Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 22, 31 May 1912 — KA WAHI PAKA O LANAI. [ARTICLE]

KA WAHI PANA O LANAI.

E Mr. Lunahooponopono, Aloha oe.— Eia au ke hoouna aku nei i ka inoa ona wahi pana o Lanai nei, a ko lakou moolelo pu, i wahi mea honanea na ka poe heluhelu o ka kaua milimili, O na mea no a‘u i ike maka ai a koe aku no kahi mau wahie pana, aole au a ike, elike me na mea i kuhikuhiia mai ia'u e na kamaaina o Lanai nei. Eia iho ko lakou mau inoa: 1. Kaululaau; 2. Ka Laehi; 3. Lanai Hale; 4. Pahulu Punawai; 5. Pehu Lua-a; 6. Kawelo-ahi; 7. Kahee; 8. Polihua; 9. Ke Puhi o Kaala, a eia iho ko lakou moolelo pakahi. E hoopokole aku ana no au i kah; mau moolelo, malia paha ua paanaau no i kahi poe o kana, koe na hauau na hou e ulu ae nei, a e hke no ao ko a mea kakau ka maopopo ole i ea u.«\n e knmailio ia a» 1 ai, he kaaka ik; nuilea, eia ka no Lanai nei. E ka mea heluhehi, e nana ae ; \.i helu 1. 1, ELaululaao. O Kahalepalaoa no nae ka inoa nui, he wahi kumupapali pohaku, aneane 200 kapuai mai ka ue kai mai ,a e huli pono ana kona ku ana ia Lahaina. A ma keia wahi o Kauhilaau i noho ai. Elike me ka maiuo inaina o na makna i ke keiki no ka huhuki ana i ka ulu o Lahaina, ame ke kukui, he man laan no ea lakou i kanu ai, a pela na makua i hoihoi ai iaia i Laaai, a na ke Akn 0 Lanai e pepehi iaia. Ua haawi pu ia aku iaia i hoailona ik> kona lanakila mai ke Akua, oia hoi, e ho-a mau mai ke keiki i ke ahi i kela ame keia kakahiaka. Ma kela wahi o Kaululaau i noho ai no eha po, mo ka ho-a mau aku i ke ahi. pela n.i makua e lawe mau mai ai i ai na ke keiki, me ko lakou hui ole, lawe ia mai a kokoke i ka ae one. kiolaia mai la, a na ia nei no e kii aku. Oiai he maka*u loa na makua i ke Akua o Lanai, o ka mea kupanaha nae a lana e ike nei, aohe make iki o ke keiki i keia mau la ana e noho nei ma keia wahi e ka mea heluhelu, maiia o oe paha kahi e ninau iho ai, pehea iho la la ia i pakele aif Ae, i keia la mna ona i hiki aku ai, imi mna oia i wahi nona e moe ai ia po, a ua loaa kela knmu pali pohaku i hoike ia ae la maluna, noonoo iho la | oia, aia paha i ka po e hoea mai ai ke < Akua, nol&ila, aole oia i noho m& keia ' wahi, holoholo oia ma ka ae one a hiki 1 ko Kaululaau wa i lohe aku ai i ka hauwalau, oiai ua molehulehn iho la, nolaila, ke kapalili la kona houpo maka'u, me kona noonoo ana ae i kana hana pono ke hoea mai ke Akua, ulu pu ae la ka manao koa iloko o kona houpo, e hoop\ihili aku ana oia i ke Akua o I-ianai nei.

E hoakaka iki akn kou mea kakau, o Pahulu oia ke alii o na Akua o keia huli kahakai o Lanai, a o Pehu hoi, oia ke alii o na Akua o kela huli o lanai. a mamuli o ka Ptohuhi kauoha i kona poe Akua, e iho mai kahi poe Akua e ninau i kahi o Kaululaau e moe ai ia po, pela kela poe i hoko mai ai, a oia kela hauwalaan a Kaululaau e lohe nei. Ke ku nei oia me ka noonoo, lohe aku la oia i ka nina-u ana mai a kahi Akua: "I hea oe e moe ai e Kaululaau o keia pot" Ke nalm la keia: Pehea la i nwopopo ai kona inoa i keia poe Akua, a i mea nae e loaa koke aku ai o ka pan«» mai iaia aku, "i ke Opu Nohu"; ia loaa ana aku no o ka ia nei pane, o ka nalo uku la no ia o ke Akua, a o ko ia nei hoi aku la no ia a ma kahi papali pohaku i hoike ia ae nei, o ko ia nei haule aku la no ia moe me kona uhi ana iaia iho a paa me ka lau pohuehue. E nana ae hoi kaua e ka mea heTuhelu i ka puulu Akua e hoi la, hoea ak\t la lakou imuA o Pahuhi. "Ua ike aku nei onkou i kahi keikil" i ninau mai ai o Pahulu. "Ae," wahi a ka pane. "A e aha anaf' f . *'E holoholo ana i ka aeone," wahi a ua poe Akua nei. 4l Ua ninau aku nei oukou i kona wahi ,e moe aif" <r Ae, ana hoike mai nei, aia iloko o ke Opu Noho. ,f "Aiwaiwa no kahi o kje keiki e moe ai," wahi a Pahulu i i iho ai iloko ona. M lna pela, e iho hou oukou e hnli i kahi keiki a loaa, poalo ae na maka na'u, a o ke kino na oukou ia." Ke hauoh wale la no ua poe Akua nei i ka loaa o kahi mea paina oia po, he elua kanaha ka mii o na Akua i iho ia po. Ia lakou i hoea aku ai i kahi no i halawai ai me kahi keiki, na noke lakou i ka huli ialoko o ke opu nohu, a o lakou no ka i pau i ka make, a ua pakele aku elua Akua, ia Kauhilaau nae e hooipo ana me Niolopua. Hoi akn nei hoi na wahi Akua i pakele ai a hoike aku nei ia Pahulu, ua pau loa na hoa Akua o lakou i ka make mamuli o ke kuku i ka nohn, > o kahi keiki aole i loaa, a ma keia hoi nele ana o keia mau wahi Akua, piha loa iho la o Pahuhi i ka huhu, ala pu mai la iloko o Pahulu na noonoo like ole, me kona manao no he wahi keiki hookalakupua no keia i laweia mai ai i Lanai nei. O ka 'ia nei hana no ia o ka hoopunipuni i ke Akua i ko ia nei wahi e moe ai, be eh# po a ia nei o ka hoopahih. ana i ke Akua, o lakou no ka i pau i ka make, koe no nae o Pahnla. "Hookaawale no ke akmle i ka hohomi." He eloa po hon aku a Kaulolaan i moe ai ma keia wahi, aohe hoea mai o ke Akua, manao ae nei oia e haalele i kera wahi. o kona hele alru la no ia m» ka huli hema o Lanai. ma ka lihi kahakai. a e hoakaka aku kou mea kakau i ke ano o keia aina a ka maikai nni wale. He one wale no ka pili kahakai mai kela hnli e kupono ana ia a ka hull e kupono ana 1 Molokui, aneane nmi mile oia ka r u koho, no ka me*. ina oe e kan ma ka lio & noke o* i ka hala, e pinla ana ka lio, aohe oe e lihi lanna aku i ka hapalua o keia oae, na hni pu ke one me ka lepo. pela e pohopoho ole ai ka hele ana. A ina hoi oe e hoohele ae manka he lepo wale no, he kakaikahi ka pohaku. a ina oe e pii akn a hoea i ke kuakiwi aohe e pa kou wawae i ka pohaku. he lepo wale no, * pela au e manao nei e hoihoi m&i kela m«le e o la ia Kanai no Lanai nei. E ka mea heluhehi, ke kali mai la paha oe > kahi keiki e kn©e he)e nei i ka Hhi kahakai; ae, a ela mai: Ma keia hele ana a Kaululaan a ahiahi. ike akn la oia i keia ana e pili ana m ka lae kah&kai. a hoolnoln iho )a i kona pankn kino, oiai be loa ia hele ana mai he ekolu mile paha a ot mai keia wahi mua ona e noho ai. a hoeia iho la i keia ana, aia hot he la* e pifi aaa ma ka aoao o keia ana i kap&ia koa inoa ka Laehi. (Aole i pau.)