Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 39, 29 September 1911 — HE MOOLELO NO Babariko ka Malihini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babariko ka Malihini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKUNA XIX. : ka niakua hemolele." i pane mai ai kekahi o ua mau kaoaka • V ! .a he mea o keia ano i lohe muaia maioko o keia aha hoo- \; !o, o keia manawa wale no f a ke haohao nei au i ka lawe ana r .3 • kau kauoha a hooko aku." V !c 2nei oukou i ike i ka make ana o na kanalea lehulehu manei o keia wahi?" i puoho mai ai ka leo o ka lunakanawai, me iea : 'na i ka huhu. \towau kekahi o na luna aupuni o keia aha i noho no kekahi loihi loa. ua ike i ka make ana o kekahi poe he nui, aole r v ■ i ike i kekahi kauoha no ka pepehi ana aku i kekahi o lakou e :ne keia, koe wale no ko lakou hoomainoinoia, a ke kau mai a ;nau mea kaua i mau hoike no na mea i hanaia aku no kela - anaka." \ pela, e hoomainoino koke aku iaia i keia manawa i kulike ai > h«»opa'i i maa ia olua! E hookomo aku iaia maloko o kela r kpalua, i pokole ai kona hanu ana, aia ka pono o kona make k nku, hoopokoleia ka kakou hana!" \c nae i hiki i na kanaka elua ke hooko aku i kela kauoha. no k. H-a iloko o kela manawa, i hemo koke mai ai ka puka o kahi a , e noho nei, a komo ana no o Lanaiago me ka hele ana mai a ku 'a ina ka aoao o ka paahao, a mahope iho o kona alaalawa ana . o a maanei o ua rumi hookolokolo nei. ua hooho ae la oia me j'ir,a kahaha: " j K alia ke ano o keia mea a'u e ike nei? ,% alaila ua hele aku Ia oia '■ahi a ka lunakanawai e noho mai ana, a uliae ae la i ke poo kii k īKi helehelena mai, a ia wa i ahuwale ae ai ka helehelena o \-Mk.ilea. a o ia ka Lanafago o ka hoomau ana aku i kana kamailio "Manao paha oe i kou hoonalonalo ana i kou he*ehelena e hiki ■ .1 l hookoia kau mau hana lapuwale, a e ko hoi ko manao puuwai i'■:i,vh\ aole loa! "E ke kanaka a ka hilahila ole, lTa hoopunipuni ame ka h"hewak\ manao paha oe i ko hoomakaukau ana i kau mau pepa ;»r;:ka, he mea iho la ia e hookoia ai ka hana a ka enemi maluna o kt,-:a kanaka hewa ole! E hopu koke aku i keia kanaka! E hopu k• kaku iaia! Xo ka mea eia me a'u na palapala a ka Pope e hoomana ana ia'u ma keia hana, a eia me a'u ke komisina mai ko kakou kcnerala nui mai, a he mana ko'u e kauoha aku ai ia oukou e hana aku e like me ia a'u e kauoha aku nei!" Ia hooki ana iho o ke kamailio ana aku a Lanafago, o ka manawa ia ana i unuhi ae ai i kekahi pepa pili oihana, a haawi aku la i ke kakauolelo e noho ana maluna o kona pakaukau, a mahope iho o ka pan ana o kana heluhelu ana i ka palapala, ua ku ae la oia iluna, a ho »ho ae la i keia mau olelo: Auhea oukou e o'u mau hoahanau nia ka oihana, ke olelo aku ihm au ia oukou i keia manawa, o ka malihini i hoea mai nei, oia no 0 Lanafago, a o ko kakou haku ia i keia manawa a o kona leo hoi ke h x)loheia aku, aole o kekahi mea okoa ae." | "K lawe aku i kei ilio kawau, a hoopaa aku iaia maloko o ko kakou keena paahao!" i poha hou aku ai ka leo o Lanafago me ka piha 1 ka mana. "Aia a loaa ia'u ka manawa kaawale, ia wa auanei au e h«ukaka piha aku ai i ke ano o na mea i hoolalaia e keia kanaka puueleele ame ka mea nana i hoouna mai e hana i keia fiana lapuwale. E lawe koke aRu e hoopaa iaia!" l'a lalau koke aku la na kanaka eha i ka lunakanawai hoopuni-I-uni me ka hauhoa ana i kona mau lima, eia nae ke noke mai la a i ka nonoi ame ka uwalo ana e hookuuia aku oia, me ka pule pu v.ia mai e kukuli ana hoi ilalo o ka papahole e hookuu aku iaia, aole rac he maliuia aku o kana nonoi mai, aka ua ka'iia aku la oia noloko ka halepaahao; a iaia hoi o ka hala ana aku. ua huli mai la o Lanaa kamailio mai la i na kanaka elua e paa ana me ke ke'a: 'lle pono ia'u ke wehe i na kaula i hoopaaia ai ma na lima o ka ■ 'ua paahao. aka e paniia ana nae kona wahi e kekahi mea okoa ae, aia a hoea mai i ka manawa pono. o ka wa auanei ia a olua e ike ai • na mea apau me ka hoohewahewa ole. He moolelo kupaianaha aole no nae e loihi loa ana ka manawa, o ko olua ike no ia i na nna apau." l'a hoolohe mai la na kanaka elua i ka leo o ko lakou haku malii'ini, me ke kulou ana o na poo ilalo, e hana ana hoi i ko laua mau i:::.a mamua o na umauma e like me ke ano mau o na Kakolika, alaU ua huli mai la o Lanafago imua o Palakiko a pane mai la: "E haalele iho ana oe ialoko nei p keia wahi, no ka hahai ana mai mahope o'u no kekahi w f ahi oi ae o ka maikai." , "K hoike mua mai oe ia\t i kou ano maoli! No kou leo aole au : l'.oohewahewa, ua lohe mua au i kekahi leo e like me kou, ua poina : ao ki>'u wahi o ka ike nuia ana!" "Aole no e nele kou lohe i ko'u leo, no ka mea iloko o kou wahi wa uuku. owau no ka mea nana e haiolelo aku ana imua ou: aka aole a kaua kamailio ana no ia niea i keia manawa, e haalele koke kaua ialoko nei o keia wahi, aia oe ke kakaliia mai la o ka hoea aku MOKUNA XX. \ Aole hoi no Palakiko. ua hoea mai la ka mea nana e hoopakele ! a a mai ka make mat i hoolala ma-luia ai e kona mau enemi, a e hhou mai ana no ka manawa a kakou e ike ai iaia. aka pehea ? k s nei la o Julia aole o kakou ike hou iaia no kekahi manawa loihi. I kekahi la nae, aia ua o Julia ke noho hoola'i la maloko o kona nun». ua kahikoia oia me kona lole mare, no fca mea mamuli o ka wanaoia, ua make maoli no o Palakiko, i ka ike ole ia, a i ka lohe no hoi kekahi o ka mea e pili ana iaia, ua hooholoia iho la ka "'.are mawaena o Julia ame Kauna Lorendo, a no ua raare la keia Julia e hoomakaukau nei iaia iho, no ka hele ana aku e hooko i ka \tkemake o kona makuakane, Aia maluna o ka helehelena o ua kaikamahine la ka haikea. me ka o kona mau maka, i ka noke mau i ka uwe, me ke kuPemt, eia nae ma keia manawa a kakou e ike nei iaia, ua maloo 4ca * v iunaka mai kona mau maka ae, a e kakali wale ana no oia o ka mai o ke kii iaia e hele aku no ke koahu e hoolHōia aku ai oia ' wahine na ke kanaka ana i aloha ole ai, lioko nae o ia noho nanea o Julia, me ka he!e o kona manao a kaumaha, me he mea !a ua naha maoli no kona puuwai, no ka hooia Palakiko, ua komo mai la kona iloko, a aoho la ma kona aoao» me ke apo ana mai i kona mau lima, ma ka a4 ,l f ! «ai !a i na oiole hoolana: "'Me he mea !a I<a hoi t ka nana aku ia oe e kun keikL aole he o kou manao i keia manawa« ua hoehaehaia anei oe no keia aku ou?" " Aole no oe e mama i hoohewahewa i ko'u ano maoli, no ka mea

i o kaua hke oo ka i ohnmuhumu iho no k« *'u makemake ole € marc |akis i keia kane o ka o«otiia ana mai ra*u, pcbea !a oe e nuuu mai | nei ia*tt e kim makuahine t ka maikai o!e >> ko'u anv> v * "Pehea hos e ntlc ole a; ka leie o ko'n osh. i ka nana aku no hoī -oe. ua hele kem mau maka a knnahihi maoli!" ~Peia i o ik» e mama, aka he hookahi no kumu o ko'u ano e. o ;a no kuu kanikaa no kuu Fatakiko v aole w> kekahi kumu okoa ae. E | hele aku ana au e hooko i ka njare i hoo!a!aia no'u ame Kauna Li> j ; rcndo. a malia o loaa aku oo ia'a ka hauoii ma keia maa aku. a ina. nae eia o Palakiko ke ola mai nei, aole ioa e hiki i kekahi mea ma ka j honua nei ke hookikina mai ia'u e mare akti au me ka mea a'u i ma- j kemake ole ai/* j "Ke manaoio nei au e Juiia, e loaa ana no ia oe ka hauoii i(oko 0 Kauna Lorendo, no ka mea ua aloha mai oia ia oe, a na ia ak>ha I auanei e kono mai iaia e haawi mai i na mea apau nou e pooo ai." 'E hamau e kuu makuahine, mai kamailio loa mai oe i na mea. e pili ana nona! E like me kau e ike aku nei mawaho o ka omole' 1 ka hmuhinu, pela no oe e ike aku la ia Kauna Lorendo mawahoJ aka aia aku nae maloko, oia kekahi o na kanaka i piha me na manao lokoino. me na hana pakaha. He kanaka oia e hiki ole ai ia oe ke hoohuli ae i kona mau manao paa, aole e like me Palakiko, he kanaka oluolu loa oia, e hoohewahewa ole ai oe i na mea oiaio maloko 0 kona puuwai." "Ua ike au i ko Lorendo mau ano apau. a ua makaukau au e aloha aku iaia. aole nae e loaa iaia ko'u aloha kui'o e like me ia a'u i manao ai e haawi aku ia Palakiko. la*u e hoomanao ae ai no Palakiko» aole a'u poe i ike ai e like me kona ano ma ka honua nei/ T "Ua pololei kena mau mea au e kamailio mai nei e Julia, a noi Kauna Lorendo, ua helu puia oia me ka nui o na kanaka e *e, aole! e like me ko Palakiko ano." i '"E like me ka hipa imua o ka iHohae. pela paha auanei kou ano| imua o Kauna Lorendo: auwe! Aole he pono ia'u ke hoopuka i na olelo o kela ano, no ka mea o ka'u kane aku ana ia e mare ai. Heaha la hoi ko'u kohu o ke kapa ana aku iaia ma kekahi inoa haahaa elike me keia, ua nele nae au i ka huaotelo kupono e hoopuka ae ai nona." Aia na maka o ke duke wahine ke kau pono la maluua o kana kaikamahine, me ka hiki ole nae iaia ke h(X>maopO|xi i ka nui o ka ehaeha i loaa ia JuHa koe wale no kona ahewa ana iho mahma ona,! no kona komo pu ana ina ka hoomalielie ana i wahi e maliu aku ai j kana kaikamahine. e mare me ke kanaka a kana kane i hoihoi loa ai. J Me ia ike no nae o ke i koim hew a, aole 110 he mea! hou ae ana e hana aku ai. aole hoi he kumupale ma kona aoao. e | hiki ole ai ke mare aku kana kaikamaliine me Lorendo. no ka mea ' iwaena o na kanaka apau o ke alo alii. o Kauna I.orendo wale no j ke kanaka kuj)oi\o ana e haawi aku ai i kana keilei i wahine nana. a • he manawa no hoi ia i nele ai ka loaa ana o na kanaka maikai e like me ia e ikeia nei iloko o keia manawa. Mai kela manawa mai a Kauna Lorendo o ka hoike hoopunipuni ana aku i ke kauna wahine no ka make ana o Palakiko, mai ia manawa mai ka hooholo ana o ua wahine nei. e hoolohe aku oia i na makemake apau o kana kane. Ua hele aku oia iinua o kana kaikamahine a hoakaka aku i kona mana'o maoli. no ka ae aku e mare me Kauna Lorendo. oiai .ua pav\ ae la no ka manaolana. i\o ka hiki ke hookoia ka iini o Julia. ma o ka make ana o Palakiko; aka aole no nae ia he hana maalahi, no ka mea e noke mau mai ana no o Julia 1 ke ku-e aole oia e mare me kela kanaka. E like nae me ka nee mau ana mai o na la. pela iho la ke auhee ana aku o na manao uahoa mailoko aku o ua o Julia, a nana mai la oia i ka hopena e kau aku ana maluna o kona makuahine, ina no kona hoole paakiki ika mare ole aku me Kauna Lorendo. Ke ike la no hoi oia iloko o kela nianawa, i ka huhu o ke duke i kona makuahine, a ala mai la ka hoomaopopo ana iloko ona, he hookahi no kumu o kela huhu o kona makuakane hou. mamuli no ia o kona hoole aole e mare aku me Lorendo. I kekahi la nae, oiai oia e nolio mehameha ana, ua ninau wale iho la no oia iaia iho : "E hoomau aku anei au i ka hoole ana, aole e mare aku i ke kana:ka a'u i aloha ok ai? E ae aku anei au e htx>mauia ka hoehaia ame ke kaumha iloko o ka manao o ko*u makuliine? I mea e hoauheeia aku ai ia ano mai iaia aku, i mea hoi e ala ole mai aj ka nohona kuee ana iwaena o makou. ke manao nei au he hookahi wale 110 a'u alahele maalahi e hana aku ai, o ia no ka ae ana aku e mare me Kauna Lorendo. "E mare aku ana nae au me ia. aole 110 ke alolia, aka no ka imi ana i ka mea e hoopauia ae ai ka hului o ke duke i kuu makuahine. Ua make aku o Palakiko ka mea a'u i haawi aku ai i kuu puuwai iaia hookahi wale no. a ua make pu kuu aloha me ia; aka aole o Lorendo i makemake mai i kuu aloha, o kuu lima wale no kana i nonoi mai ai e haawi aku au iaia. nolaila ke hooholo nei au i ko'u manao. e mare aku au me Kauna Lorendo e pono ai. M L'a hoike aku la o Julia i kana mea o ka hooholo ana i kona makuahine. a mai ka makuahine aku hoi imua o ke tlnke, noiaila mahope mai o kela manawa. e hoea mau aku ana o Kauna Lorendo no ka ike ana ia Julia, aka iloko nae o ia mau manawa apau a laua e kukakuka pu ana no ko laua noho ana aku. aole loa i hoonele o Julia i ka hookahe ana i na kuhi waimaka o ke aloha kui'o no Pala : . kiko. I ua o Julia la nae e noho la. ma kela manawa mua a kakou o ke kilohi ana aku nei iaia. me he mea la aia kekahi kino akaku ke maaloalo ae la mamua o kona mau maka, a i kekahi manawa, me lie mea la ke lohe aku la oia i kekahi leo hanehane e hawanawana iho ana iaia aole i niake o Palakiko. nolaila ua lilo ia inau haawina ano e i mea e hoopiolokeia ai kona noonoo. Aole nae he nui o kona manawa e hookunana hou iho ai, oiai ua komo e mai la kana kauwa o Luseta no ka hooponopono ana i kone aahu, a no ka hoike pu ana mai no hoi kekahi, aia ke Duke ame ka Bihopa ke kakali mai la iaia mawaho o kona keena, no ka makaukau ana e hele aku no ka hiakini, kahi e hookoia ai ka mare mawaena o laua ma kela la. Iwaena oka poe apau e hoomakaukau nei e hele aku no ka halepule, o Luseta hookahi wale no iwaena o lakou i ike i ke kaumaha o ka noonoo o kona haku wahine. "E hoike aku oe e Luseta i ke Duke ua makaukau au i keia manawa, aole he kanalua hou ana iho no ko'u hele aku e noeko i ka mare a'u i ae aku ai me kuu uhane," wahi a Juha o ka pane ana aku i kana kauwa wahine. He mau sekona ma ia hope mai, ua komo mai la ke Ihike iloko, a honi mai ta i kana kaikamahine, alaila huli ae !a a ike i kana wahine, ua pane aku la oia i ka i ana aku: "E hele mua aku oe e Cila no ka halepule i keia manawa, a e hoomakaukau mua mai oe i na mea apau maloko o kela wahi no ka hoea ana aku o ka kaua kaikamahine, aole o'u makemake e ike akti i kekahi mau hana e houlolohiia ai ka mare ana o na opio." O ke ku ae la no ia o Cila mai kona wahi mai e noho ana, a oili aku !a iwaho, no ka mea ua ike no oia i ke kumu o ka hoouna e ana o kana kane iaia e hele e mamua. i oie ai e lilo ka nanama kaumaha o ka makuahme, i mea e hoopiolokeia aku ai ko Jul:a manao. a hoole hou i ka mare ana aku me ke Kauna. "E paa mai i kuu lima e Jn!ia„ a na*u oe e lawe ak*« v»o ka luakini, aia paha ko kane ke kali mai !a ia oe o kou hoea aku ilaila,*' o ko Ju!ia haawi aku la fto hoi ia i kona lima, me ka pane o!e iku tie hookahi huaolelo, a hahai aku la ma ka aoao o ke Duke, oiai hni kana kauwa o Luseta e hele aku ana mahope ona, me ka paa ana t ka ho'a o ka uhi mare. "He keu hoi kou haalulu e kuu i huli ibo li ke Dake a ninau ia Ju!ia. * fi