Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 26, 30 June 1911 — KE KUMU I HUNAIA AI O KAME HAMEHA. [ARTICLE]

KE KUMU I HUNAIA AI O KAME HAMEHA.

Mr. Hanokano, Lnnahoopono o Ke K Aloha oe:—O ka mea nol « loa» «H> iaia; o ka ixt kikeke e wehe ia no ka poka. E like xne kan noi e k» tß*kam*k» ka mea oiaio. na makeoiak* oe e ike i ka mea polole». i ke knmn nnī i hunaia ai o keia keiki, aole e l*ke me ka Kam&kaa knanhan. wnhi ana o ka huna waleia iho la no, malia paha he kamu no ka mea i huaaia ai o keīm ke kl Ke hai mai nei oe. ua ike oe maloko 0 ka nupepa Ke Aloha Aina o ka To aono. lune 17, 1911. i ka like ole o ka ike a k* kanaka kianhau o ia o Ka makau. i manao waleia, a i koho waleia e ka poe kakau moolelo o ia manawa. O ka moolelo no keīa o Kamehameha 1 puka mna aku nei ao kekahi nwn ma k&hiki i kaa hope ako la, a ke pnka hou mai nei maloko o ke Kuokoa Home Rula i kakaninoaia malalo. S. L. P4leiholani. Ma keia wahi e wehewehe aku ao malaila na hele kino an (Kamakn 8til! man) maloko o ka hale pa'i nupepa o ke K*iokoa Home Rula e ninau ai na wai la keia hoolaha e hoolaha nei, na Naeole i hanai o Kamehameha, Koike mai la kekahi kanaka pa'i nupepa i ka inoa o ka mea nana e hoolaha neī. Mailaila aku imi au ia Paleiholani, loaa oia ia'u maloko o ka hale o Kale Nokal*. ma alanni Kukni: ninan aku la an iara (Paleiholani): 4< Nawai la hoi i hanai o Kamehameha!'' Pane mai no oia me ka pololei, "Na ko ka punawahine hoi i hanai. heaha ko ou kou mea i ku e ole ai i keīa e hoolaha nei na Naeole i hanaif" Pane aki an: "Oia ho: kuu mea ī hele mai la ia oe, e hai aku e pane ana au iloko o ka nupepa o Kahaopnlam ka pololei aole o Naeole." "Xa'u hoi ha e hooponopono ko panef- Ae aku au. Eia ka mea apiki. Aole au i ike i ka maka o Palei holani a hiki i keia la. Malia ka oe i hookaawale ai ka i-a i ka hohonn, ua huikau oe malalo 0 keii hana, ho ka hiki ole ana mai o Paleiholani, o ia kun mea i haawi ai na Ki(iona Poepoe, no ka mea o kana hana ia o ke pa'i nupepa; a mamuli o kui lohe ana i kekhi mau olelo kupono ole mai ka waha mai o kana wahine » hue mai ana i na mea i hanaia ma kahi malu, o ia ke kumu o'u i haawī ole ai i kekahi pane a'u iloko 0 Ke Au 11 ou. me ka olelo mai 0 Kiiiona Poepoe ia 'n aole au e %uhu no ka mea o kela mau 01010 (Kaiwa Lopa) he hana hoohaehae wale no kHa, ' loaa ka moolelo pololei o Kamehameha; alaila lilo k* moolelo 0 Kamakau \ mea ole. Aole kena he hana maikaī e ka ma kamaka, ke hele loa aku nei keia hana i ka wahakole. Eia ka moolelo 0 na Kamehameha, o ia paha ka mea i huikau ai o ka poe kakau moolelo oia manawa: O Kamehamolia nui ka i hanauia i Halawa, Molokai. o Kamehameha ai luau kekahi olelo ana; no ka hanai ana o kahi kahu uuku i ka luau i ke alii, ke hele na makua i ka mahiai, papa iho la na makua, ** I pololi ko aHi mai hanai oe i ka i-a o laoa k« alii, eia ka luau ka i-a iwi ole," a peia i kapaia ai he ai luau 0 Kainehameha Nui no ka mea pololei. He okoa keia Kamehameha keiki a Kekuiapoīwa, * o keia ke Kamehameha a Kahaopulani i hanai ai. Eia ka moolelo o keia Kamehameha i huna ia ai o make i ke alii nui ia Alapaī:

( l T a noho o Kekuiapoiwa me kana ka ne me Keoua, no kekahi manawa loihi, aole loaa keiki, a hiki i ka holo ana mai o Kekuiapoiwa i ka makaikai i Maui, oia kona wa i huikaa ai na ma kau a ka lawai'a me Kahekili. moi o Maui, a he mea mau no ia i na lii o ka wa kahiko, i ka ono i ka uhu nui maalo i ka maka, a i keia hoi ana o Kekui poiwa i Kohala, a mahope mai o ia manawa, haohaoia ai i ka ono o Kekuiapolwa i ka maka o Kaohinuiamalulnni, oia e ono ai, aole i ka maka o na mea e ae. I ka lohe ana o Alapai Nui i ka ono 0 Kekuiapoiwa i ka maka o Kauhinuiomalulani, ja lilo la i mea nana e noonoo nui ai ? ia manawa hoouna aku 1a oia i ke kahuna e hele mai e oana i ke ano o kela ono o Kekuiapoiwa i ka maka. Ia nana aoa o ke kahuna ike iho la he hookauhua kela ono i ka maka O ke ano o keia kelki he luku kanaka hai ako la ke kahuna ia Ala pai me ka pololei, e like me kona ike kahuna, ina e hanau ana kela keiki a Kekuiapoiwa e hapai ta, o ke ano o kela keiki, he heiki kipi aina, a he ke iki luk>A i na lii a neoneo, ua hoopiKa loa ia iho la o Alapai i ka huhu, kauoha aku la oia i koaa poe ilamoku e kiai lakou me ka makaala i k* wa o Kekuiapoiwa e hanao af, alaila o-u aku ka maka oi opiopio, o noho aaanei a nui ka wowo aku, o ia 'iho la ke kumu 1 hanaia ai o Kamehameha. I ka lohe ana o Kekuiapoiwa 1 ka maaao o ka moi o Alapai noonoo iho la oia i mea nana e hanai; no ka maka'u o make i ke alii oui ia Alapai, hoonoa ako 1a oia ia Kahaopalani e .hele mai, koka iho la )aua i ka mea • nalo ai ke keiki ke hanao ae, a holo ia laua hoi o Kahaopulani i na pali Hulaana ma Awlni, noho mai kakali o ka hiki ako o ka laua mea i manao nui ai he keiki. Mamoa o ka haoao aoa o ke keiki, oa a'oa'o mia ako la na kaha i ke kokini i kahi e ai » ke keiki i ka hanao ana o Keku apoiwa, aole kekaki poe i ike, o na kahn wale no ame ke kukini nana i lawe ke keiki, he mea ole ka ike o na kahuna a Alapai i ka nni o ka mana o Hiko, I ka hiki ana ako o ke kukini me ke keiki imaa o Kakaopolani, kahea la oia i ka makaahine ia Hiko, "Eia ke alii ta ia hiki mai? Pehea la e nak> alt'* Ia maoawa ko iho !a ka makuahine i ka pnle (o ka p«l« me a*o ao ia) a f>an ka pule aaa kahea ae la o Hiko • hot • lanakoko i kona wahi, e hoi e ka Ponohu. ke Aaoeaae, %a hoailooa alii apao, aole e kan kekahi hoailona aln malaaa o kaki a KahaopoUai e hanai aei i ke al i, o ikeia mai e aa kahma a Alapai, pau ka pole ana a Hika holi aku la kamallio i ke kaikamahine, haaai oe i ke alii, aoho Ikahana nui. aohe makaula aaaa e ike. koaa wahi keia e aoho mi a hiki \ koaa aoi aaa," a pela i hanle pio ai ka ike o ka poe kahaaa a Aiapai m, pela o i aoho ai a ani, a hooko akn la oia i koaa kuleaaa i kaawi ia aai e ke A*ua, o U hoi ka Inka i oa lii haaa iao. Ua lawa paha koo makenake e ka , makamaka. I KAMAKA BTILLMAK,