Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 12, 24 March 1911 — HE MOOLELO NO BABARIKO KA MALIHINI A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BABARIKO KA MALIHINI A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKUN'A 1. H»' inanawa loihi ia a Banaba o ka holoholo ana me k& paoe I, „ a me ka nana ole mai no hoi i a laua nei, alaila iaia i hele lu .ii ai aku mamua pono o kana wahine, na poha mai la kona leo i ] v a i ana mai: ••Auhea oe e kuu wahine e Cila he keu aku ke kupaianaha o k"'i hookipa aua mui i kela kanaka niuloko nei o kuu homel Ma k«t ]M)ia pahee ma ke kamailio i oi aku iniua o ka aila poni, aole h< Hi»'a e like aku me ke kanaka opio au o ka haawi ana aku i kau inaliaio ana, a nawai no e ole kou p*']*? malalo o kona mana; ; ,kii na«» no kona kulana koa a naita oiaio, aole a'u mea e hoohalahiila ai nona. w I a ike.no oe e kuu wahine. eia ke noho enemi mau <nei ka h il< o l>ela Toa twe ko*u, nolaila he hana maikai ole maoli keia au .) !.a hana ana ma nehinei. Mamua o ko'u ike ana ike ao malaniaiaiiia, mamua aku o ia manawa, e hoao mau ana ka hale o Dela 'l'ua kaili aku ika noho aupuni ana iloko oko lakou lima, aka i:;tf aolf loa i ae mai ke akua e <haulehia kuu ohana malalo o lakou. no ka mea e kaa mau ana ka lanakila ma ka aoao o ka Yikona. ' Nolaila i lohe pono oe e kuu wahine, eia keia mau hale a elua k- ku niau nei ma ke ano he mau enemi ino kekahi me kekahi, e hiki ole ai ke lioopauia e kekahi īuea. "Me kuu hoakaka hou ole aku nae u» oe i na mea apau e pili *na i ka noho paonioni ana o ko'u hale me ko ke I)ela Toa, ua aa *Tiku nei oe e haawi aku i keka<hi i ka'u mau mea aloha i ko'u enemi. 1 luhe pono oe ea, ma ke ola ana o na mana e hoomalu nei ma ka iani. mamua o kuu haawi ana aku i kekahi o ka'u mau mea aloha imua o ko'u mau enemi, he mea pono e ike mua aku au ia lakou iloko o ka lua kuj)apau. Va maopopo aku la anei ia oe keia manao o'u e kuu wahine?'' "E akahele oe i kau mau mea e kamailio mai nei e kuu haku, no ka mea ua ike au, aole loa i hoinoino wale mai ka Makuika opio ia ih' a i kou hale paha, a ua maopopo pu no hoi ia'u, ua haawi mai oia i na mahalo kiekie ana no ke ano o kau hookele aupuni ana." "Ua haawi mai anei oia i kana mau mahalo ana ia'u? ,? "Ae, ua ike au ia mea, a ua maopopo hoi ia'u ka'u mea e kamailio aku nei imua ou." "lua he mahalo kekahi no'u, alaila mamuli wale no ia o ka loaa ana iaia o kekahi kumu e huhu ole mai ai, M alaila ua leha iki inai la ka nana ana a I*anaba ia Julia. 'Ta kuhihewa loa oe e kuu haku, no ka mea mamua o ko noi ana ae ia'u i wahiue nau, ua hoike mua inai oia i kona iuahalo i ka ohana Vikona, a ia oe hoi o ka pii ana ae maluna o ka noho hooinalu ana i ke aupuni, ua hoike pu mai oia i kona mauao no kou kupono loa e kan malaila me ka loaa ole o na hoopaapaa ana." "A pehea ka hoi kona īuakuakane e koi mau mai nei he kuleana kekalii o lakou i ka noho poo ana uo ke aupuni?'' "Ua ike au i kau mea e kamailio mai nei aka nae aole loa o Palakiko i kokua ia mau liana a kona makua, a ua hoike pu mai no hoi oia imua o'u, aole ona manaolana no ka loaa o ka lanakila * ma kona aoao." * "Heaha na kuniu o kona manao ana aole e lanakila ana ke koi a kona makuakane? ,? "Xo ka mea ua ike oia, aole loa lie kanaka kupono kona makuakane e noho mai ma ke poo o ke aupuni.'"Ma kuu ola ana, ke haawi aku nei au i ka'u mau mahalo kiekie ana i kela kanaka opio, no ka mea ua hoike mai oia i ka oiaio wale no, aka aole no uae ia lie mea e hoololiia ae ai ko'u mau manao paa, e nana mau aku maluna o ka hale o Dela Toa ma ke ano lie eneini, ino loa no'u. "0 kona lilo aua he ohana Dela Toa, ua lawa ia no ko"u ku-e niau ana aku iaia ma na ano apau, me ka uana ole i kana mau hana maikai mai no ko'u pono. E hoomanao oe ua hiki ke kapaia kuu ilio puuahele oia kekahi o na holoholona maikai hookahi a u i ike ai, a i a'oia e hae wale aku no oia i ka ohana Dela Toa, me ka puliki inau ana mai ma ko'u mau wawae, aka aole nae ia he mea nona e lilo ae ai he ano okoa, e mau ana no kona ikeia aku he ilio, a pela iho la no kela kanaka opio. "Aole loa e mare kela kanaka opio me Julia, e like me ka mau ana o ke ola iloko o'u, no ka mea mamua o kona kaili ana aku i ka momi mai kuu honie aku, e make wua aku oia e me kuu mau linui ponoi, a i ole e pepehi mua mai oia ia'u a make, mamua ae o kona kaili ana aku ia Julia mai keia hale aku. Ju!ia, kuu kaikamahine a'u i makee loa ai, a i lilo ai no hoi oe i momi iloko o ka liale o ka ohana \ ikona, aole loa he kupono o, Palakiko i kaue nau, aka aia he heluna nui o na naita kaulana e ola mai nei, a he nui o lakou i noi mai ia u, no ka haawi ana aku ia oe na kekahi o lakou. Ke hoomanao la oe no kela mau kanaka kaulana e hoea mau mai nei imua o kuu alo, e haaheo auanei kekahi wahine ke lilo aku oia i wahine na kekeahi o ua mau naita la, aka o ka aa ana mai o kekahi koko o ka ohana Dela To« e loaa aku iaia <he wahine mai ka hale aku o ka Vikoua, he hana paakiki loa ia, ke ole e hookaheia ke koko me ka maka oka pahikaua. Me K keia mau olelo luoakaka loa a u e kamailio aku nei imua o olua, ke makemake nei au e hoopauia ua kamailio ana maluna o keia kumuhaua." "I hookahi hoi a'u leo uwalo imua ou e kuu haku." i noke mai a\ o Oila i ka hoomalimali iwua o kana kane. me ka puili ana o ktn\a īuau lima inamua o kona umauma, alaila pahola aku la i uty mnu liiua palupalu la oua ma o Biiuaba a hoomau hou aku la i ke kamailio ana: . , "Aole anei he mea pono nou ka hele maoli ana aku e hui kino me ka makuika opio. a e ninau aku ina he oiaio ka'u mau olelo o ka hoike mua ana aku nei ia oe? Eae mai anei oe e hele aku e ninau iaia ina eia oia ke noho mai nei ma ke ano he < k nemi nou a i ole lie hoiiloha pahu? Eae mai ana anei oe e kau haku e liana aku i keia mea—?" "Uwoki, e Oila! ke noi mai nei oe i kekahi mea e loaa ole mai ai he waiwai ma kekahi ano, koe wale no ka hooluhi ana ia*u iho. Ina o hui kino aku ana au uie ka makuika opio, ke mapao nei au eoi loa aku aua ka hojH i na awahia e olli uiai. iaamua ae oko kakou hoopau loa aua i ka noonoo nona. "Ua haawi mua uk* nei aii i ko'u apono no ka lilo ana o ka makuika i kanaka koa a i naita wiwoole. aka heaha nae ia niea ia u, oiai aole ia he mea nana e hooloH ae iaia a lilo mai i \ inoka, e like me ka hiki ole ana i ka aila ke hui pu me ka wai, pela no e ku kaawale ai oia nuai ia'u aku. Ma nehinei koke aku la no au i ike ai i kekahi kanaka eleele e Hke me ka lanahu a malia paM, ua like pu aku ke koa i loaa iaia e like nio a*u, aka aole nae ia he mea naua e hoolilo ae iaia a lilo i kanaka ill kw»keo pela e hiki ole ai ia % u ke ae aku e lilo ka'u kaikamahine na kekahi kanaka a % u i hoowa*hawaha ai, ma ke ano he enemi oia no'u. E hoopau loa olua i ka uoouoo ana no kekahi kanaka komohewa, no ka mea aole o'u makemake e hooulwhua loiua mai ko J u mau noonoo."

"lua pela ua pau ae la ko*a manaolana no ke ola hoa ana akn." wahi a Jn!ia o ka hooho ana ae me ka piha i k& ehaeha. alaila hina aku la iluna o ka umauma o kona makuahine. "Mai kamailio mai oe pela e kuu kaikamahine. no ka mea lie nui no ko kakou matt kanaka kaulana e noho mai nei, i makaukau !oa e waiho mai i ko lakou mau ola nou e Ju!ia/' i hoolana oiai ai o Banaba i ka mauao o kaoa kaikamahine. Ua makankan loa o Jnlia e huli mai iinua o kona uiaknakane hou, a hoike mai i kona manao ponoi, e hiki ole ai iaia ke lilo aku na kekahi kanaka mawaho ae o ka makuika opio. aka nae ua noke aku la kona makuahine i ke kaomi iaia. a hiki i ke oki pu ana iho o na manao nilani o na kaikamahme neL "Pehea kou manao e Julia no Kauna Lorendo o Monoia, e hiki ana anei ia oe ke knhikuhi mai ia'u i kekahi kanaka i oi aku ke koa imua ona?" i hoomau hou aku ai o Hanaba i kana kamaiiio ana, me ka manao he mea ia e maliu mai ai o Julia. Ua makaukau hou mai la o Juli& e kamailio ma kona aoao maū aka ua komo hou mai la no kona makuahine e ke'ake'a iaia, a ua noho kukule wale iho la no ua kaikauiahiue la. a o ka iiaalele mai-la no hoi ia o Banafba i kana wahine me ke kaikamahine a-laua, me kona i ana iho iloko ona. he mea pono e hooloheia kana mau mea apau i makeiuake ai e ka poe e noho ana malalo o kaupoku o kona hale. Ua hoohalaia he manawa loihi inawaena o ka makua ame ke keiki ma ka noho hamau loa ana. a aia hoi o Julia ke noonoo la. aole loa e hiki i ko dukv ke hookikina wale mai iaia. me kona ike ole nae i ka mana o ke kane hou a kona makuahine maluna ona. Ua hookaumahaia ka noonoo o Julia mamuli o ka lohe ana i na olelo a ke iluke e lioole paakiki mai ana i na mea i hoikeia ae e kona makuahine no ka hoohuiia o na opio iloko o ka mare, aka aia no nae maluna o ka helehelena o ua kaikamahine huapala la ka manao paa, e hoea mai ana no i ka manawa e hookoia ai kona iini, aole nae oia i ike. i ka nui auie ka holionu o ka hoowahawaha ame ka lili iloko o ka ohana Vinoka uo kekahi ohaua, e like me ka loihi o ke ola ana o ua hanauna a kela i>oe. Ia ma-o ana ae nae o na noonoo uluku iloko o ua kaikamahine nei, akahi no a aea ae kona poo iluna, a i mai la i kona makuahine? "Auhea oe e mama. ua hoopuka mai nei ke duke ia Kauna Lorendo, peliea e manao ana no anei oe. ua makēniake loa oia e liooinare aku ia'u me kela kamvka?" "Ma ka'u nana aku i kona mauao, ua makemake maoli no oia o kau kane ia e mare aku ai, 110 ka iuea ua lohe like aku nei no hoi kaua i kona hoole ana mai nei, i kou lilo ana aku na I'alakiko, aole no kona kupono ole, aka mamuli mai no ia o ka manao lili." "Peliea nae ka nui o kona paakiki ia'u e mare aku me ke kanaka ana i makemake ai,,aole ia he mea nana e hoololi ae i ko'u manao, uo ka mare ana aku ia Palakiko, no ka mea ua ike no oe e niama, ua aloha aku au i kela kanaka me kuu puuwai apau." i piine aku ai o Julia me ka paa loa o kona niauao maluna o kana mea i noonoo ai, o ka pono wale no ia ana e liana aku ai. I kela lohe ana aku o ('ila i ka manao o kana kaikamahine, ua nana pono mai la «/a maluna o kona mau maka, a 1 Anai; la: '•He mea oiaio no kena au e kuu keiki e olelo mai nei, aka aole nae oe i ike i ke ano o Banaba, no ka mea oia kekahi o na kauaka liiki ole ke hoolnilihuliia kona niau manao paakiki, a uii kamaaina au i kona mau ano apau." "E kuu makuahine, ma ka mana hea la e hiki ai ia Banaba ke kauoha mai ia'u e liaua aku e like me kana mau mea e makemake mai nei? Ua ike no au he kane oia nau. a he makuakane hoi oia no'u mamuli wale no o kou mare ana aku me ia, aka aole loa ia he mea nona e lilo mai ai i makuakane pouoi uo'u, a nia ia ano e loaa ole ai ka mana iaia e hookikina niai ai ia'u e mare aku i ke kanaka ana e makemake nei." "Pela io no e kuu keiki aole oia he makuakane ponoi nou, aka ma ke kanawai nae nana i hooliui ia'u me ia, lie mana kona maluna ou, ma ke ano oia kou makua i keia inanawa e nolio nei." <4 E hoopau koke oe e Julia i kou kamailio ana mai ia'u maluna o keia kumuhana, no ka mea ina e komo kuholionu aku ana kaua i ke kamailio ana ma kahi o kona kuleana e ike auanei -ōe, oia ka mea e noho rula nei maluna o Milana holookoa. a ke hopohopo nei au e hana mai ana oia e like me kana i manao ai, me kona nana ole ae i na ku-e ana aku ma ko kaua aoao." u Alaila e olelo mai ana anei oe e mama, e hiki ana iaia ke ku-e mai i ko'u mare ana aku me Palakiko?'' *'He hana maalahi wale no ia iaia ke hana mai, ina ua makemake mau oia e hoohoka aku i ke kanaka au i aloha ai. uo ka mea eia iloko o ka poho o kona liina na mana apau e hiki ole ai i kekalii ku-e mai; aka auliea nae oe e kuu e .hoopoina kaua i na mea a kaua e kamailio nei i keia manawa, a e kau aku ko kaua mau manaolana, no ka hoea ole mai o kekahi hopena no kana a elua e hookaumahaia ai; malia o hoololi mai no oia i koua manao." "Ina no paha aole oia e hoololi ae ana i kona mau manao paa, a i ole hoikeike mai paha i ka nui o kona mana, e ike auanei oia, eia no me a'u kekahi mana kahi i waiho ai, e liiki ole ai iaia ke paani wale mai ia'u, me kuu fcana ole i ka nui o na poino ame na pilikia e kau mai<ana maluna iho o'u. <l Ua haawi aku au i ko'u ae e mare aku me Palakiko, aole loa au e hoihoi hou mai ana i ka'u mau mea apau o ka haawi ana aku iaia, e mare aku ana no au me ke kanaka a*u i aloha ai. Oka manao ana o Banaba e hoole aku au i ka lilo ana aku i wahine na kela kanaka opio mamuli o kona manao lili a euemi i ka mea i haua ole mai iaia, he hana ia na kuu uhaue i makemake ole ai e kaa aku au i mea paani wale no nana, a haawi aku ia'u na kekahi kanaka ana i hoihoi loa ai, aole! aole loa!'' Mamuli o ka ike ana aku o ka makuahine i ka paa loa o ka manao o kana kaikamahine. ma ke ku-e ana mai ia Banaba, aole no ona hoouluhua wale aku, aka aia no nae iloko ona, ka ike, aole he mea maalahi wale no ke ku-e ana aku i na manao o kela kanaka, e like me kona ike maoli ana i ke ano o kana kane. MOKUNA 11. I ka makuahine ame ke kaikamahine e manao la o laua wale no ka i lohe i na mea i hoopukaia inawaena o lana maloko o kela eia nae o Banaba no kekahi i lohe pu i ka manao paa o Julia e mare aku me Palakiko, no ka mea i ua kanaka la o ka haalele ana aku i kana wahine, maloko o kela keena mua a lakou o ke kauiailio ana, ua hele pololei aku la oia noloko o kona keena heluhelu buke, no ka waiho ana aku i kekahi mau pepa ano nui ma na wahi kupono ana I Jipokaawale ai no lakou, alaila ua huli hoi hou mai la oia no ka holo, eia nae i kona kaalo pono ana ae mawaho o kela keena a Cila ma e noho ana i lohe pono aku ai oia i na olelo a Julia oka hoopuka ana mai: "E mare aku ana no au me Palakiko!" Ua pii koke mai la no ke kai iloko o Banaba i kela manawa a me ka hoomanawanui wale no oia i uumi iho ai a hiki i ka hoi mai o kona manao maikai. O ka ua kanaka la i manao ai, o ia no ka hele hou ana aku a hoike.okoa aku'imua o ka laua kaikamahine i kaua mea e hana aku a? eia nae mamuli o kela akakuu ami mai o koua mau manao uluku. i hoololi ae ai oia i kona manao, a noho malie ilio la hoolohe i ke koena aku o na olelo e kamailioia mai ana ma kekahi rumi mai mawaena o ka makuahine ame kana kaikamahine. (Aole i pao.)