Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 4, 27 January 1911 — HE MOOLELO NO VIOLETA HAMANA A I OLE Ke Kaikamahine Iloko o na Hana Hoomaewaewa he Nui. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO VIOLETA HAMANA A I OLE Ke Kaikamahine Iloko o na Hana Hoomaewaewa he Nui.

MOKUXA XVIII. hele koke niai la ke kakauoieio e ike i ke kanaka laweleka, a iaia i hoi hou aku ai noloko o ke keena a kona haku e noho mai ana, ua halihali aku ia oia he mao oj>e nujx'pa a he mau ieka me iui wa-hi loloa o ke ano pili oihana a waiho aku la maluna o kekahi pakaukau ma ka aoao o kona haku. Ua lalan koke niai la o Xikola i na leka e lolelole ana hoi me he mea la aia kekahi mau leka ano nui loa ana i makemake koke ai e ike, a i ka nana aku a kana kakauolelo, me he mea la o ka hiona ana e ike .la maluna o ka helehelena o kona haku, he hiona ia o kekahi kanaka i lilo aku kona mau waiwai i ka aihueia, a i oie ua loaa mai paha he nuhou kaumaha loa e pili ana i kekahi ohana ona. Ua lalau aku la nae o Nikola i kekahi U-ka ana o ka ike ana iho i ke kuni mawaho o ka wa-hi, he leka ia i hoonnaia mai Odesa mai, a iu manawa oia i hooho ae ai 'aha!* a hoomau aku la no i ka heluhehi aiMi a hiki i ka maopopo pono ana iaia o na mea i kakauia maloko. Ua noke ae la oia i ka wehe i ka nui o na leka e ae, a i ka pau ana o ua inaii lekn nei ana i ka heluhelu i nana hou aku ai oia ma kela leka mua loa ana o ka helnhelu ana, a paa ae la iloko o kona lima, me ka hiili ana mai imua o kana kakauolelo, a i mai la: "Akahi 110 a loaa ia'u kekahi mea e pili ana i kela kuniuhaua mua a kaua o ke kamailio ana iho nei, niamua o ka lioea ana mai 0 ka laweleka.'•'Ua hoopauia anei ko kaua pohihilii no kona walii e loaa aku ai ke -huliia?" "Ae, no ka inea aia o Ivana ka Ix>-pa ina ke Kai Eleele i keia manawa, a o keia leka o ka loaa ana mai nei ia'u, he leka ia i kakauia mai e Kauna Galitina.*' "Alaila ma ke ano o kau mea e kamailio mai nei ia'u, aia laua a elua ma kahi inainao loa e hiki ole ai i kekahi ke ike aku i kekahi, aole anei }>ela e kuu haku?" "Aia no laua a elua i kahi hookahl kahi i noho ai, aka ua mamao loa nae mai ko Kalitina wahi maa mau i noho ai, eia nae aole no laua ia hewa, aka mamuli no ia o ka loaa ana i kekahi inau ulia o ka manawa. %, Ma kela manawa o kuu hoouna ana ia Ivana e hoi a noho pu me (lalitina, ua holo j>ololei aku oia no kahi o ke Kauna, aka ua hala aku nae o Galitina no Odesa, nolaila ua ukali loa aku o Ivana iaia 110 kela wahi, a mamuli 'o ka loohia ana o ke kauna i ka ma'i 1 konoki ai o Ivana e noho e kiai iaia a hiki i ka oluolu ana." "Alaila e kakali inalie ana no ka paha oe a hiki i kona liuli ihoi maoli ana mai, oiai aia no paha ka hiki ia Ivana ke haalele aku i kela wahi a oluolu ka ma'i o ke kauna. v "Aole i mao]>opo ia'u ka'u mea e hana aku ai i keia manawa," wahi a ka Emepeia me ka waiho ana iho i ka palapala iluna o ke pakaukau, a hoomaka ae la e ku iluna, me ka i ana niai i kana kakauolelo: "E hele aku oe e kuu kakauolelo i hiliuai ia, a hoike aku i ka lohe 110 ka make ana o Menikofa imua o kona mau hoaloha, a ina i makenuike lakou i koua kino, e haawi aku na lakou e kanu iaia, me ka hoopilikia oleia o kou noonoo nona. E hoike pu aku oe ia lakou, ua hopuia o Menikofa mamuli o ke kipi, a mai hookoia 110 ke kanawai maluna ona, koe wale no kona make koke ana niamua ae o kona inanawa e hookolokoloia ai. "I ka p aw ana o ia hana au, e hele aku oe e hoike i ka lohe i ka hanako e malama pono loaia na waiwai aj>au o Menikofa me ka haawi ole i kekahi j>oe a hiki i kuu hoea ana aku ilaila, i ka mauawa e loaa ai ia'u ka oluolu maikai, a e hoi mai a hoike i ka thopena o kau huakai iloko o ka hapalua hova mai keia manawa aku, me ka hakalia ole," la hala ana aku hoi o ke kakauolelo, ua hoi aku la ka Emepeni no ke komo lole ana, oiai akahi no oia a komo i kona lole, a iaia o ka hoi hou ana mai, ua nana hou aku la oia i kana mau leka, a .ina e nana aku ana kekahi mea iaia, aia he ekolu mau hana nui iloko o kona noonoo i ka manawa hookahi, o ia no ka heluhelu, ka noonoo ame ka hoolala aua i kana papaliana, Iloko o ka hapalua hoia o ia kakali ana a ka Emepera i kana kakauolelo. ua hoea mai la imua o kona hakn: "Ua pan aku nei ka'u mau hana apau i ka hookoia, a ua makaukan hoi no kekahi kauoha hou mai ia oe mai." "tna pela ua pono, e hele aku oe e hoike i ke kahu kaa e hoomakaukauia mai kuu kaa ame na lilo holo loa, no ka mea e hele ana kaua ma kekahi huakai loihi, e hala ai na la elua a ekolu paha ma ke alanui.. ' "E kauoha pu aku iaia e hoomakaukau i walii e hiamoe ai iluna o ke kaa, oiai ma ke alanui aku ana ka hapanui o ko kakou wahi e lnamoe ai, aka ma ke kolu o ka po, e hoauuioe aku ana kakou ma Moseko. a i ka walu o na po e hoea loa aku ana kakou nm Odesa, a ilaila no hoi ka hopena o ka kakou huakai. E hele koke aku e hooko i keia kauoha i keia mauawa no ka mea ke makemake loa nei au e haalele koke iho i ke kukumkauhale nei me ka hakalia ole." Ua liele ke kakauolelo a kamaaina loa i ke ano o na huakai hele a kona haku, uolaila i 4iakalia no a lohe oia i ke kauoha a ka Emep«Ta, o kona hele aku la no ia e hooko me ka hoomakaukau pu ana i kekahi mau liemahenia e ae e pono ai ka laua huakai. Aole no nae ia he hana nui ka hoomakaukau ana mai i ke kaa, a i ka lioea hou ana mai o ke kakauolelo, ua hoike mai la oia ua makaukau na uiea apau, alaila ua hoouna aku la o Nikola he mau iwilapala i kona mau kuhina, alaila hoi aku la no ka ike liope ana i kana wahine. Iloko o ka hora liiwkahi ma ia hoj>e nmi, ua haalele iho la ka Emepera ame kana kakauolelo no kela liuakai a l«>ua % a ua kaa aku la i na lio ka hana e aha'i la ma na palena o ka aina o Nogada. MOKUNA XIX. E hookuu aku kakou i ka Emejiera Nikola e hele Ja uia kana huakai, no ka mea ke kokoke mai nei s ka piha ana o ka pule hookahi a Anianiku 0 ka hoike ana aku ia Salema, o kona manawa ia •• haawi aku ai i kana pane no ka lilo aku 5 wahine x»ana, nolaila, e hoohuli ae ka kakou kamailio ana ma ia mahele o ka mooielo i kvia manawa. * . . . . 1 kekahi la mahop.? mai o keia ike hope ana a fc*lema la Anianiku. ua hoea hou mai la oia no kt' knkakuka pn ana me ua a - kumahine nei. e like me i« ana o ka hoike mua ana mai, a ua hoo- | 'wiaia he honi hookahi e laua ma ke kamailio ana, a na ka poeleele " 'a la, i kono nmi ia Salema e hoi aku no kona wahi. T kela hala ana «ku nae o Salema, ua komo koke mai la no o l «tiuia a noho mai la imua o ke alo o Aman.kn aia hoi maiuna « kona helehelena ka namiina kaumaha a haka-no, no ka mea ua

j lohe hou mai no oiu i na olelo a JsUenia e Uuai aoa i ka nui o kona jaloha ia Anianikn. j l"a auo e pae o Anianiku ma ahlalii o ko hiua hoi hou ana aolt» hoi i* iikv nii l maniua kona wikīwiki mai i k*» kamailio i ka wa ike mai ai ia Fatima, aka be nt>h«» kukuh* wale ibo no kela ; ona, a kv hwkahi ana hana. o ia k;\ nok»* ana i ka uwe, a o ia ka | Fatima o ka oko*i aou aku: j "Heaha keia kuuiu ou e nwe mai e Anianiku?** wahi ana j rae ka hanio ana mai o kona lima ma ka ]<\|>aHna o Anianiku. "Aoie he kumu nui e ae o ko'u uwe ana au e ike mai la» aka mamnli no ia o ko'u hoomanao ana ae ī ka nai o kau mau hana maikai i hana mai ai no'u. a ua iilo ia mau hana i mea na*u e noonoo mau ai i na manawa ai>an." "Alaila maniuli anei o ka nui o kou aloha no'u ke kumn o kou uwe ana?" wahi a Anianiku me ke apo okoa ana mai o kona mau lima maluna o ka poohiwi o Anianiku. "Pehea auanei e hiki ai ia*u ke aloha ole aku ia oe. oiai he nui maoli uo kau mau hana maikai ia'u? Ina paha he mea okoa aku oe, ina aole oe e haua mai ia'u e like me ia au i haawi mai ai i na kokua ana he nui ma na ano lehukhu.,lioko o ko'u mau la o ke ola ana aku, aoie loa au e i>oina ia oe, 4 i o oe kekahi a'u e hookomo mau aku ana iloko o ka'u pule." "l'a hana wale aku no au i na niea aj<iu i kh i ka pono e like me ka'u i manao ai, aka ina paha he elua mau puuw*ai o Salema e aloha like ai no ia kaua a elua, ina aole loa o'u makemake e kaawale aku oe mai ia*u aku, aka e noho like mai no kaua, i hookahi a kaua kane." u He maikai no kena au e olelo mai la e Fatima, aka nae ua poina oe i ka hoomaopopo ana, he hookahi waie no o'u puuwai e hiki ole ai ia'u ke aloha aku iaia, oiai ua lilo kahiko aku ko'u aloha i kekahi mea e loa, e like no hoi me ia a'u i hoike mua aku ai ia oe." "Ua poina io maoli au e Anianiku, a e huikala mai oe ia'u no ka wikiwiki o ka'u uiau olelo o ka hoopuka. mua aua aku nei ia oe, aka e hoopoina nae kaua no ia mea i keia inanawa; a pehea ua hoao anei oe i kela laaumake a'u o ka haawi ana aku ia oe?" 4, A01e au i hoao i keia manawa, aka ua paa nae kuu manao, o ka po o ka la apopo ka'u manawa e hoao aku ai, a ia manawa hookahi hoi e ike ai au i ka hopena e hoea mai ana. "I keia po au e hoohana aku ai i kela laau, a i keia po hoi e ike ai i ka hoea mai o kekahi hoi»ena no kaua like a elua e pomaikai ai." "Ua mao})opo loa anei ia oe ia mea e Anianiku?" i ninau mai ai o Fatima me ka pihoihoi, oiai aole oia i mak«»niake iki e hoea mai kekahi hopena poino maluna o laua, "Pela ko'u manao, aka na ka la upopo no nae ia e hoike mai ia kaua. E hoi aku oe noloko o kou nuni, a aia a hiki i ke kakahiaka o ka la apopo, alaila oe liele niai e nana." "E hele mai ana au e like me kau kauoha a ina e loaa mai ana oe e hiaiuoe ana no, na'u oe e hoala aku." "Ke manao nei au, aole oe e ike mai ana ia'u ua hiamoe. e hiaa ana paha au i keia po aku e hiki ole ai ke hiamoe, no ka mea e like uo hoi me kou noonoo nui no kou pono. pela no au e noonoo ai no ia mea hookahi." Mahope iho o ka noke ana o ua mau kaikamahiue nei i ke kamailio no ka hapalua hora, ua haaleli» mai la o Fatima i kona kokoolua, eia uae iloko o ia hapalua hora a laua o ka launa pu ana, ua hoohaiaia ia manawa iloko o na kuka'i aloha ana niawaena o kekahi me kekahi. a i ka honi hope ana aku o Anianiku ia Fatiina, ua ike koke iho la no oia, o kona manawa hope loa ia e ike aku ai i ka mea nana i hoopakele ae iaia mai ke komo ana aku iloko o kekahi poino. Ua hele iho la i kela manawa a poeleele loa. a i ka noho hookahi ana iho o Anianiku maloko o kona rumi, aole oia i lioohakalia iho i ka hoohana koke ana aku i kana paj«i hoonohouoho hana, nolaila ua hookani koke aku la oia i ka l>ele kahea no ke kauwa waliine lawelawe o ka hale, a ia iuanawa i oili koke mai ai o Dido imua ona, a o ia ka ua wahine la o ka ninau ana mai: "Ea, he hana nui lioi keia au o ke kahea ana ae nei ia'u, aka ma ka'u nana aku ia oe i keia manawa, aole lie maikai iki o kou ano, ua loaa ia palia oe i kekahi ma'i?" "Aole ko'u he ma'i mnoli, aka maniuli paha o ka maa ole i ka inu ana ike ano oko oukou ti o keia wahi. Aia wale no ko'n wahi eha m'a ke poo, ijole nae hoi ia he eha e hoopilikiaia īuni ai, malia no hoi o oluolu koke ae no." 'Tela no ko'u manao, aole kena he pilikia nui loa e lilo ai i mea hookaumaha i ka noonoo. a ina no oe e maa aku ana i ka inu ana i ko niakou ano ti e like me ko'u uiaa, e ike aua no oe i ka maikai inai o kou ola kino." "Aole no he kanalua o ko'u noonoo no ia niea, aka o ka manao nui o ka'u niea i niakeniake ai ia oe, o ia no kou hooko ana mai i kekalii kauolm a'u i keia ahiahi." "Heaha kau mea la i makeiuak;- ai ia'u e hana aku nou?" wahi a I)ido nie koua kaualua no ka hiki iaia ke hooko i ke kanoha mai ia Anianiku mai ame ka ole. no ka mea he liana paakiki loa ka haalele ana i ka hale o Salema i ka po. "He maalahi no nae paha kou haalele ana ilio i keia hale i ka po me ka hoohuoi oleia mai e kekahi o na kauwa ea?" 4< Ae, aole he poe ninau wale niai i ka'u mau wahi e hele ai, o Salema wale uo, aka aole uo nae <»na ninau wale mai. ke ole e loaa iaia ka ike. lie luina nui ka'u e hele ana e hooko." i% Ua loaa maoli ka ia oe kena pono nui mamua ona kauwa e ae ka hookuu waleia e hele ma kau mau wahi »i»ati i makemake ai. aole anei pela.e Dido?" 4 'Manat> au ua oi loa aku ko olua hele lanakila me Fatima mamua o'u, no ka mea he mau wahiue lioi olua na ka haku o kakou, a ua hiki ia olna ke hana e like me na mea i kulike i ko olua mau makemake iho." walii a l>idi». "Ua pololei oe e olelo mai la ia'u e Dido, a e huikala mai oe no ko'u poina, mamuli paha hoi o ko'u maa ole i ke ano o ko oukou īioho ana ma keia wahi." i paue hoolalau wa\e aku ai no o Auianiku, no koua makemake ole e hoalaia aku ka hoohuoi iloko o Dido, aole ona makemake e lilo aku i wahine na Balema. "E ike aku aua no oe i kou hauoH ke noho aku ma keia wahi, no ka uiea he kanaka waiwai maoli o ī>alema. a mamuli o kou wahine u'i, aole e hiki iaia ke hoole mai i kekahi mea au e aku ai iaia e hana mai no kon pono aka heaha nae keia au o ke kauoha ana ae nei ia'u e hele mai e ike ia oe?" "I hoouna wale aku nei no hoi au ia oe e hele mai, malia paha ua ike oe i kela kauaka nana-au i kuai mai ia Salema. he wahi manao no hoi ko'u iaia, aka he keu aku nae ko'U'hoowahakaha i keia ano ti a'u e inn nei, ua kokoke e ninini ia e a'u f a pehea he makemake no nae paha oe e inu walii ti ea?" hoi ia mea makemake ole, no ka mea ua lilo kena ano ti i mea nui ia makou, nolaila e haawi mai oe na'u e inu aku. Xo ke kanaka au o ka ninau ana mai nei ia'u ea, ua kamaaina an iaia." Ua lalau aku la o Anianiku i ke pola ti ana o ke kukulu ana akn iloko o kekahi po*iwai i maalili ai, a haawi mai la ia Dido, a ia wa no hoi i awala ae ai ua wahine Niga nei i ke pola me ka hooka'ulua ole iho, a ia lawe ana ae i ke pola a paa iloko o kona lima, ua i mai la oia: "Mai poho wale maoli ka hoi keia ti maikai loa, ina i kiola waleia akn nei, no ka mea ina e lohe ana o &alema i kou manao e kiola i k«a ti, e noi okoa mai ana oia e haawi aku oe nana e inu mai, oiai o kana puni iho la no keia o ke ti." Ua alawa hou ae la o Dido i ke poia ti uo ka iua o ka manawa, a i ka pan ana uo hoi, ua waiho iho Ui oia ilalo, me ka holoi ana ae i kona waha, a nana mai la i kona hakn wahine, me ka i ana mai: (Aole i pM.).