Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 20, 19 May 1911 — KE KIAAINA ME KA ELELE LAHUI. [ARTICLE]

KE KIAAINA ME KA ELELE LAHUI.

O ka manao ku-e o ka Klele Kiilanianaole i ka hoomau houia aku o Kiaaina Frear no ke kulana Kiaaina no keia Teritore, ua lilo ia i mea maikai ole i ka nana aku, ma ke ano he mau kanaka laua a elua ma ke poo o ka hookele aupuni Teritore ana, aka nie oiai aole i hoike maopopo ae ka Elele Kalanianaole i ke kumu o kona ku-e ana, me he mea la i ka nana aku, mamuli no ia o na hana kalaiaina anie ka hooko ole'o ke Kiaaina i na mea a ka Elele i makemake ai e hanaia mai, a i ole no ka hooko ole ana i kana mea i hoohiki ai. No ke kulana Kiaaina, o Frear kekahi kanaka akahele o kona noonoo ma ka hooko ana i kana mau hana, ne kona lawe ana i ke kanawai i kunm alakai nona, a he heluna nui o na» makaairana o keia Teritore i nana aku iaia ma ke ano. oia ka mea kupono ma ka no'io ana ma ke poo o ke aupuni. No ka Elele Kalanianaole iioi, iloko o kona mau kau apau i kohoia ai no ke kulana ana e paa nei, ua haawiia aku na mahalo kiekie ana maiuna ona, a o kona koho mauia i na manawa apau ana e holo moho Elele Lahui ai, ka hoike nui no kona ohohiaia. He mau kanaka keia a elua i hoomaopopo maoliia ko laua makadkau ma ka laua mau hana pakahi, a o ko ala ana mai o na manao ku-e iloko o Kalanianaolo no ke Kiaaina, me ka manao pu e haalele i kona bo\o elele hou ana, ina aole e ko kona makemake, o ka hookumu aua ia o ke ano paonioni mawaena o kela mau mana nui, e hoea mai ai i kahi e ikeia aku ai ke ku o KO ehu o ke kai iluna, a e hoohhnaia ai na keikikane o laua. Aole no i nele ke ala ana m-ai o na manao ku-e o kekahi heluua o na wakaīnana i ko Kiaaina, a pela no hoi ia Kalanianaoie, aka ina he oiaio na mea i hoikeia ae no ka hoea loa ana aku o na manao ku-e i Wak'nekona, ilaila e ikeia mai ai na keikikane o laua, a e ike puia ae ai no hoi ka mea oi ae o ka punahele i ka Perēsidena, aka o ka ke Kuokoa e iini nei a e makemake nei no hoi e ike, ina he mau kumu ku e io ka ka Elele no Kiaaina Frear o ka manawa keia e hoike ae ai i ke akea, no ka mea, >e kuleana k'o ka lehuleha, * koino pu aku ai roa ia ku e ann, a i ole e kupale ai paha ma ka aoao o ke Kiaaina, ina ua kupono io ia ku-o dba aole paha. Ua lilo i mea na ke Kuokoa e minamina a», ke a!a ana ae o Eekahi manao paonioni mawaena o ka Elele ame ke lviaaina e Hke me ka meahou o ka hoopukaia ana aku ma ke Kuokoa aku nei i hala, a ina pela iho la e hoopauia ae ai kekahi mau pohihihi, a e oili mai ai he hopena maikai, e lilo no ia i mea e hauoli ni na inakaainana, aka ina no ka oili uiai o kekahi hopena maikai ole, alaila e hiki mai auanei paha i ka wa e komo mai ai ka ihi elepani iloko o ka hale o ke kauaka kumeka kauiaa. E nana aku kakou. i ka hopena e hoea mai ana! Eia ka hana kakauinoa oo ke ku-e ana aku i ka lilo ana o ka aina o Mahuka i kahua no ka hale aupuni Tederala e ku aī, ke uee nei imua, me ka loaa o kekahi mau kankani inoa i kakau maluna o na palapala i hoomakaukauia, a ina o ke alahele Iho )a ia e loaa ai he hale a'ipuni Federala no Honolulu nei, alaila aole he mea a na makaamana e minamina ai, aka ina he alahele ia e hooloihiia aku ai ka manawa no ka ikeia aku o ke ku mai o kela hale ma keia mua koke iho, alaila mai lilo i uiea na kakou e ahewa wale aku ai no ia An»erika, no ka mea no kakou ponoi no ka makemake e hookapae ai i ua mea ana i makemake ai e hana mai no kakou* : Ua hala aka ka Lunanui o na Hana Hou Mr, Cawpbell no ka hoomaha ana a i ole no ka huli ana paha i na makaukao i piii i kana hana, ina pela, he keu aku ka lilo ma uwale o kekahi mau ilala o ka lehulehu no kona mau hoolUo. O na hoolilo o keia ano kekahi a na makaamana i makemake ole ai e uhauha waleia ke dala » ka lehulek», me ka ukn mauia o ka mea e noho hana ole aoa, nm na kuakai o kela aoo.Noiai hoi na kanaka ma na hana aupuni e uwe mau ana i ka uukn o ko. lakou jku, me ka nui pu o ka hana, aka i na poo ae la e na keena aupuai. ka pokeokeo, pehea iho 1« keia! Ua hiki mai i ka manawa e loaa ai ka aiaa i ka poe e makemake aua e loaa aku ,ona m»u aina aupuni no lakou, no ka mea ke hoopukaia aka uet ka hoolaha o k« kuai o na aina apuni keia Teritore, nolaila na kela ime keia nt« e makemake ana i ka aina e hooko aku e like me ka lakou i ike ai he po&o, a e hoomaaao mau no hoi, i ka hiki ke lawe i ka aina ame ka ole, a e makaukau mau e hooko aku i n% kumu aelike apau ma ko oukou aoao! . ;— »♦- Mamuli o ka hoolaha aioa aopiai a ke Kuokoa e koopuka aku nei iioko o keia man pule, ua hoomahuahuaia ae kona kiao i ka umi ao»o, me ka kooaele oieia o koaa poe kelukelu ī na meahon ame aa eaea Jtumao « ike mama aei ma koaa mau aoao ewalo. a e mau aka ana ka aaa o koaa mau aoao pela, a klki i ka j«ai aaa o keU hoolaha, alaila koi mai no a koaa mau aoao kamau. — He elna no maa mea nui e loaa ai ke kulaaa maemae i ke kalanakaukaie aai, « 4* »o kq ka Papa Ola kaaa like aaa me na kaaaka, »» k» hoomaemae ana i ko iaiou mau waki ponoi iho.