Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 10, 10 March 1911 — KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII He Oia Mau ka Nee Ana o na Hana o na Hale a Elua, me ka Hooholoia o Kekahi Mau Bila a Lilo i Kanawai. [ARTICLE]

KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII

He Oia Mau ka Nee Ana o na Hana o na Hale a Elua, me ka Hooholoia o Kekahi Mau Bila a Lilo i Kanawai.

LA HANA UIO-KUMAMALUA. Ke Senate. Ma keia !a i laweia nmi ai ka Bila Heiu 16 o ke Benate 110 ka heluhelu ekoluia ana, e pili aīia keia i ke ano o iia oihaoa aupuui, ma ke koho ana. he ewalu nia ka aoao ae, a he ekol-j mf ka aoao hoole. Ma ka nooaooia ana o ka Olelo Hooholo Hui Helu 4 o ka Hale, e pili ana i ke kapa ana aku i kekahi mokukaua e hanaia mai ana e Amenka ma ka inoa o M Hawaii," ua aponoia ka .olelo hooholo nie kekahi mau hoololi i haoaia c kc komite. Ma ka maaawa o ka hapaiia ana mai o ka Olelo Hooholo Hui Helu 4 (Joint liesoiution) o ka Hale, ua waihoia nia ka papa niamuii o ke noi a C. Bro*ri£ Mai ke kakauolelo mal a ke Kiaaina, e hoike mai aua i ke kakauinoa ana o ke Kiaaina i ka olelo hooholo hui e pili ana i ke komisina o ka noikeike o Panama. Mai iaia mai no he palapala e hoike mai ana i ke kakauinoa ana o ke Kiaaina i na Bila Helu 13, 18 ame 20 o ka liale, a ua iilo i kanawai. LA HANA UMI KUMAMALUA. Ka Hale. Na Towae i hookomo ae he bila e kokua ana i na paaUao i hookuuia, he bila keia e hooioli ana i ka Pauku 110 o na Kanawni Hooponopono Houia, a e paku'i aku ana i pauku hou. Na Affonson, he bila i hookomo ae e hooloh ana i na Pauku 7 nnie 20 o ke Kanawai 119 o na Kanawai Ahaolelo o 1907 e hooponopono ana i ke kuaiia ana 0 ka waiona. Na Bbeldon, he bila e hoomaopopo ana 1 ka hookohuia ana aku o na lunakaapau e na lunakiai, e paa hoi i ka lako'i oihana no na makahiki elua ke ole e hoopauia aku mamuli o kekahi kumu. * Na Makekau, he bila e hoomahuahua ae ana i ka uku o nā kiure i ekolu <lala o ka la, a i elima keneka o ka uku mile. Holo ma ka heluhelu ekoluia ana ka

bila Helu 3 o ka Haie, e hookaawale ana i haawina dala o $400,000 no ka hana ana i na alanui holopuni, na Castle keia bila i hookomo. Holo no hoi ma ka helihelu ekoluia ana' kekahi bila a Castle, o ia ka Bila Helu 4 o ka Hale. e hookaawale ana keia i haawina no ke pahonohono ame ka hana hou ana aku i ka hale aupuni. Holo ma ka heluheiu ekoluia aoa ka Bila Helu 23 o ka Haie, e pili ana keia i na alanui helewawae, e haawi ana i ka mana i ka Papa o na Lunakiai he bila keia na Fernandez. Holo no kekahi bila iLo ana, o ia ka Bila Helu 24, e hoopau loa ana i na Pauku 772 ame 775 o na Kanawai Hooponopono Houia e pili ana i kekahi mau paka. Holo ma ka heluhelu ekoluia ana ka Bila Helu 30 o ka Hale, e like me ia i hoololiia a hoounaia aku i ke Senate, pili ana keia i ka hana ana aku i kekahi mau alanui maluna o na aina i liookuonoonoia. Holo ka Bila Helu 40 o ka Hale i hookomoia ae e Towse, e pili ana keia i ke apono ana aku i ka makana a W. G. Irwin no kekahi mau aina ma Waikiki ae nei i paku'i no ka paka. Heluhelu eluaia ka Bila Helu 69 o ka Haie, e kaupalena ana i ka manawa e ukuia ai na kikoo o ke Teritore. a waihoia i ke komite hookolokolo. Komo i ke komite aina aupuui ka Bila Helu 70 o ka Hale, e hooponopono ana keia i ka ukupanee e ukuia aku e ka poe i loaa aku na aina hookuonoono. Komo i ke komite hookolokolo ka Bila Helu 74 ma ka heluhelu eluaia ana e pili ana i na kakauolelo o ka Aha Kiekie ame na aha kaapuni. Komo i ke komite hookolokolo ka BUa Helu 78 o ka © kukulu aaa i komisina no ka hookuikahi ana i ke ano o na lawelawe ahaolelo ana. Komo i ke komite hoonaauao ka Bila Helu 79 o ka Hale, e haawi ana i ka olelo haole i olelo a'o nuiia nialoko o na kula. Komo i ke komite alna aupuni ka Bila Helu 80, e pili ana keia i ka hoo-

j 3ilo ana i kekahi aiea zr.a Waimea Ka nai i paka no ka lehaleha. Komo i ke komile hoekolokolo ka BiJa Hela S2 o ka Hale. e papa loa ana keia i na low kalaea a i na makai nai aole e hookikina waīe aka i na lawe h<iia e ae i ko lskou maa hewa. Komo i ke komite waiwai ka Bila Helu 83 o ka Ha!e. e se ana i ke Kula eakauhale a Kaiana o Heoolulu e ai< aku i dala. aole e oi aku mamua o ka I omo * komite heokolokolo ka -Bila Helu 84 o ka Hale, e kaupaleaa ana i ka maeawa a kekahi keiki oo ole e hoole ai i na aelike. j Komo i ke komile wamai ka Bila Helu 85 o ka Hale. e pili ana keia i ka | oki ana i na auhau kaa ole o ka manawa mua o ka ohiia ana o na auhau. I Waihoia ka Bila Helu 48 oka Hale ma ka papa, e pili ana keia i ka lawe ana mai i ea aina ponei no aa hana o ka lehulehu. Waiho puia no hoi ma ka papa ka Bila Helu 9 o ka Hale e kauolia ana keia bila e kohoia i komite no ka hoomakaukau ana i bila no na keena kakaukope. Na ke komite i waiho mai i kana hoike e apeno mai ana i ka hooholoia ana aku o ka Bila Helu 25 o ke Senate i hookoinoia ae e Judd, e pili aDa keia i ka hoolaha ana aku i na oielo hooholo oloko o ka Aha Apana Amerika, ua hooholoia ka bila ma kona helnhelu elnaia ana. Xa ke komite hoonaauao i kana hoo ka olelo hooholo Helu 30 0 ka Hale no ke kukulu ana aku i halekula ma Lahaina, e waihoia ka noonoo ana i kela olelo hooholo a noonoo puia me ka bila haawina. Na ke komite ola i waiho mai i kana hoike e apono ana i ka Bila Helu 63 o ka Hale, no ka hoolilo ana aku o ka Papa Ola i kekahi bvina da)a no ka pono o ka lehulehu me kekahi mau hooioli. Aponola ka hoike a ke komite hooliaauao a hooholoia hoi ka Bila Helu 39 o ka Hale, e pili ana i na mea i loaa mai ma na kula hanalima. Mai ia o'Sullivan mai he palapala e hoike mai ana i ke kakauinoa ana o ke Kiaaina i na Bila Helu 20, ka Bila Helu 13 o ka Hale. Mai iaia mai no he palapala e hoike ana i ke kakauinoa ana o ke Kiaaina 1 ka olelo hooholo hui Helu 4 o ka Hale, e pili ana i ke koho ana i komisina -pili i na mea hoikeike o Hawaii nei ma ka hoikeike o Panama e hoea mai ana.

LA HANA UMI-KUMAMAKOLU. Ee Senate. Ma keia la i hookomo ia ae ai e Ro!>inson he bila e hoolo]i aoa i ka mokuna 102 o na Kanawai Hooponopono Hoina, e like * a * hoololiia ai ma ke kanawai 96 o na Kanawai Ahaolelo o 1907. ma ka pakn'i ana aku i Pa"<iku hou e ikeia ka Pauku 1418j. Xana no, he bila i hookomo ae e hoakaka ana i ka uku ana i ka ukupanee maluna o na huina apau i hiki mai i ka wa e uku ai i na auhau *aa ole. Nana no, he bila e hoololi ana i ka Pauku 1225 o na Kana-wai Hooponopono Hoaia e pili aaa i ka hookuuia o na auhau o na waiwai lewa ame na auhau waiwai paa. Nana no i hookomo ae he bila e hoakaka ana i ka nanaia o na kula aipuni e na kauka. Nana no, he bila e hoakaka ana i kekahi mau hana kokua no na ma'i i hookuuia mai Molokai mai.

Xana no h»? bila e piii ana i na o na Kaiaua e Sik€ me ;s i h*»kūiīa cci ke kaeawai Ik»* q oa kaaawai ahaoieio o I9 1 -**. ' Xa FaircbL ! d i hookomo mai he b:ia e pili ana i oa hoonlo o sa lunaknaawai ; apaoa, e hooioli ana i ke k;mawai 122 ; o na kanawai ahaoleio o 19»>9. Xasa oo be bila e pili ana i aa loaa . azn« na hooliio oka aha iuuipaai. « Na ke komite hookoiokota i waiho mai i kana hoike e noakaka ana i kekahi olelo hooholo o $ 15,«XK? ia Lofnrey ? Castle ame Smith. Heluheiu ekahiīa Bila Hela 3 o ka Haie a waihoia i ke komite holookoa e pili aea keia i ka hana aoa aku i na alanui ho!o puni. I*A HAKA UMI KUMAMAKOLU. Ka Hale Na Keiiinoi i hookomo ae he bila e hookaawaie ana i haawiaa dala no ke kukulu ana aku i halekoa ma Honoluii nei ame Maui, a i hale waiho ukaua ma ka halekoa ma Hiio. Xa Castle, he bila e hooloii ana i kekahi mau pauka iehulehu o na kanawai o 1907 e pili ana keia i na luna aupuni 0 ke Kulanakauhale a Kalana o Hono--1 lulu. # j Na Sheldon, he bila e hoamana ana no ke koho ana aku i komisina o na loio no ka hoohuihui ana i na kanawai 0 ke Teritore o Hawaii a e hookaawale ana i haawina no na hoolilo. Na Long, he bila e pili ana i ke Kulanakauhale a Kalaua o Honolulu, e hoololi ana i kekahi mau pauku o ke Kanawai Kulanakauhale. Na Towse, he bila e hoololi ana i ka Pauku 1831 o ka mokuna 120 o na Kanawai Hooponopono Houia, e pili ana keia i na waiwai lewa, o ia hoi e hookuuia mai ka lilo ana i waiwai e kaa aku ai malalo o na palapala hoomalu a jpela akx Na Sheldon, he bila e pili nna i ka hahai holoholona ana, e kauoha ana keia e ukuia aku na dala laiki iloko o ka waihona kalana. Holo 111 a ka heluhelu ekoluia ana ka bila Helu 21 o ka Hale e hoopau ana i ka mokuna 51 o na Kanawai Hoopono-! pono Houia. Holo no hoi ma ka heluhelu ekoluia ana ka Bila Helu 30 o ka Hale, i hookomoia ae e Marcallino e pili ana i ka wehe ana aku i mau alanui ma na aina 1 hookuonoonoia.

Holo ka Bila Helu 63 o ka Hale, i hookomoia ae o Cockett e pili anu keia i ke ano o ka hooliloia ana aku o na dala a ka lehulehu no ka hoolako ana i ke kahua ma'i. Holo ma ka heluhelu ekoluia ana ka Bila Helu 25 o ke Seuate, no ka hoolaha ana aku i na olelo liooholo o ka Aha Apana Amerika, a hoounaia i ke j Kiaaina. Aponoia ka hoololi a ke S'enate maluna o ka olelo hooholo hui Helu 4 e pili ana i ke kapa aua aku i ka inoa 0 kekahi mokukaua o «'Hawaii" i hookomoia ae e Hale. Komo i ke komite mahiai ka Bila Helu 65 o ka Hale ma ka heluhelu elua ia ana, e pili ana keia i ke alahele maalahi no ka halihali ana ma ka aina ma ke kai, i na huaai. Komo i ke komite makai ka Bila Helu 68 o ka Hale, e pili ana i ka loaa ana aku o ka mana kau i na laikini no na hale keaka i na makai nui. Komo i ke komite hookolokolo ka Bila Helu 71 o ka Hale e pili ana keia 1 ka hookapu ana aku i na lunakiai mai ko lakou lawelawe ana i ka oihana loio na hihia karaima, a pela hoi me kekahi mau liihia waiwai. Komo i ke komite hookolokolo ka Bila Helu 72 o ka Hale, e pili ana i ka hookohu ame ka hoopau ana aku i na lunakanawai apana. Komo i ke komite mahiai ka Bila| Helu 91 o ka Hale', e pili ana i ka hoohoihoi ana i na hana mikiala ma o ka hookuu ana mai'ka auhau aku i kekahi mau waiwai paa a waiwai lewa, e hoo- i liloia ana no ke kanu ana i ka paka, ka pulupulu, ka laholio ame ka niu. j Komo i ke komite o na loau kuloko, ka Bila Helu 95 o ka Hale e pili ana | keia no ke kaa uwila. | Aponoia ka olelo hooholo Helu 59 o j Hale, e kauoha ana i ke komite ola e i imi pono aku i ke kumu o ka hookapuia ana o ka poi. Xa Fernandez he olelo hooholo, e hookaawale ana i haawina no ka malama ame ka hoolako ana aku i ka Home Hoohanau Kapiolani. Na Riee, he olelo hooholo e hookaawaleia i $50,000 e hookomoia maloko o ka bila haawina no ke kukulu ana aku ; i halekula pohaku ma Eleele, Kauai.! Waihoia keia olelo hooholo i ke komite | hoonaauao. I Na Sheldon, he olelo hoohola e hookaawaleia i $50.000 no ke kukuluia ana aku o kekahi halekula pohaku ma Waimea, Kauai. Na ke komite waiwai i waiho mai i ka hoike a aponoia maluna o ka Bila Helu 28 o ka Hale, e pili ana i na laikini no ke kuai waiwai ana. Na ia komite hookahi no i ka hoike, e apono mai ana i ka hooholo ana aku i ka Bila Helu 64 o ka Hale r e pili ana i na hoopii no na auhau i kauia i hookaa oleia maiuna o ka poe i piaopopo ole. Na ke komite o na aina aupuni i waiho mai i ka hoike, e apono nlai ana i ka hooholoia ana aku o na aina aupuni i waiho mai i ka hoike, e apono mai ana i ka hooholoia ana aku o ka Bila Helu 22 o ka. Hale, pili keia i ka makana a A.S. Cleghorn no Ainahau. Na ke komiio ola i waiho mai i ka hoike e pili ana i ke paniia ana o ka poi, aponoia ka hoike. Na ke komite o na aina aupuni. e apono inai ana i ka ukuia ana akn o ka huina o $200 no ka waiwai o Maka. LA HAKA UMI KUMAMAHA. Ke SanatflL He bila ka i hookomoia ae, a e ikeia ka Bila Helu 49 o ke Seuat« e koi aaa keia e lioihoiia. aku ke poho o Jim Quinn ma kahi o ka $4.500 no ka hanle I ana o kona kaa otomobUe ma ka ewapo !no ka hauleshrdleutaoinshrdlunußunuu ! o Haekfeld ma. [ Ka Fairchild, l»e bila e pUi ana i na ; hana hou paamau. Heluhela ekahiia ka Bila Hela 30 o ! ka Hale, e pili ana i na alanui e hanaia maluna o na aina home hookaoiiooao. Heluhelu ekahiia ka BUa Helu 3& o ka Hale e piii ana i na mea i loaa mai maloko o na knla ha&alima. Heluhel i ekahiia no hoi kela mau bi )a ka Hale malalo iho aei: Ka Eila, Heia 52 piU i aa hokek; ka.

'Pila *sj r-.u i ka hwii'.o asa ; ea ds!a o :o ia K x >>4 1 r,a no 5» iook;k;m aaa aka 1 1 ke 3Qo e u\at* mai li ai aahaa kia ; j O keia, b:?a ibo b<»; ka ; haio k» keiuhel;; eiuiia aea . Ka BikS Heiu o ke Senate e hv*>[kaawale aaa i haawiaa ♦.> no kukahaa ana xku o ka Homv Kapiolam o kaikamahlne. ! Ka Bi!a Heia Mo ka Hale, e p'li aea | i 'naawina paku 'i no ka Tapa Ula me ka hoololi i i hale kaha kanaka. O keia ;ho na oila i kou :■ .loka o ka ■ lima o na k'oaūie: Ka Bila Heiu 39 o ka Ha!e konio i ke komite hoonaaaao. Ka Btla Heiu 52 o ka Hale. komo i t ke kon.it*? q na hooliio ame na loaa. l I K* Bila Helu 63 oka Ha!e, komo i, I ke komite hookolokolo. I Ka Bi!a Helu 64 oka Hale, komo i i ke komlte hookolokolo. | Mai ke komite ola mai i waihoia mai ai ka hoike e hoike leai aaa no ke fepono akn i ka bila Helu 3$ o ka* Hale e 1 haawi ana i haawina no ka Papa Ola. me ona haawina no ke kukulu ana aku i i hale kaha kanaka/ ' Na ia komite hookahi no i waiho mai; i ka hoike maluna o ka Bila Helu 26 o j ke benate me kekahi mau hoololiloli; liilii e pili ana i ke komisna malama ola.: Ka ia komite hookahi no e apono maa ana i ka haawina paku 'i no ke ku kuluia ana aku o ka Home Kapiolani o na Kaikamahine, o keia ka Bila Hela 28 o ka Hale. Na ke komite o na aina aupuni e hoike mai ana i kekahi palapaia mai ka Papa Lunakiai mai e noi mai ana i haawina no na hana hou kuloko. Na ke komite o na aina aupuni, e apono mai ana i ka noonoo ana i ka Bila Helu 7 o ke Senate no ke kukulu ana aku i ka uwapo ma Napoopoo. Na ke komite o na aina aupuni, e apono mai ana i ka haawi ana aku i ke koi a ka Papa Hawaī no ka waiwai o Maka. Na ia komite hookahi no, i ka hoike maluna o ka palapala noi a ka poe e noho nei ina ke aianui Houghtaihng, e pili ana i ka hoomoe ana aku i pa.|>uwai ma ke alanui, e like me ka hoakaka a ka Lunanui o na Hana o ka Lehulehu. Mai ke Kiaaina mai i loaa mai ai he palapala e piii ana i na hanahou paa* mau. Mai ke kakauolelo mai o ka Hale, he niau palapala e hoike mai ana no ka hoounaia ana mai o kekahi mau bila lehuleliu. LA HANA UMI KUMAMAHA. Ka Hale.

O keia mau bila malalo ae nei na. bila i hookomoia mai ma keia la: i Xa Riekard, he bila e hoololi ana i k« Kanawai 39 o na Kanawai Hooponopono Houia, e pili ana keia i ke kohoia ana o na iunakanawai apana e na Kalana. Na Rice, he bila e pili ana i na hana hou o ka iehulehu e hookaawale ana i haawina o $310,000. Na Areher, he bila e pili ana i lee ano.o ke kohoia ana ame ka nui o na Xunakiai o ke Kulanakauhale a Kalao Honolulu nei. Nr Kawewehi, he bila e pili ana i ke ano o ka -wae ana i na kiure. Moanauli, he bila e haawi ana i ke kuleana i ke Kalana o Hawaii e aie aka i dala ma ka hoopuka ana i na bona. Na Makekau, he bila e hookaawale ana i haawina dala no ke kunuia ana i halemai ma Kohala Akau, nawau. Nana no, i haawina o $18,000 no ke kukulu ana aku i uwapo ma Napoopoo. Nana no, he bila e hoakaka ana no ke kohoia i mau kauka aupuni no na apana o Kona Akau ame Kona Hema, me ka ukuia i $150 o ka mahina pakahi. Na Sheldon, i haawina o $12,000 no ,ke kukulu hou ana aku i ka palewai pohaku o ka muliwai o Waimea, Kauai. Holo ma ka heluhelu ekoluia ana keia nian bila inalalo iho nei : Ka Bila Helu 28 o ka Hale e pili ana keia i ke ano no ka uku ana i ka laikini kuai waiwai mai ka $25 a hiki i ka $100. Ka Bila Helu 39 o ka Eale e pili ana i kekahi mau loaa ma na kula hanalima. Ka Bila Helu 52 o ka Hale e pili ana i ke ano e hookaaia mai ai na auhau i kaa ole. Ka Bila Hela 69 o ka Hale e kaupaJena ana i ka manawa e ukuia ai na kikoo dala o ke Teritore. Ka Bila Helu 76 no na hana hou ame ka hooloihi ana aku i ka uwapo o Ma« hukona. lloopaneeia ka noonoo ana no ka Bila Helu 22 0 ka Hale e pili ana keia i ka makana a A. 8. Cleghorn a hiki ji ka la 1 o Aperila. Hoopaneeia ka noonooia ana o ka Bila Helu 61 o ka Hale a hiki i ka la 8 0 Maraki. Xa ke komite o na rula i waiho mai he hoololi i ka rula 19 ame 24 e pili 'ana i na komite kum«tt. Na ke komite hookolokolo, e apono mai ana i ka hooholoia ana aku o ka Bila Helu 32 o ka Hale i hookomoia ae Correa e pili ana keia i ka hoopaainoa o ka poe koho baloka. Na Sheldon. he olelo hooholo e noi 1 ana i ke Kiaaina e hookaawale ae i $2. 0 1 » no ke kokua ana aka \ na kanaka me ka poi. Na Kanekoa he olelo hooholo e imi pooo aku ke komite ola, ina paha ke malama ponoia nei ka ohana o ka po« !i loaa i ka ma'i koiela a i make paha ! n;a na mea no lakou e pono ai. I Mai ke Kiaaina mai be palapala e

l-ili *ca i haawiaa kuikiw*. w*ihot* i k*>nnJ.? Mai kilMio.o!» bi: o ke e bir.K<e mai ae.i i ka h*ohotaia '»si « bi:-v Helii 14 o kA Ha.«? aua ka b*]-a ac.i.