Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 51, 23 December 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKUNA XIV I "He hook&hi knma o ko ? n poino ole ana, mamnli noiao ko'a tilo m& k& l&paan aaa i na ka&aka i ioaa ka eha kūkoaukona loa i ka wa e hah&na ana ke kaoa ana o na aoao a eiaa, a i ko'u ioaa aaa mai i na euemi iwaena o ka poe i eha, ua hookoe mai lakou i ko'u oia, i loaa ai ka mea nana e iapaau i ka poe o kakou i hoehaia. Ma keia ano iho la e Rurika ua hiki oie i kekahi ke hoopakele mai i* Anianiku mai ke kaiiiia ana aku e keia poe kanaka a ka hilahiia ole." ' "Alaila ua kaiiiia aku kuu Anianiku me ka hiki ole iaia ke nona iho ma koua aoao. Ke hoomanao nei au, i ka wa e koe ana kahi ikaika iioko o'u i kuu hahau ana i ka ? a pahikaua inaiuna o kekahi kanaka o ka hoao ana e kau mai i kona īnau iima maiuua ooa, aka mahope mai o ia tia ike ole ae ia au i na mea i hanaia mai." "Ua maopo)>o ia'u kena mau mea au o ka oiaio ana mai ia, aka ma keia mua aku nae, e loaa hou ana ka ikaika i ko mau iima, e hiki ai ia oe ke kokua aku i ko Anianiku/' i paue hooiaiau aku ai ke kauka, uo ka hoohuli ana i ka uoonoo o Rurika ma kekahi ano. "Ma ka mea i kamaaina ia'n, he mea maa ka maiama ana i na kaikamahine u'i, me ke kuai* koke oleia i ka poe makemake, a oiai he kaikamahine u'i maoli o Anianiku, a ua piha pu hoi i na he uui, nolaiia, aole oia e kuai kokeia a hiki i ka ikeia ua inohala maikai mai kona ano, a pela au e i aku nei ia oe, e .hoolana i kou manao, a e naua aku i na hoopoinaikai aua ma ko kaaa aoao." u lna pela ua laweia aku anei oia no ke kulanakauhale o Kouekinopala?" i ninau mai ai o Kurika me kti mohala maikai ana mai 0 kona helehelena, e hoike mai ana hoi, aia he manaolana no ka hiki iaia ke hoopakele mai ia Anianiku mailoko mai o na lima o ka enemi. • "Aole o'u kanaiua iki, no kona laweia ana aku no keia wahi, me ka manaoia, o kahi ia e loaa ai ka mea nana oia e kuai mai.'"He keu aku maoli ko'u aloha iaia, a ke ole au e kuhihewa, ua lilo aku oia i ke kuaiia i keia manawa, a ke noho mai nei hoi maialo o kekahi haku, a kanaka paha i manao e mare aku iaia i wahiue nana/* "Aole i kulike ko'u manao«me kou e Rurika, no ka mea ua kamaaina an i ke ano o na kanaka Tureke, aole o lakou ae e lawe t wale mai 1 na kaikamahine i hoike mai i ko lakou makemake ole, e mare mai me lakou, a ma ia kamaaina 9'u * kela lahui kaluika, |>ela no au e hoolana hou aku nei ia oe, aoie oia i ae e mare aku mt» kekahi mea. "He oiaio he »ahui kanaka makee ka poe Tureke i na kaikamahine u'i e hooiilo ai lakou i ko lakou waiwai nui ihewahewa i walii e mare aku ai me lakou, aka aole loa nae lakou ma kekahi ano e hookikina mai i kekahi kaikamahine, ke ole oia e aloha mai. ma ke ano panai no na mea maikai i hanaia aku maluua o lakou. "Ua hoikeike aku la au ia oe i keia mau mea a ? u i ike, a ke i •sS)pni nei hele koke* i Konekioopaia, a e hoopakele mai iaia r %mi ka i>oe i makemake e lilo aku o Anianika t wahine na kekahi o lakou!'"E hiki ana anei ia oe ke hooiaio mai ia'u, ua lawe ioia aku o Anianiku no kela kulanakauhale?" ■ , "Aole e hiki ia'u ke hooiaio aku, aka he manao, paa keia no'u, aole.wahi e ae a kela poe kanaka e lawe aku ai iaia, o ke knlanakauhaie waie no o Konekinopala/' "A, ina ua kaa aku oia malalo o ka malu o kekahi mea, pehea e hiki ai ia-u ke hana aku i kekaiii mea nona e pono ai?" "Ma ia wah£ ke kauoha aku nei au ia oe, e hoao aku oe ma na ano apau e hiki ana ia oe, no ka hoopakele ana ae iaia mai ka mea nana oia e hooliio mai nei i kanwa." # "Ma ka oiaio o ke ola ana o ke Akua, e hooko aku ana au e like me k&u e kauoha mai nei ia*u e hana e kuu kauka maikai, a aia a hoea mai ka la apopo, e hoomaka aku ana au e nhai mahope o kona meheu a hiki i £ona loaa ana aku ia-u, a i Johe oe i ko'u manao maoii ea, aoie e hiamoe kuu mau maka a hiki i kona loaa ana ia*u, a [ hoihoi mai iaia i kahi nona e hiki hou ole ai ke kaiiiia mai a-ū aku." | "Mai pupuahulu waie oe e kuu hoaloha maikai, no ka mea ina f i makemake oe e hoopakele ia Anianiku, e hoopakele mua oe ia oe I iho, no ka mea aole kena o kou wahi ikaika e hiki ai ke imi akif iaia, a pela au e i aku nei ia oe, e hoomanawanui ka imi ana i ko wahine a loaa ka ikaika kupono. I makēmake oe e hele ma kau huakai imi wahine me ka piiikia ole, he inea pono e hoolohe mai oe i ka-u mau kauoha^ Va ike aku la o Rurika i ka waiwai o ka hoolohe ana aku i ka oleloa o a kona kauka, nolaila aoie ona paakiki wale aku ma kana | inea i manao mua ai, a mahope o kona noke hou ana aku i ka nana I raa kela ame keia wahi o kela awawa ana i ku a hoohihi maoii ai, [ ua huli hoi aku la laua no ka hale o Ofa, me ka hoomamaia nae o ) ko Rurika mau manao. la hoea ana aku a Rurika ma no kaohale, ua lawe loa akfn la M» 1 kauka ia Kurika e hoikeike imua o Ofa, a aia hoi maka aoao o [ kona moe, e kiai aku ana no kana wahine, e hoike aku ana hoi kona | auo i ka nui o kona makee e loaa mai ka oluolu maikai i \ kana kane. t i k\ hui ana o Rurika me Ofa, aok» 1 pa« ha waimaka ialauapakahi. no ka mea.ua ike mai la o Ofa, i ke kanaka op na ano a(>au e kupaie no ko lakou pono, a oiai ua no oia, eia nae ua pumehana maoli ka laua luluiima aioha ana. e hoike mai ana hoi iaua pakahi i ko laua saakee e loaa hou ia laua | ku ikaika maikai o ko laua mau kif&o* Ua hoohaīaia he mau minuke loihi e l aua ma ke kamailio ana, aka o ke kii e wale ana aku no ke kauka a kauoha aku ia ia Rurika ua iawa ka l&ua mau oieio o ia mananra, ka mea nana i oki pu ae i na mea a laua i makemake ai e kamaiiio. MOKUKA XV. Ma ia noho ana aku a Rarika, ke kakal! wale la ko oia i *on& manawa e oieioia mai a: e kona kanka e hele e huli ia Anianiku, aka i ka hala ana nae o na la eha, he nmu la hoi I loaiia eia, akahi no ke kauka a ae aku e hookun ia Ennka uo ka hele ana e imi i ka mea ana i aloha ai •V Oiai he mea pono e lako oia me ke «lala nonii e pouo mi im kana huakai, uoiaiia ua hele aku la oia no ka haie o Aleka, keia hi>uie nana i liooki|)a aku iaia me ke ohaoha i na la i hala ae, a lo&a aku la no kana mau dala ma kana wahi o ka hima ana. Aole 1 puhHa ka home o Akka i ke ahi, a pela iho la i koe ai m dala % ! I ka ioaa am* o kaiwi mau data* aa huli hoi hoo aku la oia m home o Ofa, a kia i haaiek akn ai 1 na kamaaina na laua i kip* oiuolu aku maloko o koaa hem, m iiookakeia na wab

laaka mawaenn o Ofa ame fce kamika epio, «laīla Malele aka la oia i ka tia!e, me aa olelo liooiaiia o ka holonma o kaaa liaakai imi wahine. "Aole o R*infca alakai ina kela luuikai ana, afea ua [laa no īiae kona maaao e UiUi ana uo laia ke hookolo a hiki i koaa pono ana ma ke kjilanakaabale i m&aaoia aia malaiia kahi i aoho ai o Amaniku. Ua ukali pu akti ke kanka me B»rika 110 wahi pokoie. ma ke ala mauna. a lala i hall hoi mai ai. ua hookaa hookahlia aka la o Burika e hele me kona hoki ame kaua maa aieakaaa, i man hoaheie nona &o ia alahele mehameha a ī malihini hoi iaia. Ua heie &o hoi a poeleele wa kela la, aa hoea ako la keia ma [kekahi wahi kanhale, he wahi maa no hoi i ke kipaia e na maiihiai kaahele ao ka hooinaha ana, nolaila oa hwuiaha iho la o Borika ma keia wahi, me ko&a hele ao nae a maluhilohi. Mahope iho o kona hanai a&a aka i komi hoki t na hele aka !a oia e huli i mao meaai oana maloko o kekahi haieai&a, a hoi aka la kela e hiamoe maloko o kekahi ana o ku loaa aaa aka iaia, he wahi hoi e aka ole aka ai oia i ka oku hoolimalima no ia po. 1 no a wehe mai ke alaula o ke kakahmka, o koaa hoomakaokan iho la no i kana hnakai, a hooman aka |a i kana hele kahi no ana ame Anianika o ka k*le mua ana. ma kela manawa maa ioa o kona imi ana mai i home nona e uialu ai. Ma keia wahi aku nae o kona alaheie. aole he pohihihi o ke alanai no ka mea ua bala aka la no kahi mii o na laau, a ke heie aku la keia i ke kula akea, a i ka hoea ana ma kela wahi mua i loaa ai o Anianiku iaia, ma kela wahi hoi ana o ka hoopakele ana i ua kaikam&hine la mai na kanaka ekolu na lakou.i kaili mai iaia mai kona makuakane uiai, ua halii iho ia n- 1 keia i kona mau huluhulu, a hoouniha ilio ia, no ka mea ua hele no | kela manawa a ahiahi . Ma kekahi ia mai, ua hoomau, aku la no t oia ika hele ana no mua v ama ke awakea oua la ia, i hoea aku la keia no Mamai. No ka holopono o kana huakai imi i kana alohu. ua noouoo iho ia oia, he mea pono e hele oia e huii ia Lafela. kela alakai naua i kuhikuhi iaia i kahi e loaa ai ka «home o Aleka. uoiaila iioko o ka hora hookahi o kona niuaii hele ana ma na waiil apau o kela wahi kauhale no l>afela, ua loaa aku ia ua kanaka uei ana i nuikemake loa ai, a hoike.aku la i kona makemake ana i hooiimalima hou iaia i niakai nona. Ua iawe mai nae o Rurika ia LafeU\ nolokO o kekahi hale hookipa a malaila oia i »hoikeike aku ai i na mea apau i hauaia maluna o lakou, pela hoi ka aihueia ana aku o Anianiku, a no ka huli ana iaia, ke kumu o kona hoea ana mai no kela wahi, a huli aku hoi iaia no ke kokua ana mai no ka holomua o kana hana. « u Ua maopopo ia'u na mea apau an e nei, no ka mea ua ike au i ka hoea ihia mai o kekahi liuakai nui me ua wahine no keia wa<hi, a he hookahi puie ka loihi o ka manawa a lakou o ka noho ana, mamua o ko lakou hoomau ana aku i ka iakou huakai, a ua ike au, he nui na wahine a lakou o ke kuai ana aku ma keia wahi," i pane aku ai o mahope iho o kona iohe aua i na mea apau mai ia Rurika aku. ; U A pehea ua ike aku anei oe ia Auianiku. kela kaikpnialiine no hoi a kaua o ka hoopakele ana mai na kanaka mai i i>epehiia ai e kaua?" "Aoie au i lioouniopopo iaia, aka ua lohe wale uo nae au i ke kamailio o na kanaka no kekahi kaikamaiiine u'i, a ke oJe au e kuhiliewa, ua komo pu mai no oia me ka nui o na wahine e ae. *'A pehea, aole auei i maopopo ia oe, ua kuaiia aku oia i kekahi poe kanaka o keia wahi?" i ninau hou aku ai no o Burika me ke pihoihoi. "He manaoio ko'u ua hooliloia aku oia i kekahi mea, aka he mau la nae kona o ka maiamaia ana mamua o kona kuaiia ana, oiai •he mea maa ia ika hanaia ma keia wahi. Eia no nae ka ona hale ke noho mai nei, a mai iaia mai kaua e lohe ai i na mea oiaio i hanaia aku maluna o Anianiku." "Ina paha ia he mea e loaa mai ai ka ike ia kaua, no Anianiku mai iaia mai, alaila he keu aku a ko'u hauoii." Ua kaheaia aku la ka ona o kela hale a laua e kukakuka nei, a i kona hoea ana mai, ua ninau koke aku la o Lafela iaia i ka i ana akn: "E Hama, o oe anei kekahi i ka manawa i kuaiia ai o na wahine o ka laweia ana mai* i nei nei i keia mau la aku nei?" "Ae e Lafela, ilaila au a ike'i ko lakou koaiia ana a koe he hookahi o lakou. O kela no hoi ke kaikamahine u'i hookahi a■ a o ka ike ana, a he uwe wale no kana hana, oiai ka nui o na wahiue e noke ana i ka akaaka 1 ka wa e hoikeikeia aku ai ka hanohano e loaa aku ana ia lakou ke iilo aku malalo o ko fakou poe hou na lakou e malania mai. M "Aoie aku la keia he kaikamahine okoa aku, o kuu Anianiku aku la no kela," i hoao ae ai o Burika e kamailio iaia e noho aku Uai me ka /hloolohe ana i na mea e kamuilioia ana e ka «na nona kela iiale. "Ua kulike aku la ko kaua manao," i pane mai ai o LAifeia.^ -Alaila aole anei i knaiia aku keia kaikamahine au e kamailio msi nei/' wahi a Burika o ka ninau ana aku ia Hama. »'Ua hala no kekahi mau la o kona noho ana me ke kuai oleia, aka he elima nae la i hala ae nei, ua kuaiia akū oia i kekahi kanaka kalepa, a ua kau aku laua maluha o kekahi moku.'- v «Auwe! he keu no la e hoomamaia mai ana ko'u manao, eia ka e hookomo houia aku au iloko o ka pilikia ame ke kaumaha,'' wa>hi a Burika me ka haalulu o k<ma leo, "Ua loaa anei ia oe ka iaoa o kela kanaka kalepa?" i ninau mai ai o Lafela ia Hama. "Aole i loaa kona inoa ia'u, aka he hookahi nae mea i maopopo ia'u he kanaka Tureke oia, a o kahi ana o ka holo ana aku me kela kaikamahine, no ke awa . no ia' o Konekinopala/ "He hookahi wale no hana pono a'u e olelo aku nei ia oe e Rurika," i liuii mai ai o Lafela a kamailio ia Burika, "o ia no kou haalele ana iho i keia wahi no Konekinopala. a ke lana nei ko'u manao e <hoea ana oe i kela wahi mamua o ke ku ana aku o ka moku nana e lawe la ia Aīaiianiku. a ma ia ano, e lilo hou aku ai oia nau# * * * 4 'lna no paha au e hoea e,aku ana no kela wahi, pehea auanei oia e kaa hou mai ai malalo o ko'a malu?" <4 He hookahi wale no al&hele maalahi e hiki ai, oia kou kuai ana akn iaia a iilo mai nau. Ina ke mau la no ke ano kaumaha € gkehn e lilo ana oia i mea makemake ole me # # ka nana ole i kona u'i, a ina he elieaa <haneri daia kona komukuai, aok loa e nele ana ka ae mai o ka mea nana oia e malama nei wjka hoolilo hou aaa mai iaia. "Pehea ua lawa no anei oe i kela hnina daia, e hiki ai ke kuai iaia a UIo mai ia oe?* ! <f Eia me a'u kekahi huina i papakolu iho ka noi, a ina ma ke dala oia eUp hou mai ai na f u, nole ia he hana nui; f wahi a Burika me ka mohala ana ae o kana nana ana, a lioomau bou aku la i kana kamailio ana: "I ka wa hea ia oe i manao ai, o Wu w» maikai ia no ka haalele ana iho i keia wahi no Konekinopaia?'* : "Ke ole au e kuhihewa, aist kekahi moku e haaiele iho ana i keia awa ina ke kakahiaka oka lta apopo Konekmopala» a e maa lah* ana ka hoi kau huakai iiuli wahine/' i pane mai al o Lalela me kona ano hoihoi no hoi 110 ka holomoa o ka Bti*ika huakai. "Ua pololel oe e Xafe!a o S a i ana mai la, ao fca mea e hok pololei loa aaa kehi moko no ke kulanakaahale o Tureke, a ua ka maaiaa aa i kona kapeeiia, i I keia ahiahi, oia e hoea mai al fflfl ko'ii hale

KTJ E2AKSKt7Mimi3At tS&m | Ma e ka !ssHamaU s»»| ata ka, Po*ka&: ®ei asa k«*aa : pai? Lise;ibjis« e b Ss,a?ia k.> *se* . K«ff o k» otbsiQS LVm»ha%su xtA hoike.ike ae m* i k» pii loa » aa ®ea ka*l ouUoko o ss • n» aiftkik«»; * © Im aak«makr t fe*mu* msu aak 9 kekalu sam wa*w*t, a peS» fet» « ltoom&&iaJlaaia &» *» k« . uka n> tta liauikawu U» hoohaiaia h* maa la e KoomuMi K««fe i ka 3mkailut.i «aa t UHeai o aa mabiko a p«la psi hoi me ke aoo o ka &olh> a&» o aa iim* kaaa, & 9 koaa »»k«tt%ke ae !a kela auilaaa, « boaao eiaMu m«& e haaa ia sei i keia maaawa. Ua hookuku ota i ke o ka aka e ioaa aaa i aa Um&ka&a aa Uio o ko lakoo aobo a&a t a o&a kela hala«rai i aoke aka ai oia i ke kamailio rae ka ikaika maiaaa o ia kamtikaaa. Ua hoakaka ae 0 E. F. Bhhop, aa kau waleia &o na kumukuai mala&a 0 oa waiwai iike ole e iike nw ko lakou inau kumu iilo, m« ka paku 1 pu U iko 0 aa hoolilo no ka oialaoia aaa i ka hale kuai, eia aae ua kaokoa !oa ko K«efe manao me kona. Wahi a Komiaina Keefe, ua oia e makaikai maloko 0 kekahi mao. ha)ekuai, a o kana mea i ike. o ka waiwai 1 ka-kiia he $1.05 maloko o kekahi irahe $1.25 maloko aku o kekahi halek»ai. o keia kana o ka oielo a»a ae i ke iauiike ol?. I ka pau ana o ka Keofe - hoakaka ana maluna o kela kumuhana ua waiho ae oia i ka nioau ina paUa. ua ntu nmi keia like ole 0 na kumukuai j kauia mamnli o ke ano o ka hoohanaia a&a o » ka halekuai. a i ole, no ka imi ana paha i pomaikai. He nui kekahi poe i hoakaka manao ae ma keia halawai, aole nae i lilo ke kahi 0 lakou i niea hoopan ae i na pohihihi o pili ana i ka like ole o n:i kumukuai a na halekuai i kau ai rualuna 0 ka lakou niau waiwai. Ma ka hookukū ana i ke ano o na limah&na maikai, ua hoike ae o Keefc i kona ike ana, ua ku(>ono maoli na Rukinl. aka ua ku-e ikaika oia i na Pilipino ma ke a«o aole lakou he poe hoololi 1 ko lakou ano a like me na kanaka Ainenka. 0 kana kunui o ke ku-e aua i na limahana Pilipino mamuli no ia o ko lakou maa ole i ka hana ma ko lakou wahi ponoi, a i ko lakou hoea ana mai ia nei nei, aole he hana kupoūoia lakou. No na Hnkini nae, wahi ana, mauiuli o na men i hoikeia aku iaia e na haku hana i hoolinmiima i kela poe ua haawi ia na mahalo ana no kela poe, a o kana ano limahana ia i manao ai aa kupono no Hawaii nei. 1 mea nae e loaa ai n& limahana maikai, a e noho iho ai na Jimabana keokeo, he pono ke nanaia na mea aui ekolu, o ia ka hoomahuahua ana ae i jk* uku hana, ka hoemiia mai o na hooli?o no ka noho ana, a pela pu hoi ka huololiloli ana ae i ka noho Ana. 0 kana mau mea nae apan 0 ka hoakaka ana ae, ua hoole ae oia i kona kuleana ole e hookikina waie aku i na h&kuhana, aka ua waiho aku oia na lakou no e noonoo mai. Aole i hooholo ke Komi*ina i kona manao maoli no fia mea pili i na limahana ame na mahiko, aka aia 3 t >ao kana hele makaikai aoa ma oa mahiku o na mokupuni ia manawa paha e ioaa ai kana hoike oiaio.