Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 45, 10 November 1911 — KUU AINA HANAU E NOU AU E MELE NEI [ARTICLE]

KUU AINA HANAU E NOU AU E MELE NEI

E Mr. L«J!JihoopcaopoEO. We.iea j —K« h*kakoi ae nei k» iini iloko ' o kuu p«nwai t kn'Iinia pa b« ka« Ku : ukea. ka met &&tt» e o nei i k* Iei o » Hawaii, ke KilolMi»» Peokeh. no ks 1 ' Lahei ilamīi. i puili like &i inaoa i oa i I ktpoo& a ke alob3 t * e mele iike maoa j i* [ •'Kju aina bac»a e, | Nou aa e naeie aei; I f Ama maikai.*' ? ( He nui na me» kooliauoU & hoona- i J 3ioao a'a i hehihe.'n ai mahina o ke ki- { ? no piklahi o ke Kuokoa, a pel* no boi | I ir.e r.a nupepa e ae— Hawaii a haole no ! | hoi- L r a lehuleha no aoi na mea a 'a i ' hehifee!n ai iloko o aa nupepa i ioaa j ole m'u ka hoōhauoliia a hoonaa-aaoia | paha. a i kekahi manawa ua hoopihaia j .ra i ka hoonaukiuki ame ka hoowahawaha maoii. Aka r e Mr. Lenahoopoooj pono. aoie loa he manawa i hoehaeha mai i kuu puuwai. a i hookokono mai i kuu lunaikehala e hookae. elike ia me ka la a'n i heluhelu ai i ka manao o ka ByBtander, i hoopukaia ma ka Nupepa P.*C. Advertr5er o Okatoba 15 ibo nei. , lloko iho nei o Mei, oiai e noho ana ke kau ahaolelo o ke Teritore, ua laweīa mai e ilon. Kanekoa he bila kanawai e hoomahuahua ana i ka uku hana o na kaaaka kup>a o ka aina mai ka #2 a pii aku, ma na hana o ke Teritore aine Kalana. lTa umiapuaa ia keia biia kaoawai. aka ua liio loa nae ia i mea na keia By»tander hookahi no e hooili ai i na ahewa ana maiuna o ke kanaka Ilawaii, oiai wahi ana, mamuli o ka hoopiiia ana ae o ka uku hana (mamua aku) a i ka $1.50 o ka la, oia ka ka mea i poomuku ai o na alanui iloko 0 ka aina. Ua kapaia na Hawaii he poe palaualelo, he haalele wale 1 ka hana, a he poe hiki ole loa ke hihnaiia. E nana i na uupepa P. C. Advertiser o Mei 8 ame 14 iho nei. Ile lehulehu no na manawa a na ili keokeo i ahewa wale ai i na kanaka Ilawaii no na hewa liilii a kakou 1 hana ai me ke kuhihewa. Aka ua palaina puna wale ia no na hihia kohohoaa a na ili keokeo i bana ai. Aia no imua o na maka o ka Bystander i keia ia (ina aole i hoopiliia) kekahi luna aupuni ili kookeo o ke Kala"aa o Ilonoluiu, i hooiaha pinepine ia iloko o na nupepa no ka ona mau, me ka lawelawe pono ole i ka hana o ke Kalana, aka ke obi mau uei no uae ia ili keokeo i ka uku mai ke Kaiana mai, me ka ike maopopo ia no uae aoie oia i knpono e hoomau aku ma ia oihana a ua hoohaahaa maoli i ka oihana; aka he mea ole wale no ia. M.a ke keokeo 0 ka ili ka nana. Pela anoi o Beer.s ume Heeu e maiama nei i keia k*jlana hookahi nYa ke Kalana o Hawaii! Ho lehulehu na oihana e lawelaweia nei e na ili keokeo i keia la, i n <>ko! poo ia no nae e na kanaka ilawaii i ka wa i haia, a i ikeia ka makaukau maoli o na kanaka Hawaii. He mea oiaio no ua nui wale na llawaii opio1 haule mai ko lakou mau kulana mai, aka, ua hiki no a ioaa i umi a oi aku poe liawaii opio e ku ana me ka mukaukau e pani ma ia wahi, aka, o ka »li keokeo no ka mea e hoouohoia ae ma »a makalaa, mo ka nana oie ia ua kupono paha aole paha. Ke olelo uei o ua o "Kunana Wale" • • he iahui ka/iaka keia e noho ana nialalo o na iii keokeo, e hiiinai aku ana maiuua o ua iii keokeo, no ka liaauao e loaa nei ia lakou (na Hawaii) t no ka { ai a lakou e ai nt*i, no ka ha'ua a la- J kou e ukuia nei, a no ka paiekana e ioaa uei ia lakou mai ka poe o ka hi- ! kiua mai." l'a iike uo k»*ia me ka oloio okoa mai he j>oe piii wale a he poe kauwa kakou malalo o na haole. 0 keia auei ka mea oiaio i ikeia iloko 0 keia aina aloha o llawaii? Aole pela, aka o ka haole ka i ikeia i ka hoopili wale maialo o ka Ilawaii a hiki 'uo i keia ia. Mamuii o ka piha aloha o ka puuwai o ke kanaka Hawaii, ua pulama mai ōia i ka iii keokeo, ua hanai īaia, ua hoomoe ia»a ma kahi moe maemae, aka a pumeluina ka haole, ua huli mai a uahu i koua mea nana i hookipa elike me ka moo a kakou i heluhelu ai. Ua hiki ke helu papa ia na haole i hele mai. i ilawaii nei (aole o ua uiistouari), aoie he pj»lciii malalo iho 0j ko iakou mau j»al\»Ie a paiaka huiuhuiu, j a ina he paieili kekahi aole paha i ike I ia mau loie i ka wai ame ke sopa no | na ia lehuiehn, no ka mea \ta iike no ke hoiuin aku ma kahi mamao ka maea ame ka hauna kohu kao kane la me ka.an&ka (helenma). Mamnli o ke akamai i ka pelo. ka mulimaii ame ke npuka maoii ua ioaa i oa kanaka Ha waii ka poiuo, a lilo ae la ua |>oe haoie hoopili wale ia i uiau oua haueri, j oi>a knukani a oua miiiona. j Ke olelo hou mai uei o '. 4 Kunana| Wale", 4t na ua haoie koikoi ka o ka { aina nei i hooana aku ta Kalauiaua- ) ole i ka āhaoieio lahui, mamuli o ko | iakou aloha i na kanaka Hawaii. Ke | ma«iaoio uei au aole he poe koikoi e ae > iloko o ka aina a '*Kuuana Waie" ei olelo nei o ku j*h» mahiko »o ia. Ke | uianaou> nei «o hoi au ua nui no na 1 »!ala ame oa makaaa a ua po«> mahiko j uei i lu wale ai no ke kipe ana i ki» I maua koho o n» kanaka llawaii. O ke ! aloha anei ia o ua poe koikoi nei o ka! aina o ke ki(H> mai i na Uawaii me na ! wahi kenikeai e iawa ai no ka paina | hwkahi aou a e loaa ia lakou la ka t puka nia ka pa kaukaui ka holu aaa aī pii aku i na miliona. Ile mau la po-1 kole i hala ae aei (Sej»ateroaba 12), ua ' hoea mai la o Mr. O 'Brien maanei, he i kuhina noho do AmeHk» ma Iapat>a, man\ua aku nei. i kona ike ana i ka uiu wehiwehi o »» kauhale o ua "poe koikoi aei o ka aina," ua ninau ae oia penei: **Ke kaana like nei anei ka poe mahiko nie na iimahanaf" Aole 1 aa o "Kunana WmU" e pane i keia oinau koikoi a kekahi kanaka Ataerika me ka pololei r ree ka ike no nae ona ame ka "i>oe koikot i)*ko o ka aiua' 4 he '' AOLK" ka haina pololei no ia ninau, Ke iili loa nei o "Kuaana Waie'' ia Kalanianaole, i na kanaka Hawaii apau). no koaa. ku-fL i ka mea hemolel* loa (t) o Hawaii, oia o Kiaaina F)rear. He hewa -aaei ia ao a kanaka Hawaii « ae p&ha, a iii keokeo paha. « hoopii aku ia Kiaaina Frear imua o kekahi mana nu». mamuli o kona ike oa kupono oW na mea a ko Kiaaina i lawelawo aif He mea niaikai | anei e hookuukua i na laaa a«|«uu e! elike me ko Iakoo manao ilMil No | keaha la i kupikipikio iho nei o ,4 Ku | naaa Wale* * i ka kaaa a &a «koniaiaa ! ! aianui ma km haawi ama i ka a&ko ok» i iai o $16,000 e ka »Uef Na aa kaaa- ' ka Hawaii anei « haaa wi i u b»m koonlu HaonaH» Uoko a«i o ka ain»Y I na kanaka o "Kuu Aiaa Haaa«

j E/ T k» aiaA aoea k*ko* i »ef« &i. {o& sa ka.aakm. o na kihi eka o k» koI a«ts i mabaio ai se ka hooho ke "Aini Mmik*i f T ' <ia k« koio aei ka: ' sbqo iloko o HawaAi, k« ikf aei e | |Um ta oe i iak> i ka iepo. OlLi i eo ua j ! kaauim ke keilipi a c»lowale iloko o ki [ ! lepo f i o ka ipopak* !a koi o ka ma-1 i InhU ka kakon e pebi like nei xr,e n% I | t'i keokeo, eia ka hs īp'apoka ma ka \ \ I:mi hema r a be koi līpi sa ka 'ima' i akaa mahope o ke koA, Ua o eioia \ 1 aole e biki i ka wai ke hui pu me ka \ ! aila. He oiaio anei keia e piii nk« i ! jka i!i keokoo ame ka ili alauiaf Ke { j hilīnai nei aa he eiaa wale ao o "Ku-| i nana Wale'' aaa i ko Uua maaao awa- j | Ao!e o Uua aei ka waha o ka I h'poe koikoi iloko o ka aina.*' Ina o i -'aua nei ka waha o ka poe ili keo'eee. !,he manaoio ko'u aole.e loaa he kuo-j | ahe kaalike iioko o keia ama a . faina okoa ae {«bx | E na makua, ke olelo nei t> ! Wale*' ma, he poe palaualelo, a he poe i hiki o!e ke hiiinaiia na kanaka Hawaii ma na oihana o ke aupanL No ko oukou ape ka iini o!c e loaa ka hilinaiia aaei i hooikaika ai oukou e ioaa i ka oukou mau keiki ua t hoonaauao kiekie ana i keia ia? Kc ao nei anei oukou i ka oukou mau keiki me ka olelo ana, " E, mai hele 1 ko kuia e hoonoaoaoia ai. O ka palaaaielo ame k.i hiiinai ole ia ua iuea pookeia ioa iloko o llawaii nei i keia mau ia.' r E heie peia oiua ena moo. E huii ko oiua aio i ka lepo a i lepo jka olua ai. Ua pau anei ka hilinaiia <\o Henrv Hapai, puuku; o S>. K. Knmaiopili ame H. H. Peter, komisina aina; laaae Ihihi, keena aina; Henrv Smith, aha kiekie; Fred Beckley ame C. L. llopkins o na aha hookolokolo; Kaiau--okalani Opio, kakauoleio, ma Oahu; o K. H. Hart, aha kaapuui; Wm. K. Kaae, ame Chas. Wiicox, o ke Kalana o Maui; Hoistein, »peaker, ame Makekau, senatoa, o na kaoi ahaoielo iehulehu, mft Ilawaii; J. M. Kaneakua amo 8. K. Kaeo, kakauolelo a Loio Kaiana ma Kauai; maluna o ka lakou man oihana pakahi ihof Aole o lakou nei waie ae la. jio, aka ei aku no he he kini o na ilawaii opio i hiki e noho ma iia kulana eae i hilinaiia, i oi aku k& makaukan i ko ka ili keokeo, nra na hana o keia ame keia ano iloko o ka aina. Aka aoie e hiki i ka iii keokeo ke haawi i na mahaio ana maluna o kekahi ili okoa ae mai ko iakou a*. O keia manao awahua no i ka i kau aku maluna o na llikini, ka poe no lakou ka aina nui palahaHiha, ame na paele, ka poe na inkou i kokua ia Linekona e ia"nakila mahina o ke kahua kaua o ka Hookauwa Kuapaa, a eia ua moo nei ke kau niai nei i kona mau maka weliweli maluna o na kanaka o Hawaii nei me ka makAukau e ake aku la lakou iloko o ka hopena mau ioa, Wa uiu mai keia niau manao ku-e ilo- ! ko o\i no na i":i keokeo mnniuli o na mea a'u i ike a i lohe ponoi ai. Aole au i hapuku wale mai i ko'u ku-e a inaiua pāha a hookau aku maluna o nu ili keokeo apau, aka, ma ia'u ka aha hookolokolo hope loa, aole a'u olelo hooholo e ae o ka ahewa waie no ia "Kunana Wale M nia a nu' ko laua mau hoa. 0 na hoa makaainaiia. inamuii o keia mau mea ae la a kakou i ike ai a i lohe ai hoi, he niea ia na kakou e hoo maopopo iho ai ke hoao uei na enemi o ke kanaka llawaii e hoopuni ia lakou a kahi haiki a, nialaila e uniiunii ai i» iakou, elike me ka umiumi aua i na ! ilio keiki. Aka, aole e lanakila ko J lakou niau manao ke hui iike kakou ~»a kauakn Hawaii, he poohiwi i ka poo- ! hiwi, mai o a o o ka aina, a e knua aku i ke kaua maikai ma ka ia koho baiota a hiki mai, no ka pono o keu noho ana a no kan niau mea makamae t na keiki au e hooimuiawanni nei ma ka j hoo«taauao ana. A e kuu Kuokoa, ka wahaulelo oiaio no na kanaka Hawaii. he oiaio ka mea | au e o nei he '"Kilohana Pookela no | ka Lahui Hirtvaii." he pookela nia ka i heahea, ka hookipa, ka oluolu, iokomaikai, a ina na ano iehulehu e ae apau. I Mamuli o ka niu o ke a'.oha ame ka . lokoniaikai o keia lahui kanaka i hoea [ mai ai na popiiikia ame ka hoinoia ma- j hnia ona. A e ka houhanau ua hala; ka wa o ko kakou hookipa me na maka | ! i npoiia. Eia ko aioha 'i keia wa me j na maka e aa ana, ame na pepeiao e . hoolono ana i na hamumui/u kimopo. j I E ku ilnna a e hoomanao i na ialani mele maluna ae a kakou i mele ai inai ko kakou mau ia ka-aalii mai. ke mele a na makua i hookani ai me ka ilihia, a e haawi i ke aloha ia kaua iho, a lawa kaua, haawi aku na ia ia ae kekahi. E Mr. Luuahooponopono, ke noi aku i nei au ia oe e kala mai ia no keia i manao leihi, a ua anunu paha au i kou l.lokomaikai. Me oe ka iima akau o ke aloha pumehana. } i .TOUX M. HIfIGHT. \ | Lahairta, Okatoba 3l». 1011. j