Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 48, 1 December 1911 — [Illegible] MAHA I KA LUAI, A UA HOI ME KONA HAKU ALOHA [ARTICLE]

[Illegible] MAHA I KA LUAI, A UA HOI ME KONA HAKU ALOHA

§y* hor% I p.,aj. <? «-• , o > :«v»:n-iiba n«i. u*t viuJa i ka Mea - Loa, Jkii aaa . kaaa kas- i ; w» f Mn. Minaia K. Kekuewa, m lmwf j i, a imi3, no ka kome i hoouiaieaakama; |c llaku; mm «im iloko o! i v.j, o me km mmln- j . • 'L. . . V": - ! : i'i haaaai» qm ma WaiohImm t Kaū r i \.vwaii, mm km lm 23 o Uekemmhm, A. ' u'. lj>$i T maiioko aui o km pukmkm o Smm Kamaii me Mra. Kmlam Kamalil V* hoonaamaoim ma ke kmlm mpin» • Waiokinn, I ka' #a i hoi *i ke kulm kmikammhinm -i Wmimhim, Omkm» mm iawe im kma Mn. Minam e Kmakm Ktk.ika, (kmkmuolelo o km Pmpm Hmwmii), i kaikmmahine hammL Ua hoonaaamoim inm km oldo haole, tte kelm ohmmm, a mm ke kula o Mmunmolm, Makmwmo, Maai, i km pmu mmm o kela kula i k% mhi r um 'ioi mku m noho hoa rce kelm ohmnm Bimi* kai. I km hoi mnm o Kolikm i Amertkm ua hoonohoia oia mm ke Kala Kmlkmmahine o Kawaiahao a Miss Iālim. Biaamu, a o Mrs. Liiim Coan i keim wa, oiai oia ma kela kula ua komo oim i km hoahaaau no ka Ekalesia o Kawaimhmo. Ua koho oia • Iilo i kmowm na kk Hau i ko nm ainm e. Ua noi ia oia e Kev. H. Aea, no ka hana i ka Paemlma o Makaia, ua ae aku no oia, eia nae, ua kii e mai ka Hakn ia Aea. Mm ka malama o Okatoba, lS7Sj ua hoopalau ia iho )a maua. Ma km iooholo ana o km Papa Hawaii o maum kekahi mau i km Paeaina o Makala. Ua mareia iho la maua m* ka la 26 o Aperila, 1873, e ka Makua Rev. H. H. Pareka ma ka Luakini o Kawaiahao. Ma ka la 28 o Aperilm ua hoi aku la maua no ka home o kuu mea mloha, no Ra ike hope ana i ka ohana, a hoi mai,. ma ka la 8 o lune, 1873, i kau atu ai ma ka moku Hoku Ao a holo aku i ka Paeairfa o Makaia mm ke alahele mm ka Paeaina Kilibaki. I Ma ka la 28 o Novemaba, 1873, ua hooleleia aku lm maua a me ko maua mau wahi ukana ma ka Mokupuni o Mejero, Paeaina Mmkala. Ua hoounaia o inaua wale no, aole hoi elike me ko ka poe mauiua aku, he noho aku lakou me ka poe mua, e ao ai i ka olelo, aole pela maua. 0 na kamaaina o ka aina ko maua j mau kamaaina. Mamuli o ka makauka o kuu alii wahine i ka olelo haole, pela i holomua ai oia i ka oleio o ka mna, a ua like loa oia rae na kapoaaina^ 0 ka aina. Aole he leo Hawaii, ua lilo oia i mea nuj i na wahine alii o ka ai-, na, a o lakou kona mau hoa noho kaawale au nia kekahi aono o ka aiua. Manmli o k» lilo ana o ka Maka.a ia Kelamania, ua kauoha ka Papa iHawaii im .inmkou A[a nu pule hope o Augat4), 1882, ua k\r ae ka Hoku Ao a o ka hoi mai la no no ka aina hanau, n»a ke ala e holo ana 1 na pae Mokupuni o Kalalaina. Ua hoonohoia maua ma Uonahe' no holo q ka Hoku Ao no Ruk. Ma ka la 1 o Dckenmba, 1882, ua haalele aku la ia Bonabe, ka aina a ka poe holo okohola e kapa ai o Kenikeni, a ua ku mai la i Honolulu nei i Ianuari 2<i, 1883. O na makahiki o keia kaēwaie ana a hiki hou i ka aina Jianau he umi makahiki. Ua loaa ia maua na keiki elima. elua i hala e aku me ka Makua 'a ekolu i hoi mai me maua. Ua hoi mua uku maua e ike i na makua o maua a i ka ninu o kuu mea aloha, nona keia kanaeuae aloha: Kiekie Kau hanohano i ka makani, lle ipukai pohinm ia na ke Aa-lom, He umauma i pa ia e ka Mo-ao, Ea ka unu lau o Maka-o-anu-lau, Ina akū no i hu we-u-weu, Ka wahine knili pua o Paiahma, Aluahi pua hala kai' o Kamilo pae kaiiaka, ' He kanaka ke kom no ka eheu mhimhi, Oia nei no ko ka ehem kakahimka, Ua ike m! Ma ka malmma o Sepmtenaba, um haaiele mku i ka ohana, a boi mmi Im no* ka hoine hou o ka hana. Ma km malama o 1884,' um kal?ed k* Kkafesia O Kobrfla* Akatt ia nuna i -kdhu-*no )akou. m inm 'ko «kukw hnm ua ae aku lm maum. 1 . M, km lm '1 o Ianuan, 1885, am hoo noho ia mu i kmhu no km Ekale«ia o Kohala Akau. Um noho no na makahiki ho 18, m mmmuli o na hanm hookahuliP mupnni um uoknahmnm iho la ka sia, eia nae, aole oia i hooki iho i kona Imunm mnm aku me lakou. I kekmhi ia hoi mmi lm oim m olelo mmi Im im*u, Nui no hoi km huhu o mem mm im 'u.jl o ka'u 0 km pmne mnm mkn, A pehem oet Wmhi |mm, mole o'u mmmm im mea, ua b»wī maa mka oim i nm hanm maikai, m o km mea i ikeia om ImmmkUi. He iiai nma oim • hui me nm haipoile o ke Akma, m e hoolohe i nm olelo o k« ke'm. O km btki mam i ka Immkimi m i nm hmlo halawai, oim kona iini auk, m o km iohi mmhope e huhn mnm oim. He wiwo ole oim mo km hmpmi mmm no mm kamm maikmL 1 km wa i pilikia ai km Akmha» o Hmwmii i kmki e km mi km Ahm, oiai ? ua pilikim o Hmmmkmm, kmhī e moho ai ka Ahm i km wmi ole, eim kmnm o km pmme mmm mmi, Hoike mktt ohim e noho km Aha ma Kohmlm mei, oimi o £. Timoteo me mmna i kelm'wm, he oim-1 lo i ka wm pokole ua mmkmokmm &m mem | a pau ioa oa mm ha&wai moknpumi o km | | Ahahui E&aaeho o km Mokapomi o Hm-; | wmn mm km. Ekml«aum o Kohaia, oim hoo- i | kmhi km m*m e moho kueme m « Wmmi | 1 mnm i mm Imlm b km Ahm. Xm km hmlm |

•" t .• C-20-U .:•. • ±rl 4 a*fc*i>'EoAa«iio o *& '. ; waani flmu iiawauUae kAi v .tvtta T i ISW3, o* Vi','.)ct aīkm U !E&al i "ItiT iHo liiii *** s Vka EUl««!i* ' '* '■• * - ■ ■ "" I ka'wa i kip® »*i ai aa • a» I ,;<tiu » «a«* I*. M k®*kif* mmi U |aia sa« jt» M*4i * >*® Ukou Ikoi awu 1 bna keka.ki poe i aoi mai ai no ke koku* *tt* *ka i ka Ukon Ipau keiki, o* o**" i k* ae akn, mj sa 4na • aa keiki # kao» «A* »o>»a. Aolo ik» w> «ai« «o ». ma«* • »qh9< *»» i k» FkaWia » pam i&km. I U W* «« » ®4** i nobo ae ai i ka kaaa aapuni, oia »aa a» kou n«« liwoa • kooookaU *aa M *o «a kokaa piliki*. laue no&o ana i keU aiaa auOikiai, ko ove baaa« bor o kas» oliikaee, ko aai i ka poe makaa i keio mai mo aa kokma ja*a akn i k» lakou maa kaiki, m ka hookouo aaa ma aa k»t» o K*««ka*«t»a. a ua kana ak» oia a komo aka ls kekahi poo. A laia ma ka moe ma'i i lt Poakahi oa helē m»i kekahi m»)uiiJ a noi oo k&aa keiki so ka hookomo a*a i Kamehameka, ina paha • loaa ko n- \ tni, oa ae koko aku no oi*, a kahoa j mai la ia*u, E r papa e, e lawe mai oo ī pepa» inika, a me ka penL Ua paae aku la au, E hiki ana no ia oe ke kakāul Ua pane mai la, Ua hiki no, oiai ua palupaia loa i kela maa la. Ua huli aoao aku la oia a kakau i ka leta, a «a l&weia i ka hale leka. A o ka pane i ioaa mai mai ke kumu poo mai o ke jKula KaAeamahine, e hoomakaukau no ka wa e kii ia mai ai. O ka loihi o ko maua noho pu ana ma ka b€Tita maemae o ka mare, he 38 makahiki, 6 malama ame 22 la, a haaleie mai la oia ia'u ame na lei a naaua e noho u aku mahope nei. Ua hoopomaikai mai ke Akua ia i na momi makamae na keiki he 12, elima o lakou i hoi e me ka M*koa, a ehiku e ola nei me a'u ko lakou pap»« He mea nui na keiki iaia, oiai lakou ma ka home a ma k<#kula, ua hoole oia iaia iho a ua malama i kahi loaa no ka hoonaauao ana i na keiki, no kona iini nui e hoonaauao hou aku i na keiki. Ua haalele ae la oia la 'u e noho hookahi mahope i Novemaba 25, 19H, a hele mai la e noho ma keia aina, me na keiki a pela i noho ai a haalele wale mai la ia makou ka ohana ame na hoa'loha. 0 na la apau o kona ola ana he 58 makahiki, 11 24 ia. Ua hoopihaia keia mau la a maua i nobo pu ai me ke alohu o kekahi i kekahi. Ile mau la mamua ae o kona hanlele ,ana mai ia makou, ua kahea 'mai la oia i na keiki e akoakoa mai mai la: "E n» keiki, ke noi nei āu-'ia oukou, e hahai oukou ia lesu "({ia ko oukovi ka rtiea e hala ana au a o ka Haku ko oukou makua. fe hooiilo ia oukou nona, a no kana haa pano how ae la: 41 K John, ina au. o hala ana, p *lilo .pe i makua no papa," a huli ae la a pano aku la: 4< K Lilv e Ulo o£ i makuahine no papa, a o malania olua iaia, a o ko'u mau mea a pau,- o papa no ka mea. mana maluna oia mau mea, a nana hana aku no oukou." 1 kekahi la pauo aku la oia i kana kaikamahiue, Lilv: ,4 lna loaa ia oe, a ia oukou ekohi ka'u ma« kaikanuihine, ke kanaka ehke nie papa, mai ko maua mare ana a hiki i keia la aole oia i kau mai i kona lima maiuna o'n, a he aie nui ko'u i kona lokomaikai." lloko o na la o ka nawaliwali a e moe ana ma kona moe ma'i, aole he mau manao pihoilioi iloko ona, o na leo mole o Ka Leo Hoonani ka mea hauoli loa iaia. Hauoli oia ke kipa niai na makuahine o ka Kkalesia, e ike iaia. I kela kakahiaka Poalima pane inai oia ia'u: 44 E papa e, e hoomaemae mai oe ia'u, a me kuu wahi rdmi, mahope kipa mai na mākual\ine io kakou nei, a ua ae aku au. O kana olelo hope loa, B pono oukeu e hookaa aku i ko kakou aie i ka poe e hele mai nei e ike ia'u ma ko oukou hele Ana aku eike ia lakou in» ko la* kou mau home. A peaei ;h<ro mai la oia: <4 lna man keia p«* o kuu pua aole poha roar, e hala a*« a«j » mai haalele' mai oe ia 'u." Ma k» aoao au o V» AN, laJ*d 'mai ia o» * ko 'n lu»« a hnki *ku li. a hom ra»i <» a moē aku lft e panpaaaho a»«; alaila, bea aka la au i kuu fcaly e hele mai ē nana. Hoea mai oia,-aohe leo, aohe olelo, me ka he» ana, M E mama e/' aole paoe ae, "a o ka moe aku la no i» iloko o ka maha. He mau minute i» o ka luuluu, no ka mea, kole ae oei ola, Ma ke Sabati la 19 # Noreinaba, ho ra 4 p. m. i malamaia ai ke anaia» h»ij»ule ma k» Luakini o K»*ai»hao « ka Makua H. H. Pareka a moe aka 1» ma ka ilia» o Kawauahao. 4 4 Pom»ikai ka poe make ke make iloko o k» Haku« he oiaio wahi » k» uhane e hoom»h» I» kou i ko lakow Hihk'' Owao no me ka walohia, a W. KKKUEWA.