Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 17, 26 April 1912 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i

MOKUNA XVII. "He mea hiki ole ia'u ke haalele i ka hale nei i keia manawa, oiai ca hala aku nei kuu makuahine mamuli o kau kauoha e keia kanaka." "Mai noho oe a paku'iku'i olelo hou mai, aka e hele mai oe me kou ku-e ole mai, a mai noho oe a kahea i mau kokua, hoopihaia aku auanei ko waha i ka welu, i hiki ole ai ia oe ke uwa. Ua noho okoa iho la o Alika ilalo, me ka noke ana i ka uwe, aka aohe he hooloheia aku o ia mau mea e kela mau kanaka, o ko laua lalau okoa iho la no ia ia Alika, a hapai ae la iluna, me ka hookikina ana aku iaia e puka aku iwaho o ka hale. No ka hiki ole ia Alika ke hookololohe hou iho, ua ae aku la oia e hanaia mai oia e kela mau kanaka pela, a o ko lakou oili aku la no ia mai ka hale aku, a i ka hoea ana i kahi o ka malapua, ua hoomaka aku la o Alika e holo me ka mama, a ina paha he poe kekahi ma kela wahi, ina no ua loaa na kokua nona, aole nae pela, ua nokeia aku oia i ke alualu mahope a hiki i kona paa hou ana i ua mau kanaka nei, a o ka nakiikiiia iho la no ia o kona mau lima i ke kaula, me ka hoopihaia ana o ka waha i kekahi hainaka i hele a ekaeka i ka lepo. . Ke ka'i maoliia la o Alika e ua mau kanaka nei ma ka lihi kahakaf, a i ka hoea ana i kekahi wahi olaelae, ua huii aku la lakou ma kekahi wahi kuono, a aia malaila kekahi waapa nui kahi i ku ai, o ka hapai okoaia aku la no ia o Alika iluna o ua waapa nei, a o ka hukiia ae la no ia o ka pe'a iluna, a holo aku Ia no kahi i maopopo mua ole ia Alika. MOKUNA XVIII. E waiho kakou ia Alika Makale pela, e laweia Ia e 'kela mau kanaka lokoino, a e hoihoi hou ae ko kakou noonoo no Likana Holo. Ma kela haalele ana aku a Belina i ka home o Sa Uilama, aole oia i huli hoi iki aku ma kela po a hiki wale i na hora o ke kakahiaka, a oiai no hoi ua akenui loa ka Haku Tivekona e ike iaia, nolaila ua hele mai la ua haku nei no ka rumi o Belina, a i mai la i ua kaikamahine nei: "Ua makemake au e kamailio pu me oe no kekahi mau minute uuku. Ke hoomanao la no hoi paha oe no ko'u kamailio ana aku ia oe e pili ana no ka'u keiki ea?" "Ae, ke hoomanao nei no au i kou hoohiki ana mai imua o'u, no kona lilo mai i kane na'u," wahi a Belina me ke kulou ana iho o kona poo ilalo. • * "Heaha auanei kau manao nui aku no ia mau olelo a'u?'* "He mea nui hoi paha ka olelo, no ka mea aole oe he wahi kanaka uuku, o oe kekahi o na Haku kiekie loa o Enelani, a o kau mea e olelo ai, ua like pu ia me ke kanawai, e hiki ole ai ke uhaki waleia." "Ina pela, e nana aku hoi kaua no ka hoea mai i ka wa e hookoia ai o ia mau olelo a'u. Ke paa mau nei no nae paha kou manao no ka lilo aku o ka'u keiki i kane nau ea?" "O ka'u ia e kakali mau aku nei i ke ao ame ka po, a ua hookahahaia mai no hoi ko'u manao, no ka hooloihi loaia o ko maua hooliloia aku i hookahi." x "A pehea la kou manao, ina no ka mare aku o kekahi mea ia oe me kona aloha ole, he maikai iho la no anei ia ia oe?" "E ae ana au e lilo aku i wahine na Alehiano Tivekona, ina ua aloha mai oia ia'u a aloha ole paha. E hoolohe mai oe, a e ike no auanei oe i na mea apau. O keia makemake no ko'u mare aku me kau keiki, nau maoli no i koi mai ia'u e ae aku au o ka'u kane ia e mare ai, me ko'u hoikeike mua ole aku ia oe he wahi makemake kekahi o'u e mare i ke kane. "Aole loa au i poina i kou hoike okoa ana mai imua o'u, ina aole he makemake o kau keiki ia'u i wahine, e hoomare mai ana no oe iaia me a'u, a ke ku nei au maluna o keia mau mea oiaio au o ka hoohiki aua mai iinua o kuu alo ponoi, a o na hoku o ka lani na hoike ma ko'u aoao no keia mau olelo a'u e kamailio aku nei imua ou." "Aole au e hoole aku ana i ka oiaio o kena mau olelo au e kamaili mai nei, ua hooia aku au ia mau mea apau imua ou, i ka manawa nae a kaua a elua i ike ole ai i na mea e oili ae ana e llke me ka nee ana o ke au o ka manawa, nolaila e hoomanao oe, aole e lilo na hoohiki o kela ano i mau mea paa, aka ua hiki no ke i kupono ai me na loli ana o ka manawa." "Ei hoi e no'u ka makemake e lilo aku au i wahine na kau keiki, aka nau okoa no t koi ikaika mai ia'u, a hiki i ko'%haawi ana aku i ka ae, a ke upu mau aku nei au o ka hoea mai i ka hookoia ana o ia aelike mawaena o kaua. "Ihea no hoi oe i ka manawa au o ka ui ana mai ia'u, hoomaopopo iho oe, e aloha aku ana paha kau keiki i kekahi mea okoa aku, aka kau mau mai nae kau mau manaolana ana maluna o'u, no ko ike nae paha i ka haulehia ana o ko keiki me kela kaikamahine lawai'a haahaa ea?" "Aole loa he wahi ike ma ko'u aoao, e haulehia ana o Alebiano i ke aloha me kela kaikamahine, o ka'u wale no i ake ai, e aloha mai oia ia oe, aole nae pela ka mea e ikeia nei. He oiaio aole loa he mea i maopopo i ka nee ana o ke au o ka manawa, a ma ia ano i maoj>opo mua ole ai ia'u. eia ka o kela kaikamahine lawai'a haahaa, o ka mea iho la ia nana e hoopakele ae i ke ola o ka'u keiki, a no 0 kela kumu hookahi, o ka maopopo mua ole ia'u ua hoea mai ke kokua no ka hoopakele ana i ke ola o ua kaikamahine la, iloko o ka manawa i manao mua oleia." "He oiaio anei ua komohiā o Alika Makale iloko o kekahi pilikia?" 1 pane koke mai ai o Belina ma ke ano hikilele. "He oiaio anei ua komohia o Alika Makale iloko o kekahi pilikia?" i pane koke mai ai o Eelina ma ke ano hikilele. M Ua hoopakeleia oia mai kekahi make mai i hoolala muaia nona e poino ai, no keia mea i hele mai ai au no ka hui pu ana me oe, malia e hiki ana ia oe ke haawi mai i kau mau kokua ana, no kahi e ulaaia ae ai o ka mea kolohe me na manao pepehikanaka iloko ona, e hookau aku maluna o kela kaikamahine hewa ole." Haka pono loa mat la na maka o Belina maluna o ka Haku Tivekona, aia ka haalulu maluna o kona kino, eia nae mamuli o ka hoomanawanui ana o ua kaikamahine nei, i auhee koke aku ai na haawina maikai ole mai iaia aku. a o ia kana o ka pane ana mai: "Ke kaumaha loa nei au no ka hiki ole ia'u ke kokua aku ia oe, he hana hoohaahaa wale no i ko'u kulana ke kokua ana aku i ka poe makilo, e aho no nau e imi aku i na kokua no kona pono. ke manao oe, he mea maikai na kou kulana haku, ke hoolilo aku i kauwa na kekahi kaikamahine lawai'a." "Ina o kou manao maoli iho la kena ea, alaila aole a'u mau hoopilikia hou ana aku ia oe, aka o ka'u waie no nae e ninaa aku nei ia oe, e*a no anei kela laau make a Sa Uilami o ka waiho ana mai malalo o kou malu. ke waiho mai nei ?" "Ke kahaha loa nei ko u manao no kena mea au e kamailio mai

nei ia'u, aoie loa au i ike i kekahi laauniake. he mea ia pehea ke ano?" "Ina aole i maopopo ia oe ea. alai!a ua lilo aku la i ka aihueia, e iike no hoi me ka aihaeia ana o na palama a ko haku, me ka ike oleia } e kekahi o na kauwa? | No ka hoopukaia ana ae o na hua palama, ua haikea koke ae la o | Belina, o ia no oe o ka mea e kokoke aku ana ma ka'e o ka lua ku- j papa'u, a hooninau wale mai Ia no, me he mea la, akahi no a mao-' popo iaia keia mea: "Aowe! i ahaia kela ihau palama ?** | "Ua aihueia na palama memele a ko haku. e kekahi wahine luahi-» r»e, me ka lole silika eleele, me kekahi papale kahiko ma kona poo. 1 Ua manao Ica poe i ike iaia, ua kulike loa ka lole a kela luahine e i komo ana me ka lole o ka wahine malama keiki a Sa Uilama, aka i 0 ka mea oiaio no nae ea, o ua mau pono la o kela luahine, ua aahuia iho ia e kekahi mea okoa. "O kahi o ke kupaianaha, aole loa he wahi a kela wahine e komo mai ai iloko o ka pa meakanu, koe wale no kona oili ana aku mai keia hale a hoea i ke alanui akea. "I kela la koke aku nei no i lawe aku ai oia he ie i piha me na hua palama, ana o ka hoike ana aku i ka makuahine ame kana kaikamahine, ua haawiia aku kela mau palama e kekahi poe o keia wahi, eia nae, ua hoole mai na kauwa apau, aole lakou i hana i kela mea, ua maopopo anei ia oe keia luahine a'u e kamailio nei?" j "Heaha auanei ka'u mea i ike no kena luahine," alaila noho mu-; mule loa iho la ua kaikamahine nei, me he mea la aole loa e hiki iaia ! | ke kamailio hou mau i kekahi mau huaolelo. , | Ke naka la nae ua o Belina me ka haalulu, he mea keia nana i haupu mua ole ai, o keia iho la ke kumuhana ano nui o ka makemake | ana o ka Haku Tivekona e kamailio pu me ia, aka ua maopopo mai 1 la no ke kumu o ka haalulu o ua kaikamahine nei ia Tivekona, alaila ! ua ku mai la ua haku nei iluna, a kau mai la i kekahi o kona mau ] lima maluna o ka poohiwi o Belina, a pane mai la: "Auhea oe e Belina Wana! ke makemake nei au e hoike mai oe i kau mau mea apau i ike ai no keia kumuhana ano nui! Eia ihea kela laau make a Sa Uilama o ka haawi ana ia oe e malama?" "O, e ria lani! e aloha mai oe ia'u, aole i maopopo iki ia'u kena laau make au e noke mai nei i ka niele. Aole na'u —" alaila noke iho la oia i ka uwe haalo'ulo'u, me ka puili ana mai i kona mau lima a elua ma kona umauma, aia hoi ke pahola mau la ka haikea, me ka hele o kona mau lehelehe a uliuli, a iaia o ka alawa ana mai a ike i ka haka pono aku o na maka <£ ka Haku Tivekona maluna Ona, uji hina okoa aku la oia ilalo, nlē hē IWēa la ē UWālō okoa mai ana e alohaia aku oia, Ua kulai ino ae la nae ka Haku Tivekona ia Belina me kona haalele ana iho i kela keena, a mamua o kona oili loa ana aku e puka iwaho, ua holo okoa aku la o Belina a puliki i na lima o ua haku nei, me ka hooho ana ae i keia mau huaolelo: "He hoopunipuni na mea e oleloia nei, na'u i hana i kela laau make īloko o na hua palama, a ina ua manaoio aku oe ia mau mea, alaila e lilo ana o« i kanaka hoopunipuni loa, aole au i hana iki i kekahi o kela mau mea au o ka hookolo ana mai nei ia'u." "Aole au i olelo aku nei o oe ka mea nana kela mau hana apau, aka o ka'u wale no e i aku nei ia oe, o ia kou noho malie ana maloko nei o kou keena, me ko'u hoike ole aku i keia mea i kekahi poe e aku, koe wale no kou noho e hoomalielie i kou lunaikehala, maiia e loaa ana ke kaumaha ia oe no kau mau mea i hana ai," alaila ka ino ae la ka Haku Tivekona i ka lima o Belina e puliki aku ana iaia. "Alaila e uumi malie ana oe e kuu haku i keia mea ea?" "Aole au e kamailio ana i kekahi mea i keia manawa, aka o oe wale no kau e ike iho i ka mea au i liana ai, a o ke Akua o ka lani mawaho ae ou i maopopo i keia mea." I wahi e kaawale okoa aku ai o Belina mai ka Haku Tivekona aku, ua kula'i okoa aku la oia i ua kaikamahine nei mai iaia aku, o kona oili aku la rto ia iwaho, me ka nana hou ole mai i ka mea a kela kaikamahine e hana akti ai. Aole i'o ka Haku Tivekona i kamailio iki i kekahi mea e pili ana no Belina, aole imua o kana kēiki, a i ole hoi ia imud paha o Sa Uilama, koe wale no kona waiho malie ana i kana mau mea i ike ai iaia iho. Ma kekahi la ae, i ua Haku Tivekona la e holoholo ana mawaho 0 ka pa o Likena hoio, ua oili mai la kana keiki iloko o ke kulana pihoihoi, a pane mai la imua o kona makua: "I hele mai la au no ka hoike ana aku ia oe, ia'u o ka holo ana aku nei no ka home o Mrs. Makale i keia manawa pokole iho nei, aole o Alika maloko o ko laua home, aka ua hala aku oia i kahi i maopopo ole, a o kona makuahine wale no ka i loaa aku nei ia'u e kanikau ana no kana kaikamahine nalowale." "Aole anei o Alika ma ka home o kona makuahine?" i puiwa mai ai ka Haku Tivekona, no ka mea ua lilo ka inoa o Alika i mea nana e noonoo nui ai iloko o kela mau la. "Ae, ua hoike mai nei kona makuahine i na niea apau i hanaia iloko o kela mau la aku nei i hala, a pehea, aole anei o oe e kuu makuakane kekahi i komo pu iloko o ka hana e hookaawale ana i ke keiki mai ka makua mai?" "Owau anei kau e ninau mai nei e kuu keiki?" "O kana wale no ia o ka manao ana, a pela hoi au e ninau aku la ia oe." "Ina o ka manao ia o Mrs. Makale, alaila ua kuhihewa loa kona koho ana mai, owau kekahi i komo like aku ma ka imi ana i wahi no kana keiki e pilikia ai. E hoike mai ia ? u i keia manawa ano, i ke ano o ka mea i hanaia!" "Ma na mea a Mrs. Makale o ka hoike ana mai nei ia'u, ua hoea aku la kekahi kanaka luina ma ko laua home, ma ka auwina la o nehinei, a hoike aku la iaia no ka hele ana aku e ike i kekahi wahine 1 kokoke loa e make, ma ka aoao ma o o ka puu. "O ka mea apiki nae, i kona hoea ana aku no kahi o kela mau hoaloha ona, aole he poe ma'i olaila, aka he maikai ko lakou noho ana, a no ka manao o ka makuahine, ua kau aku paha kekahi pilikia maluna o kana keiki, nolaila ua huli hoi koke mai la oia, o kana r.ae o ka ike ana, aole o Alika ma ko laua home. "Ua noke oia i ke kahea, ua noke pu no hoi i ka huli, aole ona loaa iki a hoea wale aku nei au i ko laua hale. "Aia nae ma ka puka pa, kekahi hoailona, me he mea la ua hoao o Alika e hakoko me kona ma uenemi: a o kana wale no o ka ike ana i ka moana, o ia ka holo o kekahi waapa pe'a, aole nae he ikeia aku o na kanaka oluna. "Ua hookolo aku nei au ma kahi o na moali wawae, a hiki i ka hoea ana iloko o kekahi wahi kuono, a ma ka'u koho iho, ua laweia aku o Alika e kekahi poe kanaka maluna o ka waapa, no kekahi wahi mamao Ioa." Aia ua o Alehiano ke ku fa me ka haalulu, ā ua piha hoi kona mau maka i na kulu wainiaka o ke aloha i kana ipo, a mahope o kona kakali ana o ka pane mai o kona makuakane i kekahi huaolelo, ua ninau okoa aku la oia: "Aole anei i maopopo ia oe kekahi mea e kuu makna no kela kaawale ana aku o Alika mai kona makuahine mai?" "Aole au i lihi launa aku ma ka hana e pili ana i ko Alika laweia ana aku !a; aka he hookahi wale no a*u mea e manao nei, oka mea i loohia na manao huhu a inaina no ua leaikamahine la, oia no ka mea nana keia hana, aole he mea e ae." "Alaila owai aku la ua mea la, e hoike mai ana anei oe e kuu makua ia r u ?" M E hiki ana anei ia'u ke hilinai aku maluna 0u,.n0 kou malama loa ana i kekahī meahuna?' w Aole oe e kuu makua i hoohewahewa i kaa keiki nei, o kau mau mea huna apau o na manawa i hala, aole loa ia i kumakaia ia e a'u, a pela e maka'u ole ai oe, i ka hoike ana mai i kekahi mea ia'u i keia mauawa." (Ao!e 1 pu.)