Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 50, 16 December 1910 — HE MOOLELO NO KE KOMO KUPUA HOOPAHAOHAO [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KOMO KUPUA HOOPAHAOHAO

HOKUKA XVII. HOEH-VEHAL\ KA >AAU O TALEFODA f KA LOIO "Ua haaheo pu no lioi au ia oe, no ko'a ike ana aku nei o oe ko'u hoaloha kahiko. ua hlki mai la oe e ike 1 ko'u la hilahila," wahi a Kalefoda, me ke mahaio oiaio nana i hoolalapa aku i ke aloha kuio iloko o ka naau o ka iede a aneane loa e hiolo mai na mapunawai huihuli a ka puuwai, me ka pii ana ae o ka ula ma ko laua papaiina pakahi e hoike ana ua eha kaukaopua, eha iho ia i ka eha iima oie a ke aloha ke haakulou nei. I ka hiki ana mai i ka wa e hoike ai, ua iaweia aku la o Mr«. Kimebela e Kaiefoda a ma kekahi noho e hiki ai iaia ke ike aku a ke lohe maopopo aku i na mea apau e «hoike ia mai ana, a malaila oia i hoonohoia iho ai a hiki wale i ka pau ana o na hana hoike o ia la. He hapalua hora paha maiiope iho o ka hoomaka ana o na hana hoike, ikeia aku ia kekahi kanaka niaj>e o ke komo ana mai a hele pipika ae ia a komo aku la iloko o kekahi rumi a ma kekahi kuouo oia i noho iho ai me ka manao paha aole oia e ikeia aku ana. Aoie oia he kanaka e aku, aka o ka ioio makona no keia o Talefoda. * Ua hele ioa oia ma keia kuono o ka nimi no kona makemake ole e ikeia aku, eui nae, aole oia i nalowale aku mai na maka au aku o Kalefoda, a oia kana o ka i wale ana iho no iioko ona, ' kaliaha, eia mai la hoi kahi kupono iaia e noho ai, o ka heie aku ia ka hoi ia a kela kuono ilaila e hoaiki mai ai me kona manao paha a<»le oia e ikeia aku ana!" Ma ke kaaahi o ka hora elna me kanaha-kumamaiima minuke 0 Mamea Kimebeia i haaieie aku ai ia Xu Hewena no Bokekona, a ina ke kaaahi iho no >hoi o ka hora eiima, o ia ahiahi no, i kau mai ai o Talefoda. 0 kona manao mua, e komo mai oia' iioko o ka rumi kula i ka wa e ha'iolelo ana o Kaiefoda, a i ka wa e pau ai o kana ha'iolelo ana oia no kona manawa e puka hou aku ai i mea e ole ai e ikeia kana huakai hakilo o ka holo ana mai. Oia manao palauaieio nae ana o ka noonoo mua ana, ua ko ole oiai nae aole oia i ike mua e ahuwale ana oia, no ka mea, oiai o Kalefoda e ku mai ana ma ka awai a e ha'iolelo mai ana, ua ike maopopo mai la oia L kona haku pi, mako-na, iokoino ana o ka noho hoomanawatiui ana i na makahiki eha i ke komo aua mai' me ka pipika a kolo hele ae la mai kahi i hoike muaia ae nei. Ua inaopopo ia Kaiefoda mamuli o kela palapala kono ana o ka hoouna aaa ia Maraea oia ke kumu i hoalaia aku ai ko Talefoda manao hia-a no ka hele pu ana mai e ike maka iaia ma kela la, pehea ana la kona kulana iloko o ke kula ame ka nui o kona ike. Ua lilo ko Kalefoda ike aua aku ia Talefoda iloko o ka rnmi 1 mea e hooniia ae ai koua uhane; ua maopopo iaia he «huakai kela a T&lefoda o ka hiki ana aku e nana i kona ike, a oia ka Kalef»»da o ka nalu aua ihO: "I hiki mai la kela la o Talefoda ia nei e nema al ia'u a i «jle e imihala paha, a nolaila, i keia manawa e liooiaio aku aua au i ka'u mea i olelo mua aku ai iaia a e liiki uiai ana kekahi la a'u e lawe haaheo ai i ka han»\mno ame ka mahaloia iwaena o na kanaka apau no keia iuoa a*u,e lieaia nei. , ' He kuoo me ka ooloku ole o ke ano pioo a pihoihoi ko Kalefoda i kela manawa, oiai nae, iioko o ka holo nui i kela manawa ua hele oloko a nunu'a i na kane ame a wahine i hele mai e ike i na hana lioike o ia ln. 1 ka liiki ana mai i kona manawa e ha-iolelo ai, ku ae la oia a maloeloe, a me na kaina wawae ikaika o ke kanaka koa, hele aku la imua o ka awai me ka lelele ole o kona oili ame ka haalulu ōle 0 kona mau lala. Ua kapae oia i ka hilahila. ka hopohopo, ka lelele o ka oili a kiola loa maliope ona; ua loaa ae la ke kepa uana e hou iaia oia kona ike ana aku la i ke kanaka nana oia i hana ino, ke kanaka hoi ana i olelo aku ai e hiki mai ana he la, mahope o kona hooikaika imuaho ole ana, e ioaa ai iaia ka .hanohano ame ka mahalo ia, a me ia manao koa oia i ku aku ai iiuua o na kaukani kanaka e noho mai ana iloko o ka holo nei o ka halekula. He mea mau i na kula nui apau, ma ka la hope loa o na hana 'hoike e ha'ioleio aua ua haumana o ka papa ekahi e puka ana, a e haawiia kekahi o na haumana e puka maikai aku ana ka ha'iolelo (hoaiohaioha uu\myu\ o ka hookuu loaia ana o na hauinana. Pela uo keia i keia la, ua haawiia ia Kalefoda ka ha'iolelo hoalohalolia a nana e haku i ka manao o kana ha'iolelo a ma keia e ikeia ai ka īuakaukau ha'iolelo o kekahi j>oe e puka pono ana, e manaoia aku ai e lilo ana i mau kakaolelo kauiana a i ole 1 mau loio loea loa ma ke kamailio ana uialiope aku. I kela wa a Kalefoda i haMoielo mai ai me ka leo nui moakaka oia o ke kamailio ana mai e lohe ponoia aku ai e na mea apau iloko; koa no «hoi oia a koa, a o ke kumumanao o keia ha'iolelo ana o ka haawi ana ina kela la oia kekahi o na haHolelo koikoi i haku uoeauia e hoakaka ana i na mea ano nui apau e pono ai ke ola ana o ke kanaka. 0 kela hiki ana mai o Talefoda he kumu nui ioa ia ma ko Kaiefoda aoao e hooikaika ai e ike mai ke kanaka nana oia i hanaino i kona naauao a e ike pu mai ai hoi i ka maikai o kona inau aahu maiuua o na manawa ana e noho hoomauawanui ana malalo o ua Ti\iefoda iokoino pi ei. lioko o na makahiki eha i 4iaia, ua uh* loa ae oiji a kiekie i iike ole me kona manawa e noho ana inalalo o Taiefoda a e hoounauna inoinoia ana; ua ulu pu ae kona kino a iaula me ke kihikihi o kona mau kipoohiwi, me ka ikaika o kona mau lala ame ka noonoo, he kanaka u*i maoli e hoomakaiehoia ai e kekahi mau kaikamahine, ke nana aku. He poiolei kona oiwi me he pua ke'a la a kamalii, a ma kona man maka ame kona heleheleua hoiookoa ke nana aku he hiohiona o ke kanaka opio hoopono, akahai, naauao a puni oie aka i na liana leaiea, he kulana kanaka makua maopopo ma kona maa aoao apau ē hoohewahewa oleia ai. 1 ka wa i pau ai o na hana hoike, aohe wahi mga i ikeia akn 110 ka loio Talefoda a no ka mea, ua palamimo mua iho la kela a hala ana iwiOio, aohe no hoi o Kalefoda huli ana aka iaia mamuli no o kona maopopo he kauaka hoowahawaha loa oia iaia. Ma kana hoomaopopo aku aohe uo he makemake o ka loio e ike iaia. ina he manao kona ma ke ano launa maikai i&a aole oia , e holopee h kuono hoaiki mai me he iole la. Ua maopopo no ia Kalefoda ua koiia aku oia e hele mai i Hayada mamuli o kona ohohia i ko Mamea hele aua mai aole no kona makemake maoli, heaha la ia mea iaia he hoike, oi&l aole an& keiki iioko a, ke kula e waiwal ai koua hele ana mai e ike 1 aa hana o *ia la. la puka ana aku a Kalefoda ma me Maraea Kiinehela iwaho, i«we hoomaikai aku la oia iaia maloko o na rumi o na haumama i mem uo Maraea e ike ai i ke ano o ka malamaia ana o na haumsina

maioko o ke kuia me ke ano o ko noho ana. a mahope lawe loa aku la e hoomakaikai īloko o ka i mi m wa*h<> ai o nn mm ka hiko o ke kula no ka hoomakaikui an;i ia Maraea i na *pua auiaui" l\ pela na mea nani e ae a Maniea i ikv mua ole ai. he lehulehu wale. Aohe lawa o ka manawa e hiwe h»*h s aku ai o Kalefoda e hoomakaikai i na wahi ano nui apau, a uo ka mea. noi koke aku la o Maraea e hookuu iaia i loaa ai iaia ka manawa kupono no ke kau ana aku i ke kaaahi, a no ka mea, o kekahi la ae» he la kui waiu bata ia nona a he mea pono ole ka hoopalaleha ana i ke kilinia i inakaukau o liio i mea awaawa. Ua ae akr. la no hoi o Ka!efoda i kana noi, a ukali «e ia iaia a hiki i ka hoea ana i ka hale hoolulu kaaahi a lawe loa aku la iaia iloko o ke kaa ohua no ka nana ana ī kona noho me ka oluolu ku pono; ua kuai mua mai no o Mamea \ kikiki uku kaa nona iaia i holo mai ai i kela la a i ka loaa ana o ka noho kupono, iiaule iho la laua ilalo a kamailio iki iho la mainua o ka holo ana o ke kaa. "Heaha aku ana kau e hana aku ui i keia manawa aku ua puka pono ae la hoi oe mai ke kua aku?" wahi a Maraea o ka ninau ana mai, mahope o kona haawi ana mai i kona mahalo no ka hauoli ) ana i haawi mai ai iaia, a olelo aku ai i kona liaaheo loa no ka ioaa ana ia Kalefoda kekahi degere kiekie iloko o o ke kula a i iilo ai i mea mahao nuiia e na makaikai apau i hiki ae i kela la. "0, aole au i hooholo loa i ko T u manao i keia manawa no ka hana paa mau a'u e hana aku ai, v wahi a Kalefoda me ka noonoo ana iho. **E Maraea, ua maopopo ia oe i keia la ka'u alahele ponoi i hana ai i na la i hala a i loaa iho la ia'u keia hanohano. a e like no me ia ano a r u o ka hooikaika ana a loaa iho la keia mea nui a*u i li'a ai, pela aku ana no au e hooikaika ai ma nei mua aku i mea e loaa ai ia ? u kekahi hana. No keia manawa aohe au i ike malaelae aku i kekahi alahele no kekahi hana; oiai nae iua la kokoke loa mai i ka la hoike ua au mua ko'u mau maka me ko'u noonoo no kekahi manawa i kekahi ihana kupono. ■ , <l 7da kela mau kau hoomaha aku nei ekolu o ke kula ua loaa mahuahua no ia'u kekalii mau dala oiai au e noho hana ana me Mr. Hamiletona ma ka inauna." "Ae, ua inaopopo ia ? u ia mea, e like no hoi me kau i hoike mua mai ai ia'u i kela holo ana ae au e ike ia T u i kela nei; aka—manao au aole paha .oe e <hoi hou ana ilaila a manao iho o kau hana mau ia e lawelawe aku ai i na manawa apau mahope o kou hoohala ana i na makahiki eha o ka huii ana i ka ik<* a puka pono mai la me ka lilo i mea kiekie iwaena o na haumana apau/' wahi a Maraea. Nee aku la o Kalefoda i ka akaaka i kela mau olelo ano pai a kona hoa kamailio, a pane pu aku la: "Auhea oe, e Maraea, ke liooia aku nei au imua ou, <he nui loa na kanaka opio i hoonaanaoia a ua lilo lakou, ka liapanui, i poe waiwai a kuonoono maoli mamuli o ko lakou hokele ana, a pehea auanei oe la e manao ilio ai he hana kohu ole ia i kekahi poe i hoonaauaoia ke hana ia hana," wahi a Kalefoda. "2S~o'u ilio, manao au aohe i lawa ko'u noouoo huli waiwai a hanohano paha o ka ? u hana mau ia e lawelawe ai a pau ko'u mau la o keia ola ana. 0 Ma ia manawa hookahl no e hoi liou aku ana au me Mr. Hamiletona e 'hana ai e like me kana foi a e like uo hoi me ka'u i haawi aku ai i ka'u hooliiki iaia e hoi hou aku ana au ilaila e hana ai ke puka pono aku au mai ke kuia aku. "I kela manawa aku uei ma kana hoike mai ia'u, ua hoolala oia no ke kukulu hou aku i hokele hou ma Wakinekona iloko aku nei o ka haulelau, a ina ua holopono ia «hana ana. ua haawi mua aku au i ko'u ae e hoi i kupakako nana a hiki i ka loaa ana o kekahi hana maikai a ko'u lunaikehala e apono ai. u He mea pono ia'u ke liana aku i kekahi hana, e ike mai oe i ko'u manao, i mea e hooinau aku ai ke ola ana a hiki i ka wa e loaa ae ai o k'ekahi ihana maikai alaihi lehei aku ia liana e haawiia mai ana.' ? 4t Pehea la ia i kou manao, hewa anei ia la?" wahi a Kalefoda. "He hopohopo paiha kou o kii ole aku au ia oe e hoi mai kaua e i?oho pu, oia anei? "Ua haawi mua aku au i ka'u hoohiki paa loa ia oe, ina no ka loaa o ka'u hana pifti mau, a e liiki ana ia'u ke ktfai i aina a i hale, a i ko'u wa e ike iho ai ua makaukau au ma ko'u aoao, o ko'u wa ia e kauoha aku ai ia oe e hoi mai kaua e noho pu." /'Pela no," wahi a Maraea, mahope o kekahi miuuke o kona noonoo ana iho; <4 e_. auhea oe, ua houluulu mau au i ka'u mau wahi kenikeni liilii e loaa nmi ana ma ka'u hana ana ine* ka hoolilo liilii oa; a i keia manawa ua loaa ia'u kekahi mau haneii dala. a ina hej makemake kou e loaa ia oe kekahi kumu.hana e hapai ae ai ia oe| no ka hooholomua ana aku i kekahi hana ano nui au i makemake ai, ua makaukau mau ia mau haneri dala nau no ka hoohana ana aku." Aole i kana mai la ko Kalefoda aloha i kela mau olelo a kona hoaloha; ma kela olelo he hoike maopopo ana mai ia i kona hilinai me ke aloha pu iaia; aole wale oia, aka ua makemake pu oia e kokua i ke kanaka opio i kumuhana e hiki ai iaia ke nee imua ma kekahi oihana kalepa. Pii ae la ka ula ma kona mau papalina a haloiloi mai la na waimaka ma kona mau lihilihi a pane aku la me ka leo liano: "Maikai mau no hoi kou noonoo no'u, e Maraea, me he makuahine ponoi la; mai ko'u mau la kamalii wale mai no ia inaikai ou a hiki no i keia la, a no keia uianao ou i lioopuka inai la ua oi aku mamua o ka hiki ia'u ke maliaio aku i kou iokomaikai. Ua lilo keia iokoniaikai ou i haawi mai la i mea hoike i kou aloha oiaio. "Aka, auhea oe, aohe no hoi au i nele loa i kalii kokua liilii ma ke dala i keia manawa, he mau wahi kenikeni liilii no ka'u i hoahu ai i ka banako aole nae i ka nui, ak& ua lawa no nae ia e malama mai ai ia'u, a ke loaa aku ka hoi ka'u hana la, manao ae ka pau o ka pilikia rit> ka mea f ua.kaawale ae la hoi mai ka mea mai nana e alalai i ka huli ana aku i ke dala, a no ka hana ame ke dala wale no keia manawa aku no ka hoomahuahua ana ke loaa ole he haawina pakalaki o ka manawa. 4 *o ka i % a i maopopo ia'u i keia manawa na komo i ka upena, oia ka hana hou ana aku malalo o Mr. Hamileiona. a nolaila nia ia ia poha ka nana mua iuamua o ka nana aku i ka i'a i ke ale/* "Pololei no kela. aka o ka'u e manao nei, ina hoi paha no kou nele i ke dala a makemake oe i dala nau no ka hoohana ana aku, kii ae ia-u i ke dala i makaukau no ka hoohana ana. he dala ieo ole, aoie o'u ohana ma fceia ao e manao aku ai au e hooiiiili na lakou. a i ole he hoaloha paha e noonoo nui mai ana ia'u; ina he makemake oe i ke dala kii ae. ea/aole anei. e Kalefoda ?" wahi a ka wahine puuwai hamama lokomaikai. "He hana <hiiahila loa.paha na'u he kane e kii aku ai i ke dala a ka wahine a manao iho o ke daia a ka wahinē i luhi ai oia iho la ka*u dala e hoohana ai; o ka hon no paha iā o kou lae o ka hoomanawanui ana i ka hana, a i hoiliiii ai me ka hoomanawanui i ka ilihune, oiai aole i pau kou man makeinake i ka hoolawaia a na'u iho la ka boi e hoohana. <% Xa oki no kou luhi o ka hoomanawanui ana, a e hooikaika ae no hoi au i ko'u pomaikai e like no hoi me*ko'u hoomanawanui ana i na hooheneheneia mai e kekahi • na hoahaumana." <4 Mai hopohopo oe a mai maka'u a hilahiia paha i ke kii ae, he oi aku ko'u hauoli e ike aku au ia oe e hoohana ana a pii aku oe i kekahi kijlana waiwai a hanoi\ano mamua o ka waiho wale iho no hoi o ia dala," wahi a Maraea. Xo ka ike a»a aka o Kalefoda i ka nui paakiki ioa o kona hoaIkamailio pane akn la: "Ina hoi ha pela, ke ae aku nei m i kou [ manao no ka hooluolu ana aku i kou noonoo, no ka mea ? ia ma*

aaw;i aa h<K>mao|M>|H> aku la <> Kalefi»da o kona hoole Uxi aku he inea liiH'haelw km aka ia i ka iuwiioo o kona ho»toba. "Ina e ike iiio aua au i ko'u kuhaiki a nole tuaoli e hiki ole ai e loaa kek&hi kokua. alaila h«%> aka au e aie dala ia ot\, a t» hw> manao mie «n? a e mauaoio m«i hoi t aolt» ao*e kii akti aoa i kuti me ka («nai ole aku i kekahi puka uo ka hoohanaia ana o ia dala. Aole aa e hoojßHna iki aaa i kou lokom&ikai ma o ka haawi aaa. mai ta'a i kola euau «iala. M Ke kani mai la ka hek\ he \*>no paha ia*« e hoi o kau pu aka au a hookahi ka haia like ana i Nu Heweua me oe," wahi ana i aka aku*ai, iaia i ku ae ai no ka haalele aoa iho i ke kaa. "Heaha, hoi auauei ka piiikia oia o koo ike hou aku ka hoi i ke Kedara Hila, ua |iau ae la no hoi ke kula ka mea nana oe e kaohi iho ia aei»" wahi a Maraea» me ka hoao ai»a e kamailio mai ma ke a&o hoomaiae, eia nae ua ike aku la no o Kalefoda i ka haalula o kona waha. 4 *Aohe paha pono o kela oiai he mau hana e ae no kekahi a'a e hooponopono aku ai mamua o ka haalele ana iho ia nei i ka la apopo." wahi a Kalefoda. "Ea« ina no kou piiikia io a makemake oe i ke dala mai hoo» hala i kou hele ana ae» he hauoli !oa au i ka haawi mai ia mea ia oe no ke kokua ana aku ia oe ma kekahi hana nui au e manao ai, n wahi hou a Maraea. "Aohe hiki ia'u ke kamailio maopopo aka ia oe ia m«a i keia manawa," wahi a ke kanaka opio a haawi aku la i kona lima no ka iulu hope ana a wehe aku la ka ee o ka Uo hao no kfc Kedmt HUa ka pahuhopu. mahope o ko lana hoopaa ana ia laua iho e kakau aku a e kakau mai i i ka wa pono e ioaa ana, a ua holo mua aku la o Kalefoda mailuna aku o ke kaa» Ua hele no hoi a kulu ke aumoe hoohiki aku la o Maraea I kauhale, a iaia i hoea aku ai e ala mai ana no kona haku, ka loio Talefoda ? a e heluhelu malie ana i kana nupepa, ahiahi iloko o ka rutni aina. T:a hoea mua aku oia i ka hale mai kela huakai hele ma lu ana he hora wale no niauiua iho. I ke komo ana aku o Maraea leha wale ae la no kona niau maka s o Maniea nae ka i kamailio iho i kona pahaohao i kona ala ioa, ua kuhi oia ua hoi mua la oia e hiamoe. ■ ' , Aohe ninau ae o ke kanaka ia Maraea no na mea e pili ana i kana huakai aohe no hoi he kaniailio iho o Maraea no kekahi inea e pili ana i kana mau mea apau i ike ai no kona makeiuake ole no e J>oike aku iaia i kekahi mea no Kalefoda no ka uiea. ua ike mua no oia i kona hoowahawaha i kela keiki. Aohe oia i hoohuoi iki o keia kanaka no kekahi i holo pu i Havada no ka ike aua i «a haua hoike malaila ia la, aohe no hoi o Kalefoda i hoike iki mai iaia ilaila aku o Talefoda a hoio ma-lu mai, a no kona manao aohe no paha o Talefoda makemake e lohe i kekahi mea e pili ana i kela hoike, ua liainau loa iho hi no oia a hoi pololei loa aku la iloko o kona rumi uo ka wehewehe ana ae i kona mau aaliu o ka <hele ana o ia la. Ua nuinao maoli np o Talefoda aole oia e ikeia mai ana e Kalefoda a i ol« e Maraea paha, me kekahi poe e ae mawalio ae o laua, ua kuhihewa loa nae oia ma ia manao ana ona. Ua ikeia aku oia e Kalefoda i ke komo aua aku iloko o ka rumi a pela no me kona hoi ana, o Maraea ka mea i nele ola ka ike iaia, ina la paha ua kamailio aku iaia i kona mauawa i hoi aku ai. Ia Talefoda e holo awiwi ana mai ka halekula aku no kahi o ke kaauwila no ka lawe ana aku iaia i ka hale hoolulu kaaahi, halawai mai la me ia kekhi puulu kanaka e kuku nui ana maha'i o ke alanui me kekalii kaalio naui e ku ana a e kauoia ana e kekahi mats lio keokeo ,maikai i palakiia na hulu a hinuhinu, me kekahi kalftiwa ma kona nolio kieki? a me ke kahukaa mahope. I Aia iloko o kela puulu kekalii keonimana elemakule o ke kulana waiwai a hanoliano. he wahine me ke kahiko uani ke noho | ana ma kona aoao, a ma kekahi nolio aku he wahi kaikamahine uuku nona paha na niakahiki ewalu a eiwa, me kekahi kanaka opio u'i nona paha na makahiki mawaena o ka iwakalua-kumamalua a kolu. Aohe keia he poe okoa aku, o Mr. Temepela keia me kona ohana, ka wahine, kahi kaikamahine uuku o Mine, ame Pilipo, U E papa hoi. e oluolu oe e lawe aku e hoomakaikai ia'u i ike aku au i na manu," o keia ka Taiefoda i lohe ma4iu'i aku ai i kahi kaikamahine o ke kamailio ana ae i ka makuakane ia Mr. Teinepela, **Ua haawi mua mai hoi oe i kou ae e lawe ana oe e hoomakai* kai ia'u." k< Ae, e 31ine kuu milimili, ua olelo io aku au pela, aka mamuli hoi o ka mama oielo ana mai nei aohe nui o ka mauawa i keia la pela au e hiki ole ai ke lawe aku e hoomakaikai ia oe. \ j"Ua maopopo no hoi ia oe lie poe inalihini ka kakou a lioea mai i keia la a nolaila, he mea pono ia mama ke hoi i ka hale no ka hookipa ana mai ia lakou,' , wahi a ke keonimana o ka olelo ana iho, me ka hamohamo ana iho i ka lauoho o kahi kaikamahiue. "Pela no f aka he makemake loa hoi au e ike aku i kela poe manu, v wahi hou a kahi kaikamahine, me na lehelehe e haalulu ana. "E ike aku ana no hoi oe. E lawe hou mai ana au ia oe e hoomakaikai i ke kakahiaka nui o ka la apopo, a o kela ka manawa maikai loa a'u i manao ai nou e ike ai,* ! wahi a ka makuakane. "Anwe. E kala mai oe ia'u ike alai i kou alanui," wahi a Mr. Temepela, i ka wa i ike iho ai ua alai oia i ke alanui e hele mai ai 0 kekahi mea e inakemake ana e hele mai.' T Ha!" I ka wa i huli f>ono inai ai o Mr. Temei>ela a »ke o kona enemi kahiko no ka keia e hele mai nei inahope oua t oia kona manawa 1 hooho ae ai i kekahi leo puiwa, a i kela manawa nana aku a nana mai kela mau kanaka me ka ike maopopo o kekahi i tekahi. Aole paha i poina ke kanaka i alualu hele ai ia Mr. Temepe!a i ka poe heluhelu, ma kela mau mokuna aku nei; he okoa nae hoi kona o Paulo ma ia wahi, aka o ka pololei loa o Mr. Talefo<ia. Ke ku la ua mau kanaka nei me ka nana pono aku o kekahi i kekahi a ua piha paha he minuke okoa ma ia ku nana ana a laua, me he mea la ua koluia iho la laua malaila a paa loa iluua o ka honua e hiki ole ai ke neeu aku. No ka Loio Talefoda, ua hele ae la kona helehelena a pupuku me ke kaumaha o na ku'eku'e maka. iue ka onioni mau o kona leheiehe me he mea la e namunamu ana i kekahi mau olelo ino aohe nae lioi he loheia aku e Mr. Tenn*{«'la. "E kala mai ia'u, M wahi ana me ka eu ino ana ae e ike waleia akn no e ka poe e ku aku ana, alaila. me ka leha kaholo ana ae i na maka lehulehu e haka pono aku ana iaia. wehe ae la oia i kona papaie a hele aku la me ka awiwi me ka namunamn liilii ana iho: "Eia ka hoi e ikeia ana au e keia poe la nei au. Heaha iho la no la hoi ka hana a keia poe jmaanei o ke ku ana i kv alanui t MOKUNA XVII. KO MOLE HETERAFODA HOl ANA MAI. Ia hala ana mai o Talefoda ninau mai la o Mrs, Temepela: e Wile owai aku la hoi kela kanaka \ kalali aku Ia? v me ka le<> pahaohao, i kona wa i alawa mai ai a ike mai la i ke kokoe o na maka o Talefoda me ke ano pipika mamull o kona uhailoioa ana ia Mr. Temepela, i hoike mua ia ma ka mokuna i haia. Ua ike no o Mr. Temepela i kela kanaka, eia nae pane aku la : s( Aole au i ike mna iaia, e kua aloha," me ka }eo hoohaoljao. (Aole i pao.) '