Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 9, 3 March 1911 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKLNA XXIII. Aole he mea i hanaia mahope mai o kela maoawa o ke kaawale nna o lrana mai ia Rurika mai, aka ma ke kakahiaka noi wale o kekahi kak hiaka niai„ ua hoopuiwa loaia ko Rurika hiamoe mainuli o kom hoalaia ana aku.t- ka lunapiaahao. uie ka i ana aku iaia: "I hele onai la au no ka hoike aoa aku ia oe, ua hoea mai ka Emepera i *desa nei, a ua hiki no ia oe ke noonoo iho, ina paha be nuhou h uoli ia, a nuhou hookaumaha aku paha ia oe. O ka inaoaonui o keia hoea ana mai la o'u no ke kii ana mai la no ia ia on e hele ako imua o ke alo o ka Emepera i keia manawa, me ka hoohakalia 'ou ole iho." Ua ala mai la no hoi o Rurika mai kona wahi moe nuii. me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai, oiai ua hoikeia aku keia nuhou iaia iloko o ka manawa kupilikii loa, aka ua ku mai la no oia iluna, a hahai aku la i ka lunapaahao no ka puka e oili aku ai mailoko aku o kona keena paahao. Oiai laua i oili aku ai iwaho o ka halepaahao, ua makaukau mua kekahi inau koa mawaho, a komo aku la o Rurika mawaena o laua, a hele like aku la no kekahi hale pohaku e ku kokoke mai ana, a pii nui aku la ma ke alanuipii no ka hoea ana aku no ka hale maluna. , Maloko o kekahi keena nui, i ike aku ai o Rurika i ka noho mai o ka Kme]HTa Nikola me kona aahu pili oihana, a iaia i hoea aku ai me kekahi o na koa ma kahi kokoke i ua Emepera mana nui o Ru»ia, i kunou haahaa aku ai ke koa imua ona me ka pane ana aku: U lmua o Vou kiekie e ka Emepeia o Rusia, ka mea nona ka mana e iiaaluln ai ka poe ku-e mai ia oe, ua lawe mai la au imua 0 kou alo, i ke kanaka au i makemake ai, a o ka mea hoi i lilo he paahao na ke aupuni/' "Alaila o oe anei o Kauna Rurika, ka mea i mahuka inailoko aku o ka halepaahao?" wahi a ka Emepera o ka ninau ana mai me kona piha i ka hoowahawaha ia Rurika. 4, 0 Fiodoa Rurika ko'u inoa i kapaia mai e ko'u mau makua, a he Kauna hoi au ma ke koko o ko'u ohana/' i pane aku ai o Rurika, me he mea la he mea nui loa kona inoa iaia. "Alaila o oe ke kanaka i liolo mahuka aku oiai oe e noho ana I he pio na ke kanawai, aole anei pela?" i poha hou mai ai ka leo ninau o Nikola. "He oiaio ua mahuka ak;i au mailoko aku o ka halēi>aabao." 'No ko rorka*u nae palia i ka make, ko""kumu o ka mahuka ana ea?*' "Aole loa au i maka'u ia mea he make, aka ua maka'u aku f au i kou alakai hewaia e kekahi mea. E niuau aku i ko.u mau ali- ' hikaua kaulana oloko o kou mau pualikoa, a na lakou aiuinei e hoike mai ia oe, aole lon o Rurika i ike ia mea he maka'u ame ka hohewale. Imua o na kaua hahana i ho»uikaia no kou pono e ka Emepera, ua lawe ae au i knu ola iloko o ka poho o kuu mau lima, a iloko o ka enaena o ia mau hoouka kaua ana, ua haka aku na maka o Rurika i ka lele makawalu mai o na poka me he mau pakaua la. aole an i hopo ia mea h« make, a ua makaukau i na mar&nawa apau e ha wi aku ia'u iho iloko o ka poho o kou lima, e hana e like me kau i makemake ai maluua o'u. M 4i Malia palni he pololei no ia mau mea au e olelo mai nei, aka nae aole e hiki 'w oe ke hoole mai i kou pale ana i kekahi kauoha 1 haawiia aku ia «»e, oiai oe ma kahi o ka hooko kauoha no ka pono o kou haku." "Ua ike no a i ua hana hewa aku au mamuli o ko'u pale ana ia kauoha, aka aole nae au i hoole ia kauolia me ka maalahi, no ka mea ua hala he manawa loihi a'u o ka noonoo ana mamua o ko'u ku e ana aku i ua kauoha la. "Oiai au e kupaa aua mamuli o ke kauoha, ua kukuli mai la kekahi wahine ma-kuu mau wawae me ka uwalo ana mai e ae aku au e ike hope akv t oia ina maka o kona makuakane alolia mamua o ka make ana ak*l, a na kela mau kulu waimaka e kahe ana maluuu o kuu mau wawae, i hoopoina ae ai au i ko'n kulaiia koa iloko o kela manawa, a .loomanao iho la he kauaka wale no au, he mea hoi i konoia mai e aloha aku i ko'u hoakanaka iloko o ka pilikia. Ma ia hana ana nlu a'u no ka pono o kela wahine, aole loa au i manao e hana hewv aku ma kekahi ano, aole hoi i moeuhane mua, e hele ana kela wahine e hoopakele ae i koua makuakane mai ka I halepaahao mai." "A pehea kela haua au o ka pej)ehi ana i na koa a'u o ka hoouna ' ana aku e hopu ia oe a hoihoi hou mai, aole anei oe i hewa ma ia hana ana?" i * % E hoomanao oe e kuu Emepera nmikai, aole au he kanaka noho lanakila e like me ka uui o na kanaka e noho nei malalo o kou maua, aka he pio au i pakele aku mailoko o ka halepaaliao, a 0 kela ma#i koa au o ka hoouna aua ae no ka hopu ana ia'u, he mau kuahao lakou e alai ana mawaena o'u ame ka noho kuokoa ana, uolaila he mea pouo ia'u, ke haua aku i na alahele apau no ko'u lanakila, a ma i» wahi, aole e hiki ia oe ke hoahewa wale mai ia'u." "Malia paha aole no i koikoi loa ka hewa au i hana ai, e kau ai ka hoopa'i o ka make maluna ou, aka no kekahi mau kumu 3R)ehulehu e ae he nui. e laa kou hoikeike wale ana i kou mau manao e ku-e ana i ua kamnvai paa o ko kakou aupuni, j>ela hoi me kou ku e ana i ko kakou hoomana, nm ia auo i koikoi ai kou hewa a'u e hoomaopopo nei." "O ke kanaka nana i hoike aku ia oe i kena mau mea au e olelo mai nei ia'u, oia kekahi o na kanaka a ka hoopunipuni ino loa, a nia kuu ok\ ana, ke ninau aku nei au ia oe, owai ka inoa o ua ka-1 naka la? Mai huna īnai oe ia'u, no ka mea ua makemake au e' halawai pu me ia he nlo a he alo, a e koi aku hoi iaia e w&iho mai 1 na hooiaio aj»an no ko'm pili i ka hewa." . "Aole he kanaka okoa aku naua i hoike mai i keia mau mea aiMiu imua o'u, aka o ke Keikialii Menikofa no ia. Ke hoomanao la anei oe nona?" "O ua kanaka la an e hoike niai la i kona inoa, aole oia he kanaka e knpono ai ke ola ma keia honua, no ka mea he kipi oia i kona Akua, he kipi i kona Emepera ame kona noho moi, a imua | hoi o kona man hoaloha; a no na kanaka la. au e olelo akn neij inuia ou e ka Emepera, aole oe i ike i kona nuui ano apan, au i | hilinai kuhihewa aku ai inaluna ona, he kanaka oia i knlike me, kau i manao ai nona. v 4, Ua ike au ina ano apau o Menikofa e Kauna Bnrika, ua kaupaona hoi iaia maluna o ka mea kanpaona, a na ikeia kona mama «na: a no kau noi ia*n e knkulu aku i ua kanaka la imua ou, uri inki ole ia'u ke hooko aku i kau noi, no ka mea ua hala aku o Menikofa ma kela ao." ina o ka hopena iho la ia i kaa aku maiuua ona, alaila ua kau mai ke Akna i ka hoopa'i maluna ona, me kona mau iima poa ke hoomaikai ae n«i au i-na lani, no ka lawe ana aku iaia kahi e hiki hou ole ai iaia ke hoopilikla mai i ka lehnlehu.'*

Ma ka manawa o ke kna ana ibo o ko Hurika leo, ia mnawa i hamama koke mai ai kt*kahi panipuka ma ka aooa o kela k»xua nui, a ka Emepera e nobo nei me Rnrika, a ia wa bo*>kahi no hoi i oili mai ai he elua maa kauaka. a ka ana imua o Nikoia. Ile hookahi o ua mau kanaka nei e aahu ana i kekahi o na kahiko o na luna aupani o Kireia a e hoikeike mai ana na hoailona e kau ana maiuna o kona kuku. v>ia kekahi o na Kauna o Bu?ia. a o ka iaa iho o na kanaka, oia no o Ivana ka Lopa. Ua huli ae la ka Eihepera ma kahi a na kanaka elua o ke komo ana mai, a o ia kana o ka pane ana aku i kekahi o laua, oia hoi ke Kauna, a i aku la: "Ke hauoli nei au i ko'u ike ana aku la ia oe e Kauna Keoni Kalikina. Ua lohe mai au. eia oe maanei nei i keia manawa. a na, loohia hoi oe i kekahi ma'i pilikia, a oiai he mau hana e ae no hoi kekahi a*u i makemake ai e hele mai i nei nei, noiaila peia au i hoea mai ai no ka ike ana ia oe. , "Ina nae he mau ike kekahi e paaia nei e oe. no ke ahewa ana aku ia Menikofa. ua iilo ia mau ike i mea waiwai ole. no ka mea ua make oia m&inaii no o kana mau hana, ka mea nana i hookau akn ika hiiahiia maiuna ona. Eia no nae kona mau waiwai apau ke waiho nei me ka hooponopono oleia. nolaiia, o kana mau mea apau i hana ai i ka wa i hala, aole lakou e lilo i mau haua e mana ai, ina ua hana aku oia ma ke ano kolohe." "O kona make ana aku la ma kela ano, he oi loii aku ia. mamua o kona ku okoa ana mai jmua ou, a imua hoi o kona mnu hou kanaka no ka hookolokolo maoliia aku, no ka mea aoie i ke kanaka hookahi oia i haua hewa aku ai, aka ua hana hewa loa aku oia i na kanaka he nui." i piine aku ai o Kauna Kaiikina. 4, Ke hoomanao la anei oe i leka ana o ke kakau ana aku ia oe i kekahi mauawa ae nei i liala? Ua nanaia e a'u ua ieka la, aua ike hoi ina mea ana oke kakau ana mai. t Xa Ivana i baawi maii ua leka la ia'u." "Na'u ponoi no i haawi aku i kela leka ia Ivana, no kuu manao he oi ae ka pono o ke kaa ana aku o ua ieka la maialo ona, oiai e imi ana oia i na liooia no ke ahewa ana aku ia Menikofa. no na hana hewa apau ana i hana aku ai ika lehulehu. l'a manao mua no au e hoouna aku i kela pa'lapala ma ke ekeleka. a no kuu ike ana hoi ia Ivana, a pela me ka lohe ana i kana hana, pela iho la au i haawi aku ai iaia." Eia o Ivana ke ku aku nei me ka maikai ole o kona uoonoo uiamuli o na mea ana i hoomaopopo ai i ka po akn mamua. o ia hoi na mea e pili ana i kana kaikamahine j>onoi, a pt»la hoi me Kuiika, a i kona lohe ana aku i ka hoopukaia ana ae o kona inoa, akahi no a loaa iaia he manawa maikai e kamailio aku ai imua o ka E mepera, i ka pane ana aku: "He oiaio na mea apau a kuu hoa nei o ka hoike ana aku la ia oe, e like no hoi nie ia a'u o ke kamailio ana aku ma kela manawa o ke kaa ana aku o kela palapala malalo o kou malu; aka he mau palapala e ae 110 kekahi a'u o ka liaawi pu ana aku ia 00, ua nana akahele anei oe ia lakou?" "Ua nana akahele au t keia mau paiapaia apau loa, a ua maopopo na mea i kakauia maloko olaila, a ua j)aa pu mai nei no au i kela poe palapala me a'u. a eia no iloko o kuu poli i keia inauawa," wahi a ka Emepeia me ka mohala maikai ana ae o kona nauaina. I kela manawa i wehe ae ai ka Emepera i ki'kahi pu-a |n»i»a mailoko ae o kona kuka, a oiai oia e wehewehe ana i ke kaula i naki,ikiiia ai mawaho ae o ua ope pepa la, ua hoomau mai la no oia i kana kamailio ana: "Mailoko mai o keia mau pepa lehulehn a'u o ka nana ana i loaa mai ai ia'u ka ike, o Menikofa wale no ka lioike hookahi uaua i ahewa i ke Keikialii Mikila Basilio. Ke hoomanao nei au i ka hoounaia ana o ua Keikialii Mikila Basflio la no Sibiria e kuu kaikuaana Alekauekeio." "Ke pololei la kena niau mea au e kamailio mai la e Xikola; ua hoouna io ia aku oia no kela walii, aka pehea nae, aole anei oe i heluhelu aku i kekahi mau pepa e ae, na pepa e hoakaka ann i ka hoopunipuui maoli o kela mau kuinu ahewa a Menikofa i ke Keikialii Mikila Basilio? Ke hoomanao la anei oe i kekalii leka i kakau maoliia e Menikofa me kona lima kakau, e lu>i)una ana ia Kalameka, uo ka haulehia ana ame ka hoohilahilaia ana o ke Keikialii?" [ "Ae, ua heluhelu au i kena maii palapala apau au e olelo mai | la, a ua ike i kana niau mea i hana aku ai, ame ua lioakaka hoi i uo ka oiaio ole o na kumu lioaliewa i hookauia aku maluna o Mikila Basilio.'' "A pehea, ke hooinanao la uo anei oe 110 ua Keikialii uei?" i ninau hou aku ai o Ivana, nu; ka naka haalulu ana o kona kino mamuli o ka piha i ka pilioihoi. "Aole e hiki ia'u ke hoopoina iaia, oiai ua hele pu maua maloko 0 ke kula hookahi, ua pili lioi me he inau keiki la na na inakua hookahi mai, oiai nae he kaawale no uiaua ma ke koko, a iloko o ko maua mau la opio, ua aloha aku au iaia e like me ko'u alolia 1 ko'u kaikaina ponoi." "No na mea apau au i ike ai maloko o kela poe palapala, heaha la kau i manao ai no Mikila Basilio; a pehea hoi kou manao uo ka hoopa'i i kauia aku maluna ona?" <r No kena ninau au, ke hoike aku nei au i ko'u manao. aole ioa i kupono ka hookauia ana aku o kela hoopa'i maluna ona." . "Ina pela, nokeaha kona mea e hoomauia aku ai nia kela ano kuewa ona?" *'īna eia oia ma kekahi wahi e ola mai nei i keia manawa, e lioihoi houia aku kela kulana mua malnna ona, ua pau kona noho ana ma ke ano hoohilaliila i hauaia aku maluna ona. a ua pau hoi ke kuewa ana uialuna o ka ilihonu." 4 ' 'ina e hoihoi houia mai oia a ku maluna o kona uiau wawae e like me ua la ana e o ana i kela inoa hanohano nialuna ona. aole auei pela pu e hoilioi ia aku ai kona mau waiwai apau i lawe hewa ia e Menikofa, a hoohanaia aku no kona mau manao pakaha?'* » *'0 ia mau pono apau loa e hoihoi houia aku ia i ka mea nona ia," alaila nana pono loa mai la ka Emepera ia Ivana me ke ano hoohuoi uo kona ano maoli. l'a kulou iho la ke poo o Ivana ilalo. a ke naka la hoi oia me ka haalulu a no kekahi manawa loihi kona pane leo ole, alaila ua aea ae la kona mau niaka iluua a i aku la imua o ka Emepera i ka pane ana aku: u Ke hoomaopopo inai la no anei oe ia*u?' ? wahi ana me ke ku ana ae a maloeloe. : "Ua hoohewahewa no au ia oe i kekahi manawa, aka, nae akahi au a hooiaio aole ka i kuhihewa ka'u mea o ka hoohnoi mua ana, no ka mea aole oe o Ivana ka Lo-pa, aka o oe no o Mikila īiasilio. M Ko ko Rnrika piha hoi i ke kaliaha no na mea ana i lohe mai ai, na hooho ae la oia ika i ana ae: "O ke Keikialii Mikila Bagilio! 0 oe anei ke Keikialii o Tula, ka mea a na kanaka apau i manao ai eia no la oe ke noho mai nei ma Siberia?" ''Owan io no keia o ke Keikialii o Tnla e Rorika, a o ko makuakane, oia kekahi o ko'u mau hoaloha pilipaa loa, me he man hoahanau la," alaila ua huli aku la oia iinua o ka Emepera a knknli iho la ilalo me ka i ana akn ma ke ano uwalo no ka pono o Rurika: "Xo ka pono o Kauna Rurika, ka opio e kn akn nei imna o kou alo e ka Emepera o Rusia, ke nonoi aku nei an ia oe e hoopakele ae 1 kona ola. Ua kamaaina au iaia, ahe kanaka opio oia i kukuni ia kona puuwai i ke koa ame ka hopo ole, o ka'u Vale no e nwalo aku nei ia-oe. e hoola i ke kanaka, i alii nooee Nikola ia lakoo." "E kn koke mai oe iluna e Basilio. no ka mea he man ninan kekahi a'u i makemake ai e waiho aku imna ou, mamna o ko'u noonoo ana no ka pono o Kauna Rurika." (Aole i pan.)