Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 47, 24 November 1911 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakaio Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakaio Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o ha'i

MOKUNA I. "Ua haawi mua aku nei aui ia oe i ko'u ac, e iilo kela kaikamahine t hunona nau, a no ka mea no hoi, he oi loa aku kuu ae ana iaia e mare me kau keiki, mamua olca hele ana mai o kekahi mea e noi iaia : wahine nana, a ina hoi paha no ka pono nei o ka'u keiki, ina ua nele kau huakai o ka hoea ana mai nei." "Ina pela ua pau ae ia ko kaua kamailio ana i keia kumuhana," a o ka ninini iho la no ia o ka Haku Tivekona i kona kiaha waina, a uwai aku la i ka omole imua o ka Barona, a hoomaka ae la ua mau kanaka nei e ki-ke kiaha no ka hoopaa ana i ka laua aeiike e hooliio aku ia Belina i wahine na Alehiano. M Auhea nae oe e kuu Barona maikai"/' i hoomau hou mai ai no ka Haku Tivekona i kana kamailio ana, mahope iho o ka laua krke ana. "() ka hana i koe ma kou aoao, o ia no kou hui ana aku me Eelina, a hoikeike aku i keia mau mea a leaua o ka hooholo ana iho nei, a e hoike pu aku no hoi iāia i kana mea e hana mai ai ia Alehiano, e hana oia me ka piha maalea, a e hoi4ce Jiiai hoi i kona oluolu i k'u keiki, no ka mea i ka manawa a ua keiki nei a'u e ike mai ai i kona ano nunuha, e hoopiiia aku auanei ka huhu iloko ona. ,Aole e haawiia ana ke komisina o ka'u keiki, a hiki i kona mare ana i ka wahine, a oiai he kaikamahine waiwai-keia au e malama nei, a he wahine u'i ae la no hoi, nolaila aole a'u wahine kupono e ae i ike ai na kuu keiki o keia wale no." "A i ka manawa hea o. Alehiano, ko keiki e hoea mai ai ia nei?" "Pela i'o ka hoi, mai poina maoli au i ka hoke ana aku ia oe 110 ia mea. Aia kona moku ma Kianeki e ku mai la i keia manawa, a ua hooleuuia oia e hele hoomaha no na mahina ekolu. E hoea mai ana kekahi- moku lawe meaai o ka oihana koa no keia awa i kekahi manawa, a ke ole au e kuhihewa, e ku mai ana i ka la apopo, maluna mai o kela moku oia e huli hoi mai ai." Mahope iho o ka h<x>hala ana o ua mau kanaka la i kekahi mau hora o kela ahiahi ma ke kamailio ana ma kekahi mau kumuhana e ae mawaho o na mea e pili ana i ka hoomare ana aku i na opio, ua hoi aku la laua e hooluolu, aka i ka mea heluhelu nae o keia moolelo. aole oia i hoohewahewa i ka lawe ana ae o ka ma'kuakane i kekahi keehina e hookikina ana i kana keiki e mare aku i ka wahine, me ka maopopo ole, ua makemake i'o paha o Alehiano ia Belina, a<Me paha, na keia mua aku nae e hoike mai i ka oiaio, a i ka hookoia hoi o ia mau hoolala ana mawaena o ka makuakane ame kona hoaloha. MOKUNA 11. Ma ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua puoho ae la o Tome Benafoda, a oia ka mea mua loa o ka iho ana aku no 'ka lae kahakai no ka hakilo ana o ke ku mai o ka moku lawe meaai. Ua kamaaina no o Tomc ia Alehiona, no ka mea iloko o ko laua mau la kamalii, ua hooholo pu laua ma kahi o ko laua mau makua, a ua hele pu no hoi maloko o ke kula hookahi, a no ka nuhou o ka loheia ana ae e hoea mai ana o Alehiano. ua lilo ia i mea nui loa iloko o Tome, e ake ana 0 ka haiawai hou me kona hoaloha. Mai ke kakahiaka mai nae kona noho ana e kakali a hiki wale i ka auwina la, a ua hele no hoi oia a pololi, akahi no oia a ike aku i ka oili ana mai o ka pe'a o kekahi moku, ma kahi he mau mile ka mamao mai ka aina aku, a iloko o kona piha olioli, ua holo aku la oia no kahi o ka waapa o kona makuakane e kukuluia ana ma ka'e o ka wuliwai. Loaa aku la iaia ka mea nana e malama ana i ka waapa, a ia wa i kauoha aku ai oia i ua kanaka la, e hoomakaukau i ka waap& no ka lawe ana aku iaia iwaho o ka moku lawe meaai, ma ka manawa e ku ma\ ai, oiai nae he hora okoa ia e kakali aku ai mamua o ke ku ana mai o ua moku !a. Ua hoea aku la ka waapa o Tome iwaho i kahi o ka moku e ku mai ai, a ia kaalo ana mai o ka moku, ua pili koke aku la ko ia nei %vaapa ma ka aoao, a ike koke aku la no oia me ka hoohewahewa ole 1 ke ku mai o Alehiona iluna o lea oneki o ka moku» me kona aahu, ma ke ano oia kekahi o na *lii oluna o kela moku. "Aloha oe e Alehiano ea, aole anei ou hoomaopopo mai ia'u?" wahi a Tome iaia o ka lalau ana aku i ka lima o Alehiano ma ka manawa o kona hoea ana aku iluna o ka oneki o ka moku. "Aole au i hoohewahewa ia oe, o oe no hoi paha o Tome Benafoda ea?* i panai mai ai no hoi o Alehiano. "Eia ko'u waapa ma ka aoao o ka moku i keia manawa, ua makaukau no Ica hoihoi ana aku ia oe nouka o ka aina, pehea ia i kou manao, ua makaukau anei oe no ka lele ana aku iuka o ka aina?" Ua huli aku la o Alehiano imua o ke kapena o ka moku, a hoike aku la no kona kiiia aku e Mr. Tome Benafoda, a ia wa i kauohaia aku ai kekahi mau kanaka eha, no ka hookuukuu ana mai i ka ukana o Alehiano iluna o ka waapa alaila ua haawi aku la o Alehiano i kona aloha i ke kapena ame kona mau hoa aukai, aiaila haalele aku la ua mau keiki opio nei i ka oneki, no ka iho ana mai e kau iluna o ka waapa. E iike me ia o ka (lookamaaina muaia ana aku nei i ka poe heluhelu no Alehiano, he opio wale no oia nona na makahiki he iwakaI«a. eia nae ma kona mau lala, ame kona ano, e hoike mai ana ia, i kona lilo ana i keiki hooikaika ma ka oihana kaua, a ua hoohalaia kona mau la iloko o ka moana. I ka hookuku ana i na ano o keia mau keiki a elua, ua kaokoa toa kekahi mai kekahi ae, eia nie ma ka puni i na mea e hauoli ai, ua h'ki ke heluia laua a elua no ke kuiike o ko laua mau ano ma ia mahele o ke oia ana. Aole he hana nui na Tome ka hoihoi ana mai i kona hoaloha nouka 0 ka aina, a ma ka hora eliia o kela'auwina la.i hoea aku ai laua a no Likena Hale, a e kakali mai ana ka Barona ame ka Haku o ko laua jiei hoea aku, a oiai hoi, ua ioaa mua aku na a'o ana i ka Haku Sa Uilamaßenafoda no kana kaikamahine mea e hana aku at » ka wa e hoea mai ai o kana kane hoopalau, nolaila ua makaukaa oia ma kona aoao no ka hookipa ohaoha ana aku iaia. Ua hauoli !oa ka Barona i ka ike ana mai ia Alebiano, a pela no ka makuakane o ua keiki nei, a ma lea aoao hol o Belina t i koaa manawa o ka hoolaunaia ana aku me Alehiano, ua haawi mai la oia ' kana minoaka hoohie ana, e like no hoi me ia i a'oia akti iaia, a no ka mea tia hoohihi koke no oia i kela manawa o kona ike ana aku i ke *lii koa opio. Aole i hoike kokeia akti ia Alehiona na mea o ka hoolalaia ana o ka Barona Benafoda ame kona makuakane, aka ua hoohalaia nae he manawa nui no laua e kukakuka ai i ka īaua hana pono ? hooko aku ai a hiki i ko laua hoo&olo aua, ao!e paha he hana mai~ kai ka hoike koke ana aku iaia no ke kumu o kona aa*asa ana e ooho ma Likena Hale, o pii mai auanei ka huhu o ua kelki la» hiki ole ke koomaiimalHa aku. Ma kela ahiahi iho» ua hele aku la o Tivekona e hui me Be!ina» a

o kana o ka ike aaa aku ma oa maka o ua kaikamahine nei, o la no ke kuiana ulumahieh.e, a o a ka ua Ha*u la o ka ""»*** ana iho, p ioaa ana ka hen ka wahine maikai a aa kaoa keiku Ma kekahi \s. ae, ua haalele mai ia ka Ha*u Tivekooa i ka hale o ka Barona a huii ho. aku la no kona wahi, me ka haaieie aeu tho ia Alehiano e noho no liaiia, aka ua hoike mai !a no nae oia i kana keiki, e hoea hou mai ana no oia ke haia ka mahina hookah: mai kela manawa mai. 1 ke kaawale ana o ka makua mai kana keiki mai, he keu aku o ka noke o Alehiano i ka uwe i kona makuakane, e henke aku ana i ka ehaeha o kona naau no ko laua hookaawaleia ana, aka iloko nae o ka noonoo o ua Haku Tivekona nei, aol<; oia i manaoio i ke ano o kana keiki, o ia hoi, e keia mau waimaka i hookaheia aku nona, he mau waimaka wale no ia no ka hookamani, aole no ke aloha i o i kona makua. Ma ia noho ana iho a Alehiano, ua hoohaia nui oia i kona manawa me Tome e heie pu ana ua mau keiki nei i ka lawai'a, i ke ki manu no hoi, i ka hoio lio, a i na hana no apau e hoohauoii mai ai i ua mau keiki nei. I ka hala ana nae o ka pule hookahi ma ia ano o ua mau keiki nea, ua hoea mai la kekahi kauoha i ka Barona Uiiama Benatoda e hele aku no ke kuianakauhaie o ipiwika, a koi mai la oia i kana keiki ia Tome e heie pu me ia ma kela huakai, aka me ka hana nui nae oia i hana mai ai a hiki i ka ae ana o ua keiki nei ana. Ma kela manawa o ka hoikeia ana aku o ka manao ia Tome, no ko laua heie pu ana ma kela huakai, ua kukakuka iho ia ua mau keiki nei, aole laua e hookaawaie kekahi me kekahi, a ina no ko Tome hele, he hookahi no ko iaua heie pu ana, aka aoie nae he ae iki o Uilama Benafoda i keia manao o ua mau keiki la, oiai o kona makemake, o ia no ka noho hookahi ana iho o Aiehiano me Belina, i ioaa ai he manawa nui kupono no ua mau opio la e hoopilipili ioa aku ai kekahi me kekahi. lioko o na koikoi ana apau a Tome i kona makuakane e ae mai i kona mau manao no na mea e pono like ai laua me Alehiano, ua hooie mai la o Sa Uilama, a ma ia ano i noho iho ai o Aiehiano me Betina i Likena Hale. Ua nui nae na la mamua aku a Aiehiano e ike ai i ko Beiina mau ano, e ku oie ai no ua keiki nei i ka .hoihoi i kela kaikamahine, a ia noho kokoolua ana iho a laua, aole no ia i lilo i mea nui i kona ma~ nao, a i ole hoilioi ia hoi i ko iaua noiio kokooiua, a i mea nae hoi e hoohuoi oleia mai ai kona ano hoowahawaha no Beiina, ua noho aku la no oia ma ke ano hoomalae, e manao mai ai Belina ke hoihoiia aku nei no oia e kona hoa noho. Ma kekahi ahiahi nae a laua e noho like ana maloko o ke keena hookipa, ua hoohele aku la o Alehiano i kana kamailio ana ma na mea e pili ana i ke ola ana o na kanaka maiuna o ka moana, a peia hoi maluna o ka aipa, me kona hakilo loa ana aku ia Beiina, ina paha ua lrio kela ano olelo i mea hoihoiia e kona kokoolua, a no ka noho kukule wale mai no o Belina, aole hoi he hoike mai o kona. helehelena i ka hoihoi, ua hoohuli hou ae ia o Alehiano i kana kamailio ana ma kekahi maheie okoa ae, aole no nae ia i iilo i mea no ua kaikamahine Ia e hoihoi mai ai, a i ole minoaka mai la hoi, aka o ke kunokunou wale mai no o ke poo, a hiki i ke ku a hoowahawaha ana o Aiehiano iaia. Ua hala paha he hora hookahi o ko iaua noho ana ma ia ano, ua ku ae ia o Belina iiuna, no ka uu ana iho i ka pale puka aniani ilalo, a i kona hoi hou ana mai e noho iho maluna o ka noho, ua noho mai la oia ma kekahi noho e kokoke loa ana ia Alehiano, aole hoi o kela noho mua ona, a kaa mai la ke kamailio ana ma ka aoao o ua kaikamahine nei, a e like no hoi me na kaikamahine i ike nui ole i na ano o ke ao nei, ua pili wale no kana mau olelo i kona ola ana, ame na mea e hoopūni ana i kela wahi, he mau olelo hoi i hoihoi oleia aku e Alehiano. Ua hoonianawanui aku ia no nae o Alehiano i ka hooiohe ana i na mea apau a Belina e kamailio aku ana iaia, a i ka pau ana o na mea a laua pakahi o ka noonoo ana, i ka hua'iia ae iwaho ua haupu mai ia o Aiehiano no kekahi mea ana o ka ike ana, a o ia kana o ka ninau ana aku ia Belina: "E Miss Belina Wana, ua ike aku hoi au ia oe ma nehinei me kekahi kaikamahine e kamailio ana ma ka pa mahope ae nei, e oluolu anei oe e hoike mai ia'u owai ka inoa o kela kaikamahine?" "Pela i'o ka hoi, he kalkamahine kela o ka lawe ana mai e kuai i mau ia i ko kakou hale nei, a o kana hana wale iho ia no ia i mea e pono ai oia ame kona ohana, oke kalewa i'a. Aole o'u hoihoi i ke kamailio ana i na kaikamahine haahaa o kela ano, a no kona ninau mai hoi ia'u i kekahi mau mea, o ia ko'u kumu o ke ku ana aku e pane i kana mau ninau." "Ua ike aku au i ke ku o kela kaikamahine me oe, a ma ka'u nana aku, he kulana ano maemae no hoi kona, a eia no nae paha oia ma keia wahi 'kokoke kahi i noho ai ea?" "Eia oia ke noho pu mai nei me kona makuahine, a koe aku ko'u maopopo ana i kona makuakane." "Alaila he lawai'a anei ka hana a kela kaikamahine?" "O kana hana ia he lawai'a, a ua ae aku no o Sa Uilama iaia e hele e lawai'a il6ko o ka muliwai, a lawe mai i kekahi i'a i ka hale nei, aka me he mea la ua huna aku oia ika nui ona i'a ioaa ana iaia, a kuai aku i ka poe e makemake mai ana. n "Ua maopopo no nae paha oe i kona inoa ea? Ma ke ano o kau mea e kamaiiio mai nei iā'u, ua kamaaina maoli oe i kela kaikamahine, i kona hele mau mai i ka hale nei." "Ae, ua maopopo kona inoa ia'u oia o Alika Makale, e like me ia 0 ka hoikeia ana mai ia'u e kekahi poe aole no au i ninau aku iaia 1 kona inoa, oiai ia'u i nana aku ai i kona kuiana, ua hiki oie loa i ka mea ma ke kulana kiekie ke launa a kamailio pu me kekahi kaikamahine haahaa e iike me ia ke ano. "Ua lilo kela kaikamahine i mea hoouluhua mai i ko'u noonoo, oiai i kekahi manawa a'u e hele pu ai i ke alanui me na wahine o ke kulana hanohano, a no kona kamaaina paha ia'u, e kunou mai ana oia i kona manawa e ike mai ai, a- no'u iho nae, ua ku a hiiahila maOli au i kela mau ano hana a keia kaikamahine, o manao mai paha ko'u mau hoa, he iauna mau au me ka poe haahaa." "Ina he oiaio kena mau mea au e kamaiiio mai nei e Belina, aole i'o aku la no hoi e nui kou hoonaukiuki no kana mau hana mai pela | ia oe!" i hookamaemae waie aku ai no ka Alehiano pane ana, aka aia no nae iioko ona ka manao hoowahawaha no ko Belina, hookae a hoowahawaha i ka poe o ke kulana haahaa. | "Mai manao paha oe, aole o'u hiiahila no kana mau hana, ua like pu ia mau hana ana, me ka hoohaahaa i ko*u kulana.** wahi a Belina, me kona hoomaopopo ole mai nae i ka manao o na pane ma ko Alehiano aoao. Ua hoohala wale aku hnoua mau opio la ma ke kamaiiio ana a | hiki i ko laua hookaawale ana ma keia po, aka no ia manawa nae a Aiebiaso o ka hooieaau olelo pu ana me Beiina, ua loaa iaia ka ike no ke ano o ua kaikamahine la, e hiki ole mai ai i ka manawa e hookoia ai ka makemake ame ka iini o kona luaui maknakane. | MOKUNA 111. * Ma kekalu kakahiaka ana ae, ua halawai hoo aku ia o Alehiano me Beiina maloko o ke keena aina, eia nae iaia o ke komo ana aku iloko, ua km pono aku ia iaia o Belina, i ka nou ana aku i kekahi apana paiaoa ma ke poo o kekahī o na kaikamahine lawelawe, a ia huli ana mai o Be!ina a ike i ke komo ana aku o AieWona, ua pii ae !a ka ula ma kooa mau papalina, a e hoomaka mai ana «sa kaikamahine nei e hoopuka i na oielo no b hoikala aku iaia no kana me& i hana aku ai, eia nae, aole he wahi mea a ka'uka'nioa Hio o Alehiano, aka ua he!e poiolei !o* aku la oia nolooa o kona Dobo ma ka aoao o ke pakaukau aina.