Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 33, 18 August 1911 — HE MOOLELO NO Babraiko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babraiko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

-i.; h". paha aole i komo oe iioko o ka pilikia. nawai hoi e . : na mana'»lanii ;riai kekahi wahi mai, ina no hoi he hoo- „ . ,aua hauoli like ana i kela manawa. e like me ia i loaa kahi mau la ae nei i hala. O keia a'u la e noho aku nei j e v---' V ; aku ai i ke alo o kuu makuahine, he huli hoj a&a aku ia me he mea la e lilo ana kou noho ana ma keia *ah* ' : ' a nui Tia 11 c noonoo ai i ke ao ame ka po.^ L'o -• 'iiaka aku la laua e kamailio no kekahi manawa e pili ana no a a i Ke ala ana mai o ka inanao o Palakiko no kona ukaii ,•..•> aiuii, ua ninau aku la oia i kana aloha i ka i āna aku: •Xanei oe i kekahi mea e pili ana no Petero, a i ole ua lohe pahai k<>na wahi e noho mai nei i keia manawa?" \. . e !iiki ia'u ke hoike aku i kekahi mea e pili ana nona, a e jike •• 1 me k° u powliuli, pela no ko'u noho me ka ike ole iaia. Luv-:a nae. he keu aku ka nui o kona hoomanao a pela pu me ka -;i .īna o kekahi haawina kaumaha iaia no ka ike ole ia PeU' \, a a!<>ha ka paha o Luseta ia Petero ea?' 1 -{) ke aloha hea aku auanei koe, no ka mea ua hoike okoa mai 0 ;a ia''=i i ka nui o kona kaumaha no Petero. Ma ka'u mea e hoomara.< nei. :ia pipili loa ko laua manao ko kekahi me kekahi ma kela ia a kak ni e noho ana maanei nei, a ma ke alahele no hoi a 'kakou n ka hele ana mai Milana mai." k Akalii uo au a hoike aku ia oe e Julia, e hoohauoli loaia aku ana 0 iY!er» > :na o kona loaa aku ia oe i kekahi la. Ua kamailio mua mai "ia la'u no kona aloha ana i kau kauwa wahine, a ia maua o ka m 'r ,'iia ina kela po i ana pahikaua pu ai au me Kauna Lorendo, ua nuiau mai oia i ko'u manao ina paha e hiki ana ia Luseta ke aloh.i ,Vmi iaia, a oiai hoi ua haha'i mai la oe ia'u no ke komohia ana o ko a' 'ha ilukn o kau kauwa noua, aole a'u mea e ae e hoohalahala ai koe \va!e iho no keia, o ka maopopo ole o ]co Petero wahi e noho mai nei." 'lna eia no o Petero ke ola mai nei, he keu aku a ka mea kupaianaha o kona hfle ole ana ae e ike ia'u?" wahi a Julia. "Aole kaua i maopopo i ke kumu o kona hele ole ana ae e ike ia <h\ maiia paha aole no oia i make, aka ua hoopaahaoia oia maloko 0 kikahi wahi e like no hoi me ia i hanaia mai ai maluna o'u." Aole o'u nianao ua hoopaaia oia maloko o kekahi halepaahao, no ka mea ua ninau no au i kuu makuakane, a wahi ana, aole loa oia 1 ikeia mahope mai o kela po o ko paa ana i na koa. Ua nokeia oia i ka huli ma na wahi apau, aole nae he loaa mai o kekahi ike nuna. a ua lilo no hoi keia i mea hookahaha niai i ka manao." l'a lilo pu keia mea a Julia o ke kamailio ana aku no Petero i mea hookahaha ia Palakiko, a e kamailio ana no Aae laua no ua kauwa luolohe nei, o ka wa ia i weheia mai ai ke pani o ka puka o Ike keena paahao o Palakiko, a kiei ana no ke poo o ka luna paahao me ka i ana mai: "Kia kou makuakane e ke kaikamahine ke kakali mai la o kou ryho) aku, ua lawa paha keia manawa nou e ike ai i ka paahao?" ■ "K lu»ike aku oe i kuu makuakane e huli hoi koke aku ana au iloku o na minuke helu wale no," i pane aku ai o Julia i ke "kiai, alaila ua hnli mai la a i mai la imua o kana aloha: "t'a lawa paha keia hui pu ana o kaua, e hookuu mai oe ia'u e hr>i nu* kuu makuakane, ke nauki loa mai la paha oia no ko'u loihi io.i maloko nei. E hoomanao mau nae e kuu aloha, eia mau kuu nuna«> ame kuu noonoo mahope ou i na manawa apau. "K noiio aku ana kaua me ke kaawale o kekahi mai kekahi mai, ie ioa nae he mana ma ka honua nei, nana e kau-o aku ia'u e mare nu' Kauna Lorendo, aka e hoomanao mau iho oe, i kuu haawi ana akn ia'u iho nau, ua laa ia a hiki i kuu make ana. Ina paha e ae mai na !ani. he oi loa aku kuu hauoli e noho pu me oe maloko nei o ka iuiepaahao, mamua o ka loaa ana ia'u o ka noho lanakila ana ma k u ivnie, me ka hoonianao māu nou." "He mau olelo oiaio no hoi paha ia au e olelo mai la s aka o ka'u "ae e i aku nei ia oe, e hoi oe i ke alo o kou makuahine, a e hoohaup': aku i.iia ma na mea apau e hiki ana ia oe, a e waiho aku no kaua na kc \kvia e hooponopono mai ia kaua, ma na mea apau." No ka hoi koke ole aku o Julia, ua komo okoa mai la ke kiai paaluo iioko, a o ka manawa ia i puili ae ai na aloha i kahi hookahi me ka ieie ana aku o Julia e honi i ka ihu o Palakiko, alaila me na wainia\a e kahe ana ma kona mau papalina, i haalele hookahi aku ai wa sa Paiakiko nialoko o kona keena paahao, a huli hoi mai la no ke kaa o k«»na niakuakane e kakali aku ana iaia. Ue hookahi hora mai kela manawa mai o ka hui pu ana o na ijK> i kahi hookahi, a mai kela manawa hoi o ka haawi ana \ na mu-ki a;oha hope ana, aia o Julia ma kona alahele no Milana, malalo o ke aiakai ana a ka Makua Anakalea ame kekahi mau koa eha mai ke aio mai o ke l)uke Banaba. . la noho hookahi ana aku hoi o Palakiko maloko o kela keena 81 ko u ona, ua nalohia aku la ka hiona hauoli mai iaia aku o t.a minuke mamua aku iaia e hui pu aoa me Julia, no kona hoomanao ae, aia kana aloha ke aha'iia la e na elele a ke aloha ole uo Mi'.ana. 0 kahi mea wale no nana i hoomama iki mai i kona noouoo, o i* no «a mea ana i lohe ai no Babariko, o ke ano nae o ia manaoUna a ioa i maopopo lala, a o ia kana o ka hooho 4na ae: Maiia paha e hiki ana ia Babariko ke hoopakele ae i kuu oU, nu o ke kau oleia ana mai o ka hoopa'i make maluna o'u, ina n\c alaila aole no e Ulo ana kana mea e hana mai ai i mea maikai i k - •: noonoo, ua oi loa aku ka make ana mamua o ke ola hou ana aku. Pehea ia ka nui o ka mana i loaa ia Babariko, aole au i ike ia aka he hoekahi mea hiki ole ke hooleia ae, o ia no ka hiki ole sa:a haawi mai i ka lima o Julia na'u. E hoea aku ana oia imua o kona makuakane, a e hookikinaia aku ana oia e mare me Kc ana » makemake lo ai, nolaila ma keia wahi iho Ja, ke ku • ne» he pali nui» a he pali laumania nana e alai ana ia maua, a kela ao paha auanei inaua e hui hou aku ai, me ke poho ma'u* ' Aa ; o ' • na upu ana no ka nohona oluolu." 1: mau mea oiaio wale no kela a Palakiko e noonoo la, mamuli !v> 1 kona ike a kamaaina t ke ano o ke Duke, a ma na mea apau a Kc ' kanaka e manao ai, aole loa he mana ma ka homia nana e ku-e *■"■•'- ua haule aku la oia iluna o kona wahi moe, he hookahi r • nui o ia ka noke ana i ka uwe. hoinpihiia na manawa o kela !a, me na manao kaumaha iloko me ka hoomaopopo ole ae i ka nee ana o ka manawa o - Ke hele aku nei keia i ke ahiahi loa, a ke uhi mai la ka pouli o kona keeha paahao, aka aole he laweia mai o kana mau Ē a mo< aku J a no oia mc pololi. me ke kahaha nai hoi iloko no ke kumu o kona hanai oleia ana ma kela ahiahi, L nanea ana no nae oia i ka hiamoe mahma o kona wahi moe. a r kora umi paha ia o ka po, ua lohe akn la oia i ka nakeke raai o

j ke ki mawaho o kona keena |>aahao. a ia v. a i komo mai ai he ekolu I mau kanaka iloko, me ka pa pono ana mai o ka malamalama o ke {kukui maluna o kona mau maka. a ia nei nae i hiki ole ai ke ike mao- ! popo aku i ko iakou mau helehelena. j "He hookahi wa!e no mea hiki ia Palakiko ke hooma»>.JOjK> aku ' no kela mau kanaka. o ia no ko lakou mau kino ikaika. me na kauia t hoi e paa ana ma ko lakou mau «ima, a o ia ka kekahi o ua mau kanaka nei o ka ninau ana mai iaia: "Eia anei maloko nei ka Makuika o Loeli?**? me ka hoomaiamalama pono ana mai i ka ipukukui maluna o Palakiko. "Ae, eia ka mea a oukou e ninau mai ne» ke noho aku la imua o ko oukou alo, a heaha ka oukou i makemake ai ia'u?" w He nani hoi ia ua hooia mai la oe o kou inoa ia. nolaila e haalele iho ana oe ialoko nei o keia wahi. a e hahai mai ia makou no kou wahi e laweia aku ai/* t4 lhea ka oukou wahi i makemake ai e lawe aku ia'u?" i ni« nau aku ai o Palakiko me ka leo kuoo. "Aole au ninau ana mai i ka makou wahi e lawe aku ai ia oe, aka aia no a hoea aku kakou ia wahi, e ike pono aku ana no kou maka nou iho." *'Ina pela. ua makaukau au e hahai aku mahope o oukou, a e haalele iho ialoko nei o keia wahi." "He hookahi nae a'u mea e hoike aku ana ia oe ,o kou haaleie ana iho ialoko nei o keia wahi, aole ia ma ke ano maalahi e like paha me kau e manao mai nei, aka e hoopaaia aku ana ko mau l maka me ka hainaka i ole ai oe e ike i kahi a kakou e hele aku ai/'

He mea makehewa wale no ke ku-e ana *aku i kela poe kanaka. nolaiia ua ae aku la no o Palakiko e hanaia mai oia e like me ka kela poe kanaka i manao ai. "Aole e hiki ia makou ke alo ae mai ka hana ana aku ia oe peia, oiai ua kauohaia mai nei makou, pela iho la oe e hanaia ai," a o ka hele mai la no ia o kekahi o ua poe kanaka nei, a nakii mai la i ka hainaka ma na maka o Palakiko, oiai hoi kekahi i pe'a ae ai i kona mau lima maliope o ke kua, a hauhoa iho la i ke kaula. no ko lakou makemake no e lawe i na liana e maalahi ai ma ko lakou aoao.

Ua ka'iia aku la o Palakiko mailoko aku o ka halepaahao a hoea i ke alanui, a malaila lakou i kali iho ai no kekahi manawa pokole, eia ka aia kekahi poe ua makaukau mua me na lio, oiai ia lakou nei 110 e kakali ana. o ka manawa ia i hoea mai ai o kekalii poe maluna o na lio a ku ana ma ko lakou nei wahi e noho ana, a o ia hoi ka manawa a kekahi o ua poe kanaka nei o ka pane ana mai ia l'alakiko: "E kau ana kakou maluna o na lio, a hele aku no kahi i oi ae ka maikai imua o keia wahi a ka lokoino i noho ai,'' alaila alakai aku la oia ia Palakiko no kahi o ka lio i hookaawaleia nona e ku mai ana. M "N'okeaha iho la ko'u mea e hookauia aku ai maluna o ka Iio? E hoike mai ia'u i ke ano o keia mea a oukou e hana mai nei maluna o'u?" "Aoie loa e loaa aku ia oe kekahi pane mai ia makou aku e like me kau e makemake mai nei. a ina he makee kou no kou pono, alaila he hookahi wale no alahele au e hana mai ai, o ia no ka hamau loa ana i 'kou waha. a pela hoi ka uumi ana i kou mau manao huhu." 4< E ae mai ia'u e ninau hou aku ia oukou, malalo o kawai kauoha oukou e hana nei?" "Eia makou ke hana nei malalo o ke kauoha a ke kanawai." "Ina ke hoike mai nei oukou ia'u i ka mea oiaio a pololei no kuu lawe ia aku imua o ke kanawai, alaila ke hoike aku nei au me ka maka'u ole, aole au i hopo iho i ke ku ana aku imua o ke ao holookoa a paio aku no ko'u pono." Aole i pau ka Palakiko mau mea i niakemake ai e kamailio aku, aka ua hoopokoleia mai la nae kana mau olelo mamuli o ke kauoha koke ana mai o ke alakai o ua poe kanaka nei, e hookau koke aku ia Palakiko maluna o kona lio, a kau pu mai la no hoi kekahi mea mahope mai o kona kua. "E noho malie oe maluna o ka noho, a mai maka'u no keia lio, oiai o keia kekahi o na lio ikaika e pilikia ole ai, a na'u ka hoomaopopo ana i ko kaua pono," i pane aku ai ka mea e noho ana mahope aku o kona kua. I ka hoomaka ana aku o lakou nei e hele mai kela wahi aku, ke hoolono la o Palakiko i ka nui o na kanaka e hele pu nei me ia, a i ka hala ana nae o kekahi wahi loihi, akahi 110 a loaa aku ka ike, he ekolu wale no lio mawaho ae o ka lio ana e kau ana me kona kokoolua. a ua pau aku ka nui o na kanaka i ka hele no kekahi wahi okoa aku. Aole i ku iki lakou ma kekahi wahi, e laa hoi na puka pa, a ma īa ano i loaa ai iaia ka t\oohuoi. he poe keia i aeia e puka iwaho o ke kulanakauhale me ka maalahi loa, aole hoi e like me ka nui ae o ka poe e haaiele ana i ke kulanakauhle, e ninauia mai ana lakou e na kiai mamua o ka weheia ana mai o ka puka pa no lakou e hemo aku-ai ma kekahi aoao o ke alanui. Ua hala paha he mau hora o ia hele ana a lakou me ka holo malie ana no hoi ma kekahi mau wahi, a Palkiko e hoomaopopo la eia lakou "ke hele nei i na hora o ke aumoe, ua i aku la kona hoa e noho ana mahope oua: ,4 Ke manao nei au e wehe i ka hainaka mai kou mau maka ae ina i m&keinake oe e hanaia pela. pehea nae ia i kou manao?" Heaha auanei ka Palakiko hoole ana aku, oiai ua hele oia a uhihua loa i ka ike ole aku i kekahi mea, nolaila ua ae aku Ia oia i ke noi a kona hoa a ia weheia ana ae o ka hainaka, akahi no a hiki iaia ke ike, eia lakou ke hele nei no ke komohana, a o ke alahele hoi e hoea aku ai no Milana. Ke hookokoke loa aku nei lakou ma ke kulanakauhale o Kiaro. no ka mea ke ike la keia ika puo'a o kekalii mau kakela kiekie, a iloko o ka hapalua hora. ua a'e aku la iakou ma kekahi aoao o ka mtHiwai Kieki, akahi no a maopopo pono loa mai la ia Palakiko, eia iakou ke hookokoke aku nei i Milana.

O ko lakou nei hoomau ia i ka hele ana a hoea i kahi kauhale o Popejo a ilaila i hoomaha iho ai lakon, me ko ia nei laweia ana aku noloko o kekahi hale o ke kahunapule Kakolika. Ua hele aku Ia ke alakai o kela poe kanmka e hui kamailio pu me kekahi kahunapule aoo, a ua hala hc mau minuke ia laua o ke; kamailio pu ana. ua hele mai la ua kahunapule nei a i mai la i? Palakiko: "Auhea oe e kuu keiki, e hahai mai oe .maiiope x>*u no kekahi wahi e loaa ai ia oe ka hooluolu ana f no ka mea ke ike akti nei au, ua hele oe a maluhiluhi loa, ma keia huakai hele mai nei a oukou i keia po!" Iloko o ka noonoo o Palaleiko, ua hele ota a piha i ka hoonaukiukt no keia mau hana a kela poe, aka. heaha nae ka waiwai o ke ku-e ana aku, o kona ku ae la no ia iluna, a ukali aku la mahope o Jce kahunapule. Ua alalaiii aku v la keia a hoea i kekahi wahi keena tsoko+ he wahi keena hoi me kekahi pukaaniani hookmhi, t maloko olaila i wdieta ae ai ke kaula i ai ma kona mao Hma, a i ka haalele ana mai o ke kahnnapule taia, oa kiia mai la ka poka a paa me ko ia nei noho hou ana ma ke ano he paahao. Kii aku la keia e pale ae i ka pa-ku o ka puka aniani, eia ka ua | paa mai owaho 1 ka hanaia me na kuahao nunui, ana e hoohewahewa ole la * lee ano o kona wahi e noho nei, o ia no kekahi o na halepaahao i hanaia me ka paa !oa, a e hiki ole ae i kekahi ke mahuka, ke manao oia e hana pela. He hapaha hora paha kona noho ana maloko o kela wahi. ua laweia mai la he omoomo palaoa nana me kekahi pika waL a olelo mai la ke kanaka nana i lawe mai i kela mau meaai. ua lawa ia nona e ai ai a Juki l ka po ana o kela ta, (Ail» I p««.)