Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 51, 22 December 1911 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o ha'i

MOKUN'A VI. I hakalia no a lele iho o„Alcbiano mailuna raai o ke kaa, o ka wa no ia o Sa Uilama o ka holo ana mai a apo mai la i ke kino o ke kanaka opio, a aiakai aku la noluna o kona home nani, a ia wa hookahi no hoi i }iolo mai ai o Belina Wana, a hopu mai !a i na }ima o Alebiona, me ka holoi ana ae i na waimaka mai kona mau lihilihi ae, inamuli o kona hauoli loa no ka hoihoi houia ana aku o Alehiano imua o kona alo, a o ia ka ua o Belina o ka i ana mai. ' Mai manao paha oe e Alehiano, he maikai ko'u noonoo e noho aku nei, ua hele au a piha me ke kaumaha, no ka mea mai ke4a manawa mai o kou nalowale ana a hiki wale i keia manawa a'u e ike aku nei ia oe, aole au i hiamoe iki, e hiaa mau ana ko'u noonoo nou i ke ao ame ka po," alaila noke loa iho la o Belina i ka uwe haalo ulo'u. "Mai noke oe i ka uwe e kuu Belina maikai, aka e hoolana i kou manao, no ka mea aole au i loaa i kekahi poino, aka ke kaumaha loa nei au no ka'u mea i hana ai, ma o ka haalele hookahi ana iho ia oe i kauhale nei, a ke hooia aku nei imua ou, aole loa au e hana hou aku ana pela no ka lua o ka manawa." "Heaha auanei hoi, he pomaikai nui keia i loaa ia'u ma o kou hoihoi houia ana niai la i o'u nei, a he keu maoli kela o ke kaikamahine maikai o ka hoopakele ana i kou ola, oia kela kaikamahine lawai'a; aka e hele kino aku ana nae au e haawi aku iaia i ka'u mau hoomaikai ana, a ina paha hoi na'u ponoi oe i hoopakele, ina ua paumiia iho ka hauoli o kuu naau," alaila paa ae la kekahi lima o Belina ma kona umauma, me he mea la e hoike aku ana imua o Alehiano 'ua hele neia puuwai a kapalili i ke aloha nou.' No ka ike o Alehiano, ke. hele loa aku nei o Belina a aneane e hu aku mawaho o na kaha kupono e hanini okoa mai ai na manao kulipo 0 ua kaikamahine nei, nolaila ua noi okoa aku la oia ia Belina e hookuu mai iaia, a hoi mai Ia oia a noho ma 'ka aoao o Sa Uilama. a hoomaka aku la e haha'i i na inea apau e pili ana i na hana hoopakele 1 kona ola e like me ia a ka poe heluhelu o ka ike mua ana ae nei. Iloko o ia mau la mai mahope o ka hoi ana aku o Alehiano no ka home o Sa Uilama, ua pii mahuahua mai la ka maikai o kona kino, a hiki i ka hoi pono ana mai o kona mau ano e like me mamua, a ua hoopakele puia no hoi ka moku o ka ili ana iluna o ka puu p>ohaku, me ka hana houia ana a maikai, a iloko mai o ia mau la a ua mau keiki nei o ka noho ana,* ua hoomau aku la no laua i ka laua mau hana hooikaika kino, a hoohala manawa e like me na la i hala aku, mamua o ka loaa ana o ka pilikia ia Alehiano. 1 kekahi la nae a Alebiano ame Tome o ka hala ana i ke ki manu, ua hooholo iho la o Sa Uilama, e hele oia e ike i ka makuahine o Alika, no ke kukakuka pu ana maluna o kekahi hana nui ana i manao ai, ua hiki mai i ka manawa ana e pana'i aku ai i ka maikai no ka maikai. Mai kela manawa o ka lilo ana aku o ka hale i ke kuaiia i ka makuahine o Alika, a hiki wale i keia manawa, aole i kamaaina o Sa Uilama iaia, koe wale no ka ike ana aku ma kahi mamao, a e uku ana no hoi ua wahine nei i ka uku hoolimalima o ka aina, no eono paona o ka makahiki, akft nuunuli nae o ka hoopakeleia anā o ke ola o Alebiano e Alika, ttt hooholo iho la o Sa Uilama, he mea maikai ka ae ana aku i ke kmikunihine nie kona makuahine e noho wale no laua maluna o kela lina, me ko laua uku ole i kekahi uku hoolimalima a o ke ano nui !• O ka huakai a ua kanaka la e hoolala nei. O kekahi kumu nui o ka makemake ana o Sa Uilama e hele no kela wahi i kela la. mamuli no ia o kona noho mehameha, oiai ua nuha o Belina a hoi noloko o kona rumi e noho ai, a pela i ala ae ai kona manao, he oi aku kona hoohala ana i kekahi manawa o kela la, ma ka hele ana e ike i ka makuahine o ke kaikamahine ana o ka noho aie ana no ke keiki a kona hoaloha. Ia makaukau ana mai o kona kaa, o kona kau aku la no ia a holo aku la no ka hale o Alika ma ma kekahi aoao o ke kai kuono, a iaia o ka hoea ana aku mawaho o ua hale nei, ua hoohalaia eia he manawa loihi ma ka nana ame ke kilohi ana i ka nani ame ka maemae o kela home, a ua hoopihaia aku hoi kona naau me ke hoohihi no ke ano o ka malamaia ana o kela wahi, a hoomaka aku la oia e hele no ka hale, me kona kookoo, a kauoha aku la i kona kahu kaa e kakali malie oia iaia a hiki i kona hnli hoi ana mai. Aia o Alika Makale ma ka puka o ko iaua hale kahi i ku mai ai, a iaia o ka ike ana mai i ke o'i o ka hele ana a Sa Uilama, ua hele mai la oia a paa i kekahi lima o ua elemakule nei, a kokua aku la iaia noloko o ke keena hookipa o ko laua hale, a maluna o kekahi noho pulu oluolu. i hoonoho aku ai oia ia Sa Uilama, a lalau pu mai la no hoi i kona kookoo ame ka papale me ka waiho ana aku maluna o kekahi pakaukau uuku.

Ke au wale la no na maka o Sa Uihima ma o a maanei o na paia o ke keena hookipa, a ua piha hoi kona naau me ke kahaha no ka maemae ame ka noeau o na mea e hoopuni ana i kona mau aoao, alaila ua kau pono aku la kana nana ana maluna o Alika a o ia ka ua kaikamahine nei o ka ninau ana mai. "K oluolu anei oe e kamau wahi waina iki, niamua o ka hoohele ana aleu i na kamailio?" 44 Ae, ke manao nei au. ua maloohaha kuu puu i ke»a manaw'a, e poao ai e foaa mai kekahi wahi waina ia*u, M alaila o leo Alika kaha akti la no ia no ke kii ana i waina no ke keonimana aoo f oiai hoi o Sa t r ifama, e hakilo pono aku ana i ke ano o ka Alika mau hana, he mau hana hoi i loaa ole ia Belina. Ua hoi mai la no hoi o Alika me ke kiaha wiiina, a mahope o ka inu ana'ae o ka Barona, ua hoomaikai aku la om ia Alika, a pela pu hoi me kona mahalo no ka maikai o ka waina, alaila pane mai la: W E oli<t>lu hoi oe e noho iho ilalo, ua makemake au e kamailio pu me oe, no kekahi manawa" Ua noho iho & hoi o Alika ilalo ma ka aoao oSa Uilama, a lalau mai !a ua elemakule nei ma kekahi lim* o Alika, a pane mai la: M Ua maopopo no nae paha ia oe e kou ano koa ame kou mau ano maikal apau ea? M , **Mai hookolohe mai hoi paha oe ia'u e Sa Uilama," wahi a Alika me kulou ana iho o kona poo ilalo, aka nae ua aea hou mai !a no oia iluna a nana mai la ma na maka o Sa Uilama, a o ia ka ua elem%kule nei e ka hoomau hou ana aku i kana kamaiiio ana: "Aole paha ka'u mau olelo hookolohe ia oe e kuu keiki, aka o na hu«oreto apau i hoopukaia aktt e e mahalo ana ia oe, «a kuleana oe ia matt hoomaikai ana; aka eia ihea koa maknahine i keia maoawa?** *0 koaa hafa ana abi nei no ia no ke kakali ana ike kaa leka, §i» W « »«« <"»1 »na kekahi !eka iai* mai Na Knkela wm*

! '*Ina pela o kona huli hoi mai koe, oiai na :k< mai nei au ika ha!a |ana aku nei o ke kaa leka.^ | peīa no ko'u manao. e kakaa malīe iho no kaaa t>ela a maiia 1 o hoea koke mai no oia." He mau minuke helu waie no nae ia a laua o ke kakali aoa tho. mt ke kau mau no nae o ka Sa Uilaena nana an« maluna o AUka. ua hoea mai ia o Madaine Makaie. He wahine kino loihi o Mrs. Makaile, ika aia no oae maluna o kona oiwi ke kulana hiehie. a ma kona mau maka hoi e hoike mai ana : kona kuiana wahine u'ī iloko o kona mau ia. opīo f a na ka nui o kona mau makahiki, me ke keokeo o kona mau laooho, i hoano e ae iaia, mai ke ano mai o ka poe opiopio. Ua puiwa. Kikiiele o Mrs. Makale iaia i ike aku ai i ka noho mai o Sa Uilama maloko o ke keena hookipa f no ka mea aole oia i mahu'i mua he malihini kekahi oloko o ko laua home, aka ua hoo* manawanui iho !a no nae oia i kona mau manao pihoihoi, a komo loa mai la iloko o ka nimi hookipa, a o ia no hoi ka manawa a Aiika 0 ke ku ana ae Uuna & hoolauna aku la i kona makuahine imua o ka Barona i ka pane ana ae: # "E ae ipai oe e Sa Uilama, e hoolauna aku au ia oe i ko'u makuahine," a ia wa no hoi i ku mai ai o Sa Uiiama iluna, a kunou mai la, a iloko o na huaolelo pokole i hoolauna aku al o Madame Makale iaia iho, alaila ua noho iho la ilalo ma ka aoao o kona makuahine. "Malia paha ua hookahahaia aku kou manao e ka Madame no ke i ano o ko'u kipa ana mai ia ma kou home nei i keia ia, aole no riac ia malalo o kekahi kumu okoa aku, aka no ka haawi ana aku no ia i na hoomaikai ame na mahalo ana no na mea maikai i hanaia mai no makou, £ kau kaikamahine nei, a'u no e i ae ai, ua aie nui loa au ia olua. "O ka mea a kau kaikamahine o ka hana ana mai maiuna o Alebiano, he hana hiki ole ia i ka nui o na kaikamahine opiopio e like me kona ano, a ua hiki ole no ia'u ke hoike piha aku i ka nui o ka hauoli ma ko'u aoao no kana mau hana koa a wiwo oie i hana mai ai no ka pono oke keiki a ko'u hoaloha. I mea nae e hoikeia ae ai kekahi hapa o ia hauoli o'u, ke makemake nei au e haawi aku i keia wahi i Rome no olua e noho ai, e like me ka loihi o ko oiua ola ana, a mai keia manawa aku, e hoomanao iho olua, o oiua ponoi ka haku maluna o keia wahi. "Aole nae o ia wale no ka mea a'u e hoike aku nei ia oe, aka ke waiho pu aku nei au i kuu home no olua, a i manao olua e hoi ae ilaila e noho ai, ua hamama mau kona mau ipuka ia olua mai keia manawa aku, a e hoomanao hoi, ua hiki ia olua ke hoohana aku i ko'u waiwai e like me ka olua i manao ai no ko olua pono." "No ko manao ana e hoolilo i kou home i wahi no maua e noho ai ke hoole aku nei au ia oe, e Sa Uilama, ua hiki no maua i Ico maua wahi home nei, he piikoi wale no paha ka hoi ana aku e noho pu me oukou; aka no kou haawi ana mai la i keia wahi a lilo no maua, k« haawi aku nei au i ka'u mau mahalo ana ia oe, a ke.apo aku nei hoi 1 kau makana me ke ohaoha; aka nae he mau la helu wale no ko'ii ma keia ao, o ka pau no ia o ka'u hana. "Aole no e lilo ana i mea ano nui, ko'u make ana ako, oiai he wahine ilihune no au me ka nui ofe o ka'u wahi kenikeni, a no keia makana nae au, ke lawe mai nei au me na manao maikai, a ke hookai aku nei i ka'u mau hoopomaikai ana maluna ou." Ua hiolo mai la na kulu waimaka mai na lihilihi mai o Madam< Makale, a me he mea la ua hookoinoia aku kekahi hiona iloko o ka Barona no ke ano o keia wahine, a ia wa i naka haalulu ae ai o Mrs Makale, me ka nana ana o kona mau maka iluna o ka papahele, aka mahope iho nae o ka hala ana o kekahi mau sekona, ua huli aku la oia i kana kaikamahine a i aku la: "Ke manao nei au, o keia ka manawa maikai loa au e Alika e hele ai i ka muliwai, oiai ua ma-u hoi keia manawa, a he maikai no hoi ka pa ana a ka makani, maiia o ka wa keia e loaa nui ai ia oe na i'a ma ka muliwai!" Ia pau ana no o ke kamaiiio a ka makuanine, o ke ku ae la no ia o Alika iluna, a hele aku la no ka hooko ana i ke kauoha a kona makuahine, me ka lalau ana aku i kana ie, ame kana aho, iaia o ka puka ana aku mawaho o ka hale, a hala aku la no ka muiiwai, eia nae aole oia i pono i ke ano haālulu o kona makuahine, e komo ai la iaia ka hoohuoi no kona kauohaia ana mai la e hele i ka lawai a i ole oia e lohe i j\a mea kamailioia ana mawaena oSa Uilama ame kona makuahine, a ina paha ua hoomaopopo no oia i kela ano e o kona makuahine, aiaiia mamuli waie mai no ia o ka hoea ana aku o kekahi malihini ma ko laua 4iale, aole hoi ma kekahi ano okoa ae. Ia noho 'kokoolua ana iho hoi,o Sa Uiiama me Madame Makaie, ua i mai la ua elemakule nei i ka ninau ana raai: "Ke maleemake nei au e hoike mai oe ia'u owai oe?" wahi ana me ka hoao ana mai e hoomohala i' kekahi o kona mau iima imua o Mrs. Makaie. 'O Elikapeka Makale ko'u inoa, a he wahine kane make ilihune hoi e noho nei malalo o ke aloha ame ka malama ana mai a ka'u l kaikamahine, a maluna hoi o kou lokomaikai o ka ae ana mai ia maua e huli aku i ko maua pono ma keia wahi." Ua nana pono hou mai la ka Barona i na maka o keia wahine, a ua hooi loaia mai la na manao hoohuoi nona, me kona ike pu ana mai no hoi i ka lilo i hana nui ma ka a<&o o kela wahine, ka uumi ana i kona ano haaiuiu, a hiki i kona ninau hou ana mai: "Aole oe i hoike mai ia'u i na mea apau e pili ana ia oe, no ka mea aole au i hoohewahewa i ka ike ana aku, aia kekahi mea ano nui e pili ana ia oe, a o ka'u ia e nonoi aku nei ia oe e oluolu oe e hoike mai ia'u i keia manawa!" "Ma ia wahi, aohe a'u mea e hoike aku ai ia oe, no na mea o ka manawa i hala." *

"Ke i aku nei au ia oe e ka wahine e pono ia oe lee hoike mai ia'u i ka mea a'u e makemake nei e ike " alaila ku okoa ae la ka Barona iluna, a 1 hou mai la: 4, Ke hoomanao nei au, ua ike mua au i kou mau helehelena i kekahi manawa ae nei i hala." "Auhea oe e Sa Uilama, ina he wahi manao aloha kekahi iloko ou no ka'u keiki ame a'u nei, alaila ke nonoi aku nei au ia oe, e hoopau loa kou manao ana'e ninau mai ia*u e pili ana i na mea o ka wa i hala, a mai ninau hou mai oe ia'u e pili ana i ko*u ola ana." Ua hoi hou aku Ia o Sa Uilama noluna o kona noho, aka aia no nae kona mau maka ke haka pono loa mai la maluna o ka wahine, a hooho mai la oia i ka i ana mai. *Aole! Aole!" wahi ana me ka haalulu me ka pihoihoi pu no hoi. "E hoike mai oe i na mea apau e pili ana i kou ola ani, no ka mea na kou ano maoli no a'u e ike aku nei. e kumakaia okoa mai nei ia oe, aole oe he wahine kane make wale no, aka he mea ae kekahi i pili ioa ia oe, au e huna mai nei mai ko'u ike ana aku. Ma ke ola ana o Sana Paulo, ua ike mau au i kena helehelena, eia nae ke poma loa nei au i ka'u wahi o ka ike mua ana, nolaila ke uwalo hou aku nei au ia oe, e hoike mai oe ia f u i keia manawa ano!** No kela koi paākiki aku hoi o Sa Uilama i ka wahioe e hoike akn i kona moolelo. ua kulou okoa iho la ke poo o Madame Makale ilalo no kekahi mau minuke, a me he mea la ua ike maī o Uilama i ke kulu ana iho o ka waimaka iluna o ka lima o ua wahine nei. alaila hooraak» mas la ols e ea no ka paa aaa mai t ka lima o ka wahme, o ka wa nae ia o ke aea ana ae o ke poo o Mrs. Makale iluna. alaila, me kona mau maka t hele a pohina i ka waimaka ua pane mai la oia: "Aahe* oe e Sa Uilama. e hoolohe mai oe ia'u, alaila hoike mai hoi imua o'n Ina paha he kanaka oe aoie paha. Nau i hookikioa mai nei ia'u e kamailio aku ia oe, a e oaka aku ana ktttt waha i ka mea de ai e haiia aku i keia l* r a ilaila e ikeia ai kou lik> i le I f«8u) J |