Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 10, 10 March 1911 — HOLOAI'A KA MOKUKUNA MOIWAHINE I KA MOANA. Piholo na Luina Apau a Pae Olulo Hookahi Aku o Sam Mana no ka Mokupuni o Lanai. [ARTICLE]

HOLOAI'A KA MOKUKUNA MOIWAHINE I KA MOANA.

Piholo na Luina Apau a Pae Olulo Hookahi Aku o Sam Mana no ka Mokupuni o Lanai.

| Mahope ibo o ka mea i manao w*Jf j ia no ka hopena i kau aku maluna o ka Mokukuna Moiwahine e like me ia i poka aku ai ma ka heh o ke Kuokoa o ka pule i haia, i loaa mai ai ka lohe oiaio, ua holoai'a maoli io no ua mokukuna la i <4 ke kai o Manila'' a pakele hookahi mai o Kapena i>am Mana mai ka nni mai o ka poe apau iuh luna o kela moku, ma o ka pae oluolu ana aku i ka mokupuni o La&ai. M&hope o ka hoomaopopo ana o ka lehulehu o ko ke kulanakauhale nei po? i ka me&hou e pili ana i ka hooku i ana o ka mokuahi Kukui me Mv>. wahine, aole he mau mea i lohe kokeia mai e pili ana no ka hopena i loaa aku i ka mokukuna. a ua hoopiooia ka noo- ' noo o ka ohana o ka poe maluna o kela moku aia ia ka mokukuna ihea kahi i nalowale ai. me ka hoouna houia ana 0 ka mokuahi Kukui e huli i ka moku 'poino. Ma ka auwina la nae o ka Poaha o ka pule i hala, akahi no a loaa mai kekahi lohe maopopo lo* bo ka hopena 1 loaa i ka mokukuna, a pela hoi me , kona mau luina mamuli o ka hoounaia ana mai o kekahi lono kelekaiap* uwea ole mai Lahaina mai, e hoike mai ana, i mailoko mai o ka nui o na luina maluna o ka Moiwahine, o Kapena Sam Mana hookahi o lakou ka i pae akn iuka o ka aina, e hoike mai ana hoi | kela 1000, i ka hookui maoliia ana aku no o ka Moiwahine e ka mokuahi Ku'kui, a piholo mamua o ka hiki ana ke I imiia he mau alahele no ka hoopakela ana i ka poe maluna o kela moku. Maluna mai o ka Mokuahi Mauna Kea o ke ku ana mai ma ke kakahiaka o ka Poaono aku nei l hala, i hoea mai ai o Kapena Sam, a ua akoakoa ae kona ohana ame ka lehulehu pu ka hui kino ana me ia ma ka uwapd,~ a he hiona ku i ke kaumaha ka i ikeia, ,maluna o ka pakele ana mai o keia kanaka Hawaii i kamaaina iwaena o ka poe holomoku mai ka make mai. Ma kona ano a ma kona helehelena e hiki ole ai ke ikeia aku na hiona e hoohewahewa 010 ai no kona hakoko ana no kona ola iho iloko o na hora he iwakalua a oi iloko o ke kai me

ke komo tni o!e. a p*la koi me ka aL ll* iike olr n* i hoikeu •• • iia ka{x>n» ona m\>ku a ok» ko»WVi nn», he oko» k» S«m ho»kf hoi dn> k* k«> kap*na o k« Kukuu P»n«i iho n»f k« *no nui o k« Kapel* iNim M*na o ka koike nna «r: Ma ka hapalua o ka b«ra **ral» • ka po o ka Poakahi. r holo ana ka \loka kuna Moiwahine mawaho mai o Palaau« Molokai, a iaia no ka hoe ka i ku li i kela manawa. a maluna no o ka otu»ki na luina kahi i noho ai. I kela manawa i ikeia aku ai ke kukui o kekahi mokuahi t holo mai ana mawaena o ko lakou n«i moku ame ka aina, i ke kokoke ana mai nae o ka mokuahi i b«voh'iUia ae ai kona alaheU e hoio «nii, » iho polo)fi mai la UM kahi o ka mokukuna, i o ki hooku'i mai la no ia mawienakonu o ka mo> kukuna a piholo aku la iloko o ka ma< nawh pokole loa. Aole i loaa he manawa no lakoa • hookuu ai i ka waapa ilaio, a i olaia -imi aku |>aha i kekahi man mea e loaa ana ia lakou no ka hoolana ana. aka ua lana koke aku la lakou Uuna o kt ilikai, me ko lakou kahea ana i nau kokua, eia nae iole he ku mai o ka mokuahi. Jve hoomau la no ka ke Kufcui i ka holo ana ma kona alahele a i k« mi> mao loa ana aku. akahi no a hooleliiA ke kukui uwila m& o a maanei, aoU nae o Ukou noi ikeia mai. e hiki ai U hoi ke holoim mai »o ka hoopakele au ia Ukou niai ka moana mti. Ma kona manaoio, ina i hoopaa kokt kela niokuahi i kona holo me ka hookuu am iho i kekahi o kona man waa* pa iUIo, & hele mti e huli U Ukou* ina ua pau loa na mea apau i ka hoo* eakeleia, aka aole nae pela, e imi Ul ela &me keia paliahi o lakon i ko !*• | kou pono iho, e Uke me ka hiki ia lakou. O kona wahi wale no ka o ka Ukl, iaia e Una ana iluna o ka ilikal, ua pa mai U kona aoao i kekahi papa lo* īhi, i loaa iho U kona hoolana, a mahope koke iho, na loaa hou iho U h« papn iaia. n ua Uwa loa kela mau papa

00 ke kokua »*» »*i »i* k * &a »b& me k* m*&l*ks. Oi&i k* »& mea ap&u e l&n* *** ilutt& o ke kaū ua kakea mai la 01 1 kos* mau k»&*k* i k& i a»a mai: "Pehea oakoaf" * o k* p&w * b»*wii» aku e kekahi o n* lum*. "be »«i kai no makoo/* I k» hala.aua ka he b«p*l«a hor» o i» *a koomaa a«a aku aa» o& buh hau m»i ]» oi» ibope » mn»u m»i 1» » kon» mau ho». pebe& 1* lakou, »ole *»e he leo p»ne *d& o k* lohe &na, « no kek&hi m»s »»n»w& kon» k»be» »n» m»: i» l*kou. me ka loaaa ole aku o ka p*ne, *kabi no oia a hoomanao mai, u* pau p»h& i ke pikolo iloko o ke k> o Molokai kihi kokoke loa e kau pono ma aaa manoa ona, a hooikaik* &ku 1* oi& e »« nol*il&, &k& m&muli o ka ik&ik» o k» p« an& mai a k» makani, me k» loaa m»u m»i o kona belebelen& i n& auiui ale, ua hooholo ibo 1& oi& i kona m&n*o r o ke alaheie uaalahi waie no nona e palekan» «*, o ia ka au ana no Lanaī. E au &na oia me ka ikaika ī kekani manawa. me k& hookomo &n& i kanm mau papa malalo ae o kona niau poaeae, » i ka w» e paup«uabo ai, ua lilo kela m*u papa i me» koku* »*>a ma k& hool» 'i m»lie »n» ilin» o ka flikai T » m»i kela po >»«* »u *na a hiki wale i ke awakea o ka Poalua ae, ua pae aku la oia iuka o Lanai, me ka' hakoko no pae me na nalu nunui.

I kona hiki anm ka i kahi o ke poina nalu, ua hookuu aku )a oia i kekahi o kana mau uapa, mamuli o kona hopohopo o liīo la i mea hoopilikia mai iaia i ka wa e lumiluiuiia ai e ka nalu, a he hookahi wale no ana papa o ka paa pu ana roe ia a hiki i ka pae ana iuka o ka aeone. I ka manawa ka e pa mai ai kekahi nalu nui a ha*i iho, e luu ana o4a iloko o ke kai, i malani ae ai ka wili ana iho a ka nalu iaia, a pela oia i hakoko ai me ka nalu a hiki no hoi i ka pae ana iuka me ka maalahi. Ua pae aku oia ma ka aoao lulu o ka Mioknpuni o Lanai, a o kana hana mua loa i ka wa i pae aku ai iuka o ka aina, o ia no ka hoomaha ana me ka moe malie ana iluua o ke one.

Oiai nae aole no he mea e loa& mai ana iaia ma ia moe an&, u& hoao ibo 0 H e ku lluna, aole nae he hiki pono mamuli o ka hele o na wawae & laau nolaila ua hooikaika oia e kolo a hiki i ka loaa ana i*i» o kekah» pauku l»»u, & me ia mea oia i noke ai i ka hooikaika a hiki i ke kn ana alaila hele malie loa aku la no kekahi wahi loihi mamua o ka loa& an& mai o ka ikaika i kona mau wawae.

Ua hoomanawanui oia i ka hele ana ma kahakai a hiki i ka hoea ana i Awalau, ilaila i loaa ai iaia he hookahi hale e ku ana t aole nae he nohoia, a o kahi ukana waiwai wale no oloko ana 0 ka ike ana, he bela e waiho mai ana, nolaila na hele aku la oia e nhae i ka hulumanu Q ka bela, a komo aku la iloko olaila e hiamoe ai, me k& nana 01 eae i ka maneo o ka iIL

Malaila oia kahi i hiamoe ai a hiki i ke ao ana ae i ka l'oakolu, me ke komo ole no o kekahi ai iaia, alaila me ke\a hulumanu i uhaeia o ka bela, ua kikepa ae la oia ma- kona nui kino, a hoomaka aka ia e hele e huli i kahi a na kanaka e noho ai maluna o kela mokupuni. Ma ka auwina la o kela la i hoea aku ai oia no Maunalei, a hookipaia e na kanaka malaila, a i ka hoea ana aku a Mrs. Gav ilaila nana i hoihoi loa mai no ko laua wahi, a ilaila i loaa ai kona p»a lole me ka haawiia o na mea apau nona e pono ai.

Ma ka Poaha ae i kau mai ai oia maluna o ka waapa e holo mau ana no Lahaina. a hoike loaia mai la ka lohe i lionolulu nei ma ke kelekalapa uweao)e no na mea e pili ana i ka poino ana o ka moknkuna ame na luina. Me kekahi o kona maa ohana oia i noho ai malaiia a hiki i ke kipa ana ae o ka Mokuahi Mauna Kea, a kau mai la no ka hoi ana mai e hoike ae i ka moolelo walohia e pili ana 1 kona pakele ana mai ka make mai. >io na mea e pili ana i ke kan oleia o na kukui malun» o ka. Moiwahlne i ka manawa o ka hooku'i ana, ua hoike ae oia, ua kauia na kukui apau e like me ka rula mau o na moku. Ma ka hoike nae a ke kapena o ka Mokuahi Kukui. ua kaokoa ae ia me kn Kapena Mana ma kekahi wahi, o ia &o mea • pili anna i ka hooku'i ana ame ka hooiana ana o ka mokuahi me ka hoolele ana i na kukui uwila. Wahi a Kapena Keriger, maluna no oia o ka oneki o ke Kukui kahi i noho ai a hiki ma ka hora ewalu o kela po. Poakahi, ua hoi aku la oia noioko 0 kona rumi no k& hiamoe ana, a waiho aku la i ka moku maialo o ka hulipahu Ua hoomaopopo no bae oia, iaia e moe ana maloko o kona Tumi i ka hookn ī ana o kona mokaahi me mea, alaila ua pii ae la oia noluna'o ka oneki, a ia wa i hoikeia aku ai ka lohe iaia mai ka hulipahu aku uo ka holo ana ae o kekahi mokokuna ma ko lakou ahikele.

TJa holo koke aku oia noloko o ka hale kuhoe no ka hookani, ana i ka bele e kauoha ana e hoemiia mai ka holo o ka moku nie ka hoohuli ana i ka mokuahi, a ia wa i ikeia aku ai he kukui oma'oma'o, a ia wa i hoopaaia ai ka holo o ka moku, me ka hoolelea ana o ke uwila ma o a maanei. Ma ka hoike hoi a ka holipahu, ka mea iaia ka hookele ana o ka mokoahi ma ka manawa o ka hooku'i ana, aole oia i ike i ka mokukuna a kiki i ke kokoke loa ana, a o ka pe'a wale so kana i ike aku ai, me ke kanoha koke ana e hooholiia ka mokuaki, o ka wa no ia i hooku'i aku ai, a iaia I nana aku ai ihope i ike aku ai oia i ke kukui oma'oma o, a aole ka oia i lohe iki aku i kekahi mku leo kahea. O keia ae la ke ano nui o oa mea e pili ana i ka hpoka'iia aaa o ka llokukuua Moiwahine, a ke aoke ponoia mai nei i ka huli « ka poe ia iakou ka mana ame ke knleana naa aa poino o kela ano, m ka nmi aaa, i kahi « kau aku ai na ahewa ana. O ka nui o ka poe maluna o ka Moiwahine, o Kapeua S«an aae hookaki 1«. i&a Hawaii, a be mau Korea eono, ua pau aku ka nui i ka make a o Bam hookahi wale no o lakou ka i p*ke!e oai, me ke ku no aae i ke kupaiauaha o k« ano o koaa p«bli aaa mai ka make mai, aole koi &<» ka poe opiopio he mau kino ikmika ko lakou e h>ki ai ke hoomaaawaaai, aka, no Bam, ka mea i hiki i ke kanahikn makahiki a oi. aa lilo,koaa pakeie hookahi aaa i mea kamaillo miia e aa Uaaaka Uoko o keia bib la. Aole keia o ka Uikimoa o ka poino i • kekahi mau mahakiki i Vtl> ae ®ei, oiah oia e aoho

kapena ana no ka Mokukuua Laviiu;i ua au tto oia mai kahi mai o Lavinia o ka i)i ana a pae iuka me kn maalahi, a o keia akn boi ka oi loa, ua ao okoa ka po i ka mo&na, me ka loaa ole i ka poino.