Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 15, 14 April 1911 — KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII Nui na Bila i Hooholoia ame na Olelo Hooholo a Kakauinoa ke Kiaaina i Kekahi Mau Bila a Lilo i Kanawai. [ARTICLE]

KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII

Nui na Bila i Hooholoia ame na Olelo Hooholo a Kakauinoa ke Kiaaina i Kekahi Mau Bila a Lilo i Kanawai.

LA HANA IW AK ALU A-KUMAMA - ONO. Ke Senate. Nu Chi!ling\vortb, lio bila e pili ana t La liookuu ana i k« aina mai ka auhau ae. Na Quinn, he bila e pili ana 1 ka hoomaainaa ina ka lapaau ana i oa holohoiona, ke anaina ame ka lapaau ana i ka niho mn llawaii »iei. Hooholoia ma ka heluhelu elua na bila inalalo nei: Ka Bila Heli 29 o ke Seuate, e pili aua i kekahi uku hoomau kokua no John A. Cummins. Ka BiJa Helu 9 o ka Ilale, e hoomaliuahua hou' ao ana i ka uku o na Hope Makui Nui o Puna ame lf»lo heina. Ka Bila Holu 74 o ka Hale, e pili ana i na kakauolelo o ka aiui kiekie ame Kaapuui. Ka BiJa Helu 89 o ka Hale, e pili ana 'i ka hewa apuka. Ka Blia Helu 130 o ka Hale, e pili ana i ka hoeha mo ka inea eha a e hoomahuahua hou aua i ka lioopa'i. Ka Bila Helu 131 o ka Hale, e pili ana i na bona ma na hihia karauna. Ka Bila Helu 132 o ka Ilale, o, pili ana i lia paa ana i na waiwai aihae. Hooholoia ma ka heluhelu ekolu ka l»ila Helu 42 o ko Senate e*hoomahnahuu hou ae ana i ka huina hookuuia mai ka auhau ae i ka 500. Waihoia ma ka paj»a ka Bila Helu

70 o ka Hale e pili ana i ka poe rfoho maluna o na aina hookuonoono mamaU 0 ka hoike a ke komite hookolofcolo. Hoopaneeia ka noonoo ana i ka BiJa Helu 23 o ka llale, e pili ana i ka hoopaainoa ana o ka poe koho baloka, a hiKi ī ka Poakahi mai. Ka Bila Helu 41 o ke Senate, e hoololi ana i ka ukupanee maluna o na auhau i hala loa ka inanawa no ka hookaa ana r a hiki i ka la 22 o Maraki Ka Bila Hela 55 o ke Senate, e hookumu ana i keena oihana hoopaelimahana a hiki i ka Poalaa. 'Na ke komite hookolokolo i hoike ae 1 ka hooholoia ana o ka Bila Helu 32 o ka Hale, e pili ana 'i ka hoopaainoa ana. Na ia komite no, e waihoia ma ka papa ka Bila Helu 70 o xa Hale, e pili ana i ka" poe noho hookuonoono. Na ia komite no, e hooholoia ka Bila Helu 74 o ka Hale, e pili aua i na kakauolelo o ka Aha Kiekie aine Kaapuni. Na ia komite hookahi, he hoike e hooholoia e like me īa 1 hoololiia ka Bila Helu 89 o ka Hale e pili ana i ka hewa apuka. Na ia komite hookahi ka hoike o ka Bila Helu 130 o ka Hale, e pili ana i ka hoeha ame ka hoomahuahua ana ae 'i ka hoopa'i. Na ia komite hookahi no, he hoike i ka hooholoia ana o ka Bila Helu 131 o ka Hale e pili ana i na bona ma na luhia karaima.

Xa ia koTnite no i ka saa o ka Bila Hela 132 o ka Hale. e pili ; aaa i ea waīwai aihueia. ( Xa ke konute wae maSaßa o ka ni-! naa hoopaelimahana i hooia ae i kal hooholoia ana o ka Biia Helu 5o o ke | Senate, e hookama ana i keeea oihana hoopaelimahana. | Xt na boa Senatoa o ka mokupani o! Oahu he hoike e waihoia ma ka papa i ka palapmla hoopii Helu 1 mai ka Papa » Miaionm Hawaii mai a lawe paia mai! me ka btla haawina. : Xa ke komite wae o Hawaii i hooial ae i ka hooholoia ana o ka Bila Hel i 9 | o ka Hale, e pili ana 'i ka hoopeha ho 1j ana ae i ka uka o na Hope Makai Nui ] 0 Puna ame Hik> Hema. ! Xa ke komite o na loaa ame na hoo-' lilo he hoike i ka hooholoia ana o ka Bila Helu 29 o ke Senate, e pili ana 1 ka hookaokoa ana i uku hoomau no John A. Cummins. Xa ia Komite no e waihoia-ma ka papa ka Bila Helu 41 o ke SenaU», e| pili ana i ka nkupanee malana o naj auhau. i Mai ke Kakauolelo 0 'Sullivan mai j he palapala e hoike ana i ke k^kau-; inoa ia ana o na Bila HeLu 46 o ka j Ilale ma ke ano ke Kanawai 20, ka Bila; Helu 42 o ka Hale ma ke ano ke Kana- j wai 21, ka Bila Helu 28 o ka Hale ma j ke ano ke Kanawai 22, ka Bila Helu 1 99 o ka liale, ma ke ano ke Kanawai' 23 ame ka Bila Helu 121 o ka Hale ma ke ano ke Kanawai 24. I*A . HANA. IWAKALUA KUMAMAONO. I Ka Hale. | ! Na Maroallino ka Bila llelu 173 o ka j Hale, e noi ana e hookaawaleia kekahi. kahana pali ma ke awawa o Makiki i Paka no ka lehulehu. Na AfFonso, he bila e hookaawaleia i $327.02 no ka uku ana aku i ke koi a Ke keena o ka Loio Kuhina. :

Na Sheldon, he bila e pili ana i na waiwa'i i koi oleia jyne ka hoolilo ana aku i na loaa mai ia mau mea mni. Heluhelu eluaia na bila malalo nei: Ka Bila Helu 146 o ka Hale, e pili ana i ka hooalo ana ae i ka poe kuai mai mai na hana apuhi mai ma na palapala hoolilo. Ka Bila Helu 147 Hale, e noi ana e hookaawaleia i halema'i no kela anie keia apana pakahi o na Kona. Komo i ke komite makai ka Bila Helu 148 o ka Hale, e pili ana i ke kikowaena o na keena o na luna aupuni kalana ame ko lakou >vahi e noho ai me ka hoakaka ana i ko lakou mau hora hana. Waihoia i ke komite hookolokolo ka Bila Helu 158 o ka Hale, $ hoololi ai i na Kanawai Hooponopono Houia, e pili ana i ke okimare, esc. Komo i ke komite makai ka Bila Helu 159 o ka Hale, e pili ana i ka laikin'i o na hale pahupahu ame maika a e hookapu loa ana i ka hele ana o na wahine ma ia mau wahi. "Waihoia i ke komite ola ka Bila Helu 160 o ka Hale, e hooponopono ana i ka hanaia ana o ka poi. Haawiia i ke komite waiwai ka Bila Helu 161 o ka Hale, e pili ana i ka hookaawale ana i, haawina hoomaa no ka Moiwahine Liliuokalani i $15,000 no ka makahiki. Komo aku ia komite no ka Bila Helu 162 o ka Hale no ka uku hou ana aku 'i ka waihona o ke kalana o Maai $5,000 no ke kokua ana i \a Papa Ofa i ka wa ma'i. Komo i ke komite o na hoolilo o ka lehulehu k& Bila Helu 163 o ka Hale, e pili ana i ka paa ana i ka uku o na limahana o ko Teritore o ke Teritore 1 kumu e kaa ai ko lakou mau aie i ke aupini. Komo i ke komite holookoa o ka Hale ka Bila Helu 104 o ka Hate, e boololi ana i ke kanawai e hoohui ana i ke aupuni kalana me ke aupuni kulanakauhale o Honolulu, he panihakahaka ma kahi o na Bila Helu 113, 115 ame 1120 oka Hale.

Noonoo houia ka Biia Helu 30 o ke Beoate, a waihoia i ke komite hookolokolo. , ! Na ke komte pa'i he hoike ua pau i ke pa'iia na Bila Helu 146, 147, 148, 258, 159, 160, 161, 162, 163 anie 164 a ua makaukai no ka puunauea ana aku i na hoa. Xa ke komile hoonaamao he hoike e waihoia ma ka papa ka palapaU noi HeJtt 13 o k» H»le, e n<xt ana e hooneeāa ka halekula ma Kapoopoo a i Keei-uka oiai aa pau mua i» mea i ka hooialaia e ka papa kula. Mki ka Lana hoohana mai o ua hana 0 k& leholehu, he boike e hoousa uai m i ka palapala ana o ke awa o Honohila • fcke me ka, m«a i koiin aku iaīa ma ka Olelo Hooholo B«ht 81 o ka Hale, e pili ana i na uwapo. UL HANA IWAKALUA-KŪIIAKA-BJKŪ, Xe &ma» Ka Judd. he bila e pili iu i kekahi koololi liilii i «a wahi i hookOela am« ka hoopaelimahana. Nana te, he bUa e haawi aaa 1 ka mana o kekahl »au wahi i kekakl mao Inl | Na Kaleiopa, he hila'e hoomaaa āma 1 k« pape o &a luaakiai e hoo«ui«Eiw

i ds aiaaai aapaei. am aewai inwiao, ; ete.. a e hoopoaopoao ana i ka muhmu eealaea o ia maa mem. | Xana 00. he bila e hoololi mas i ke | ano o ka uku mnm i km auhmu o nm ' mewai memino. j Nana no, he bila e hoopai lom mna i 1 km Pauko 1115 o nm Kanmwmi i Hoopo- . nopono Hoaia. j Hooholoia na bilm mmlak> nei mm km . heiahelu ekoluim mxu j Ka Bila HeU 29 oke Senmte, e hooI kaawmie anm i uku boomau ao Jno. A. i Cummins i $5000. | Ka Bilm Helu 71 oke Sen*te, e pili ; ana i aa hana a ka Lana kakmakope. S Ka Bila Hela 80 oke Seenmte, e 'pili (ana i ka hoopukaia ana o nm palapala | kii mmlalo o ke 3tta o km mhm kmkma. I Ka Bila H*lu 78 oke Senate. e pili ana i ke kopeim ana o kekahi mau palapaln. Ka Bila Hela 31 o <a Hale e pili *nm i na bona hoopaa no ka malama anm i km maluhia. Ka Bila Helu 9 o km Hale, e hoomm- ; hnahum hou ae ana i ka uka o ka Hope | Makai o Puna. Ka Bila Hela S9 o ka Hmle, e hooI mahuahua ae anm i km uku hoopa 'i no | ka hewa apuka. ] Ka Bila Hela 130 oka Hale, e hoo- | mahuahua ae ana i k* hoopa 'i no ka i hewa hooha me ka lima ame kekahi ! niea eha ku i ka make. | Ka Bila Helu 132 oka Hale, e hoo loli ana i na kanawai e pili ana i na waiwai i aihueia. Na Hewitt, he olelo hooholo e hooloii ana i na rula o ke.Senate. Xa ke komite hookolokolo he hoike e i hooia ana i ka JK>o«oloia o ka Bila j Helu 80 o ke Seuate, e pli ana i ka |hooko ana i na palapala Kii. I Na ia komite no e nooholoia ka Bila Helu 78 o ke SeOßte, e pili ana i na kuni 0 na holoholona. Na ke komite pa'i he hoike ua pau i ke pa'iia na Bila Senate Helu 74 ame 7ō. Mai ke Kakauolelo mai o ka Hui Uniona limahana o Hilo he mau olelo | hooholo e hoopukaia i mau bona no i ka hana ana i ke alanui o Hawaii. ! Mty ke Kakauolelo mai oke Kalana o Hawaii e hoouna mat ana i ka hoike o elua makahiki oia Kalana i ka ahaolelo. M(ii ke Kakauolelo o'Sullivan mai, he pulapala e hoike ana i ke kakauinoa ia ana e ke Kiaaina o d» Bila Helu 28 o kā Hale ma ke ano ke Kanawai 25 ame ka Bila Helu 76 o ka Hale ma ke ano Kanawai 26. LA HANA IWAKALUA-KUMAMA-HIKU. Ka Hale. Na Fernamlez. he bila e hookaokoa ana i uku no na limahana, na kauwa ame na kauaka o ke Teritore iloko o ko lakou mauawa hiki ole ke hana mamuli o kekahi eha i loaa ia lakou oiai e hana ana nialalo o na haku.

Heluheluia ka Bila. Helu 165 o ka Hale, o hookaokoa ana i ka Poakahi mahope iho.o ka la Sabati ina he la kulaia ka la Sabati i la kulaia. Hooholoia nia ka heluhelu eluaia ana ka Bila Helu 56 o ke Senate e pili ana i na pa. Ka Bila Hela 63 o ke Senate i hooholoia ma ka heluhelu elua, e pili ana keia i ka hooliloia ana aku o na dala o ka lehulbha. Waihoia ma ka papa na Bila malalo nei: Ka Bila Helu 73 o ka Hale, nd ka hoopOnopono ana i ke kuaiia ana aku o ka waiona. Ka Bila Helu 83 o ka Hale, e hookaokoa ana i aie lahui no ke Kulanakauhale o Honnolalu. Ka Bila Helu 101 o ka Hale, e pili ana i ka hookapu loa ana i ka aie dala o ke T«ritore no ka feapai ana i man aie dala no na kalana. Bila Helu 112 o ka Hale, e hookaawale ana i haawina dala no ke knkolu ana i mau halekoa no ka X. O. H. Ka Bila Helu 124 o ka Hale, e hookaokoa ana i haawina dala no'ke kukulu ana i nwapo hou ame ona hale malumali ma Napoopoo, Hawali. | Ka Biia Helu 122 o ka Hale, e hookaokoa ana i huina aie lahui no ke Kalana o Hawaii. Ka Biia Helu 126 o ka Hale, e hookaawale ana i haawina dala no ka hana hou ana i ka pae pohaku no ka Muliwai o Waimea, KanaL j N& ke komite waiwai, he hotke e waihoia ma ka p»pa na Bi& Heln 112, 124 ame 126 o ka Hale no ke kumj e laweia mai na itamu me ka b»l* haawina. ia komiU no, he boike e hooholo ia ka ukn ana akn i kekahi m&n kcd i ke T»ritore. N* ia koaiU »o, e hooholoia ka Bila Hela 151 o ka Haie, e pāli ana \ ka koomahnahm aoa i k» mka hooman o ka Moiwmhine i $15,009 no ka maka hiki K* ke komit« o)a ame k« komit« aa< luii i hooia ae i ka hooholoia aaa o km Bila Heh»l6o o ka Hale, • hoepo%opono aaa i ka hanaia ana o ka poiia kcnite no, o hooia ana i ke knpono e hooholoia ka Bila Heln 150 o ka Hale, e piH ana i ka hanaia axa o «i īeeaal ame na bm iaa. , Kai ke koaiU waiw&i, e waihoia aui ka 9«pa ka Bila Hela 7S o ka Hile, •

P'lī isa i k» tu i kff > o ko kaav i-1 .ni *i o»2a. Aponoia k* boii? & k« k<:-miU p»'i \:a aiikaikau. ka Bii* ll?ria 163 o Hxie ao fcm pwuaAue aaa aia. Na ia k<.\2uto ao. e wa he»!* mm ka pap« &a Btlm Hel* S3. 101 mme 142 o k» Hai«. e pili sna k«A i &m bou o aa kaī»*x 0 ka G':elo Hoob<>lo Heū Helu 11 o km H&W, C. R.) « nv>t au i« e bo» kumlei» i $13.000 oo kt hookomo im mai iloko « Ha«r«il &?i i kekmM kolokolonm lulii nmnm « l«k« i om hotok<UoM hOopoino i Bft mea lu&i o l«U T«ritor«. Ki Oleio Hoohoio Hoi Hela 12 o km Hik, (H. C. B.) e kooUkaia mm n olelo Hamm am« Pokiki am olelo ho*kakm e pi.lt m i u mn koopoiao i ke kalo. ka uaia ame ka waiaa. He palapala mai ke Kakaaolelo o*Sol livan mai e hoakaka ana aa kakmoiaoa ke Kiaaina i na Bila Heu 42, 46» 78, 99 ame 121 o ka Hale. Mai iaia mai no he palapala e ho<ke ana i ke kakaiinoa ana o ke Kiaaiaa i s% Bila Hela -S ame 76 o ka Hale. Mai ke kakmaolelo mai o ke S«nate e hooana mai ana i ka Bila Helu 42 o ke Senate itf»hope o ka helahela ekola ia ana a hooholoia. Mai iaia mai no, e hoike/umi ana i ka Hale ua lokahi ke Senat« me ka hoololi a ka Hrfle i ka Bila Heli 37 o ke Senate. Mai ia C. B. Makanui mai, ke Ka kauolelo o ka Uniona o na limakana o Hilo he elua maa olelo hooholo e noi ana i $600,000 no ka hana ana i ke altloa Hawaii ame ke kukula ana i ka hale aupuni no Hilo. I*A HAKA IWAKALUA KUMAMA WALU. Ke Benata. Na Makekau, he bila e pili aoa i na halehana poi, ete. Xa FairchiM, he bila e pili ana i na ioaa mai na aina aupuui mai. Waihoiu i ke koinito o na loaa ame na hoolilo ka Bila llelu 82 o k« Senate e pili ana i ka hookuu ana i kekahi ! aina mai ka auhau ao. | Waihoia aku ike komito ola ka Bila | Helu 53 o ke beaate, e pii ana i ka hoomaamaa ana i ka lapaau kmha, ka laau, etc. 1 ke komhe hookolokolo ka BiJa Helu 87 o ke Sonate, e pili ana i ka auhau o na paipu meaino. I ke komite hookolokolo no km Bila Hefu 88 o ke Senate, e pili ana i ka hoopau loa ana aku i ka Pauku 1115 o na Kanawai Hooponoi>ono Houia. i Na Robinson he Olelo Hooholo e hooI piihouia ae ka uku e haawi ai i na ma 'i lepera mai ka $10 a i ka $15. Xana no. he Olelo Hooholo e koi ana i na i>apa apau ma ke kauoha a ka aliaololo e malama ia i halawai akea.

Aponoia ka hoike a ke komite kukak'aka malnoa o ka Bila Helu 8 o ka Hale, e 'pili aiyv i ka Ilope Makai Nui, et e. Xa ke k<>mito pa'i ua m&kaukau kekahi mau hiia i ke p«t'iia, oia na bila 82. S3, S7, ame 8S o ke Senate, a na makaukau no ka punnaue at»a aku. LA HANA IWAKALUAKUMAMAWALU. Ka Hale. lloolioloia ma ku keluhelu ekahi ana na Bila inalalo nei: K» Bila Helu 29 o ke Senate, e pili ana i ko kokua da!a «o J. A. C'udlinins. Ka Bila lieiu 71 o ke SenaU» t e pili ana i na kuni o na holoholon*. Ka Bila Helu 78 o ke Senate, e hoakaka pono ana i ke ano o ka hana a ka Lnna kakaukope.

Ka Bila llelu 80 o ke Senate, e pUi ana i ka hooko ana aku i ka palapala kii i hoopukaia malalo o ke aila o kekahi aha kakan. Heluhela eluaia na btla malalo nei: Ka Bila Helu 171 o ka Uale T e p»li ana i ka hookuu ana i na aina hook jonoono o na ohana mai ke'koaiia aaal aku. # * I Ka Bila Helo 173 0 ka Hale, e hoa : kaka ana i kekahi hapa o Makiki ij paka no ka lehnlehu. Ka Bila Heln 174 o ka Hale, e hookaokoa ana i kekahi haawina dala no ka uku ana ako i na koi.J Ka Btla Helu 175 o ka Hale, e pili ana keia i na waiwai i koi oleia. Heluhela ekoluia na bila malalo nei: Ka Bila Ilelu 145 o ka Hale, e pili ana i ka uku ana aku i kekahi mai koi. Ka Bila Hela 150 o ka Hale e pil» ana i ke kuni hewa ana i aa meaai ame pa laau. Ka Bila Helu 161 g ka Hale, e pili ana i ka hookaawal* aoa i $12000 00 ka Moiwahiae. Lokahi ka hale me na hoololi a he Senate malnna o ka Bila Heiu 9, e pil'* ana I Jta hoomahnahna hou ana ae i ka -jka o na Hope Makai 0 Puaa ame Hilo. Lokahi ka Hale me ke B«aat« ma aa Ihooioli i hanaia e ke Beaa«e m*laaa 0 ka Bila Helo 111 o ka Hale, • pili aaa i oa hooa >0 aa paahao. Ka ke komite pal he hoike ia ma | kaukau na Bita He!u 171,17), 174 ame 175 o k» Hale. no ka paaaaoe aaa aka 1 aa hba. | Apo&o paia ka hoike a ke ko«ite | Kokakokm ma ko Seaato aalaaa • ka Bfla Helu 8 o ka Hale. Hale he oM« • aoi aa» • hoomahnahuaia ka haawlaa dala o aa mal lepera mai ka $10 a I ka $90 ao K» aiakahiki. Xa XaMk«ua, k* olel» • «ol aaa e hookaawaleia i $3600 ao ka haaa

hou ana i ko alanui ai&i Kaiaupapa « hiki i Kalawao. >«• C«ckott, hc olok» hooholo e no» ana e hookomo |>ui» iloko o kn hiU haawi&a ka $lU,noo no kc kokua nna i ka |>oe i kukuln i ko lakoo mau honu» nia ko kahua ma'i.l«pcra. Mai ke kakanulelo mai o k« Be»at< e hoihoi mai ana i ka Bil* ilala # o k» Hale. Mai iaia mai uo e hoooa* mai aaa i ka Bila Hela 2» o ke Be*»U>, • like me ia i hooholoia nia ka heldhel« ekoU. Mai iaia mai no, e hooaaa mai ana i kA Bila Hela 71 o ke Ben*te. Mai ia k*kajolelo »•, • koikol hoo inai ana i ka Bila liela 74 o ka lfale ; e pali ana ia bila i ki kakaoolele 0 ka aha kiekio. Mai ia kakauolelo hookahi mai ao, • hooana tui aia i ka Bil» Helo T8 • ke Senate. Mai iaia mai no i ka BiU Helo 80 • ke 9*oate. Mai iaia mai no. • koihoi mai ui 1 ka B la Helo 89 o ka Hale, e botkika aaa i ke ano o ka h*«r* «p«ki. Mai iaia mai ao, • hoiWi hoa Ui ana i ka BiU Hela 190 o km HaU, • like me ia i hooholoim ma ka helohelm ekoloia ana. Mal iaīa ma no i ka Bila Hela 111 o ka Hale mahpe o ka helahela ekolaia ana.