Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 33, 16 August 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni O Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni O Venika.

MOKUNA X. "Ke manao nei au 'ne hana maalahi no ia na'u kc hana aku. malalo o ke alahele i ku i ka hanohano ame ka oiaio, aole hoi malalo o na hana hewa e hoohaahaaia ai ko'u inoa." Ua nana aku la o Mako maluna o ka opio, a hoomau hou aku la 1 i kana ninau aj»a: "Aole anei oe i manao ua i!i aku ke koikoi o na ; ahewaia maluna o ke aupuni, no na mea i hanaia aku no kou ina-; kuakane?" "Aoie a'u mau ahewa wale ana i ke aupuni. aka maluna o na ! akena na lakou e hiokele nei i ke aupuni. ka iii ana aku o ko'ii ina- ] ina, no ka mea, o ka lakou mau hana, ka mea nana i hookau aku i ! na pilikia ame na poino maluna o ka lehulehu." "ile manao maikai maoli kena ou e ka opio r a o ka'u wale no ej a'o aku nei ia oe, o ia kou makaala loa ana nou iho, aole loa oe i; niaopopo i ka manawa e hoea mai ana, malia e-haule aku ana oe | iloko o ka poho lima o kela mana hookahi nana i hoopilikia aku i ' kou makuakane. Ina nae he makee nui kou no ka pono o kou ma-1 kuakane, a no kona inoa hanohano hoi, alaila e ku iluna a>maloeioe me ka manao koa, a e paio aku no kona pono, a no ka pono o kana | keiki. ka mea nana e o aku i' kona inoa, a iloko auanei o ka wa pono! e ike no oe, aia he mau hoaloha lehulehu mahope o kou kua. na lakou e haawi mai i na kokua ana ia oe. E hoohiolo mua i ke au-1 puni e ku nei i keia manawa, a na ke aupuni hou auanei e kukuluia mai ana, e hoihoi hou hiai i kou mau pono apau, na mea hoi i kule-1 ana ai kou makua, mamua o kona haalele ana mai ia Venika nei." No kekahi manawa ke ku malie ana a Alahaki Lioni, me kona j piha i ke kahaha loa i na mea a Mako e hoikeike aku nei imua ona, alaila ua i niai la oia i ka pane ana mai: "Mamuli o na olelo a'u o ka lohe ana aku nei mai kou mau lehe-j lehe mai, ua konoia mai au e ninau aku ia oe. Eia anei oe ke makemakeia nei. e lilo au i mea ku~e a kipi aku i ke anpuni?" "Ina o ka hookolo ana aku mahope o ka meheu o ka poe kolohe na lakou e hookele nei i ke aupuni i keia manawa, he hana ku ia i ke kipi, alaila ke ae aku nei au no kena ninau au e kuu hoaloha opio." "Auhea oe e Mako Matero," i hoholo ae ai ka ula ma na papalina 0 Alahaki. "Me mea na'u e haaheo nei ka ike ana, aole loa i kau aku ke kiko eleele o ka hewa maluna o kuu maknakane, elike me ia i hoahewa waleia aku ai maluna ona, a oiai hoi he keiki au i puka niailoko mai o ke kanaka a Yenika holookoa e haaheo ai, aole loa au 1 makemake e hapala waleia ae ka inoa maemae o ko'u ohana, ma o ko'u lilo ana i mea kipi ku-e aku i ke aupuni, a e hookolokoloia ma ke ano he kanaka hana karaima ekaeka loa. "Klike me ke aloha o kuu makua i kona one hanau, pela no kana keiki e ku aku ai a paio aku me na manao makee no ka pono o Venika nei. He mea oiaio ua hooneleia mai au i na pono ame na pomaikai i loaa i kuu makua, ua nele hoi i ka inoa hanohano o ko'u makuakane, aole nae ia he mea nana e hoololi ae i ka mea oiaio loa, o ia hoi he keiki au i nele i na manao kipi e pakaha wale, aka he mea e makee ana i ka pono ame ka oiaio. O keia ka'u pane imua ou e kuu hoopakele, a iua he mea kekahi au i makemake ole ai iloko o keia mau olelo a'u, alaila maluna iho o T u na koikoi o ia mau mea apau.' Ia Alahaki o ke kamailio ana aku i kela mau huaolelo mamua ae, ua auhee aku la kona ano nawaliwali mai iaia aku, aia hoi maluna o kona mau maka na okoko ahi o ka uwila, a ke nana aku iaia, o ia no oe o ke kanaka kino ikaika i makaukau e ku aku a paio me kona enemi. laia hoi o ka liuli ana aku ma kahi o ka ihoiho kukui e a mai ana. kahi a Mako e kii mai ana imua ona, ua nalohia aku kela ano uahoa o ua kanaka nei, o kela ano ona, e kan ai ka weli i kekahi mea e nana aku ana iaia, ua auhee aku ia, a o ka oluolu, ka waipahe, ke halii la ia mahina o ka helehelena o ua kanaka nei. a haawi mai la oia i kona lima o ke aloha, imua o ka opio a pane mai la: "K ku e kuu hoaloha iluna a maloeloe. a e hele aku ma ke alahele au i koho ai no ka pono o ka inoa o kou makua, a na ke Akua auanei e kokua mai i na mea niaikai apan, he makehewa wale no ko'u hoao ana e hoohulihnli ae i kou inau manao paa, aka o ka'u wale no e iini nei, e kau mau hana apan e na ulia pomaikai. "Aole o kou makuakane hookahi ka mea i hana hewaia aku maloko nei o Venika, aka he nui a lehulehu wale i like aku me ia, a owau pu kekahi e auamo nei i ke koikoi o na mea i laanaia mai ia'u, a no ua hana la, i haawi ae ai au i ka'u hoohiki, e paio aku maluna o ke alahele i ku i ka por\o ame ka oiaio, me ka paa o kuu manao, e hoea mai ana no 'ka la a f u e ike aku ai ia mea he lanakila. "O kuu hoohiki paa no ka panai ana aku i ka ino no ka ino, ke ole au e kuhihewa, aia ia ke paa mai la iloko o ke aouli o ka lani, a o ka make wale 110 ka mea nana e kaohi niai ia'u mai ka liooko ana aku i kela hoohiki. Eia na kiu o ke aupuni holookoa ke ake nei e kaa aku au malalo o ko lakou mana. a e noho a'lii mai o Nikola maluna o'u, aka i hoike aku au ia oe e ka opio. aole loa he mana ma Venika nei i hiki ke hoonahoa miii mahope o Mako Metero" Ua hoopohihihi loaia aku o Alahaki no ke a*o maoli o Mako, no ka mea iaia e ike mai la i ka hele o ka huhu o kela kanaka a nui, aka aia ru\e ka oluoln ame ka waipahe iloko o kona naau kahi i waiho ai. a ua loaa hoi na manao mahalo iaia no keia kanaka malihini, me kona haawi ana mai i na hilinai ana maluaa ona, alaila pane ma» la oia me ka hunahuna ole iho i kona mau manao i ka i ana mai: j "Akahi no a mao|K>|>o pono ia'u. eia ka ua loaa ia oe he mau kumu j kupono o ka hooili ana aku i na ahewa ana maluna o ke aupuni, no! ka niea ua hana hewaia mai oe, elike me ia i 'hanaia aktt ai maluna | o kuu makuakane. a na ke A:>ua auanei e kokua mai i kau mau hana j apau. N'o'u nei nae la. he mea waiwai ole ko'u hoala ana mai i na | manao inaina, aole loa ia he mea kokua mai ia'u, a i ka pono paha j o kuu makuakane. Pehea nae e Mako. aole anei o ke al&hele au e hana nei. e hookomo okoa aku ana oe ia oe iho iloko o kekahi poino, e kau mai ai ka make maluna ou, ina no ka loaa pono mai o kau hana kipi i na kanaka na lakou e hookele nei i ke aupuni i keia manawa?" "Mai hopohopo oe e kuu keiki no ia mea a'u e hana nei. oiai aole oe i ike i ka nui ame ka mako-ukolu o ko*u mau kokua. I ka minuke a kb A enika nei e lohe mahu'i akn ai, eia au iloko o ka liina o ke aupuni, o ka wa auanei ia e ala mai ai he mau kaukani o na kanaka ikaika loa. a lele poipu mai maluna o ke aupuni. a kaili ae i ka mana iloko o ko lakou lima. me ka hiki ole i kekahi ke hoopilikia mai ia'u, a ke kau nei ka weli o na mea apau maluna o ke kanaka hookahi wale no e akeia nei e make malalo o ka maka ko'i a ke kanaka iaia ka make ame ke ola, "Eia me a*u kekahi meahuna e waiho nei i keia manawa. a ia*u auane» e hua'i ae ai i kela meahuna, o ka wa iho lā ia a Venika holookoa e ala mai ai. me he mau liona pololi la. a haehae i ka poe na lakou e hookaumaha nei i na kanaka, a e hookau nei i na ahewa wale ana maluna o ka poe hewa ole. "Eia me a'u na makaukau apau no ka hok>por.o o ke alahele a*u e iini nei. e hooko aku, a he hookahi pule mai keia manawa aku a

kaua e kamaiiio nei, e ike aku ana no oe i kekah: IoH ano nai ioa. a e ike akii ana faoi oe i kekahi hiona. au i moeuhane mua oie ai. ua hc*?a mai i ka manawa e hookoū ai ko iini e ka opio. Aole e hiki ia kaua ke hoo'oihi !oa i ke kamailio ana, no ka mea he mau hana e ae ka'u i makemake ai e ho*?ko aku. a oiai no hoj ua makemakeīa ?nai au e kekahi puula. he mea |K>no ia'u ke haalele iho <<a oe maloko o keia wahi no keia manawa. e hoomanao nae e ka hoa!oha, e hoea mai ana i ka manawa a ka aha >enate ame keia aha kuka e naka haalulu ai ko lakoa mau wawae iloko o ko iakou mau kamaa buti. •'la oe e noho iho ai maialo o na kaupoku o keia hale. e ioaa ana :a oe he moe maloko aku o keia rami ma kekahi aoao mai. a aia hoi maiuna o ke pakaukau na meaai nau e lawa ai no kekahi mau ia. aia maiaiia kau mau mea apau i makemake ai. No na la elua a ekoiu oe e noho ai ma keia wahi f a ma o aku o keia mau la. ua h:ki ia oe ke hana aku elike me kou makemake, me ka loaa oie he kuleana iau e hookikina waie aku ai ia oe e hana mai 110 ko*u pono. a ia kaua e kaawale ai, ke iana nei kuu manao. aoie no «>e e ku-e mai ana ia u. ina e lohe aku ana oe. no ka hauiehia ana o ke aupuni o Ven;ka nei. iioko o ka iima o na makaainana, a peia hoi ka iii ana aku o na ahewa ana maiuna o ka p°e haakei a hookiekie. Me keia mau olelo hope i Icama:iioia mai e Mako. o kona aahu iho la no ia i kona koloka eleeie maiuna o kona mau poohiui. kau ae la i kona papaie huiu okaiika ma kona poo. a he kanaka kaokoa ioa oia i keia manawa. alaila o kona oili hou aku la no ia iwaho. mahope hoi o ka haawi ana mai i kona aioha i ka opio. U noonoo nui o Aiahaki i ke ano o keia kanaka o ka haaleie ana mai iaia, aoie nae he hiki iaia ke ike i kona ano maoli. a mamuli o | kona maiuhiluhi, me ka makehiamoe no ho:. ua haaiele okoa iho la j oia i kela rumi. a hoi aku ia no kahi o ka moe i kuhikuhiia mai ai *aia, o kona pa'uhia aku ia no ia i ka hiamoe kuiipoiipo. he hiamoe J ana hoi a ka mea noonoo ole ae i na poino ame na popiiikia. ! MOKUNA XI. Ma kela manawa a Mako o ka haaiele ana mai ia Alahaki, aole oia i heie aku a kau maiuna o ka waapa ana o ka hoihoi ana mai ia Alahaki, aka ua heie wawae aku ia oia, no ka mea aole he wahi i nele ka ikeia e keia kanaka, a ua maopopo waie no na alanui pokole nona e hoea aku ai i kekahi wahi, a ma ia ano, ua kamoe poloiei aku la kona alahele no ka hale o Trivisano, kahi a ka poe ohumu kipi o ka hoolala ana, e noho 'ka lakou aha kukakuka ma ka hora umikumamaiua o kela po. He mau minuke kakaikahi wale no ia o ka hele ana aku a Mako. 0 kona hoea aku ia no ia no kahi i maa ia lakou i ka halawai ana i na manawa aku i hala, au no hoi e 'ka me heluhelu e hoomanao ia, ma kekahi mau manawa ae nei i hala, o ka maiamaia na halawai ma-Iu maioko o ka home o Trivisano, a iaia o ka hoea ana aku, ua akoakoa mua kona mau hoa maloko o ke keena halawai. Aia hoi maluna o ko iakou mau heieheiena pakahi na nanaina o ka hoohuoi. me he mea la aia iloko o lakou ka noonoo. no ka lilo o kekahi he enemi no kekahi, a ia ike ana aku a Matero i kela ailO iwaena o kona mau haku, ua henp iho la kana aka, a kela poe nae o l<a ike ole ana inai. Aia hoi maluna o kekahi pakaukau "malaila ka Haku lrivisano 1 kahi i noho ai, a mamua pono mai o kona alo kahi o ka ihoiho kukui ! kahi e a ana, o ke kukui hookahi no hoi maloko o keia rumi, a mai lalo o kona lima, e waiho ana he palapala loihi, o kela palapala hooi kahi 110 ana e paa ana, ma ka manawa a ke kiu o ke aupuni o ka I hoea ana.aku imua ona a puiwa ai o Trivisano, au no e ka mea heluhelu e hoomanao nei, ma kekahi o na moknna i hala. 0 kela palapala i lioomakaukauia, o ka puuhonua hookahi wale no ia no ka palekana o kela puulu kanaka mai ke kau ana aku o kekahi mau hoohuoi ana maiuna o lakou, no ka lakou Hiau hana ohumu kipi. He palapala kela i kakau koloheia e hooili ana i na hana hooiaia kipi ku-e i 'ke aupuni maluna o kekahi mau kanaka hewa ole elua. a maloko hoi o ua palapaia nei i hoopaaia- ai na inoa o kekahi poe i lihi launa oie mai i ka lakou nei liana, a e liuna ioaia ana kela paiapala, 110 ka hoea mai no i ka manawa e loaa ai ka lakou mau hana kolohe, o ka wa iā e hoikeia ae ai kela palapala, i kaawaie ae ai lakou mai na koikoi ae o ke k'araima a lakou e hoolala nei. 1 keia komo ana aku o Mako Matero, a noho ma kona wahi mau, o ka wa ia a ka Haku Trivisano o ka huli ana mai imua ona, a pane mai la.: "lie nani hoi ia eia kakou apau maloko nei i keia manawa, ! nolaila he mea pono ia'u ke lioike ae i kekahi mau inoa hou o ka I poe i hui pu mai me kakou ma keia hana. Mai ka aha senate mai, } ua loaa he elua mau kanaka ma ko kakou aoao, oia o Mekoni ame Koelino, a mai ka halekoa mai, he elua mau aliikoa me kakou, oia o | Floradi ame Stefa, ua pomaikai loa kakou i ka hui pxi ana mai o kela mau kanaka hope, no ka mea .aia ka mana o aa mea kaua maJ h\o o ko laua malu, a i na manawa apau a kakou e makemake ai i f mau kokua 110 ka holopono o ka kakou hana, i hakalia i ka haawiia aktro ka hoailona, o ka \va iho la no ia e ku mai ai Tia pualikoa | ma ko kakou aoao, a ku-e aku i 'keia poe e noho hookokukohu mai nei i ke aupuni." Ua iiio na oielo a ka Hako Trivisano i mea maikai i ka manao o kona'mau hoa, alaiia kinaiia iho la ke kukui a pio, o ka wa ia i "kiiia aku ai na hoa o ke senate i hni pu mai me lakon nei, a peia hoi | me na aliikoa, a hookomoia mai ia iloko o kela keena pouii, me ko | lakou hoohikiia ana, malalo oleekahi oleio hoohiki \rikani k>a, e hoo- ; paa ana hoi ia lakou, e kupaa i na manawa apau mahope o ka poe ■ ohumu kipi, a e maleaukau man hoi i na wa apau no ke ala ana inai a hookahuli i ke aupuni, mailoko Tnai i ka lima o ka poe na lakou e hookeie ana. Ua hauhoa puia aku Ia no hoi lakou a paa malalo o ka hoohiki, aole e hoike wale ae ma kekahi ano i na mea e loaa aku ai na manao hoohuoi i ka iehuiehu no ko lakon mau ano. Mahope iho oko lakou hoohiki pakahiia ana, ua weheia ae la na palulu mai k iakou mau maka ae, a noho nui iho la me na kamaaina na lakou keia hana. Ua ho-a houia ae ia no hoi Ice kukui, a ia wa i haka pono mai ai na mea apan maluna o Mako Matero, a ninau mai la kekahi iaia i ka i anaf mai: "He hana ka makou i makemake ai ia oe e Mako e hooko aku/' wahi ana me ke kuhi poiolei ana mai o kona manamanalima imua o ke kanaka a lakou i hooiiio ai i mea paahana na iakou. "Ua makaukau mau au i na wa apau no ka hana, i hakaiia i ko oukou hoike mai i ko oukou manao. na'u ia e hooko aku iloko o ka manawa pokole loa. M wahi a Mako, me he mea Ia aole loa he wahi manao pihoihoi iloko ona. " Oua hana la a makou i makemake ai ia oe e hooko aku, o ia no kou hele ana aku a pepehi i ka Haku Vivida me ka hakalia ole." I ka manawa o ka hoopukaia ana mai o ka inoa o ka Haku Vivida, ke kanaka ma ke poo o ka aha senate. ua ikeia aku ia ke pihoihoi ame ka haalulu maluna o ke)a mau hoa hou o ke komo ana mai la iloko o kela aha kukakuka ohumu kipi, a o ia ka manawa a Mako o ka pane ana aku: "Malia paha aoie olua i manao mua, o keia kekahi o na hana i hoolaia ia no ka pono o ka hana hookahnli aupuni, a olua o ka hoohiki ana iho nei, e kokua ma keia hana!" "He oiaio, aole loa i loaa ia maua kekahi ike, pela iho la na mea 1 e hoohanaia aku ana, a oiai he kanaka ano nui loa ka Haku Vivi- j da, aole ana e nele ke ala mai o na manao uiuao'a» i ka wa e ikeia ai,' ua hanaia aku he karaima weliweli maluna ona, a ke hopohopo loa nei at» no ko kakou ka aku imua o na kaukani o na makaainana ma- | ioko nei o Venika." J Aole i Pau.