Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 20, 17 May 1912 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakai o Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i

MOKUN'A XX. i "Aole oc e hoi ana no kou home, no ka mea aole kou makuahine malaila i keia manawa, aka ua hoihoi aku ko'u makuakane iaia ma-1 loko o Likena Haie. a malaila oia e loaa ai ia oe. I ko'u haalele ana iho i ka aina nei, ma ka u huakai huli ia oe, ua kauoha mai kuu makuakane ia'u, e huli aku au ia oe a hiki i ka loaa ana, me ka nana ole i ka nui o ka luhi ame na hoolilo ma ko maua aoao, a e noho hoi oia mauka nei o ka aina, no ka makaala ana i na mea apau e pono ai kou makuahine/' Mamuli o kela mau hoakaka ma ko Alehiano aoao, i pau honua ae ai ko Alika mau manao hopohopo a kanalua no ka hoi aku ma ka home o Sa L'ilama, nolaila i ka makaukau ana o na mea apau, ua lele aku la iakou iuka, a hoi aku Ia kela poe apau o ka haalele ana i ka home o Sa Uilama, me ka lawe pu ana aku i ka lakou mau lawehala elua, a koe no na liimoku ame kekahi poe kanaka e ae iluna o ka moku. la Alika nae e hoi malie la me kana aloha, he nui na mea e hana mao ole la iloko ona, a ke hopohopo loa la oia no ka hookoia o ka iini a kona puuwai, malia paha iaia e hui hou aku ai me kona makuahine, o ko laua huli hoi no ia no ko laua home, me ka loaa hou ole he manawa nona e hui mau ai me ka mea a kona puuwai i li a mau ai. MOKUNA XXI. < Ia hoea ana aku a Alebiano ma no Likena Hale, ua hele ua home la a kauluwela i na kukui, no ka mea mahope iho o ka hookipaia ana aku o ka Madame Makale no kela home, ua ho-aia na kukui o na wahi apau, me he mea la he mau malihini kiekie a hanohano loa ka i kipa aku malaila, a ua lilo no hoi ia hiona i mea hookahaha mai i ka manao o Alehiano ma, oiai iakou i hookokoke aku ai i ka hale. Ma 'kahi mamao nae lakou nei i ikeia mai ai e kekahi o na kauwa a nana i hoike aku i ka lohe i na mea apau maloko o kela home, no ka huli hoi ana mai o ka huakai a Alika, a ia wa i holo mai ai o Sa Uiiama ame ka Haku Tivekona mawaho o ka lanai, no ka hui pu ana me ka laua mau leeiki, ina paha no ka holopono o ka laua huakai, aole paha. Ua alakai loaia aku la o Alika imua o kona makuahine e noho mai ana iloko o ke kaumaha ame ke kanikau no kana mea aloha o ke kailiia ana mai iaia aku, oiai hoi na kauwa apau i hele mai ai 110 ka ike maka ana i ke kaikamahine lawai'a, a koe hookahi waie no o Beiina, aole loa oia i hoaiki wale mai iaia iho, e ikeia aku e kona mau hoa. I ka hala ana ae nae o na minuke o ka ilihia, na minuke a ka makua me ke keiki e lulumi ana i na kipona o ke aloha. ua aea ae la ko Alika poo iluna a i aku la i kona makuahine.

"O' C kuu makuahine, ua maopopo no anei ia oe ka nui o ko kaua aie no na mea a Sa Uilama i hana mai ai no ko kaua pono. Nani ka n«i o kona oluolu me ka nui o kona aloha ia kaua, aka e kuu makua. heaha 'ka pilikia i loaa ia oe?" ia Alika i īke aku ai 1 ka helehelena o kona makuahine a kunahihi. M Aole i loaa ia'u ka oluolu maikai," alaila kau mai la i kona mau lima maluna oka poohiwi o kana kaikamahine, a 1 hou mai la: "He mea pono ia kaua e hoi no ko kaua wahi home, īlaila e loaa ai īa u ka maha,- aole maloko o keia home, i hoopuniia me na mea nani he mii." No kela koi a ka makuahine i kana keiki e hoi laua no ko laua wahi home, he mau olelo no nae i loheia mai e Sa Uilama, o ka manawa ia a Alika i ku ae ai iiuna, me ka manao e ka'i aku i kona makuahine iwaho, aka ua ku e mai la nae o Sa Uilama iluna. me ka hele ana mai a ninau mai la ia laua nei: U E manao ana anei olua e hoi no ko olua home? E haalele mai ana anei olua ia makou?' "O ko'u manao ia, malia ilaila e loaa ai ia u ka maha ame ka oluolu, oiai ua maa no au i ka noho ana i kela wahi, i pane mai ai ka Maelame Makale, aia nae oia ke naka wale la no me ka haalulu. "Aole au e au'a aku ana ia olua e noho mai, ina no ua makemalee loa olua e huli hoi no ko olua home, aka ke kaumaha loa nei nae au no ko olua haalele ana mai i kuu home nei, me kuu manao e hoikeike aku au i kekahi hana maikai. ma o ka malama ana aku i na mea no olua e pono ai, me ka hooikaika kino w'ahine ole ma na hana i maa ia olua." Ua haka pono loa mai la ka nana ana a Madame Makale maluna , na maka o Sa Uilama, o kona emi hou aku la no ia a noho maluna o kekahi noho, a noke iho la i ka uwe, a ua iilo kela ano i mea kauniaha no ka manao o Sa Uilama, a hele mai la oia iniua me ka paa ana mai i kona lima ma ka poohiwi. me ka manao e ninau mai i ke kumu o kela uwe ana, aka ua paa e mai la nae ka Haku Tivekona mahope mai ona, me ka pane ana mai ma ka leo hawanawana: "Aole anei i maopopo ia o€ e Sa Uikima, keia hiona au e nana iku nei?" "Ma ka inoa o na lani! aole i maopopo ia'u ka manao o keia mea au e ninau mai nei/' wahi a Sa Uilama, me kona hele a piha i ke pihoihoi. Mamua nae o ka hiki ana i ka Haku Tivekona ke pane aku, ua hooho e mai la o Tomc. mamuli o kona ike ana aku i kela kanaka elemakule mai ka moku ili mai, e hoi mai ana no ke komo ana inai iloko o ka home o Sa Uilama a lilo aku la ka nana ana a na mea apau maluna o ua kanaka kupaianaha nei o ka hoopahaohao. Ae, aole he mea a 'kakou i hoomaopopo no keia kanaka, mahope oko kakou kilohi hope ana aku iaia, e waiho ana iluna ka moe inm'i, maloko o ka hale o Sa Uilama, aka nae ma ke kamailio pokole ana ae. ua loaa iaia ka oluolu mahope iho o ka hala ana o kekahi mau pule, a ua aeia aku oia e hele ma kana mau wahi apau e makemake ai, a ma ia ano iho la i oili mai ai ua kanaka nei iloko o ka manawa pono loa, e hoauheeia ae ai kekahi ninau pohihihi i hiki ole 1 kekahi mea ke kuekaa ae iloko o kela mau minuke o ke kupilikii. Ua komo loa mai la 110 ua kanaka elemakule nei iloko o ka hale. me kona hele pololei ana mai a ku imua o Sa Uilama, a o ia ka ua haku nei o ka huli pono ana aku imua o ka elemakuule a ninau aku la: 4, E Haroia Rakona. heaha mai nei kau oka hoea ana mai nei no Jeia wahi me kou helehelena e hoomaka'uka'u mai ai ia makou?" wahi a Sa Uilama, me ka hele o kona helehelena a kunahihi. Aole i pane koke aktt o Harola Kakona ia Sa Uilama, aka ua neenee loa aku la oia a ma kekahi wahi kupono i ka Madame Makaie. nana aku la ma na malea o ua wahine nei, oiai oia e waiho maule ana, no ka mea i ka wa o kona lohe ana mai i ka hoohoia ana ae o ka inoa o Rakona, o kona wa no ia i hina aku ai ilalo, a no kela Jculana a Rakona e ike ia maluna o ka wahine, i huli mai ai oia imua o Sa Uilama a i mai la:

"'Auhea o« e Sa Ui'ama Bencioda," wahi ana me ka leo nai moaKaka, "Ua ole!© kahiko aku au ia oe, :a"u e waiho ana iloko oka ma'i kulipoHpo, e hoea mai ana i ka manawa au e huikala mai ai ia'u, a e hoopoina aī kaua i na mea o ka wa i hala, a ke manao nei au, ua hoea maī ia manawa. Ffe manao ole no ko'u e kahamaha mai ī keia anaina ma keia ahiahi. o ka hoikeia ana ae nei hoi ia'u. eia ka makuahine arae kana kaikamahine naaloko nei o kou home, pela au i hoea mai !a. no ka mea ua kamaalna mua ati ia laua a el-ia." "Ke manao nei au. ua kamaaina pu no au ia !aua mamua, i io ae ai o Sa Uilama me ka leo maiie. "Ua pololei ko hooia ana mai la ia mea, aka. e haawi mai nae i noho no'u e noho iho ai, oiai ua hele au a maluhiluhi," alaila lawe mai la o Tome i kekahi noho no Kakona, a i ua kanaka nei o ka noho ana iho. aia no ka nana ana a kona mau maka maluna o Sa Uilama. a hoomau hou aku la i kana kamailio ana: "Ke hoomanao nei no anei o« e Sa Uilama, ieia e hoolele aku i kou noonoo i kou mau la opio a kaua e holoholo like ana, he mau Ua paani, no ko kaua hakoko iike ana no na mea no ko kaua mau ola e pono ai?" "Ke hoomanao nei au ia mau la a*u e holoholo pu ana me oe. a ke i aku nei hoi imua ou e Rakona, o oe kekahi o na keiki uhauha, a piha me na hana pakaha, aole loa e hiki ia oe ke hoole mai ia mea. "Malia paha o ko'u ano i'o ia e like me ia au e kapa mai nei ia'u r aka aole nae e hiki ia oe ke hoole mai ia u, i kou hoao ana e kaili ae : ke kaikamahine a'u i aloha ai, me kuu manao e lawe mai iaia i wahine na'u, eia nae, mamuli o kau mau hana ku ole i ke aloha hoakanaka, ua kaili akuu la oe iaia, ma o kona aloha ana ia oe, pehea iho la ia e Sa Uilama?" "Aole au e hoole aku ana i ka oiaio o kena mau mea au e olelo mai nei, aka no ka iini iloko o'u e hoopakele i kela kaikamahine mai kona lilo ana aku i kauwa malalo o kau mau hana lapuwale. pela no au i hookaawale ai iaia mai ka lilo ana aku i wahine nau. oiai no nae aole au i aloha aku iaia ia manawa, aka'ia'u nae o ka*marc «ina aku me ia, ua haawi pau aku au i kuu ikaika ame ko'u mau mea apau nona, a ua imi aku hoi i na mea e hoohauoliia ai oia." "O ua hana la au i hana mai ai ia'u, ua keehi aku oe ma ke kuala o kekahi moo, no ka mea ua ala mai ua moo la au o ka manao ana, ua make, a kiola mai i ka waiawa maluna ou, au e auamo nei iloko o keia mau makahiki loihi, ke hoomanao mai la anei oe ia mea?"

"Ke ike nei au i keia manawa. i na mea apau/' wahi a Sa Uilama, me ka puliki ana aku i kekahi noho,- oiai ua hele oia a piha me ke pihoihoi. "O! e kuu Akua, ke hoomaopopo nei au i ka mea a'u i hana ai!" "Aha! ke hoomaopopo i'o nei ka oe ea? I kela manawa o kuu ike ana ua aloha aku kela kaikamahine ia oe, ia manawa au i hoohik:» paa iho ai, e panai aku au ika ino no ka ino. I mea nae e hooma-; maia mai ai ko'u mau manao 'kaumaha a kaniuhu no ka nalohia ana aku o ka mea a'u i aloha ai, mai ka hiki ana ia'u ke kiei hou aku ma kona mau maka nohea, ua haalele iho la au i ko kaua aina aloha, a hele naauauwa aku la no na aina mamao no kekahi manawa; a ia'u o ka huli hou ana mai, ua mare aku la oe me ua kaikamahine nei, a ua hanau mai kau keiki mua loa, he keikikane. "la manawa i hoala houia mai ai kela manao lili kahiko iloko o'u uou, e ike iho ai oe i ka hopena awahia o ka mea au i hana mai ai no'u —" "Uwoki! uwoki!" i hooho mai ai oSa Uilama, me ke kau okoa ana mai i kona mau lima a elua iluna, no ka mea ke ike maopopo !a oia i na mea apau i hanaia e kona enemi kahiko, aka ua pane koke | aku la nae o Rakona: I "Aole e hiki ia oe ke kauoha inai ia'u e hooki i ka u hoike ana | aku i na mea oiaio apau, aka e hoolohe mai oe, a e ike no oe i ka oiaio. Ua olelo mua ae nei au i kuu hoohiki paa ana e panai aku i ka ino no ka ino, a maluna o kela manao i hooholo iho ai au e hoo~ lilo i ka wahine au i aloha ai i mea hoowahawaha loaia e oe. "Hele mau aku la au i kela ame keia manawa e hui pu me ko w ahine maloko o kou home, i kou manawa e hele ai i kahi e, koi aku la iaia e hoi mai me a'u, eia nae e kipaku mau mai ana kela ia'u, me ka hailuku mai i na olelo e ku ai au i ka hilahila ame k.i ho'ka. eia nae he mau mea ole wale no ia ia'u. aia ko u noonoo nui e ili aku ka hoopa'i maluna ou. "Ua kupaa ko wahine mahope o ka mea ana i lawe mai ai i kane nana, eia nae aole o'u nana aku ia mau mea, aka ua hoolimalima aku la au i kekahi poe kanaka no ko lakou hakilo ana mai i ko u liele mau i kou wahi, a pela me ko'u hoi ana mai, ua hoike aku la au i kau mau kauwa. no ko'u hui mau me ko wahine, oiai nae he mau olelo hoopunipuni wale no ia a'u ia lakou, ua lilo nae i mea na lakou e hooiaio loa ai, me ka lawe hele ana i na hoike ma kela ame keia wahi, no ka lalau o ko wahine ine a'u." "O! e Harola Rakona, he keu aku oe a ke kanaka lapuwale, a ke hoike mai nei oe ia'u i ka mea hoopunipuni loa," wahi a Sa Uilama, me ka hopu ana a'ku ma na poohiwi o Rakona, me he kanaka la i uluhia e ka pupule, aole no nae ia he mea e wiwo iho ai o Rakona, aka ua hoomau hou mai la no i ke kamailio ana: ' 4 He oiaio ia manawa aku la i hala, he mau makahiki loihi loa ae nei e poina ole la no ia oe, ua hoopunipuni aku au imua o ke ao holokoa, aka i keia manawa a'u e kamailio aku nei imua ou, a imua o keia poe kakaikahi, ke hoike wale nei au i na mea oiaio. Oko wahine au i kipaku aku ai, au i kapa aku ai iaia i ka lalau me a'u, ua like pu ka oiaio iloko ona me ka makee i ke kane ana i ae aku ai e lawe mai i hoa pili nona maluna o ke kuahu laahia o ka Riare, me ka malamalama o ka la, ame ka mahina, aole loa he kiko eleele o na hana ekaeka i hapala aku i kona inoa maikai." "O! e kuu Akua, he oiaio anei keia a'u e lohe aku nei?" i hooho hou ae ai o Sa Uilama, nie ka palulu ana mai i na lima ma kona mau maka, no ka mea ke ike la oia i ke koikoi loa o ka mea ana i hana aku ai maluna o kana wahine. "E like me ia au e ike mai la i kuu noho aku imua o kou alo, pela iho la no ka hiki ana ia oe ke manaoio mai ia'u, no ka maemae o kau wahine, he maemae a oiaio elike me ka lani iluna ame ka honua nei au e hoohewahewa ole ai. Ua hoea aku au imua oko wahine, ua koi aku iaia ma na ano apau e haalele aku ia oe. a e hoi mai me a'u, aka ua kuha mai oia imua ponoi o kuu alo, ua hailuku mai ia'u me na olelo no'u e eha ai, a ia*u i hoao maoli aku ai e limanui ma--luna ona, ua kau oleoa mai la oia i ka pu panapana imua o kuu mau maka, a na ka hohewale iloko o'u i kauoha mai ia'u e hookaawale loa mai kona alo mai. "He mau la pokole wale no koe o'u e ola ai, a hoi aku au imua o ko kakou Mea Nana i hana mai, pela au e hoike nei i keia imua ou. no kau mau huileala ana mai ia'u, e ili ole mai ai ka inaina o ke Akua maluna o'u." "Auwe! e na lani, pehea la au i kuhihewa ai? Pehea la au i hana aku ai i ka'u wahine me he holoholona la! Alaila ua make aku oia me ka hewa ole, ua aku, malalo o na manao kuhihewa!" "Ke olelo mai nei anei oe. ua make kau wahine?" i puoho koke mai ai o Kakona me ka nana ana mai maluna o Sa Uilama. me ke kahaha. "Ae. ua make kah ; ko oia, he mau makahiki lehulehu i hala ae nei. a ke waiho mai la kona kino lepo maloko o ka pa ilina ma Sekotia." "Ha ha! aole ka i loaa ia oe ka mea oiaio. Oko wahine au i leuhihewa ai na make. a nona ki he au e kuhikuhi mai nei aia i Sekotia, aole ia no kau wahine, no ka inea eia no ua wahine nei au ke ola mai nei. He oiaio nae ua hoouna aku oia i ka lohe imua ou, a i ole na kekahi poe paha i kamailio aku ia oe no ka make ana o ko wa~ hine, o ka mea oiaio nae, aole oia i make, aka i wahi nou e ike ofe aku ai iaia. pela wale no i hanaia mai ai pela. (Aote ! pM.)