Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 20, 19 May 1911 — HE MOOLELO NO Babariko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babariko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKU>'A VI. | Ia hooki ana iho o ka Ola kamailio ana aku iinua o kana kano, j o ka manawa no ia a Banaba i lalau niai ai i ka iima o kana wahine, | a huki ino aku la niai kana wahi e noho ana, a ka ana ma kekahi j aoao o ka ron>i, alaila hoike okoa mai hi ke «loke i ka hele o kona ! hnhu a nui, ma o ka pii ana ae o ka uia ma kona maa papalina, me j ka holoholo ana iloko o kela keena me he liona la. e |*aa ana hoi i kona lima i kekahi manawa maluna o ke kumu o kana )>ahikaua,, me he mea la ua makaukau loa o»a e kaili ae i ke ola mai kana wa-1 hine mai, aka i ka hala ana nae o kekahi mau minoke o kona holo-1 holo ana. me ke kamailio hou ole mai ia Cila, alaila na hele mai la j oia a ku iho la mamua o ua wahine nei ana, a pane mai !a: j ka manawa hea laua i hanlele mai ai ia Milana nei? T wahi ana me ka leo o ka mea i uluahewa i ka inaiua, e haalulu ai ka mea e ku aku ana imua o koua alo. | "Ma ke ahiahi koke aku la no ko laua haalele ana mai > ' , i pane pokole aku ai o ('ila. "Ua maopopo no anei ia oe ko laua, alanui o ka hele anā? 4, N0 ia ninau, aoh» e hiki ia'u ke ]«me aku ia oe } oiai aole i uiaopopo ia'u." "Mai hoao oe #».huna i k»»kahi nira ia'n e kuu wahine. He oiaio Joko o na inakahiki loihi a kaua o ka noho pu ana, aole loa au i /i e aku i kekahi o kou mau makemake, a i ole hana aku paha i na niea nou e hookaumaluiia ai, aka i keia manawa, ua hoalaia naai ka inaina iloko o'u uou e pili ana i keia mea au i hana aku ai, nolaila e hoike mai ia'u i ka mea oiaii. ano!" '"O ka oiaio wale no ka\i i hoike aku nei ia oe, o ia hoi, aole i maopopo ia'u kona wahi o ka Lele ana aku, koe wale no kona hoike ana mai i Au«eteralia oia e ht*le aku ai me ka niakuika <»pio." "Ina hq kino kane kou e Uila, ina i keia inanawa koke no e kaawale auanei kou poo mai keu kino mai, aka aole nae pela, e like me kuu aloha nou ke hookoe nei au i kou ola, aka i hooia aku nae au imua ou ea, e ukaliia aku apa o Julia e kuu mau kanaka, a ke jma nei kuu inanao, iloko o ka inanawa pokole, e hoihoi houia mai aua ko kaikamahine, a e ike hon ana oe iaia. j * 4 E hoi koke aku noloko o kou nimi i keia manawa a uiai hoo-1 kaumahaia kou manao no na olelo ikaika a'u o ke kamailio ana aku nei ia oe, uia a hiki mai i ka wa pono, alaila hele aku au e ike ia oeJ no ke kumailio hou aua maluna o keia kumuhana naua i hoouluku mai i ko'u mau manao maikai." "Auhea oe e kuu haku," wahi a Cila me ke kukuli ana mai imua o kana kaue. "Mai hooili aku oe i kou inaiua inaUina o kela mau <(>pifc*, e hoopakele i ko laiia mau ola, a um ia liana ana ua aloha inai oe i kau wahine nei, a ina i makemake oe e hoopilikia aku ia laua, oyau mua kau e pe[ie.ii īnai a make i keia mauawa, inamua 0 kuu lohe aua i ka hopena e kau aku ana maluna o ka'u keiki ame ka makuika I'alakiko." j •'Mui hoao oe e Cila e ku-e mai i kup mana, aole loa o'u makee lohe i kou hoopuka inai i ka inoa o kela kanaka a'u i hoo|pvaliuwaha loa ai. No kau kaikamahine. aole loa e kan aku kekahi pilikia maluna ona, aka no Talakiko, aole i maopopo ka'u mea j e hana aku ana maluna ona, koe wale no ka waiho ana a hoea mai 1 ko'u wa e ike aku ai iaia. E hoi koke aku oe e kuu wahine noloko o kou miui i keia manawa, oiai ke lilo loa nei au ma ke kamailio ana me oe, e hele au e haawi i ke kauoha i ko'u mau kanaka no ka uhai koke ana aku mahope o na mea mahuka.' I'a ike mai la o Cila i ke kuoo o ke duke me ka hiKi hou ole iaia ke uwalo mai no ka pono o na opio. nolaila me ka pane hou ole mai, ua hoi malie aku la oia noloko o kona rumi me ka naau i hoehaehaia, no ka mea ke ike la oia, e hoea miii ana kekahi hana nui ina keia hope aku, e mao|»o|)o ole ai nae iaia ka hopena o ia hana. la koe hookahi ana iho o ke iluke. ua hele aku la oia e huli ia Kauna Makao, a loaa aku la ua kanaka nei maloko o kekahi o na keena, e noho hoola'i inai ana, me kona manao e holopono ana kana huakai o kela kakahiaka, a iaia i ike mai ai i ka hele o na maka o , ke tluke a li-o, na ku koke nmi la oia iluna a o ia ka manawa a Baiialm o ka pane ana aku: "Ma kuu ola ana e Kauna Makao Lorentlo, ke kauoha aku nei i au ia oe e hoomakaukau koke i kou lio i keia manawa, no ka niea | na mahuka aku o Julia inai Milana aku nei! v "Ke hoopuiwa loa mai n« ā i oe e ke dnke i kun manao, heaha keia kumu mahuka o .lulia mai Mihum aku nei?" wahi a Kauna Makao uie kona lalau ana iho i kana pahikaua. "lie hookahi no kumu maopopo.loa ia'u. o ia no kona mahnka ana aku me ka makuika o I,odi, a ma na mea a kuu wahine o ke kamailio ana uiai nei, ua holo aku laua no AuseteraHa. no ka mea he hoahaiuiu ka Emei»eni o Auseteralia 110 ka'u wahine. a ina laua e hoea e aku ana il&ila. aole e nele koua a)>o mai ia Jolia me ke ohaoha. ko kaua nana ole ae nae i kekahi mea. o ka'u wale no e fcVuuoha aku nei. e huli koke oe ia laua. a oiai he naita t>e ma ua ano apau. nolaila i halawai aku oe me Palakiko ma ke ala. e apaliu ae i kona poo mai ke kino aku, a e hoihoi mai ia Julia me ka hookan ole aku i kekahi mea nona e hoehaehaia ai." *'E hele aku ana au e paio pu me kela wahi keiki omo waiu a ka hilahila ole, o kona hoao ana e kaili akn ia Julia mai ia'u aku. He oiaio ia mea au e kuu luke maikai o ke kamailio ana mai nei Ino ko'u makaukan ma ka oihana naita, a ke hooia aku nei au imua on. e hele aku ana au e aua pahikaua me kela makuika, aole e nele ana ke kaa ana mai o ka lanakila ma ko'u aoao, no ka mea he hana keia na % u i hana a lehia; aka ina ua oi akn ka makaukau o ka ma- [ kuika mamna o'u, alaila he makehewa ko'u kapaia ana he naita ma keia mua akm" 'E hele aku e hnli ia laua ma kahi e hiki ana ke loaa aku ia oe. a mai hoola i kela makuika a i ole hoihoi hou mai paha iaia no Milana nei. l ? a loaa iaia ka ike. na aloha aku oe ia Jolia, a ua loaa niua no hoi ka hoomao}K>po ana iaia f o oe ke kane a'a i makemake ;ii na ka'u kaikaiuahiue. nolaila e hoea mai ana i ka manawa maikai )oa a olua e hoikeike ai i ko olua makankau ma ka oihana naita ? a iita no kou lanakila malua.i onl, ua makepono maoli ka lilo ana ;ikn o Jit)ia i wahine nan." "Mai kaualuu iki oe e Baitaha no ia mea, aka o ke alanui hea ka laua o ka lawe ana ae i alahele no laua o ka mahuka aaa? n "Aole au i maopopo i ko )sua alanni, aka na kamaaina oe i na apan, nolalla nau no e hanu aku ma ko laua wahi e loaa aku «i »a w. E kii koke i kou lio. a e kauoha aku i na kanaka e hoomakuukau, no ka mea aole he manawa uo ka hoololoiahili e akahele hoi o hoopiolokeia aku ka manao o ka lehulehn no Ire aoo o ka *Itoikou huakai. "E holo pololei oukou ma ke alanui.ma ka aoao maluoa o ke ku« e hoea aku ai oukou no Kian ! keia ahiahi, a ina aa a'e

laua maluoa o ka nvraj>o. nlaila e b6lc aka e kii i mau iio hou no j JookoD ma kekahi wahi k»koke inaL aiaila h"»»maka aku i ko oukon | uha! aua aku. a*u no e manao rei aok* e ueL- ana ko iana ioaa aku ia ! oukon nu k ka nui ole o ka hana." | ~Ke hauoli ioa nei au i kou hoakAa ana mai la i k«? ano o ka'u huakai e kuu duk*>, a ke h'« ui hou aku uei hoi iniua ou e kuu haku, [aole e loihi ka manawa au e Lakaii ai. e huli lioi mai no auaovi au uie ka'u lawehala ina e hiki &na oia ke h»»ihoiia mai me ke oia. a peia pu hoi me kau kaikaiuahine nie Julia.' "E hele koke aku e hoomikaukau i kou lio i keia manawa. a pel* rae kou mau kanaka. a e hele hou mai e ike ia 4 u mamua o koo haalele ana iho no kau misiona. Ina aole e hiki aua ia oe ke lanakila maluna o ka uiakuika, alnila Lt mea pono e loaa na kokua ia oe ma kekahi ano, a o ia ka'u e kakau aku ana he («alapaia na ke Kiaaina 0 Venona." 4, X0 ka hoomakaukau an \ ia'u iho, aoie no ia he hana nui. aka e makaukau ana au iloko o ka luauawa pokoie ioa. a aole no o'u uiakemake e lawe i kekahi pw k inaka uie a*u ma keia huakai. koe wale no ko'u ukali pilikino. o ma la wale no ka'u i makemake ai e ukaii aku mahope o keia poe malnka/' "Ua maikai maoii kena manao ou e Ix>rendo, he mea no hoi ia e j l hoohuoi oieia mai ai ke ano o kau huakai." a mamuli o ke koiuo, ikoke ana mai o kekahi kauwa, 1 huli aku ai ke duke a i aku la iaia: j | **E hoolohe ae oe ina kauoha apau mai ke kauua Lon*udo aku. 1 \ no ka mea e haaleie iho ana an iaia. 110 ka hoi ana aku maioko o kfr*u j | keena kakau." a ia wa i oili akn ai ke kanwa me Lorendo iwaho uo} | ka hele ana aku e hui pu me kona ukali. j j Iloko nae ona minuke heiu waie no he umi, ua hoi hou mai ia; I ke (fuke noloko o keia ki*ena mua • laua o ke kamailio ana me Lo- j • rendo, a pela no lioi ke kauu i i hoi pu mai ai. a ua hoohala liou ua ■ | mau kanaka la i ke kamailio aua no kekahi mau minuke. j ( "Ke liaawi aku nei au i keia paiapaia ia oe, no ka hoike ana aku 1 ke Kiaaina o Venona, a aia pu maioko o kena paiapaia he kauoha mai ia'u aku no kona hopnpio ana ia Palakiko a juui, a haawi mai malalo ou ma ke ano he paahao nau e hoihoi mai ai. 4 *Aole no kuu makemake maoli. e kaa ua ke Kiaaina ka hopn ana mai iaia, aka ina no ka hiki oie ia oe ke lanakila mainua o Palakiko, ma ia ano wale no e liiki ai ia oe ke koi aku i mau kokua mai ke Kiaaina mai; o ko'u makeiuake maoli no ea, o ia kou apahu aua | ae i ke poo o keia makuika, ma kahi e loaa aku ai ia oe. l "Ua aiiaia kena paiapai-i me ke kuni o ke aupuni, a ua kakau-1 inoaia >hoi e a'u, o kau waie no ka hooko aua aku e like me ia a*u e j kauoha aku nei ia oe. aoie ana e neie ka loaa mai o na kokua no ka i pono o kau misiona." # j u Ke maopopo la ia'u ke auo o kau mau inea apau e kamaiiio mai nei, a ma ko'u aoao, aoie loa o*u hoj>ohopo no ka haiawai kino] ana me ia, malia o ka mea ia e ikeia ai ua keikikaue <x maua, oia paha ka oi, owau palia. Ma na ano apau a'u e lnwhewahewa ole ai. e kupaie uiai ana o Palakiko nona iho* ina no ko maua halawai he kino a he kino, a oiai o ko'u huluaa ia o ka paio pu ine ia no kela kaikaI mahine, aoie o'u walii kanaliia iki ma ua aiu» apau, no ke kaa mai o ka lanakila nia ko'u aoan." t4 E akaheie ke kauiailio ina e kuu kauua no ke kaa oka ianakiia t ma kou aoao, uo ka inea aoi.» o Palakiko he holona ma ke aua pahikaua ana, o ka'u waie no e i aku nei ia oe, e akaheie ioa oe i ka hoohana ana i kou noonoo. o hoi uhane mai auanei oe i ka aiua uei." ''0 kena niau oli-Io au e kuu duke, lie mau oleio wale no kena e lioohiiahiia mai ana ia'u. Aole paha o ke Oela Toa, ka eneini ino | loa o na mea apau oia iiu» ia kahi keiki nana e hoonahoa niai iniua o ? u, e kii aku i ekolu poe e like ine ia ke ano, aku mai lakou ma kekahi aoaol ua no ;?a hoopapa ana inai i ka umkaukau kakapahi o ke Kauna Lorendo." i Ua ku no ike kaena kei i īnau oleio i lioopukaia ae e Kauna Li>rendo, aka ua pane mai ia nae ke duke no ka hooiuoin ana i ka manao o ke kauna, oiai ua hele ua kaaka la a pii ka ena i ka pane ana mai: 4, 1 hookoiehe wale aku uei no hoi au ia oe, aka ina kuu nianaoio no nae. aoie no e pakeie ana ka makuika ia oe, ua ike a ua kainaaina au i kou makaukau ma ka oihana naita. e iilii iauna ole aku ai no kekahi inea i kou makaukau, Ke iioupau uiauawa waie nei no nae kaua ma ke kaiuailio ana, noiaila o ka inanawa keia no kau huakai." Ua iho like aku ia ua inau knnaka m»i mai ke alapii aku o ka hale a ku una iiuna o ka iionua, a ia manawa i lawe mai ai ka nkali o Loi*endo i ka lio o kona liaku, a i ke kau ana ae o Lorendo uialuua 0 koua lio, ua i aku la ke duke iaia ine na oleio hoolana: "E makaala ioa oe ma k/ia huakai, e hoohamama i kou inau pepaiao. a e haka pono hoi i kou mau maka, nolaiia o ke aloha no kou, a kt* upti aku nei nu, e haliaiia kau huakai nie na ulia poiuaikai." 0 ka ]>ane i haawiia mai e Loreudo. o ia no ke ani ana mai o kona iiiua, aiaiia o ka hao ae la no ia o na ke-pa ma ka aoao o kona' lio, ke lawe la o Mine i ke kiu a ka lokoino. no kahi e loaa aku ai na opio mahuka. Ke ukali la no hoi o Kodolofo mahope pono o kona haku, no ka mea he kanaka haule ole no keia ma na wahi apau a Lorendo e hele ai. a iloko o ka manawa pokoie, ua kaawale loa aku la laua mai ka hale alii aku, me ka hoohuoi oleia nae ke ano nui o ka laua huakai puahia. MOKUNA VII. Ua haia paha ka hapaha hoi a iuahoi»e iho o ka hala ana aku o Lorendo ame kona ukaii.ua īoi aku ia o Banaba no ka ai ana i kona aina kakahiaka, oiai nae ua hele kona noonoo a uluahewa mamuli 0 na niea i hanaia a i ikeia ma kela kakahiaka. a«de i nni kana man uiau mea o ka ai aua. koe wile no kona ai ana i kekahi inan huaai. ine ke kamau aua mai i kekahi kiaha waiua, alaila, ua oili mai la oia iwaho. a hele aku la o ka malapua, me ka noke ana i ka holohoio i o a ia nei. "lua aole i inahuka o Juiia, ina ua holopono ka'u niau meji apau 1 upu mua ai, pehea no la hoi kuu wahine i noonoo mua ole ai i ke koikoi o ka hana ana o ka hooko ana akn, ma o ka ae ana i kana kaikamahine e mahuka aku me ka hoike mua ole mai ia'u. "Ke ole nae au e kuhihewa, ua mihi oia no ka hewa loa o ka ūiea ana i hana aku ai. He hookahi wale no mea uana e kono mai in'u e hoopoina i kela.mau haua ana, o ia no ka hoihoiia mai o Julia me ke ol&maikai, a e kokua mai kuu wahine ma ka hookikina ann i kana kaikamahine e mare mai ia Kauna Lorendo. iJ Aole no o'u ahewa maoli i ka'u wahine, oiai ua pololei no oia ma ke ano he makua i makee i ka pono o kana keiki, aka no ko'u pono nae, ke makemake nei au e kokua mai oia ia'u. Ma na ano apau, ua aioha maoli no au i kuu wahine. oiai oia kek&hi o na wahine uuiikai ioa, a ua ike no hoi au ua aloha mai no oia ia'u, a o ke aloha oiaio nae keia la, ina e kokua mai ana oia i kana kane, ma ka imi ana e hookoia kona mau manao." Ua hooi loaia aku ia ka aiwm o ka holohoio ana a ua o Banaba, a ke kulou la no hoi kona poo ilalo, me ka noonoo nui ana, ina no ka make o Paiakiko ia Kauna Lorendo. aiaila e ike ana kona uhane i ka maha. a o ka pau ana no hoi ia o kona maka'a no ka hoalaia mai 0 kek&hi nohona ku ee ana mawaena o na hale a elua o na ohana i kauia ka weli ma Milana holookoa. Ua loihi no ia holoholo ma a Banaba me ke kamailio hoo ole ae 1 kekahi mau olelo, alaila ua hele aku la oia & noho maiuna o kekahi noho pohaku i waiho loihiia ma kela wabi mai kinohi loa mai o ke . kukuluia &na oka haleaiii, alaila paa ae ia i kona man lima maluna r o kona poo, me ka noonoo nui ana no t kana mea e hana &ku ai no koua pono. (AoJe 1 p*B-)