Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 28, 14 July 1911 — HAALELE MAI O HENRY P. BALDWIN I KEIA OLA ANA MA KA POAONO NEI Make ka Moi ke Kopaa a o ka Makua o ka Lehulehu ma Kona Home Noho ma Maluhia, Maui. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HAALELE MAI O HENRY P. BALDWIN I KEIA OLA ANA MA KA POAONO NEI

Make ka Moi ke Kopaa a o ka Makua o ka Lehulehu ma Kona Home Noho ma Maluhia, Maui.

ahi nui e holapu ) • .. ! k;t auie k«i laula, o ka ; .. ;h la > pahola hikiwawo a-3 . / ka:imalu a hoolele hauli :, ( -h ma ke , :<a !:i Sab#ti aku la i , t iiilio ana mai o ka mea ![c;irv rt'rrine Hahlwin, ka K-paa" nm ka hora ewalu ... „ l'oaono ma kona home . ■ :v Min:;hin. Paia, Maui. i.;,,kr ;h.j 0 ka upoi ana iho /n in.ik» iio ka hookuu ana , ... :.h ;l!.c hope. ua oili mai la . . '1.-Ualapa uwea ole mai Mau'i 'j kulnnakaahale nei, e hii , : ka u»;aiia nui nana i hooko- .. , nu ohnna ame na hoaloha o ),, :.v n iii'ko o ke kaumalm ame ke ,-ina nona me ka piha minaii,' lo:. > hoohauoli ka 'i hoounaia mai , . v. t i o.iiima aku no ka loua ana u ,h ka maha iaia niahope o kona V, o ;Hia mai i»c ke kulana kupili- \, i • r.\i Kapalakiko mai, eia ka he ma- . j.oiio waU' iio ia nona. a he ) . :ir..-twale no, uo kokahi niau |i.,vi-.!■;-.•!,* ,a koino aku ia oia 'i kahi n r . U.iln e ike hou ole ai i na v!»:iv:.a h.- nui. N>. kimm pu ana aku ma ke anai-. \ ii'H'ī.'wa o kek.ihi o na kanaka koik . o 11 Toruo»v, i haalelo 'ilio ai Uo:::i niau hoaloha ame kekahi heluna ii i o ra kanaka koikoi o ke Teritore iw. ts;i, o ka mokuahi Mauna Kea

ma ka'Hoi'a iimi-kumamakahi o ka po Sabati nei f a ku hou mai uo keia kulanakauhale ma ke kakahiaka o ka Poa.na mai. Aole he niaikai o ke ola kino o Mr. ißaldwin ne kekahi mau makahiki loihi i kaahopo aku nei, a uo 'ia maikai ole o kona oia kino, i imi aku ai oia i ke nla ma Kapalakiko, eia nae aole i lilo ke akamai o na kauka o kem ao i mea e hoopakele ma'i ai iaia mai ka make mai, a no ko lakou hoike ana aku iaia. aole e hiki in lakou ke hoopakēle ae iaia mai ka mako niai/nolaila ua noi okoa aku oia ia lakou e hoihoi mai īaia no Hawaii nei, a no ka mea he oi »e kona makemake e hoomoeia no oia ina ka aina ana i noho ai a kupa a kama&ina, ka aina hoi ana i aloha ai, a i kaulana ai oia i ka wa'wai. Ua hoihoi pololeiia mai oia e ka mokuahi Honolulan mai Kapalakiko mai a hooleleia ma Kahului, me ka imiia o na niea apau nonu e pono ai, a he man la kakaikahi wale no nao ia o kona ola ana, ua hala aku 'la oia iloko o ka maluhin. Ua hanauia ma'i ka Mea iianohano 11. P. Baldwin ma Lahaiua, i ka Malu Ulu o Lele. i ka mahina o Augate 29, 1842, a make aku la ma ka la 9 o lulai, 1911; nolaila ua leokoke laa e piha iaia na makahiki he kanaono-kumamaiwa o kona ola ana, a hiki 'i kona nmke ana aku la.

O Bev. Dwight Baldwin kona makuakaue, kekahi o na mLsionari mua o ka hoea ana mai a noho nva Lahaina i

ka 1831, a sa IUo no hoi ko«* Uaui niaii«aJE»Be i me» hai aki \ ik euift* lio iw*vba o na k&uak*, a p«U me ka kpMi «»a »ku U t*koe i k& vn& « ko Ukea ma'i. &o ka b« kāoka ke\aki oikaoa *na i »'o »i » a»kaiika«; & lik> o!* i kftak* upvni »o Maui, Moiokal ibh> Laaai ao keks.si nu ma kakiki. xne koaa liio p« i nt«A koku* nai i ke kao lAa'i Ueb«rm i km O R*v. Btk)wifi kekaki i hai pu m«* Rev. R W. Parker ou ke kukoln m i ke kalA hkmpnW * «ma ka nak«kiki 1877 \ wailio «kn ai oia ta kaaa. a ma k» Makahiki 18*6 i paa loa ai jkaa* m kv»a a«. a k<y mai kaaa ■mmi keiki • lalv akn i aa ano«u>o o ka pono tn» aa kaaa maikai ana o k* kaau ana iioko o lakou. No ka Mm Hii«luo H. P. Ba)iwin ,tta ko*aaa«aoia oia maioko o ke kula o Puaakon, aole mm aa kala kie< kie o Ameiika e like m* ka nui o aa keiki a ka poe knoaooao. a i koaa b«mo aaa mai ke kula aku, ua komo koke ao oia ma ka oihaaa kanu ko, « hoo amka ana ma ke aao luna ao ta i<k> holehole ko ma Lahaiaa, llaui. ka ama o kona mau la kamalh e koioholo pu ana iwaena o aa keiki a aa Ha waii. He makahiki ame ka hapa «ra)e no kona manawa o ka noho <ina ma Laha ' ina ma keia oihana kanu ko, ua nee 'aka oia no Waihee, ma ke oia ke •'poo luch o kela mahiko .malaila, a no |elima makahiki k&aa la*ela*f* ana ma \kela kulana. o T. Alexkixi*r ka lunanui .» mahope mai. ua lilo laaa i mau hoahui no ka hui o Alex«B4er * |Haid«in, e ku nei a hiki i kfiala. laia i haalele aku ai U Wailiee, ua hoi niai oia no a oia i hoala ae ai i ka mahiko o Paia, i hoolohU ae kona inoa o ka Maui Agricnl tur?U Cotnp*nY iloko o kekahi mau m* kahiki ae nei i h<tla.

t H\? uuku no keU mahiko oia kona j hookuwu muAia a*a mai, me ka aie | maoliin ana o kek«bi huina d«lB e Mr. Baldwin \ mea e |n»no ai ka&a hana, j ..aka nae ua pii mai ia mai ke kulan,* , haahaa mai a hiki i ke kanaka mi- : kua aoa. J Hie nunawa pokole iho mahope oke <Jtn ana a<» o ka mahiko o Paia, ua hoi • anai U o Mr. Alexan«ler a noho luna-. nui no ka mahiko o Haiku a i ka haaan« mai o Mr. Alexander i kona nobo hana ana no kela mahiko, a hoi loa akn oia no Okalana, Oalifornia, e noho ai, ua li!o holookoa ka malama ana o kela mau mahiko a elua mahilo 0 Ba)dwin. Aole na e i lawa iho ka iin"i ame ka m&kee o Mr. BaMwin i ke kanu ana 1 ke ko ma kehi mau mahiko ae la, aka e Hke me ka pii mahnahua man mai o ka holomuA o ia oihana, pela no oia i ako aku s£i e kaa mai k«kahi mau mahiko e ae malalo o kona mata, a hiki i kona kaili okoa ana mai i ka inom i kau aku la maluna o Mr. Spreekel« o Punnene, 4< Ka Moi oke Kopaa," ma o ka lilo ana mai o kela mahiko malalo ona. Me he mea la oa komo waleia no na mahiko apau e Mr. Baldw'in, a ma ka olelo a kekahi o kona man hoaloha ma ka manawa o kona make ana aku la, ua heluia kona waiwai ma kahi o na miliona, he waiwai i loaa mai mamuli © ka hoouianawanni ame ka hooikalka

maoli ana *no i ka huli ana i w«hi e hoonuiia mai *i na pomaikai o keia •noho ana. Mai ktli manawa m&i o k© kwa aoa o ka hui o Alexander 4 BaldwVn a hiki mai i keia manawa, ke ku nei na k«ena o k«)a hui maloko o keia kulanaknu- | hale, ma Kapalakiko, B«attle ame Nu | loka, a Ke uoho mana nei hoi maluna o na mahiko apau oloko o keia Teritore. ><a ke ano makaainana a kalaiaina, ua lilo no o Mr. Ba)dwin i mea kai nuiia aku e ko Maui poe, ame na alakai oloko o kona aoao kalaiaina. 110 lo o ka makahiki 1887-8, na kohoia oia mai Maui mai i hoa no ka o na Lunamakaainana, a i ka 1900 ame 1903 ua kehoia o'a i Benatoa mai Maui mai, : a oia kekahi i ku ma ka aoao o na kanaka Hawaii ma ka manaw 5 laweia mai ai o Uekahi mau kanawai kapakahi iloko o kona mau kau 6 noho fcn& ma ke ano he kauwa na ka lehulehu. r He maa ka hooina maa ana o ko M»ui poe ia Mr. Baldwin i na aha* elele Terltore o ka aoao Repubalik<t, a ma ka ahaelele i weeia ae ai o J. K. Kalanunaole i moho Elele Lahui, o Mr. 3taldwin kona mea nana i waiho ae i mna o ka ahaelele o ka noho ana maloko o keia knianakauhale i k* makahiki 1902, a ma kina haiolelo, i tteia ai kona makee ia Kaianiaoaole, ma konm ano be keikialii, a me ke ano he kanaka Hawaii. Iloko o na hana kokua he nui a lehulebu t me he mea Ia o fialdwin 'hookahi ka mea 1 hoolilo akn i kekaki kapa o hona waiwai no ka pono o ka |>oe popiiīkia, » do ke kokua aaa nka i na hana poao iloko o ka aina nei, Mawaho ae o kāna maa Una kokna lehulehi, ane h* aea la o kaaa m*a liana kokua azio nni loa, i; poii§ f na mea a pau, o ia no kon» hoala ana i home no aa elemakuie nu no ka hoomanao ana i kana keiki i ;G»ake- Frederie Baldwin. Nana i kakulu malalo o kon» man hooUlo ponoi i ka Home BaJdwin o na keikikane w ke kahua ma'i ma Molokai: na kaaa jaao dala 1 kekohi f ka Laakini o W«noe kon ma Lahaiaa, a i k* liak«i o ** bao)e ma Makawao, ka Home Baldwia ma I-kaiaa, k« KnU o Mannaolu hon; ka Home Alexander ma Wailoku aoe kekahi mau hal. # " %aa i hoolilo ai i wahi e hooaakaia ai ka poe aelo a pUikia. iehulehu i ka poe o k» kahna ma»L a īwiwn o ia mau kokna aaa, o ta ao aaa aki i k«iki toa'i »« ktkaki baaa pohiohe, a aa Ulo ia t makana o hiijpoiia »oi iioko o ko Kalanpapa apaa. Ho ewalu aian kaiki i loaa mai iaia mamoli o kova mare aaa aku ia Eni]r AJexaader iloko o ka 1970, * eia Inko* aj»a ko ola aei, M kookaki wale ao * ■» Na lok. Ooko id ka 1905, a ka ola nei he hookaki oaa hoakaaaa, oia o Darid l>wigbt B*M»in ,e aoho mai la ma Haika, Maii ' O ka iaoa o kaaa poo keiki o ia ao £ H* A. Baldwin, ka lnaaa-xi o ka ma- ***■? Ma»d Maatka wakue a Mx. J. p. Cooke; W. R Btldwi9, kaaka o keia kulaaakao- < laad, Ohio; F, P. Baldwin, ka Imuuiui j O ka makiko o Punnone; CUrlotte, ka

jrmhiDe aH. W. Rl©«, kokna 1 upn; ;i <> ka znftb>ko o P*ift, aine S. HaMwi!!. • iioho bftna nti maloko o ka hm <> \ > \ fnd«r k Bftldwin. Mawaho m o kona h.»«hanm; . > kaki • o)a mai )a na Hniku. ).•■ - ■ ■ )taikuabioe kona « ola nei, oia k'v w.i ihne i S. M. Damon ame ka w«!..i -• • yoropeka W. D. Aleka7)edi»ro. Oiāi oia ma ka mftbiko o Pr* . puia ai kona lima «ka mikim i ■ : • iiablki 1876, oiai o'ia a hoojvojioj><r • »w .< i«a n«a bana ©k* inikini. «o V. •>»,j wala no o kona p«ke)e aoa, oia r. U» ana o ka ike i ka wiliki, a h0i1..-! ! • < ka tdcnha ann a Va buila ih"; ■ ' » Me na pa)abe kona lima a !■ 1 ilun* o kona poobiwi. | Ua ole)oU ma ke oU 4oa o 'k* t ■~•>.■ naka ame ka imi ana i ka •■• ■ - *1a aaa oia mm ka bora eha n ;-. •» «n MW, i aole oia o boopau kok.* • kana ba*a in& a bita i ki wa * n&mnll o bon koomanawanui. i k<-« *i ka. kolomna o kana oibaaa <? u nti i keit mamawa.