Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 42, 20 October 1911 — HE MOOLELO NO Babarikoka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babarikoka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko o ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKUKA XXI. v ! ana no o ka Babariko kamailio ana, o kona lalau iho la no v ' >ahariko a hapai mai !a iluna, a oili aku la ma ka puka mahope ~ v,' .v .".ak*, a nalo aku la laua nei ma kokahi alanui ololi hele mau c , c : ; »• na kanaka koe wale no ka poe ilihune, a hoea aku la laua nei i kau nuiia aku ai no ko laua loaa ole i ka poe o ke duke ke n: o :nai e huli ia laua nei. ! -. i o keia manawa o ka laweia ana aku o Palakiko e na koa, a , i,i i lawe loaia aku imua o ke aloo ke duke, aka ua hahao houia oia iloko o kekahi o na keena paahao maloko o ka halealii. I\i v.:nau aku oia ia lakou i ka loihi o kona manawa e hoopaaia ai aole nae he hiki ia lakou ke pane aku i kana ninau, oiai o k- ike hookahi wale no ka i ike i kana mea i manao ai, nolaila ua ; iiou aku la o l'alakiko i paahao malalo o ka mana o ke duke. N •. keia mu<i aku nae e hoike mai i ka poe heluhelu i kona hopena, a la hoi me na mea e pili ana ia Babariko ame Lanafago. MOKL'NA XXII. Aia ke Ihike Banaba e noho ana maloko o kona halealii mahope n ii o ka la o ka hoopaaia ana aku o Palakiko maloko o ke keena liha»>, a o ka hana nana i kono mai iaia e hoea ae ma kela manawa, iv. ka lux>lohe' ana no ia i ke koi a na pilikoko o Kauna Lorendo no ka. make ana, e hookau ana hoi i ka lakou ana maluna o ka M.ikaikiu opio. a hele oloko o kela keena o ka halealii a piha ia lakou nie ka ak tkoa pu ana mai o naleuhina o Banaba, a ke ku la ua Duke nei aena o na aoao a elua me ka maopopo ole o kana mea e hana ak i ai. no ka .mea ma ka aoao o Kanna Lorendo he nui ka poe e kak . aku nei iaia, a he poe wale no i makaukau mau e haawi aku i n.i kokua ana i ke I)uke i na manawa apau, aka ke ike la no nae oia, aoie loa i pili aku ka hewa ia Palakiko no ka make ana o Lorendo, ,>..11 mamuli no o ko Lorendo makemake e hakaka me Palakiko oia i niake ai. K kaupaona ana no nae o Banaba i kana olelo hooholo e haawi aku ai no ka make ana o Kauna Lorendo, a pela no hoi kona niau kuiinia e noke pu la i ke kamailio e pili ana ia Lorendo ame Palakiko, \ya kahaniahaia aku lakou ma o ke kahea ana mai o ke koa kiai, he kekahi i hoea mai no ke alo o ke Duke mai Roma mai. L'a luH>puiwaia aku ke Duke Banaba no keia oili ana mai o kekahi elok iloko o ka manawa i haupu mua oleia, aka ua kauoha aku la nae <>ia i ke koa e hookipaia mai ka elele iloko. I a hooko aku la no hoi ka elele i ke kono a ke koa no ke komo ana aku. alaila hele pololei aku la oia a ku mamua o ka noho alii, alai'ia ua emi hope mai la oia he mau kaina wawae, a unuhi ae la i PAekahi palapaia mailoko ae o kona kuka a pane aku la: I ka inea leiekie Banaba Vikona, ka mea e noho mana anamaluna o Miiana holookoa nei, he elele au o ka hoounaia ana mai nei ma: ke alo mai o ka mea hemolele Übana Elima. I kulike ai me ke a ke Akua ma ka honua nei, ua lawe mai la au no ka haawi an;« aku i keia palapala ia oe " alaila haawi aku la oia i ka palapala ana v paa ana i ke Duke Banaba. ia loaa ana aku o ka palapala i ke Duke Banaba, ua wehe ae la oia n > kona heh*helu ana, aka aia nae maluna o kona mau maka ka b:<mm maikai ole ke nana aku, a he elua manawa ana i makemake ai uehae ae i kela palapala, aka ua hoomanawanui no nae oia i ka he'.uhelu ana mai ka mua mai a hiki i ka pau ana. \ia he mau sila oihana lehulehu e kau ana maluna o ua palapala !., a ua nokeia no hoi i ke kakau me na hua'ano e. I ka pau ana o a heluhelu ana mai a ke Duke, ua lumilumiia ae la ua palapala nei im ih»ko o kona lima, me ke ku ana ae iluna, a pane mai la imua o k r.a mau kuhina : h lohe oukou e na kanaka koikoi o Milana nei i keia manawa, o k oia palapala o ka loaa ana mai nei ia'u, he palapala ia mai ka Pope r nei o JRoma t , he palapala e hoahewa mai ana i ka hale o ka Vi>na. m>laila ke ninau aku nei au i ko oukou manao, heaha ka «Mikon e pane mai ai no keia palapala. Aoie he hookahi iwaena o na kuhina i pane mai no ka ninau a ko hikou Duke t aka ke loheia la nae na hamumu ame na hauwalaau ana "\\aena o lakou, a ia wa i poha hou mai ai ka leo o Banaba i ka i ana mai: ' He hana lux>haahaa maoli keia i hanaia mai ia'u. a o ka'u e makemake nei e hana aku no keia palapala, o ia no ka hoihoi hou ana aku • keia elele nana i haawi mai nei ia'u." Ke manao nei au aole kena he hana maikai au-e hana ai e kuu haku. He inana no kou ma kou kulana, a he mana no ko ka Pope •v.a kana hana, e pono ole ai ia oe ke pale ae i kana kauoha maloko kena palapala," wahi a ka elele me ke ano maka*u. "* : a nana aku au i ka Pope me ka manao maikai i na manawa ae nc » i hala, aka ma keia palapala aTia o ka hoouna ana mai nei, ua hana mai oia ia'u i kekahi hana hoohaahaa ino loa, a e ike ana oe ' mana e kena elele. E hele aku e kauoha i elua mau koa e o mai imua o'u!" wahi a ua o Banaba o ka haawi ana aku i ke| k.iuoha i ke koa kiai. ; Alaila e manao ana ka paha oe e hoopaa aku ia*u noloko o ka : *ie'>aahav> ea. i kauoha aku nei oe i na koa e hele mai? ' wahi a ua iele nei a ka Pope me ka haalulu. o'u makeniake e hoolilo ia oe i paahao, aka e kakali iho oe t ; a i\\ki i ka hoea ana mai o na koa." no , cmo j a ana a fc u a koa kiai, ua hoea mai » ie iiv\>kahi kapena koa me elua mau koa mahope ona a ku ana » " ke alo o ke Duke, a o ka wa no ia i poha aku ai ka leo o va i ka haawi ana aku i kana kauoha : f "!■- wehe koke i ka olua mau pahikaua i keia manawa, e ku kela »o keia ma kona mau aoao» a i hookahi pahikaua e kau pono ma -a kan»a-i a i hookahi ma kona pnuwai." a ia wa no hoi i hooko nai ai na koa i kana kauoha rae ka hele a pii ka lena i kahi elele e kn [»>lolei ta me ka naka haalulu ana o kona kino holookoa. I ka ike ana aku o ke Duke, ua hoi>koia kpna makemake» ua wehe ae ta ota i kana pahi, a oki ae la i kekahi apana o ka palapala ana e paa ana ik»ko o kona lima, a * mai la i ka elele: 44 Kia hou mai ko pepa o lea lawe ana mai nei e haawi ia*u, a o ka mea ia ot> e ike iho ai. aole paha he mana i loaa ia Banaba ! E ai koke aku oe i keia apana |>epa a'u e haawi akti nei ia oe, o ilee auanei oe i ka napi*> o kena mau pahikaua e kau aku !a imua ouT O ka maka'u h<« i ka make, a o ka minamina i ke ola. ua lalau okoa aku !a ka elele i ka apana pepa o ka onouia ana mai iaia. a hookomo ae la iloko o kona waha, a me ka hana nui ame ka hooikaika maoli no oia i hana ai, ahiki s ke poholo a»a akia o ka pepa iloko ona.

a ia wa i oki hou mai ai o Banaba i kekahi apana p<tpa o ka palapala. I a haawi rr?ai fa bo s b eUle no k< ale ana akia iloko. | **La iawa ae la no hoi ko'u moni ana t kela apaoa pepa rnaa au o' lea haawi ana oiai nei/* i uwalo aku ai ka elele imua o ke I)uke. a*.>\ e haawi botx mai i apana pepa hou nana e niom at. aka nae ai>ic ;a he mea e maliuia aku ai o kana noi, e I>anaba, a o ia ka ua L>ukc nei: o ka pane ana maī | **E ai aku ana oe i keia palapaia holookoa a hiki 1 ka pau !oa ana i ke komo iloko o ko opu. a i ka maoawa auanei au e hoike niai ai i kou ku-e imua o kuu aio aole e hana mai e like me ia a'u e makemake nei, e ike koke no oe i kou lilo i kanaka make tK4co o ka manawa pokoie loa." Xo ka nui minamina i ke ola, ua lalau hou aku !a no ka elele i ka lua o na apana pepa a Banaba o ka haawi ana mai iaia. a o ko ia nei naunau iho ta no ia a moni aku la, a haawi hou no o Banaba i ka apana pepa no ke kolu a no ka ha o na manawa, he moni no ka ua elele nei, ua hele aku la oia a ano maa i ka moni mau ana i ka pepa iloko ona. I ka pau ana o kekahi hapa o ka paiapala i ka moniia e ka elele, ua haawi mai la oia i na sila, he hana maikai ole no ka ike ana aku i kela mau sila v aka hoi no ka maka'u i ka make, ua hoomanawanui ae la no ua elele nei, i ka molii ana, a o kona nioni liiliiia a hiki i ka pau holookoa ana o ka palapala iloko o kona opu, a ia haule ana aku 0 ka pepa hope loa ana o ka moni ana iloko o kona opu, o ka wa ia a Banaba o ka hooho ana mai ma ke ano hoohenehene: "Ke mahak) aku nei au ia oe no ka nui o kou koa a maka'u ole i ka hoomanawanui ana e moni i ko pepa o ka lawe ana mai nei na'a. aka e huli hoi aku nae oe imua o ko haku, a hoike aku iaia i ka mea 1 hanaia aku maluna ou i keia la. E olelo hou aku oe iaia, mai hoouna hou mai i kekahi o kana mau elele me kekahi misiona o ke ano e like me ia au o ka lawe ana mai nei, o kau aku auanei ka make maluna o kona kanaka, e like me ka make ana oka ilio. E Mr. Kapena, e kuhikuhi aku oe i keia kanaka i ka puka nona e hoi aku ai." a ia wa i alakaiia aku ai ka eiele mailoko aku o kela keena. no ke alahele e hoea aku ai inuia o kona haku, a ua hele nae oia a pii ka maka'u me ka weliweli i ka mea i hanaia aku inaluna ona. Ia hala ana aku o ka elele hoi no kona wahi o ka hoea ana ma : , aia ka pilihua ke halii la maluna o ke anaina e akoakoa la iinua o ke Duke Banaba, a ke haka pono la hoi ka lakou nana ana maluna o ke Duke, iaia e noke la i ka holoholo manuia pono iho o kona nohu at:i. E nana aku ana kekahi poe me ke kahaha f -aka e hekau aua ka maka'u maluna o kekahi poe, me ka maoi>opo ole o ka lakou mea e !;apu aku ai no ke Duke, koe wale no ko lakou ike aku, aia kekahi hana

nui iloko ona kahi i nune ai. "E na 'lii hanau o ka na kanaka koikoi hoi o Milana nei." i hoomaka aku ai o Uanaha e kamailio inma o kt>na kuhina, iaia o ke ku ana iho inaniua o kona noho alii. "Aole he mea e ae nana i hookikina aku i kela l'ope hookano e hoouna mai i kana palapala ia'u, o ke Dela Toa wale 110, aka e hoea niai ana nae ka wa a kekahi o laua e ike pono i i ke Duke o Milana nei. Auhea oukou e o'u mau kuhina. na kanaka a ko Milana i kau pui aku ai i na manaolana no ka oukou mau hookele ana i ko kakou aupuni no ke kulanu holomua, a no ke kulana 110 hoi e kauia mai ai ka weli e ko ke ao holookoa. e hoea mai ana ka la a ko kakau mau enemi e naka haalulu ai iloko o ko lakou mau kamaa buti. "Ma kuu ola ana a ma ka mana hoi i loaa ia'u, ke i aku nei au ia oukou e make kekahi o kela mau kanaka ino loa e pono ai! Eia ka Makuika o Lo<li malalo o ko kakou malu. a mai keia la aku a hiki i ka piha ana o ka pule hookahi, e kau aku ai ke koilipi inaluna o kona poo, nana e hoopokole ae i ka kakou hana maluna ona. a ina 110 ke kokoke mai o kela l'ope io kakou nei, oia pu kekahi e kaa malalo o ke koi oki poo a ke kanaka iaia ia hana. "Ua hala na la a kakou e hana oluolu aku ai i ko kakou mau enemi f a i mea no lakou e ike mai ai i ka hiki ole ia lakou ke paani wale mai ia kakou, he mea pono e make o Palakiko iloko o ka manawa a'u o 'ka hoike ana ae nei." Ua lilo kela olelo hooholo a Hanaha i niea maikai i ka manao o ka poe i ku mahope o Kauna Lnrendo, no ka mea ua makemake loa lakou e panai aku ke ola o ka Makuika o Loeli i moepuu 110 kana mau hana maluna o'ke kanaka a lakou i minamina ai, aka aole nae i lokahi a manao o kekahi poe kuhina me ko lakou, oiai aia maluna o ka helehelena o ua mau kanaka la, e hoike mai ana i ke kaumaha, a e luliluli ana ko lakou mau poo, i ka wa a la'kou e kau mai ai i ka nana ana maluna o ke Duke. I kela wa no o ke kim ana iho o ka leo o ke Duke mahope o kona kukala ana ao no ka make aku o Palakiko. o ka wa ia i ku ae ai na mea apau a haalele mai la i ko lakou keena o ka akoakoa ana, aka he hookahi nae kanaka aoo i noho aku a hiki i ka pau ana o na mea apau i ka hele, a o ia kona manawa o ka hookokoke ana mai i ke Duke Banaba, a i mai la: "E kuu haku Dukc, ke inakemake nei au e ninau aku ia oe, ua noonoo pono anei oe i na olelo apau i hoopukaia mai nei e oe i na minuke inamua iho nei, no ke kau ana aku o ka make maluna o ka Makuika o Lodi?" wahi ana me ka leo malie, aka me ke kuoo nae e hookahahaia aku ai ko Banaba manao. 0 keia mea e kamailio aku nei, he kulana kauna no kona, a oia ke Kauna o Rasate, a o ka inea hookahi i makemake ole i kela olelo hooholo a l»anaba o ka hoopuka ana ae no ke kau ana aku o ka hoopa'i make maluna o Palakiko. "Nokeaha la oe e hoao mai nei e ninau ia'u i keia mea, aole ane» ou hoomanao, o na huaole}o apau i hoopukam mai ko'u waha aku, aole loa e hiki ia'u ke hoihoi hou mai ?" "No ka niea e kuu haku, ke hopohopo loa nei au, e kau mai ana kekahi hopena maikai ole maluna ou. L T a maojK>po ia'u ko Palakiko lilo ana i hoaloha nou iloko o kana mau hana apau. a aole no oe e hoohewahewa ana i ka hoao ana o kona makuakane e kipaleu aku iaia, no kona lilo ana i hoaloha no kou ohana. Xo na mea hoi e pili ana i ka make ana o Kauna Lorendo, aole i kau aku ka hewa maluna o Palakiko, oiai mamuli maoli no o ko Lorendo makemake e hakaka aku me ka Makuika, i loaa ai iaia ka hopena awahia, a ua ike au, eia na kanaka apau mahope o Palakiko me na manao aloha nona." Ua hele o Banaba a piho loa i ka huhu, a ua kokoke no ola e lalau iho i kana pahikaua a hahau aku i kela elemakule, eia nae ua hoomanawanui iho la no oia a hiki i kona hoihoi hou ana mai i kona mau manao maikai ole no kela mau olelo i hoopukaia aku imua ona. no ka naea ua kamaaina oia. o kela kekahi o na elemakule ana i hilinai loa ai no ka oiaio o kana mau mea apan e kamailio mai ai, aole nae e hiki i ua Duke la ke hoihoi hou mai i kana mau olelo. a o ia kana o ka i ana mai. "He mea hiki ole ia*u ke maliu aku i kena.mau olelo au e Kauna Rosate, aka e make o Palakiko e pono ai, a no ka mea, i kona lilo ana i enemi no ka oihana l')ikona. he pono oi ae kaiehuia mai ka honua aku." He mau olelo kekahī a ua elemakule la i makemake ai e kanaailio aku ia Banaha. eia nae ua papa e ia aku la oia aole e hoopuka hots mai i kekahi mau olelo imua ona. a r> kona haalele mai 1a no ia i ke a!o o Banaba. a hoi aku la no kona wahi me na manao kaumaha. Ia noho h<x>kahi ana iho «> Banaba maloko o ke keena nui o ka ha!ea!ii. ua kauoha aku 1a oia i kekah» o kona mau koa kiai, a kauoha aku la ia lak«m e hele i kahi i loaa ai o Palakiko »a lakoa. a e lawe mai ia Bahariko ame kona koko*>lua imua o ke alo o ke DukeMa keia wahi i ikeia ai ke akama» ame ke akahele u ka.noo«oo ana o Lanafago e haalele koke i ko laua mmi hoohmalima. no ka mea ua maopopo mua no iaia. e h*x>a hott aku* ana ka httli iaua, ao ka h<i!<> e ito i kekahi wahi <ifcoa e pee ai ka p&no. (A«le ! pmm4