Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 8, 23 February 1912 — NA KUHINIA O LAUPAHOEHOE. [ARTICLE]

NA KUHINIA O LAUPAHOEHOE.

I Mr. Laaa hoopoaopono, Welinm pome* ; bsa loa* a noi:—E <Mt iki mai fco£. 00 i kekaki waki nuai luawak • k» 'pani a k* l«koi Hawaii (Nop«pa Kooso3>, »0 ket» mao koa e kao « I* «a'iann, Na Kokina o Laapahoeho*. EU i Laopahoekoe nei kekahi opio | Hawaii, Abd Ah You, ho kumakula Ikmom hana, oa poeko iiilii ka ika hoo- ! kmhikopo* a ka Haole i lawe mai ai i ilswsii aei, ou hoi ka kiki ana i keia [opio £• koohinmoe (hjrp®oti«e or m«*tucrize) i kekaki mea kino ohan* me ke a-a mai no o na maka, m • hama 1 nm mem a pao a keia opao e atmkemmk« ai; oim hoi keim mmo mem, km hooliloim ; o kekmhi lmlm o ke kiao m Immo mo h« 'paoko hao Im, a ina aole 00 ike i km himem, a he ano ha no paha kon leo, h« keo ako koo poweko me ke kmmi maikmi o kou leo elike me Mra_ AlaIpai, m paanamo no hoi na komolelo O im himeni im oe. A iom o hoommkm'ukm'uim oe om like loa o« me nm kmmaiii o ke kula noho* paa o Kalaepohako, ko hana mai i nm ' hmnm opulepule, o lam kou ike iho he kanapi keia' e lalmma ae la iloko o kou kino, puehu liilii kou wahi aahu i km weluwelu a koi ilikini oe i kaahale, m pelm no hoi kon ohmi im e ka pipi, he keo ako koo mmma i km holo me ka pinanm ihinm o ke komuniu, m he noi wmle aku na hana fu lu hoomakeaka e hoo- | hanaim mmi mi maloom o kou k'»no me koo maopopo ole, m oim km kon mem kmkmu i hoomanao ae ai i ka oiaio o nm olelo • |ka Baibala, a leeu i ha 'i mai ai ma lo[ane 14:12, he hiki no ia oe ke hana i na mea apau aoa (ltr«u) i hana ai raa ika honua, a oi aku, ke hilinai nae oe i Kona inoa. Pela paha hoi keia opio Hawaii e hana mai nei 1 na Eana hookahakupua. \. 0 kahi oi loa aKu 0. ka ia nei ika Ūā Haole, aia no kou ike i kela mao ano hana a ka Haole. me ke pa'iai nui 0 Waipio (ōOe.) iloko o kou eke, a ina t»a nele oe me ka sōc., i-u ge-te au|faidn. wahi a ka mea kiai puka. O ka ia nei he fa-ri no-pe-mom. ! He hele aku no kou a kona home a ha'i aku i koi\ makemake, a ina no hoi «u a-a oe 0 oe no ke hoohiamoeia mai, 0 kou sa-li-pi koke iho Ia no ia im*aa o jk.qna alo me ka lehulehu e ke-ke akoi £c,a na niho i ka akaaka ia oe i kou nokeia mai i ka fu-lu, malalo nae 0 na rula a me na loina o ka huke a ka ha'ole oe e hoohiamoe i& mat ai i ka imo ana a 4va maka. ji • • • l' Jie oia uian no ka pii inau 0 na hale Jiou o Laupahoehoe nei i keia mau la ■je nee no na limahana no 0 ke alajhao, a ke manao waleia nei no e kapa-. ilulu mai ana ke kaaalu 1 Laupahoehoe ic?i ft Uoko o ka malama o Augate, oiai [eis 1 Hakalau .ke kaaahi e holo mai nei i keim mau la, a ua hikk loa ia oe ke ho)o no Hilo ma ke kaa lawe leta m kau aku ma ke kaaahi, me kou holoholo'ana i ke taona no kekahi mal hora a hoi mai no ia la hookahi, a hiki hou no oe \ Laupahoehoe nei i ke aluna ahhahi, aohe e inoino kahi i'a hou o Hilo mai a hiki wale oe i koo ' home.

Ka i no hoi ke haalele mai ka uhane i ke kino, huli la hoi ke alo iluna, & i ole lana, la hoi iluna o ka wai, aole pela ka make ana iho nei o kekahi Poto Riko o ka auwana hele ana i ka punl i ka wai atraa o Batana (ona rama) knalapoo ana i ke kahawni o Manowaiopae, he mau la 5 ka nalowale asa a loaa aku i kekahi ma"a opio Hawaii e ku mai ana no iloko o ka wai, a ua manao leeia mau opio e lawaia opae ana, a honi keia mau opio i ke ea polopolona, me ka pau o na helehelena i ka mukamukaia e opae ma laua o oopn. ! • • • | Ua ko iho nei ka iini o kekahi poe ! poo eepa o Lanpahoehoe nei i upu ai mamuli o ka wai"ho maoli ana no o kela opio naanao J. V. Marciel i ka noho lunakanawai apana, no ka nni maoli no o ke kakani o na manu piheekelo o keia aina, a ua ku a manaka keia opio. Pehea ana la, e komo hou aku ana no | paha ua palapala hoopii i ka ahaolelo no ka lawelawe o keia opio i ka oihana ! loio, oiai i ka hihia mua no a keia Marciel i lawelaWe ai no ka pono o kekahi mau Pake i hoehaia e kekahi opio Hawaii, he kanono mai boi kau o ka hoopai. I Honolula he $5 a ka $25 ka hoopai o ka hihia hoeha, i ka ike ulaa kanawai hai a leia opio hiki ole i keia lunakanawai hon ke lioomama mai i ka hoopai a hiki i ka hoopaahao okoa ana i ka lawehala i eha mahina ai pohaku pele ma Hilo. • • • Aole i ko iho nei ka leo pale a na kahuna eepa o Waolani i hahan iho nei i i'a iloko o ka maka-ha, oiai ua lalama aku nei na makiuu o ka aeko (luna* kanawai kiekie) i ke akule i ka i'a noho i ka hohonu, he kae 'ae r a opTo ioe» kanawai (Oaono) no Potugala, i Indiana, Amenka kahi i a*o kanawai ai, a o Kohala ae nei no ke oae hanau. A e ha*i akn au ia oe e Bo]omosa, o kekah\ !a ano nui lo* kela a*a i ik« ai iloko o keia ha!e hookolokolo i ka ua mea o ka eehia maoli no i kt v» i waiho mal ai o Martie! 1 ka noho lanakanawai me kekahi man hoaolelo pokole, ua hoohelelel maoliia no ka waimaka o ka lehuleha i ke aloha i keia i opio a pau pa me ka poe i upa e pan oia; a i oi loa akn hoi ka weiiaa o ka puuwai o ka lelmlehu i na haiolelo ho&Iohalo&a a Lumunakaaiaana BickarJi ka Makai Kai K. K. Bimoa i ka helu papa ia aaa mai o aa mooleio iaaen»e a« k» holomea e ko M»reirl malama a&a i ka olkaaa no kekhi s»i

Bskshiki Mii, % o» %k kM w*U kMh lohm nei i k&alaka ibo *i i T»m kaaa koloke m u kag»«si«& 9 k«sa w*ki kip«(»01, na ki ik« m k« k« o u eak» i ka maema* m« ka mikm o k» 2«w*> lawe tu a kei* opi» i ka hn, o ko mke is ka a « koopaa. Ea, k» i b« & koi o ka H»ote k« ko!ok«, eāfc k* © H»w*ii bo ks hoi lw kabi fa-la- Doil 4o it afa»? * • • K» &co i«b« Mko*ikii f i ko« suū nei no koa me& kikt« i kei» mai 1* k« epu boai* ftk» «€i n* is opio nuu* oui w»)« o mai kama oik&AA % koa» Mo i k«H li t oia. ko make« M»kai Xtti E. K. Simoa. Ea, awoki! Aohn aui k»kov • o'a o» ko*)oka o k* i*Ov iw% koko hookoki, o «• kwwmko. ouu kak«n t oiai ko ika mak* m 1» h k»koo i ka likin aaa akn a«i • sm maia*a o ka. aoko ia opio auUikUi nm» aoao ma ke kaaawai ka i hooaokoia ao nei na kekaki kam o kooa pooama i kaawalo. Aaoai o lelo ko« aka.ao om aeko !a i Aienka a hooaoh» mai i kekaki kaoaaaa a Xiek Oarter m* kaki o £. K. Binoa ao e ka makamaka « iioi oei e- kaieko, oiai, om piha o Amerika ia aao mamo, aia i iioaohihi ka hoike oiaio. | loA oa eha oe e ka kooioha ao ka lloaa ole aaa o kekahi o k«a mao «i* haoa i» oe, e huli iko oe i kekakk olelo noeao o ka boko a ka haolo eliko me keia. Aole 0 oe wale do aa iiiili o oa kahakai, eia aku no a he leholeho.

He oi»io aft, aole o keia wale «o na oihan» tiokd o k» poll o ko kAkou aupuni mtliua, h« nui wsle aku a ke le* hulphn, a e. huli nae oe i ka hana me ( ka tnan«o haahaa a akahai, aole o ka i piikokoi aku i ka Oihana a ka poe i piha me na tona 1010 naauao iloko o |ko lakou mad puniu poo. ! | He kau i** kou ma la kulana, o kou | lilo to i kokooiua no kela kii hao o ka ( Na'i Aupuni o kakou (Kamehameha), 0 ia hoi o knnana Ka re a me ka hoa-a 1 ka mea © hana ai. E lawe i ke ala* | jmii naauao a keia mau opio i pii ae la .'i knu i ka pnne poo o ka laua mau oi- j hana. Oia ho>, mai kahi kumukula ;apana o $25 o ka mnhina a hiki i ka lilo ana i luna poo kumukola o 4175 o ka mahma, a pela no hoi ko kakou makai nui. mai kahi makai kauwai apana kuaaiua o no-pe o ka mahina, a lik) ana i makai nui o $75 oka mahina. j ! Nou e Laupahoehoe hoopalaleha ika huli ana i ka naauao, ina pela oe e>alu* alu ai i fca oihaaa, aole auanei e nele ka nmhalo o ka puuwai o ka lehulehu ia 00. Xa ka ai-a e hoole mai. Pela no keia e hoao ae nei i keia wahi oihana. Oia ka keia wahi makapeni e kau leo aku nei ia kakou Hawaiu O ka hana i loa» ia Hawaii,-mai ioao kakou • kula'i iaia ilalo, e «rao« hou aku iaia i leekakl mau anuu a na ka hewa no o kana hana e kulai iaia ilalo, a ina he mau wahi. kiaa'una'u kakahi au i ike ai nona, e ha'i aku no hoi mamua o ke alo, aole o ka huna īho a lilo i mea aahilu no kou poo. E hoohalike iho no hoi me ka Pake ma ia wahi, oia toi kou ike maka aku no i ka hoio ana o ka Pake a komo iloko o ka liale o kona lahui, ke ninau aku nae oe i ka ona halo, nb-aa-ve koke mai la no iau No ke aha mai ke kumu! .No ke ake no e hoopākele i kona hhui. A, pela no oe e hana ai e kuu lahui. K hoao mua oe e hoopakele i kou i*o ponoi, a i hiki ole, alaila, waiho aku no oe na ka mea mana ma ia oihana e kanana mai i konl hewa, aole nau e ka hoaloKa, oial iia ike pono iho nei no kakou i na hooiaio. Aole i ka lunakanawai wale. E aui iki aku ihope i ka wa i pau ai oia makua James Matoon »r. mai kana oihana ae, heaha "ka mea 'i ike iaf Pania mai no ka manawa, he Ma-mada-fe no e (Bolomona Anakalea), a lahama na lima loloa o ko kakou Makai Nni a)oba S'am Pua i ke kikoo i Koua ia E. K. Bimon e hoi hou mai i kona one hanau e paa i ka hoeuU o ka oiha* na makai o Laupahoehoe nei, no ke aha mai ke kumuf Ua ikeia keia opio i ka naauao me ka maemae o kana |mau lawelawe oihana ana, aole i nana mai kela Oiant Sheriff Bam Pua ma ke ano aoao kalaiaina, ma kela mea (he lolo) lloko o ka puniu poo oia i nana mai ai. E ha'i a*ku no au ia oe e Mr. Lunahooponopono i ka mea oiaio, ua hakilo kou hoaloha nei i keia maa opio, he oluola, heahea, akahai, a he baipule Krittiano oiaio. Ina he pale ko ka halepnle Katolika r e ike ana oe i kela Lunakanawai C. V. Mareiel e la« lama ana i ka pali, • pii ana i ka pule, a no ka aakai nui he laki loa ka ha'o 0 kou lohe ana i kona leo e hal mal ana i ka olek> a ke Akua iloko o kona oia ao ke kahunapule oia hoomana, oia ka 'u e minamiaa noi nel; 1 keia mam opao naanao, aka aae, n ike no k» Akna i ke ano o keia man haipule kona Immu ao ia e koopaa nei ia laaa ma ka laua mau oihaaa. • • • 1 He keu akn ka pniwa hikilele ne ka weliweli o kahi Kepani aooa ka hale pahnpakn i kekahi awakea, a aa manao loa ua wahi Kepani aei me kekahi po« Kepaai e iho ke pokapahn la bo aa pakaaiaki a ka aaao Hepobalika o Kina i ki ia mai a komo aaa iloko o ka rumi pakupaha, eia ka he pohaku • paoaa o ke kakaa ana mai, mai ka pali ouu, aohe wa a palahe KiiHl kekahi mau wahi Kepani iho. ♦ • » Eia iho Uoko o ka aupepa puha la o Kohala o keia paka ana mai aei ke kii • ka paaH hoo-

kani pila o taupaho<»hoe n«« nr»e ke kt» o kft lakou kumu J. V. Marrirl t ei» k* o k» Abenibam# line'kima ka keia o Hawaii, oUu ua haoauia keia opio i k» a 12 o Feberift»i, IĀBS. m di opim kou ae nei no he pua iloko o kona kikipu o k* ehi iko h keia o u Hcpub»!ika iloko o kon& kihapai, aohe wabi Ew* hookahi. Em f p«u Io« paha ia'« nm kolama o ko 1« e 8ol t huhu nuu auamei p«to ua Kllokilo i&ne, «ohula ua Uwa maanei, »e ke alok». Kou wahi kooloha oiaio, BOKB.