Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 12, 24 March 1911 — KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII Nui na Bila i Hookomoia ae Ame na Olelo Hooholo, a Kakauinoa ke Kiaaina i Kekahi Mau Bila a Lilo I Kanawai. [ARTICLE]

KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII

Nui na Bila i Hookomoia ae Ame na Olelo Hooholo, a Kakauinoa ke Kiaaina i Kekahi Mau Bila a Lilo I Kanawai.

LA HANA UMI-KUMAMAWALU. Ke S«nate. Na Mnkekau i liookomo ae he bila e laawi ana i ka mana i na Lunakiai e ae aku e hoolioloia he mau kauoha no ka boua ana i na Kalana. ilolo ma ka heluhelu ekoluia ana keia niau bila malalo iho nei: Ka Uila Helu 4 o ka Hale, e pili ana i ka hana hou ana i ka Hale Aupuni. K.i Bila Helu 27 o ka Hale e pili an:i i kc kolio bah>ka. Ka l'ila Ilelu 64 o ka Hale, e pili uoa keia i ke alahele e hiki ai ke ukuia na nuhau hookaa oleia. Ka Bila Helu 78 o ka Hale, e pili ana i komisina no ka hookuikahi ana i na hana ahaolelo. Ka BiJa Helu 45 o ke Senate, e pili aua i na mana laula o na Kalana. Hookomoia ae he olelo h\>oholo hui ('l. K ) Na ke Komite Hookolokolo i hooia ae no ka hooholoia ana o ka Bila Helu o ka Hale me kekahi mau hoololi liilii. Na ia komite no i ka hooholoia ana o ka Bila Helu 45 o ke Senate e pili una i na maqa laula o na Kalana. Na ia komite no i ka hooholoia ana o ka Biia Helu 27 o ka Hale, e pili ana i ke koho baloka ana. Na ia kt)mite no i ka Bila Helu 25 o ka llale, e pili ana i na Lunauana lmlepaahao. Na ia komite no i ka hooholoia ana o ka Bila Helu 64 o ka Hale. Na ia komite no e waihoia imua o ke komite hookolokolo ka Bila Helu oi! ke Benate. Nn ke komite o na loaa ame na hoolilo i hooia ae i ka hooholoia āna o ka lUla Helu 4 o ka Hale e pili ana i ka hale hookolokolo. Na ia komite no i k:i hooholoia aua o ka Bila llelii o ka ilale, e pili ana i na laikini.

Ka ke komite o Ja ioar. ame na hoolilo e waihoia ma ke paKaukau ka Bila Helu 20 o ke Senate e pili ana i ka uku o na limahana ma na hana aupuMi. Na ke komite pa'i he aoike ua pau i ke pa'iia na Biia Hela 51, 52, .53, 51 ame 58 o ke Senate. Na ia komite no ua pau i ke pa'i ia na Bila Helu 55, 59 ame 61 o ke Senate. Na na hoa o ke komite wae o Hawaii 'i hooia ae i ka waihoia ana ma ke pakaukau o na Bila Helu 21 ame 31 0 ke Senate. Mai ke Kakauolelo mai o ka Hale na palapala malalo nei. £ hoouna mai ana i ka Bila Helu 32 o ka Hale. E hoouna ana i ka Bila Helu 41 o ka Hale. £ hoihoi hou mal ana i ka Olelo Hooholo Hii o ke Senate Helu 3 e like me ia i aponoia. Mai ia John H. Bole mai he Hooholo, mai ka poe uku auhau mai o Eleele he noi i halekula hou nolaila. LA HANA UMI-KUMAMAWALU. Ka Hale. Na Mahoe i hookomo ae i ka Bila Helu 136 o ka Hale, e hoopau ana i ke Kanawai 148 o ke kau o 1909, e pil'i ana 1 ka maluhia o na dia ma Molokai. Heluhelu eluaia na bila malalo nei: Ka Bila Helu 108 o ka Hale, e pili ana i ke kokua ana aki i na paahao \ hookuuia a e hoolol* ana i ka mokuna 110 o na kanawai ī Hooponopono llou ia ma ka pakui ana i pauku hou. Ka Bila Helu 109 a Hale, e lioololi ana i na pauku 7lme 26 o ke Kanawai 119 o 1907, e pili ana i ka hoop'ouopoao ana i ke kusfi ana aku i na waiona^ Ka Bila Helu 111 o ka Hale, e pili ana i ka hoololi o ka. paaku 1793, mokuna hoakaka ana i ka uku 0 na kiure ma ka $3 o Ka la.

Ka , Bi: t ? ie i a 519 c ka Hale. e pili a»a i £s,a biia haaw:a a sS&ja eo na hana fccu o ka lehaleha. Ka Bi!a Heiu 122 0 ka Ha!e, e pili aiia x -va o<K.makaukaw aea i kekahi aie (.aia no kalaoa o Hawaii mamali o na bo£,a i oi oie aku o ka f650,Ka B !a Hela 124 o ka Hale, e pili aoa ī ke iuiaiu ana i uwapo hon &me *si)a iiale iiAaea aia Xāpoopoo, Kona ilenia a e hookaawaie aea i $18.0000 no ia n»au hana. Ka B:Ia Heia 12ō o ka Hale, e pili ana i ka hooiako aoa i kauka pakahi no na apana o Kona Akau ame Kona Hema a e hooponopono ana i ko iaua n»au uku pakahi. Ka Bi!a Helu 126 o ka Hale, e pir« ana i ka b&os.aawale ana i kekahi haawina dala no na Hio o ka han» hou lana i ka pae pohaku o ka Muiiwai o Waimea, Kauai. Ka Bila Helu 26 o ke Senate, e hoomana aka i kekahi konuaina hoomaemae no Honolulu. Hooholoia wa ka helohelu ekolu na bila malalo nei: Ka Bila Helu 8 o ka Hale, e pili ana i na hookohu ana aku aaie na hana a v na Hope Makai Nui. Ka Bila Helu 42 o ka H&le, e pUi i&na i ka hoike o na loaa o ke Kulanaame Kalana o Honolulu ame na Kalana e ae. Ka Bila Helu 70 o ka Hale, e pili ana i ka ukupanee m'aluna o na aina hookuonoono. Ka Bila Helu 71 o ka Hale, e pili ana keia i ka hookapw ana j na iaia 0 ka papa lunakiai aoie e lwelawe ma ke ano loio ma kekahi hihia Jtarainia, a ptela aku. Ka Bila Helu 72 o ka Hale, e pili ajia i ka hookohu ana ame ka hoopau ana aku i ka lunakanawai apana. Ka Bila Helu 74 o ka Hale, e piii ana 1 hookohu ana, ka hoopau ana ame na hana a na kakauolelo o ka aha kiekie ame ka aha kaapuni. Ka Bila Helu S0 o ka Hale, e pili ana i ke kukala ana axu i kekahi mau apana aina ma Waimea, Kauai ma ke ano he paka no ka lehuJeh j. Ka Bila Helu 86 o ka Hale, e pili ana i na mokuna ama o Hilo e iike me ia i hoololiia. * 2s T a ke komite pa*i he hoike ua makaukau na Bila Helu 108, 109, 111, 119, 122, 124, 125 ame 126 o ka Hale no ka puunaue ana aku. Aponoia'. , Na ke komite hookolokolo ua hooholoia ka Bila Helu o ka Hale, e pili ana i ke apuka, e like me ia i hoololi Aponoia. Na ja komite no no ka hooholoia ana o ka Biia Helu 99 o Ka Hale, e pili ana i na moolelo ame na palapala hoike mare. 2sa ke komite o na rula he hoike e lawe mai ana he hoololi i ka Rula 35 e piii ana i ka hoopololei ana i kekahi mau hewa iloko o ka moolelo o ka hale. Aponoia. Na he Olele» Hooholo a oia ka olelo hoohoio Helu 70 o ia Hale, e hookooia ka holo nui o ka hale o na lunamakaainana no ka po«o v?ale no o na solona,. ke- apono mai ke Kiaaina. Waiho kokeia ma ke pakailkau no ka manawa. . .>.! He leka jaai ke Kakauolelo mai o ke Senate e hoike ae ana i ka Hale i ka hookohuia ana o kekahi komite kukakuka maluoa o ka Oleio Hooholo Helu 5 o ka Hale. He leka mai ia Mott-Smith mai e hoike ana 'i ka loaa ana aku o ka hoike no ka poe i hookohuia e hana e ke komite moolelo. Mai iaia mai no e noi mai ana e hoounaia aku ka papainoa o na kakauolelo a na komite o ka Haie, me ko lakou mau uku LA HAKA UMI KUMAMAIWA, Xe Senate. Na Kaleiopu, he bila e hoakaka ana i na hoolilo o na kalana i oi aku mamua o ka $1,000, koe oa mea i hoakaka ia ma ke kanawai, e hoolahaia no ka hana ana ma ka aelike, koe ka hana alanui i ka wa e loaa ole ai v ka poe koho kupono. \ Hooholoia ma ka heluhelu elua ana ka Bila Helu 28 o ka Hale. Hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana ka Bila Helu 25 o ka Hale, e pili ana i na lunanana halepaahao. Hooholoia ma ka ueluhelu ekolu ana ka Biia Helu 69 o ka Hale e pili ana j ke kaupalena ana i ka manawa e uku ia ai kekahi bila kikoo <3ala i ka waihona o ke Teritore, e like me ia i hoololiia. Na ke komiie wae o ka mokupuni o Hawaii i hooia ae i ka hooholoia ana 0 ka Bila Helu 39 o ke Senate no ka pono hoomoe alahao ame ka hana ana 1 na kukui uwila ma Hilo Aponoia a haawiia i ke komite pa'i, Na ke komit« o na loaa ame na hoo- - lilo *ja waihoia ma ke pakankau ka Bila Helu 40 o ke Senate e pili ana i na laikini, oiai he btla ka ka Hale e pili ana ia kumuhana hookahi. Na ke komile o na aina aupuni i hooia ae i ke aponoia ana o ka palapala hoopii mai ka poe noho hookuonoono mai o Kapaa a e noi ana e waihoia aku i ke komite hookolokolo maluna o na ninau kana?iai. Na ia komite do e waihoia ma ka papa ka Bila Hel'i 24 o ka Hale e

hoopaau ioa ana i na kaaawai'e ka aei e r»iii ana i na paka. Na ?a komiīe no e hoola aea i ka hooholoia aaa o ka Bīia Helu 76 o ka Hai* e hookaawale ana i haawina dala o #14,4*0 no ka hooloihi ana aku i ka hale hoahu ukana ma Mahakos.a, Hawaii aaie Hanaieū KaaaL He hoike mai ke Kakauolek» iivan mai ua kakaoiaoa ke Kiaaina 1 ka Biia Helu 23 o ka Hale, ma ke ano ke Kanawai 13. Mai ia E. A. Mott-Smi?h mai e noi mat ana i ka papainoa o na lmiahana 0 ke komite Senate. Mai ke Kakauoieio mai o ka Hale, e noi mai ana e hoakaka akn i kekahi mea piii i ka OWo Hooholo Hnt Helu 1 o ka Hale. Mai ke Kakauolelo mai no o ka Haie. e hoakaka ana i ko ke Senate neie ana i ke apono aku i ka koololi o ka Bila Hela 42 o ka Hale. Mai ke Kakauolelo mai no o ka Hale e hoouna mai ana i ka Bila Hela 8 o ka Hale e like me ia i hooholoia ma ka helnhelu ekoluia ana. Mai ke Kakanolelo mai no o ka Hale, e hoouna mai ana i ka Biia Heiu 70 o ka Hale, e iike me ia i hooholoia ma ka heluhelu ekolu ia ana. Mai ke Kakauolelo mai o ka Hale, e hoouna mai aaa i ka Uiia Helu 71 o ka Hale. e like me ia i hooholoia ma ka hel Aelu ekolu ia ana. Mai ke Kakauolelo o ka Hale e hootina mai ana i ka Bila Helu 72 o ka Hale, e like me ia i hooholoia ma ka heluhelu ekoluia ana. Mai ke Kakauolelo mai o ka Hal# e hoouna mai ana i ka Bila Helu 74 o ka Hale, e like me ia i hooholoia ma ka heluhelu ekoluia ana. Mai ke Kakauolelo mai o ka Hale e hoouna mai ana i ka Bila Helu S0 o ka Hale, e like me *ia i hooholoia ma ka heluhelu ekolu ia ana. Mai ke Kakauplelo mai o ka Hale, e hoouna ma| ana i ka Bila Helu 86-o ka Hale ,o like me ia i hoohoioia ma ka heluhelu ekolu ia ana. Mai ke Kakauolelo mai no o ka Hale, e hoouna mai ana i ka Bila Helu 89 o ka Hale, e like me ia i hooholoia ma ka heluhelu ekolu ia ana. Mai ke Kakauolelo mai o ka Hale, e lioouna mai ana i ka Bila Helu 99 o ka Hale, e like me ia i hooholoia ma ka heluhelu ekoluia ana. Mai ke Poo mai o ka oihana kinaiahi ! Thurston, e kono ana i na hoa o ke Senate e hele aku e makaikai i na hana paikau a ia oihana uia ko lakou keena ma ka auwina la. LA HANA UMI-KUMAMAIWA. Ka Hale. ! J3ila Helu 137 o ka Hale, e hoololi ana i ke kanawai 39 o ke 'kau o 1905 t a e hoomahuahua hou ae aua i ka uku j o ka Hope Makai o Koloa mai ka $900 a i ka $1200. Bila Helu 13S o kn# Hale, e hoakaka ana i ke kupono o ka uku ana o na liaka hana i ke poho o na limahana i hoopoinoia ma kekahi mau ulia. j Heluhelu eluaia na Bila Kanawai malalo nei: ! Ka Bila Helu 118 o ka Hale, ē hoo-1 loli ana i ke Kanawai 39 o ke kau o 1905, e hookumu ana i ma i kalana ma- i loko o ke Teritore tr Hawaii a e hoa-1 akaka ana no ka hookohu ana i mau luna aupunj. ] Ka Biia Helu 120 o ka Hale, e hoolako ana, ma kekahi hapa, i aupuni komiaina ma ka hoololi a hoopau ana i na pauku o ke Kanawai 118 o ke kau 0 I^o7. Ka Bila Helu 121 o ka Hale, e hoo- j loli ai i na pauku 17S1 ame 1752 o na Kanawai Hooponopono Houia e pili ana 1 ka ohiia ana o na kiure. | Ka Bila Helu 123 o ka Hale, e hoolako ana i Halema'i no Kohala Akau, Hawaii. I . Bila Helu 2 o ka Hale, e pili ana i \va hana ana i papa kuhikuhi o na uku j hana o na luna aupuni o ke Kulanakaahele ame Kalana, e like me ia i hoololiia. I Ka Bila Helu 9 o Hale, e pili ana ' d ka hoomahuahua hou ana ae i ka uku o ka Hope Makai o ka apana o Pma mai ka $720 a i ka $960. I Ka Bila Helu 89 o ka Hale, e hoa-< kaka ana i ke ano ka hana apuka ana a na luna upuni o ke Teritore. I Ka Bila Helu 99 o ka Hale, e pili ana i na palapala lu>ike mare maloko o kekahi o na kalana. Aponoia ka hoololi a ke Senate i ka Bila Helu 69 o ka Haie e kaupalena ana i ka manawa no ka uku ana mai i na bila kikoo dala mai ka waihoia mai 0 ke Teritore. Na ke komite pa T j i hoike ae ua makaukau na Bila Helu 118, 120, 121 ame 123 o ka Hale, no ka puunaue ana aku 1 na hoa. Na ke komite ola ua hoololiia ke poo o ka Olelo Hooholo Hui Helu 3 a i ka H. C. R. e pili ana i ka hoonee ana i na pou o ka Hui Uwila. | Na ke komite waiwai he hoike i ka hooholoia ana o ka Bila Senate Helu 28, e paku 'i ana i haawina dala hou no i ke kula kaikamahine Kapiolani. ! Na ia komite no i ka hooholoia ana o ka Bila Helo 30 o ke Senate e pili t ana i na laikini o ka poe kuai i na 4 mea kahiko. Na ke komite ola "i *a hooholoia ana o ka Bila Helu 88 o fca Hale, e hookapu ana i ka lawai'a ana me ka upe-

ss a&loko o ke a«t o HoaoIoI». | N» «e komite ika ho<?ho!o;jk | iai 0 ka Bda Hela 91 o ka Hale. e | bo«?3iaa ana ī ka kookeaia ana o ks ? s&bsa o kfxihi haaa iasi loaui. >*a ke koaiie wiiwii be ho?ke e wa.ihoia eua ka papa k» lUI* Hr!o li>i o ks Hale e pilī aaa i aa l*tku Ni ia komīt« rso i ka tu o ka Bila H«la 103 o ka H*Se e W ana i hjsiriai daia no ka uka | ass »ka i ke koi * ka Hai Kakui Uwila o Hiio. >"a ia koatite no e waihoia o&a ka ' Hein 105 o ka Haie, e pili (ana i ka hookouia ana aka o kekaki [ makuakane nana na keiki eono mAi ka | auhaa ia a&a. | Na ke komite ota ika hookoloia aua i o ka Biia Helu 121 « ka Haie. e pili , i ea palapala kii o aa k ure. >*a Sheldo& he Olelo Hooholo e hoo;kaawale;a i $6000 no ka hoopololei aa» [i ka auwai hookahe mai ma ke Awawa [ o Nawiliwali. Kinai j Xa Yates ka Olelo Hqpho!o Helu 72 o ka Hale a waihoia i ke koaiite hooI naauao. | Na ke Poo mai oka oihana kinaiahi ; Thurston he palapala *ono e hele aku na hoa o ka hale e ike i ka paikau ana $ na keiki kmaiahi ma ka hora elua me hapa o ka Poaon&. Mai ke Kakauoielo mai o ke Senate e hoihoi mai ana i ka Bila Hela 27 0 ka Hale. e like me ia i hoololiia mai ai *> ke Senate. ! Mai ia Kakaaolelo mai no e hoihoi i maī ana i ka Bila Helu 78 o ka Haie. Mai ke poo kakauolelo mai e hoike ana i ke kakauinoa ana o ke Kiaaina 1 ka bila Helu 23 o ka Hal«\ £ pili ana keia i na aianui helewawae. Mai ke Kakauolelo mai o ke Senate b "hoouna mai ana i ka Bila Hela 45 o ke Senate. Mai iaia mai no i ka Bila Heli 4 o ka Hale mahope o ka heluhelu ekoluia ana. Mai ia kakauolelo mai no e hoihoi mai ana i ka Bila Helu 25 o ka Hale, ua pau i ka ekolu ia iloko o ke Senate. Mai ia Kakauolelo mai no'e hoihoi mai ana i ka Bila He\u 09 o ka Hale. Mai ia Kakanolelo mai no e hoikd jmai ana i ka hale i ka hookohuia ana o na Senatoa Judd, Robtuson ame Hewitt i komite kukakuka no ka Bila Heln 42 o ka Hale. Mai ke Kakauolelo mai no o ke Senate e hoolaha mai ana ua moe loa ma ka papa ka Olelo Hooholo Hui Helu 4 o ka Ilale ma ka la 1 o Maraki.