Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 24, 14 June 1912 — NA HAUMANA KAMEHAMEHA MA KA PAINA LUAU [ARTICLE]

NA HAUMANA KAMEHAMEHA MA KA PAINA LUAU

Xo aa maaa«a k« iwakalaakama.ni*i'aa, ī mahanaa ae ai ke Kula o Kiatf kua«ha ke paioa haa« ma ka po o ka P«a«B<? ak« aei i kala. a malaiia i akoa koa k ai W iui o aa haamaaa • aa Kula Kamekameha i kemo, aa kei kikaae me ka lakou maa wakiae, pela koi aa kaikamahine me km iakou ma« kane, * be inanawa īa no ka kookamaama aoa o ka poe kakiko me ka po« hou, ke maaa«ra hoi e bauou ai. * e hoolohe ai i oa haiolelo i hoomakaukauia, a o ka oi Voa aku. o ia b» ka ha Jpa ana maiuna o na (wka«kav i Ju!ua i aa meaai i hoomakaukaui e aa keiki o)oko o ke kula.

Maiaila ae aa kumu o aa kula. kekahi mau lal» o ka papa kahuwaiwa* ame aa maiihini i ko*o*m, M ai, ua hooauu a koe okoa iho bo na mea o ka hoomakaukauia ana, m huli hoi aku kela mme keia Uoko o km manawa kupoao, me na mamao ulumahiehie mo nm mea i ikeia mm'ia poMmhope 0 ka hoopihaia ana o ka lua 0 km inaiom, um hponmneaia na mem mpmu me kekmhi mau mele mai na keiki jn*i o |»ela no hoi mai na kaikamahine ame ka hui hookani pila Honolulu, alaiia ua hooloheia na haioielo ma kela *hi*hl.

Ma ka aoao o ke kula. ua kaa ia IV resi<lena Honio ka haioieio mua ioa, o ia hoi, e haawi mai ana o»a i kona hoomaikai, ma o ka akoakoa ana aku o na haumana uia kela po, ke han* hoi ma ka aoao o ke kula i hauoli ai. no ka hele mau ana aku o na haumana o Kamehameha e ike i ke kula nana i hoonaauao mai ia lakon. Wahi ana, ma ke ano e a'o mai ana i na hauuiana i ke ano o ko lakou noho aua aku, o ia no ke komo oie ana iioko o kekahi a*e; aia n»e he aie ka keU ame keia keiki i hana ai, ua aie aku oia i ke Kuia o Kamehameha, a i ka lokomaikai hoi o Berniee Bi»hop, ka mea nana i hoala ae i kela kura. Mahope aku ona, i kaheaia ai o Faxon Bishop a nana i hoakaka mai i ka oiaio ole o na mea axu» i iohe ai no ka holomua ole o na keiki i puka pono mai ke kula aku. He nui kana -mau mea i lohe ai no na keiki o Knniehameha i ko lakou wa e haaiele iho ai i ke kula f a i wahi nae e pau ai kona kuhihewa, ua kauoha okoa aku la oia i ke kumu pOo, Mr. Horne, e hoolako aktt iaia me ka papainoa o na keikt apau i hookuu maikaiia, mai ke kula aku, a pela hoi me ka lakou ma-u hana, a i kona ike ana i kela papa inoa, ua i iho la oia i ka oiaio ole o na mea aha 1 lohe ai. Mailoko mai o na haumana he 261 i hookuu ponoia mailoko aku o ke kula, ua mahelehēle (>ono mai la oia i ka lakou mau haha e noho mar nei/pela ho» me ka poe i make, ame ka po« i maopopo ole o ka laHou mw» hana. O keia iho ka nui o o Kamehameha ma keia ame keia hana e pono ai ko lakou noho ana hnie' ko hikou m«n ohaUa: • Mailoko mai-o kela heluna nui ae la o na keiki, 4 hof>kuu ponoia, he 63 o lakou he mau kanaka ma na hanalima akamai; lie aft rni ka ha&a kakauolek*, malama buke ame na hana oloko o na keena; o ka poe i make, he 20; ma ka oiha»a..kvmulbiia, he 18; ma ka oihaiia mahiai, he l7; ma ka himeni, he 10; ma k* oihaiiā leka, 9; ma ke ano he mau haiunana, 9; maluna o na kaa uwila, he 5> nmJok© o ka oihana makai, be 7; ma ke .kulana hope makai nui, he 6; ma ka hana kahakii, he 6; maloko o ka oihana kukeawa, he 6; ma ka hana alanul/W' 4; 'HoKo o ka oihana koa, a kaua moan»,* he 3; ma ka hana kalaiwakaa, h* 3; ina k* a'o kanawai, 2; \nnhooj>opoppnp nppepa, 2; poola, 2; iloko o ka pajty ola. 2; limahana hana ta, 2; akena kuai tikiki, i; lunanui no ka halewai, 1; 1; hana maloko o ka< hanako, 1; kahunapule, lj mea malama haje ipukukui, 1; lunanui no ka halekuai, 1; ma K*lihi CAmp, 1; a o ka poe i niaopopo ole ka lakou man hana he 4." *'

Ma kel» pap&inoa o na hana a kela, ame keia keiki, i olelo mai ai ou, aole loa be- ku)«v j» ikeia ka loaa *n& o k& holomua i na i puka pono elike me keia. kā mea hoi nana i hoole ftku i ka oikio o kana mau mea i lohe wale ai. I Kh pau o kana haiolelo, i kaheaia mai ai kekahi o na hAumana ka hiko o ke kula i hemo, oia ka Hope M» kai Nni o»raTt:ox o Waialua, & nana i kuhikuhi &k'u \ n& kahuw&iwai, o lakou kekahi poe e pono e nana ī ka pono o na haumaaji apau o Kamehameha e hemo aoa mai ke kula akn. He elua mau mahele ano nui o kana mea i k&wailio ae ai nu.kela po no ka holomua o ke kula, o ia no ka ili an:* aku o ke koikoi maluna o na kahu waiwai o ka makaala pono ana, e loihi ka noho an.i o na kumukula maloko o ke aole hoi o k.t noho no kekahi inanawa pokole w&le no. alaila huli koi aku n6 Amerika. a hoea mat ana u& kumu hV», ma ia ano iho la, aole * moekahi ka mea e a 'oia ana i ke keiki; a o ka lua, o ia no ka nuika&U ana i ka pono o na keiki i ko kikoa man&wa e haalele iho ai i ke lu^». I'a hoeoeu mai no hoi oi«. i k«\k\ e noho nei maloko o keu knlan&kan'hale no ka hoi ana a noho ma na ktuaina, no ka mea wahi aaa. he nui ka han* ma na m«hiko. a in-* he po» 1 keiki kekahi 6 hoi an& no Waialua, he nniAAO kona e hiki ana iaia ke kok«« aka h» lakou. ma ka huh ana i hana kupono, ma o ke kamailio &n& aku i ka poe oloko o lu mahiko. l"a kuhikuhi akn oia i na lat« o ka paj>a kahvrw*iw&i, &>& he man aiAa nanui o ke kula * w&iho &&a m& kela ame keia wahi, a ias vo ka makee o ka papa kahu waiwai i ka |K>no o na keiki o Kameh&meha, alaila he o» ae ka poao o ka haawi aaa akn i kela aaaa ekm aima auimi. no kela mao keiki e komo ai ma ka hana mahiai. hanai hoioholona ami aa kaaa e ae e pomaik&i &i, ke hoolakoia mai ao hoi me kekahi huina dala. no ka hoohana ana aku, a na ia ano wahi aaa. ma no ka loaa o k«b po»o, e haalele aaa oia i ka kaaa aupaai, a hele ma ka hana e loaa ai 'iaia ka nohona knokoa ana, a e hiki ai ao boi laia ke malama a ke heonammo *» kana mau kei*j. l'a nni ka mahaloia o kela a Mr. Cox e kona mau koa knla, ne ka nokela i ka pa'ipa'i. aka koe aku aae ka ue ana i ka man&o o aa kaho waiwai. Ma ke ano ani ke olelo ae no kela p«ina hiau i kaawiia, ke paina la i kwa )>k« ai aa manao ulamakie&ie i aa mea ap«n.