malkai mai o ka mea i loohia i ka pilikia, a ia {Hioho ana ae a Rurika, ua hohola ae ia ka aiinoaka ma na papalina ona wahine a pane mai la me ka leo olnoln. *Ke ike aei aa, ua hoi mai kou mau noonoo wahi ana me ka uwai ioa ana mal i kona noho a kokoke ma ka moe o Runka, me ka nana ana mai ®o hol maluaa o ka helehelea o Euiika. *Ae, ke ike nei aa, ua hoi pono mai ko*a wahl a Ru Hka me kona hooikaika aaa ae e onlo&i, a akahi no oia a ike, ela ka m hoopaia oia a paa me ke kaola ilnna o ka moe. a o iakana o ka liiuaii ana mai: a Fehea la m i hanaia ai me keia ke anof ? fAole i 1