Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 1, 5 January 1912 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakaio Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakaio Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i

MOKUNA VII

"Malia paha ho mau ku-e ana mai no kekahi ma kona aoao, aka ke hookokoke ioa mai nei nae na la e auhee aku ai ko'u ano kamalii mai ia'u aku, a oili mai ko'n mau la kanaka makua e hiki ole ai īaia ke ku-e mai i ko'u mau makemake, a iloko o ia mau la, e hiki ai īa u ke lawe mai ia oe i wahine mare na'u m eke kauka'i ole aku i kona apono a apono ole mai paha," alaila hoopili ae la oia ika lima o Ahka ma kona mau lehelehe. "Mai pupuahulu wale oe e Alehiano ma kau mau mea e kamaiho nei'no ka mea ke ole au e kuhihewa he mana nui ko ka makua maluna o kana keiki, a i ka wa e paleia ae ai kana kauoha, e hoonele.a mai ana oe me na pomaikai ana i manao ai e hooili mai maluna ou." "Ua hiki iaia ke lawe aku i na mea apau ana i manao ai e hooili mai maluna o'u kana keiki nei, aole nae e hiki īaia ke kaih aku i ko 11 ano kanaka mai ia'u aku, a oiai aole no o'u waiwai ponoi, a'u e nnnamina iho ai o ko'u uku wale no ma ke ano 'liikoa, aole no o'u nana 1 kana mau mea e hana mai ai maluna o'u, nolaila mai hoolilo i kou noonoo no ia mea e Alika. . "Alia oe e Alebiano e pulale koke mai ma 'kau mau mea e paakiki nei no ka mea aole keia he wahi mea uuku, aka he hana nu. kela, e hoea mai ai i kou manawa e mihi ai, a ma īa ano, aole loa au 1 makemake e lilo au i kumu nana e hookuee 1 ka makua me ke keiki, wahi a Alika, me ka hoi ana mai o kona noonoo maikai. "Ke paa nei kou manao e haalēle aku i na waiwai o koifc makuakane a e lawe aku ia'u i wahine nau, aka i ka wa paha auanei e alai mai ai ka nele, ka hune ame ka popilikia mamua o kou alahele, la wa e hoalaia mai ai ka noonoo iloko ou, ua hoea mai la mau hopena, ma 0 ko'u lilo ana aku i wahine nau. "Alia oe e pulale koke mai i ka pane ana, oiai aole 1 pau ka u mau mea e kamailio aku ana, a e hoolohe hou mai oe. Ina ua paulfle loa oe maluna o 'ka mea au i lawe ae ai i wahine nau, a ua aloha i o aku oe iaia me kou puuwai apau, alaila e huna ana oe i kou mau kaumaha apau mai ka hoike wale ana aku iaia, a ina ua like pu ka uhane o kela wahine me kou, aole ana e nele ke kau aku o kekahi haawina kaumaha loa maluna ona, ke loaa iaia ka ike ua huna oe 1 e a 1 mea mai iaia mai, a ma ia wahi la, ke makemake nei au e hoomaopopo mai oe i na aoao apau o ke alahele au e ake nei e lawe ae no ka hoea ana aku i kahi o ke kanaka makua ame ka hanohano. Haka pono -mai la ka nana ana a Alehiano maluna o na maka o Alika, aole nae e.hiki iaia ke pane ko'ke mai, aka ke ike la oia i ka pololei o na olelo apau i hoopukaia aku' e kela kaikamahme o ke kulana haahaa, eia nae iloko o ia mau mea apau i kamailioia mai īaia, ua ike aku la oia, aole o Ali'ka i hoole okoa mai i ka panai ana mai 1 kona aloha, a o ia kana o ka i ana mai: <4 j7 Alika, aofe loa au e hoole aku ana i kekahi huaolelo au oka pane ana mai nei, aka he hookahi nae a'u ninau i inakemake ai ia oe e pane mai, ao ia keia: E hoohauoli mai ana anei oe i kuu puuwai, ma ka panai ana mai i kou aloha, e like me* a'u i aloha aku ai ia oe?" Kulou malie iho la ke poo o Alika ilalo, a hopu aku la hoi o Alehiano i kona lima, a huki mai la a kokoke ma kona aoao, aole no nae he pane mai o ua kai'kamahine nei, a ia wa i pane hou iho ai o Alebiano: "Ua aloha anei oe e Alika ia'u, e like me a'u i aloha aku ai ia oe?" Akahi no a aea ae o Alika a leha aku la ma na maka o Alebiano, a moe okoa aku la kona poo maluna o ka umauma o ke kanaka opio, a hooma'ka aku la e hookahe i kona mau waimaka. "E kuu Alika aloha, aole anei au i kuhihewa, ma ke apo ana mai ia oe na'u ponoi? E pane mai i hookahi huaolelo, e hoomana mai auanei oe i kuu uhane?" "Aole oe i kuhihewa," alaila puliki loa mai la o Alika ia Alehiano. "Ea, e kamailio mai e Alika ia'u i kela manawa; ua aloha anei oe ia'u?" Aole no he wahi mea a pane mai o Alika, aka 'ke waiho malie la no kona poo maluna o ka umauma o ke kanaka ana i hoopakele ai mai mai, a ia aea ana āe o kona poo, ua maloo ka waimaka mai kona mau lihilihi ae, a aia hoi ka lamalama maluna o 'kona helehelena, alaila i mai la i ka pane ana mai: "E Alehiano," wahi ana me ka leo nahenahe, me he pa kolonahe ana 1a na ke kehau i ke kulu aumoe, "i mea aha no hoi ia a'u e hoike okoa aku ai ia oe, ua loaa mai la no ia oe ka haina o ka mea au i iini ai. no ka mea aole ia oe wale no ia mea he aloha, a'ka ia kaua like no a elua. "Ua eha au i ka eha lima ole a ke aloha, a'u e hiki ole ai e hoike aku "a oe, aole hoi e hihi, o kou noke loa mai i ke koi nowelo, pela au i pane okoa aku la ia oe ma na huaolelo. Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe i kekahi mau mea e'loopunipuni aku ana i ko'u ano maoli, a no ka mea ua mauna maoli aku no au i ko'u ola i wahi nou e hoopakeleia ae ai mai ka make mai, a i kela manawa o ke kaakaa ana mai o kou mau maka a nana mai maluna o'u, ua holo koke mai ka lia maeele o 'ke aloha ame ka hoohihi a komo loa iloko o kuu puuwai. a eia ia ke waiho malie nei, me ka hiki ole ke maweheia ae. "O kela hanehane a'u o ka lohe ana aku a ka weleleu makani o ka lawe ana mai a paa ma kuu mau pepeiao, me he mea la e i mai ana, 'no'u ia ola ke hoopakeleia,' aole ia i nalohia aku mai ka'u mau hoomanao ana, a 'ke o mau nei ia ma ko'u mau pepeiaO i ke ao ame ka po. "la'u q hiamoe ai i ka po, a ia'u e ala mai ai i ke kakahiaka, ia'u hoi e lawelawe ana i ka'u mau hana, aia mau no kela mau hoomanao ana 110 ka helehelena a'u i hoopakele ai mai ke kai mai, a ma keia wahi la e huikala mai oe ia'u, ke i okoa aku au ia oe, ua aloha a'ku au ia oe me kuu ikaika apau, a o keia hui hou ana o kaua, he hoomahuahua ana mai ia i ke aloha wela iloko o'u, e aneane ai au e hookuu hou ole aku ia oe e hoi, o ko kaua wahi no keia e noho mai ai?" "He oiaio anei, o 'kaua like a elua ka i haulehia iloko o ke aloha o ka ipo i ka ipo?" wahi a Alehiano, me ka hamohamo ana iho ma ka lae o ke kaikamahine ana i aloha ai. "Me kuu uhane apau, i aloha aku ai au ia oe, ua hoao no au e kaohi mai e like me ka ikaika i loaa ia'u aole nae e hiki, me he mea la e umeia aku ana ia e 'ka mana ume makeneki o kekahi mea ike oleia. Iloko nae o ia aloha o'u ia oe, aole loa au i makemake e hookau aku i kekahi hoopilikia ?na maluna ou. Ina paha he wahi aloha uuku wale no ko'u, ina ua haawi koke aku au i ko'u ae no kau noi i keia manawa, aole nae-e hiki ia'u ke apono aku i kau noi iloko o keia manawa, aia hoi a auhee aku na manao ooloku, a hoi mai ke kai la'i malie o ko kaua mau ano apau, ia wa kaua e kamailio hou ai maluna o keia kumuhana ano nui, oiai aole he wahi mea uuku ka noho pu ana aku iloko o na hauoli o keia ola ana."

"He hookahi a'u mea i koe e ninau aku ana ia oe, a o ia keia: Ina e haawi mai ana kuu makuakane i kona ae no kou lilo mai i wahine na'u heaha kau pane no ia mea," alaila puili loa aku la o Aheliano ia Alika a pili i kona puuwai, e lohe iho ai 110 ua kaikamahine la i ka pana kikoni ae o ka puuwai o 'ke kanaka opio. "Ina e haawi mai kou makuakane i kona ae, alaila aole a'u pane e haawi aku ai ia oe, ku ae no ua kanaka a maloeloe, alaila hele pololei mai e kii ia Alika, ua laa ia nau hookahi, a e hoolilo iaia i hoa humuhumu pu nou iloko o kou mau la apau o ke ola ana ma keia ao, a e loaa auanei ia oe ka ike, aole i poho wale ke aloha au o ka upu ana mai, aka e loaa ana ka hauoli ia oe iloko ona." Aole i pau aku na olelo a Alika i ake ai e hoopuka mai imua o Alehiano, eia nae aole e hiki iaia ke hoomau aku, oiai ua hele oia a ulupuni me 'ka ilihia, no kona ike ana*e hoea mai ana i ka manawa jl 'ke aloha wela e loku hala ole la iloko'ona, e hookoia ai ka iini a kona puuwai, alaila ua pee hou mai la kona poo iloko o ka poli o ke kanaka opio, a hookahe aku la i na kulu waimaka o ka hauoli, a o ia hoi ka ma,nawa a Aleihano o ka hookuu hou ana mai i na o ka makee ame ka hiipoi maluna o ka mea ana i aloha ai i ka i ana iho. "E kuu aloha e mai uwe oe!" alaila hapai malie mai la oia i ke poo o Ali'ka iluna, a haawi iho Ia he hookahi honi hoomau'ana ma na lehelehe o ua nohea la o ka lihi kahakai, a pane hou mai la: "Ua hookomo mai oe i ka manaolana iloko o'u i keia a ia'u e nana aku nei e like me ka hiki ia'u ke ike aku ma na hookuina aouli o ko 'kaua mau manao, me he mea Ia ke hali'ali'a e wale mai nei no ia'u, ka hookoia o na li'a ana a ko kaua mau puuwai; aka e hoopau kaua i ke kamailio ana no kekahi hoohiki, a hiki i kuu ike maka ana i 'kuu makuakane, a mahope aku auanei o ia manawa, e akaka ai, ina paha ua koho mua ke Akua ia kaua e lilo i hookahi aole paha. "E hoomanao nae oe e Alika, ina e hoole paakiki mai ana kuu makuakane i ka'u uwalo aku imua ona, no 'kou lilo mai i wahine mare na'u, alaila he elua wale no a'u mea e koho ai, oia no keia: Ina no : ko'u maliu aku i kuu makuakane, alaila ua koho aku au ma ka aoao o ka waiwai ame ka ulakolako ua ae aku au e lilo na waiwai o keia ao, e lilo ka hauoli ame na lealea i wahine na'u iloko o 'ko'u mau la 0 ke ola ana; aka hoi i pale ae au i na makemake o kuu inakua, a haalele aku i kona mau waiwai mahope o kuu kua, ka lealea hoi ame ka hauoli, alaila e hoomanao iho oe e ke aloha, aole a'u mea e ac e koho ai, e kii mai ana au ia oe, a hoolilo ia oe i wahine na'u, a no ka mea, heaha ka waiwai o ka lako ame ka hanohano, ina ao<e i loaa 1 kuu uhane ka mea e hauoli ai, ke hoomaopopo mai la anei oe e kuu aloha i keia mea?" Leha ae la no hoi na maka o Alika iluna i na maKa o kana aloha e nana iho ana maluna ona, aole-nae he puai ae o kekahi huaolelo mai iaia mai, aka aia nae ma kona helehelena kekahi nanaina e hiki ole ai ke hoohewahewa ia aku, ua piha oia me ka lamalama no kekahi mea nana i hookomo aku iloko o kona uhane ke ola hou, a o ia 'ka Alehiano o ka hoomau hou ana aku i kana kamailio ana: "Ua maopopo mai la ia oe ka'u haina no ka'u mau mea e koho ai, aka i hoike e aku 110 nae au i ko'u manao ea, o oe ka'u e koho ana i wahine na'u, me ko'u nana ole ae ia mea he waiwai, he ukana popopo wale, e hiki ole ai i kuu makuakane 'ke kaili ae i ka hanohano ame ke ano kanaka mai ia'u aku. "Ua ike au i ka manao o kau mau mea i hoike mai nei, o ia kou hoehaehaia aku mamuli o kou lilo ana i mea nana e alai mai i 'ke aloha o kuu makuakane mai ia'u ae, ke koho aku au ia oe i wahine na'u, aka auhea nae oe e Alika, ina oe e kiei aku ana ma kekahi aoao, e ike a'ku ana no oe, owau auanei o kaua ke auamo ana i na ehaeha ma o kela pali nui nana e alai ae ana no ka hiki ana ia'u ke kiei aku ma kou mau maka. W E hoopuniia ana ko'u mau aoao apau me ka waiwai, a'ka aole nae oe i ike, aia ka ma'i nui iloko o kuu puuwai kahi i loku ai, e hiki ole ai ke hoolaia e like me ka loihi o ko'u ola ana; ke 'kaupaona mai la anei oe i ke koikoi o keia mea au e hoopaakiki nei, aole e ae mai i ko'u manao, me ka nana ole i ko'u makuakane ?" "Mai noke loa mai oe i ke kamailio no keia mea e Alehiano," walii a A'lika me kona piha i ke pihoihoi ame ka haalulu no ka mea ua oi aieu .na huaolelo a Alehiano o ke kamailio ana aku iaia mamua o ka mea hiki iaia ke uumi iho i kona mau manao pioloke. "Alaila e ae mai ana anei oe e noonoo malie no keia mapao a'u 0 ka hoike ana aku la ia oe?" "Ke hooia aku nei au imua ou, e lawe ana au i keia mea a noonoo me kfe akahele loa, a malia e hoea mai ana no ka manawa e hoopilikia oleia ai ko kaua mau manao pakahi iho." I 'ka maopopo ana i ua mau ipo Ia ko laua kulana, ua hoomamaia iho la ko laua maii manao pakahi, a o ka hoeu aku la no ia o Alehiano ia Alika mahope iho o ke kuwili ana no kekahi mau sekona, o ko laua ku ae la no ia iluna au hoi like aku la no kahi home o Alika ma, aia hoi maluna o ko laua mau helehelena pakahi, na haawina ulumahiehie kahi i haiamu ai, ua hele a mo'a unouno-a i ka pehia e ka wai a ka naulu a eha ka manao. Ma 'ka puka o ka home o Alika i hookuu hookahi aku ai o Alebiano 1 kana aloha e hoi aku e hui pu me kona makuahine, mahope iho nae o ko laua hoo[>aa ana ia laua iho e kupaa kekahi mahope o kekahi, ame ka haawi hou ana i na mu-ki aloha ana, o ka huli mai la' no ia 0 Alehiano hoi, me ka aloalo ana iwaena o na laalaau pokopoko e ulu kokoke mai ana ma na aoao o ke alanui ololi e oili loa aku ai 1 ke alanui akea. I kela haalele ana aku a Alfbiano ia Alika, aia wale no na maka o ua kaikamahine lawai'a la 'ke kau la maluna o ka mea ana i haawi aku ai i kona puuwai, a aole oia i haalele koke i kela wahi a hiki i ka nalowale ana aku o Alebiano mai kana ike ana aku, akahi no oia a komo aku ilo'ko o ka hale, a e noho mai ana no hoi kona makuahine, me ka loaa nae o ka ike iaia i ka mea i hanaia mawaena o kana kaikamahine ame ka opio o ka hoopakeleia ana mai ka make mai. Ia komo ana aku no nae a Ali'ka, a ike mai kona makuahine i ka hele o kona mau maka a lamalama me he mea la aia kekahi mea nana i hoala aku i ka manaolana iloko ona, o ka wa ia a ua makuahine la o ka ninau ana mai. "Auhea oe e kuu keiki, hele mai nei hoi kou helehelena a lamalama i 'keia la.. Ia ne'i mai nei'hoi paha ka haku o Winikeka ea?" Ua hikilele ae la o Alil?a no ka lohe ana aku i ka inoa hoohanohano o ka inea ana i aloha ai, alaila ua haawi aku la oia i na hooiaio ana no ka hoea ana mai o Alebiano ilaila ma kela la, alaila ua nana pono loa mai la o Madame Makale maluna o kana kaikamahine, a i hou mai la: ' "Ua ike au i ua Haku la e noho pu ana me oe, a i hele mai nei nae paha oia no ka haawi ana mai i 'kana mau hoomaikai ia oe ea, no kela hoopakele ana au iaia mai ka make mai?" "Aole ia o kana hana o ka hoea ana mai nei," alaila ua holo mai la o Alika a apo mai la ma ka a-i o kona makuahine, a hawanawana aku la: "I hele mai nei oia e hoike ia'u no kona haulehia ana iloko o ke aloha no 'kau kaikamahine nei, a ua noi mai nei oia e lilo aku au i mare nana." Lalau mai la o Madame Makale ma ka poohiwi o Alika, a koo mai la iaia iwaho, aka aia no nae kona mau maka ke haka pono loa mai Ia maluna o Alika, a o ia kana o ka ninau hou ana mai: "Ua aloha mai anei o Alebiano ia oe, me ia ike mai no ona i kou kulana haahaa i like ole aku me kona?" "Ua hoike mai oia ia'u pela, aka ua ike no nae au, ua hoike mai oia i ka mea oiaio." "A i ka manawa hea oia e hoolilo aku ai ia oe i wahine mare nana ?" (Aole 1 pao.i