Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 34, 23 August 1912 — HOONANEA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

HOONANEA NO KA MANAWA.

(Hoomauia mau.) Iloko o keia aaaam, i kalikp ae ca makaa o Kealiialoa. x paoe liie mai ?a: "He nani k&i ia. aa ai'a «ai j ;a mm ka ninaa eo ka. *na ? ae i ka pohihihi o aa ns«a Ap a>3 r k«kaU ak*a aka nei maua. aole he kol«An& e A<> i ka ma.aa kaikamiihine. o wale bo. ke keikiaiii )o ke an Knkniala. | "O kf*ia poe e oI*Jo mai nei o Ukon ) k* k iīeana, ke hoole ioa ako nei ran--1 u.% .ao!e loa o iakoa wahi ī:bi kuleana ,ī mAua lei, a. aole co maaa i ike ia l;ikoa. Ihea no ka makemake wahine : ī k» w;j e noho ana ka maua kaikamaimua o ko mana aio, heie niai no : e noi ia manawa, waiho ka a haawi ; akn n;au& i ka ae e iilo na Ulawina. o | ka nianawa iho la ia e bel* roai a», be ! kt"a aku oukou a ka poe hiiahila ole! M < I ka pau ana o keia maa oieio a na jn>nkpa imua o ka poe o ke koi ank mai he kuieana kekahi o lakou maluna o Keahialoa, o ka wa ia a ka makuahine o ka huli ana aka ma kahi o na , keikikane a iaua e nonoho mai ana a pane aku. ia: '' Auhea oukoa e na keiki, ke hooie aku nei au aole o oukou kuleana ma- ! luna o ke kaiknahine o onkou, aka o maua o na makua na mea i kuleana ia onkou n ia Keahialoa hoi; a o ua kaikuahine ia o oukou, ua haawi aku maua a lilo ia Uiawina, aole no nae ia e kala kahiko i kailiia ai e na pua hala kaili poo o ke one hanau o na kupuna o oukou." Ua maikai kela ho|ikaka a ka maknahine imua o na keiki a iaua o ke ku-e ana mai, eia nae, ua ho-aia aku ka inaina wela iloko o na keikialii o ka uka i *n, no ka mea i ka hooki ana iho o ke kamaiiio ana mai a ka makuahine imua o kana inau keiki ponoi, o ka wa no ia i oni mai ai na keikiaiii eono imua, no ka limanui maoli ana no ia Keahialoa e iilo ia lakou ;eia nae ua ku ua mau keiki nei i kahi o ka hoka, ua pau nui i ka hauhoaia a paa i ke ka\ita. Ma kela manawa a ua poe keiki nei o ka nee ana mai imua, me ka manao e lalau mai ia Keahialoa, o ka wa no ia o Kukuipuioa, i kauoha ae ai i na kahu o Ulawina e hopu i ka poe kolohe, a he manawa pokole, ua ala ae la he haunaeie iwaena o ka aha kanaka, ela nae i ka mao ana ae, aia ua mau koiki lapuwale nei ke pAa 1b i na ktipee, me he mau puaa la i makaukau no ke kaluaia aku i ka imo. Ua hookahaha loaia na mea apau mamuli o keia mau hana a kela poe keiki kolohe, a ua hala wale hoi kekahi manawa nui ma ka hoopau ma- ! nnwa ana a kela poe, aka i ka hoi ana ! mai nae o na mea apau, a ka wai lana malie, o ka manawa ia i laweiaweia aku ai na hana hoao, o ka hui ae I» no ia o na opua i kahi hookahi, a hoop kuuia aku ia no hoi ka aha kanaka 6 hoi no ko lakou mau wahi. Ua haawiia aku la ke kauoha paa» i na kahu o Ulawina e mniama makaala loh i ko lakon haku a hiki i ka huli' hoi nna o keia poe keiki koiohe no ko lakou nmu wahi, a hiu ae la no o Ula» wina, i ka ia la wahine, o ka heo no ia a pau mai la ka pili ana me ka makua, o ke kane aku la ka hoa olel<i> o keia manawa, a hoa ohumuhumu hoi 0 kah» mehameha. Ia hoi ana aku hoi o na makua me ka iaua mau keikikane, a kauhale, a no ka manao kolokolo no o na keiki, ua ui aku la o Namahana, ka hiapo loa 1 na makua i ka ninau ana aku: <4 Mamuli o keia mau mea o ka hoala»a ana ma keia la, ke ninau akn nei au ia olua, owai la ke kumu o ke ala« ana mai o kela haunable, a owai la ka i hewa o kakou; o makou anei o na keiki, o ke kaikuahine anei o makou, a i oie o oiua paha o na makuaf "He ninau maikai kena a oukou e na keiki a maua o ka hoala ana mai ta," wahi a ka makuakane. <4 lna hoi paha i na la i hala ae nei, ina ua loaa ka pane pololei a'u e hoike aku ai no kena uinnu. aka no keia la ea, ua makehewa ka ninau, no ka mea ua haia aku la ka puulena a*a i Hilo, ua imi aku hi ia papalauahi, he hookahi no mea loaa ia kakou o ka hokahoka. M No ka pane ana aku nae hoi i ka oukou ainau, e hoolohe inai no oukou i na mea apau. He mea hoolohe olelo au, ka oukou makuakane nei, a he iaweua olelo ko oukou makuahine, a he ipu olelo onkou e na keiki, mailoko mai q oukou na olelo ame na mea apau e oleloia ana, ke lohe mai la anei ookou, me ka hoomaopopo i ke kaona o keia mau olelo a'uf 14 O ke kaikuahine o oukou ka mea naaa k» hana i keia la, a he mau wahaolelo kakou apau. Ua ike ka hoi oukou i ko oukou ku-e i ka hoao o ko oukou k&ikuahine me ke Keikialii Ulawiaa> heaha ko oukou kumu o ka hele oie ana mai a hoike ia maua ko oukoa mau makua? ' * Ina i hele ka hana o keia la a pio ' oie i ke kiaaiia aku, a poino paha kekahi o oukou, ua hewa ole mana ma ia niea, na oukou »o i hoala mai i ka m«a e mokuahana ai; a mai like oukou nve kela poe keikialii e paa »ai )a na lima i ka hauhoaia i ke kaula. a laki nae lakou ina no ka hookuuia aku me ke kau oleia o fca hoopa'i mahiaa o iakou.'' **Ua pololei no keaa maia »ea au e hoakmka inai aei e papa ia makoa ma kekahi ano, a ua hewa no hoi olua ma kekahi ano,'' wah'» a Namahana o ka pane a»a "tTa ike ka bo» ohia « hoao ana ko makon k*ikuahine me Ulawina, ht*ha ka hoi ko olua kum»

o ka bsaa uui ia mrn i» sakrra, aohe hoi he hoike nui. a bo ia a»opopo ole ia makoa ke kama o ko n&akou kaJstarca.ha aoa i na hana o keia la, ao!e no kekahi knmu okoa ae. ' Mji pupaJibuiu oukoa i u hoahe«i wale ana mai naaloaa o maaa na makua. no ka me% ke ninan »e* aa ia o«, aole anei ookou i lohe i keia ninau ana a mama :a Keahialoa, i kahi o ka loaa ana mai o ka )ei hala iaia tna kela la a oukoa e akoakoa iike anai r? "Ua )ohe no hoi paha makou eia nae ao!e makou i manao e hoea loa aku ana ia i kahi e lilo aku ai o Keahialoa na Vlawina." "Ma ia wahi la ea. aole e i'i mai maluna o maua 'ko oukou huhu, oiai no onkou no ko oukon hooniaopopo ole." Ma keia kukakuka ana a ka makaa me na keiki, ua hoojM«iia ae Ia k« pohihihi o ua poe keiki nei, eia no n*e ke mau la no ka maikai ole o lio Namahana manao no kona kaikuahine; a hookuu ae la na keiki me ka haalele aim mai i ko lakou makuakane. I ka hookuuia ana aku hoi o ka ah* kanaka e hoi no ko lakou mau wahi, a pela hoi o Ulawin* ame Keahialoa o ka hoi ana aku no ko )aua hale i hoomakankauia, o ka wa ia a Ulawina o ka ninau ana mai ia Kukuipuloa: "Hcraha la kou manao no poe keiki o ka hauho&ia ana nei i ke kaulaf" j "Mai ui mai paha oe e ke alii ia'u no ia mea, o oe no ke kuleana maluna. 0 lakou. I pane mai no oe e make la* kou, o ka make iho la no ia ; a i pane mai no hoi oe, e ola lakou, o ke ola. no ia, heaha auanei ka'u, he mea hooko wale aku no au i kou makemake e kuu haku." "Ina pelā, ke kauoha aku nei au ift oe e hookuu ia lakon apau, a e kauoha aku ia lakou e hoi no ko lakou wahi, a mai hoao lakou e hele hou mai me ka manao ino, elike me kela hana a lakou 1 keia la. E olelo aku oe ia lakou, ina he manao ino ko lakou, he hookahi no ukn o ka make, a ina i minamina lakou i ke ola, alaila mai hoao e hoonajhoa mai ia Ulawina, eia mai ia nei ka ;ino kahi i noho ai!" | No kela mau olelo kauoha a Ulawij na, \»a hele aku la o Kukuipuloa a i jaku U imua o ua poe keikialii kolohe la: "I hele mai la au no ka hookuu ana ia oukou, mamuli o ke kanoha a ' kuu hakualii Ulawina, a mai noho nae oukou a hoao liou mai e hana lapuwale elike me ia» a oukou o ka hoao ana e hoohaunaele i Ueia la, o make aimnei oukou. Ua iaki oukou, na hoopakele mai nei ke alii i ko oukon mau ola, hana hou aku nae oukou, e ike ann oukotr i ka hua awakia o ka oakoa mau hana hookiekie a ku i ka hookano nolaila o ke aleia no ko onkou!'* Weft*weheia ae Ia na kaula i hanhoaia ai ma na lima a ma na wawae, a ia hemo ana ae o kela n*au mea apau, O ka m ii» a » ua mau keikialii. ki i pane mai ai ina huaolelo oole'a: 4< Ua hiki hoi palut ka olelo h.«okano a ko haku, ua. hela mai nei makou me ka hemaheina, aka nae eia aku he wa e ike poiio ai' usu iaku nei e wi an*v kona niho> a* e boaa ana i ka wuhis« r e hiuia ana a* w»la. e na keiki o ka uka wao kele."' He manao- &oi ko Knkuipuloa e hoopaa hou i ua niau keikialii la i kekaula, i ka» hoonaukiuki i kela maa olelo kaena a. ua poe uumi wale iho la no' nae keia. ia m&naoi huhu iW ko ona, malia aia aku no h*- manawa, o ka ike no ia o kela poe i ke kulūhewa o ka lakou mau oielo kaena, im>» laila aole oia; i paua aku ia kUcou r k«e wale no ke kauoha ana ak\» e hoi lakou no ko lakou mau o ili aku iuwiei kekahi poino maluna o lak«u. 0 ke kaha aku la no ia o ua poe keiki nei hoi,. me ka. heW o. na helehelena a hooku 'eku'emaka &ui. Ke noho kane a wahine la na opio iloko o kela iuau: la me ka maikai, a 1 ka hala ana aa o na la * ka mahina meli, ua ulu ae la. ka. iloka o ua mau keiki nei,. h« poao pahA lasa e hele e iko i na makua o ka w&hine. (Aole i pA^).