Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 36, 6 September 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKL'NA XIIE. 0 ka hiamoe hoi ia o Alahaki Lioni ma kona wahi hou, a Mako o ka hoihoi ana aku iaia. a i hoopake!<? ai mai ka mana mai o ke keiki a Trivisano, a ia paoho ana mai i kc kakahiaka, ua noho mai la oia iluna, me ka noonoo ana, pehea la oia i hoea ai ma kela wahi malihini. Iloko o ka manawa mua loa, ua hoopohinihi maohia no kona noonoo. aka iaia o ka hoala ana mai i na mea ana o ka hoomaopopo ana ma ka po aku i hala, akahi no oia a ike ua iawe maoiiia aku no ka oia no kela wahi. Ilele aku ia oia no kekahi rumi e pili kokoke mai ana me keia keena ana o ka hiamoe ana, a ike aku ia i ka waiho mai o na meaai ht nui. nolaila ua holoholoi ae Ia oia i kona mau maka, a hoi mai la mc ka ai ana eiike me ka hiki iaia, me ke komo ana mai hoi o na* nianao hauoli no ka loaa ana he wahi maikai nona, e kaawale ai mai na hoopilikiaia aku. Me hauoii nae ia i like ole aku me na hauoli maoii a ka opio i iini ai e loaa aku iaia, aka he maha wale no keia no ka manawa. He nui no na mea nani ma keia ao, he nui ka hanohano maloko o na hale alii, aka ina nae ua hooneieia aku ka iini a ka manao i ake ai e ioaa aku, ua like pu ia mau nani apau m.e he rnea oie la. Ke ai la o Alahaki Lioni i na meaai mamua o kona alo, aole no kona ono maoli ia mau mea apau, i loaa ai i kona kino ka ikaika. a ina no paha he mau meaai maikai ioa kela, a he mau meaai ono ic»a hoi, ua like pu no ia me kekahi omoomo palaoa paakiki iaia* Ke noho ia oia maiuna o kekahi noho maikai, a ina no nae he papa pohaku ia, aole no e hiki ana iaia ke ike i ka iike oie, a oiai aole ona ike aku i kekahi mea e loaa mai ai iaia ka heie lanakila ana, ua oki honua wale ae la no kana ai ana, a no ka mea ina no kona ola waie iho no kana mea nui, aoie no oia e minamina afta, aka aia kekahi i makee i kona pono, a peia hoi oia i makee pu aku ai i ka pono o ua mea ia, a na ia noonoo iloko ona, i hoolilo ae iaia a kohu kanaka hehena. Aia oia ke noho ia me na manaolana poho, no ka hiki ole ke hookoia ka iini a kona puuwai, no ka hoihoi houia mai o ka inoa o kona makuakane, a pela hoi me kona mau waiwai apau, a o ka nele ana o keia mau mea, peia 110 auanei e hiki ole ai iaia ke koi aku i ka iima o ka Lede Isidora e iiio mai i wahine mare nana. Ke hoomaopopo la no oia, he nui ka poe e imi mai nei e hoopilikia iaia, ma o na olelo la a ke kanaka nana i alako iaia iloko o ka rutni pouli o ka home o Trivisano, o ke kitmu nae o ko lakou makomake ana e pepehi iaia nei, he ninau hiki ole ia iaia ke pane ae. No kekahi manawa loihi ka noho ana o Alahaki maloko o kola keena, ua hoi mai la oia maloko o ka rumi moe, a haule hou aku ia no ka hooluolu ana, aia no nae oia ke noonoo la ma na kumuhana like oie, a iioko o kona nanea, ua iohe aku la oia i ka haiuku nai o kekahi mau kapuai wawae lehuiehu, a kikeke ana no kekahi n-.ea mawaho o ke pani o kona puka. Mamua nae o ka hiki ana ia Alahaki ke kii mai e wehe i k<i pLia, a e ninau mai paha, ua hemo mai la ka puka, a komo ana no o Nikola me na kanaka o ke aupuni mahope ona, akahi no a maopopo ia Alakahi, he poe kanaka keia o ka hoea ana aku no ka hopu ana iaia. Aoie oia i hoohewahewa mai i ke ano o kela poe kanana ma ko lakou ma\i aahu pili oihana, a pela hoi ka halawai ana mai o ka ike a kona mau maka. me ke kiu a ke aupuni me Nikola. "O Aiahaki Lioni nae paha kou inoa ea?'' i poha aku ai ka leo ninau o Nikola i ka opio. "L'a pololei kou kahea ana mai ia i ko'u inoa/' i panai mai ai no hoi o Alahaki, me kona makemake oie e hoike mai i ka mea hoopunipuni. Huli ae ia o Nikola ihope i na makai e ku aku ana ma kona aoao. a i mai la: "O ko oukou kuleana ma ke ano he mau kanaka oukou no ke aupuni, o ia hopu ana i keia opio, a ke i aku nei au ia oe, he paahao oia na oukou.° "Manuia o ko oukou hopu ana mai ia'u. ke makemake nei au e ninau aku," me kona neenee ana mai a ku mamua o Nikoia: "Heaha ka'u mea i hana ai, a no ke kumu hea hoi e hooiiiia mai ai na ahewa ana maluna o'u?" Aoie nao o Nikoia i pane aku i ka ninau a Alahaki, a i ote hoikeike iki aktt paiia i kekahi mea « hoolanaia aku ai ko Alahaki manao. aka tia httli mai la oia hele mailoko mai o kela rumi, me ka waiho ana aku i ka hana iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni. He mea niakehewa wale no ka ninau ana mai o Alahaki imua o kela poe tnakai, oiai ua ike oia, ua silaia ko lakou mau lehelehe e hiki ole ai ke lieni ia ae na mea huna pohihihi. no ka hana a lakou o k\a hele ana mai e hooko, a ma ia ano. ua ae oluolu mai la ka opio. e hopuia aku o»a. a e aiakaiia aku hoi no kahi i maopopo mua ole iaia. me kona ku-e ole mai. Ke laweia la o Alahaki Lioni e na makai a hiki i ke komo ana aku maloko o kekahi'alanui ololi pouliuli, malalo o ka haie e noho tr.au ai ka haiawai a lea aha kuka malu, ua uhiia hoi ka papahele me ka welu eleele, a pela me na noho af>au,*a na kekahi mau ihoiho kukui e hoomalamalama ana i ke alanui i hiki ai ke maopopo kahi e hele ai. Ua hoopaaia nae na maka o Alabaki i kekahi paluhi i hiki ole ai iaia ke ike i kona wahi e alakaiia ana, a iaia o ka hoea ana aku iloko oke keena oka aha kuka malu, akahi no a weheia ae kela paluiu, a »a wa oia i ike aku a» i kekahi poe kanaka e nonoho mai ana maluna o na noho. i makaukau loa e hookolokolo mai iaia. Aia maluna o kekahi noho nui ma ke poo o kela keena. e noho ana kekahi kanaka iloko o kona kahiko oihana, a e waiho ana hoi ht pahikaua ma kona aoao, a e hoopuniia ana oia ena koa kiai. i 1 ka opio e ike la i kela mau hiona. ua naka ae la kona kino me j ka haalulu, no ka mea aole loa he wahi manaolana Woko ona. no j kona pakele mai kela poe kanaka mai. i makaukau mau e hookau mai i ka make maluna ona, ke manao lakoa e hana pela. 1 na mea nae apau e haka pono ana i ka lakou nana ana maluna o ke kanaka opio t o ka wa ia a ka lunakanawai, a o ka mea hoi iaia ka mana e hookolokok) mai ai i kekahi mea. o ke komo ana mai. a mahope iho o kona hui knkakuka ana ae me na makai na lakou i lawe aki» ia Alabaki imua o kela aha, o ka wa ia a-wa kanaka nei o ka hoi ana aku ma kona noho i hookaawaleia, a huli mai la imua o ka opio me ka ninau ana mai: w Ua ike no anei oe eke kanaka opio ike knmn o kou laweia ana ; mai nei imua o keia aha?" % i4 Aole i maopopo iki ia'u ke kumu eiike me ia au e ninau mai ia e ka mea hanohano," \vahi a Aiahaki me ka leo malie. "Ina e liaawi mai ana oe i kau olelo hoohiki. e hooie mai ana no anei oe no ke kumu o kou iilo ana he paahao?" "E hoole mau aku ana au imua o kou hanohano. no ka maopopo ana o kekahi kumu e pili ana i ko u lilo ana he paahao/* me ka hoopaha'oha'o ioaia ana aku o ka opio, no ka pinapinai o ka ninau ana aku a ka iunakanawai ma keia mea hookalii wale no.

"£ kakau aku i ka pane a ka iawehala maloko o ka bukc mooleio u keia aha!'* i huii mai ai ka lunakanawai a kamailio ike kakauoleie e :v ho aku ana ma kona aoao. aiaīla huli hou mai ia imua o ka oj>io me ka hoomau ana mai i ka ninau ana: "E hīki arta anei ia oe ke hoike mai ia'u. i ka mea nona kela keena a;j i «oho ai. a loaa aku nei <>e i na inakai?** l'a h >;>ka'uh:aia ka A!abaki pane no kela ninau. no ka mea ua bo >pakeieia kona oia e Mako Matcro ne» na manawa elua. a ua haawī aku no hoi oia i kana hoohiki imua o kona hoopakek, e hiki :? ai ana i ka manawa ana e panai aku ai i ka maikai no na hana rraikai i hanaia mai nona. nolaila ina paha oia e hoike okoa ae ana i ka mea nona keia nimi, he mea ia e kau mai ai ka hoopa'i o ka make maiuna o Mako. Ma kekahi aoao nae, ke noonoo ia oia, he mea pono nona ka huai ana ae i ka ona nona ka rumi ana o ka noho ana. no ka mea e hoopakeieia ana ke ola o kekahi poe iehuiehu, ma o ka paa ana mai o Mako Matero i ka hopuia, a iaia no nae e noonoo ana i kana pane kupono e haawi aku ai, ua ike mai ia ka iunakanawai i kona hookunana i ka pane ana, a o ia kana o ka i hou ana mai: ''Malia paha e hiki ana ia makou ke kokua aku ia oe e ke kanaka epio ma ka pane ana mai. Ua hoomaopopo no nae paha oe, i ka moa o kou kokooiua o ka hoea like ana aku no kela wahi ma ka po aku !a i haia ea?" "Ua maoj>opo kona inoa ia'u, oia no o Mako Matero," wahi a Alahaki me kona ike ana iho, he oi ae kona hoike ana i ka mea oiaio, malia he mea ia e hoohuoi oleia mai ai no kona hui pu ana me Mako ma ka ohumu ku-e ana i ke aupuni. "E hoopaa hou aku oe i kela pane, a peia hoi me ka ulolohi o ka lawehala ma ka pane ana i ka haina." wahi hou a ka Lunakanawai, a ninau hou mai la: "Ua maopopo no anei ia oe na ano apau o keia kanaka o Mako Matero?" "O ka mea waie no a'u i hoomaopopo nona, oia kekahi o na kanaka oluolu ia'u. a no na manawa elua i noho aie aku ai au iaia, ma 0 kona hoopakele ana i ko'u ola." <4 Alaila aoie anei he mea au i hoomaopopo no kona ano, ma na mea e pili ana me ke aupuni o Venika nei?" "O ka mea wale no a'u i ike, o ia no kona manao ana, e pana'i mai * ka ino, maluna o ka poe i hoopilikia wale aku iaia." "Heaha kou kumu o ka hele ole ana mai e hoike ia makou i ke ano o ka hana a kela kanaka i manao ai?'' wahi a ka lunakanawai, me ka ikaika o kana pane ana mai, alaila huli aku la i ke kakauolelo: "E hoopaa aku i ka pane a ka lawehala." Nana hou mai la oia ia Alahaki, me ka hoike ana mai o kona mau maka i ka huhu i ka i ana mai: "E hoike mai i ka oiaio loa, me kou hoohakalia ole i ke ano o kau pane ana; aole anei ua maopopo no hoi ia oe ke ano o ka hana a kela kanaka i hoolala ai, mahope iho o kona haalele ana aku ia oe ma ka po i hala?" Aole loa he wahi mea i maopopo ia'u 110 ke ano o na mea ana 1 manao ai e hooko aku." Alaila, aole anei i loaa aku ka ike ia oe. no ka pepehiia ana o ka Haku Vivida?" "Ua pepehiia anei ka Haku Vivida?" i pane koke aku ai o Alabaki, me kona piha i ke pihoihoi. *'Ke manao nei au, aole he oiaio o keia lono a'u e lohe nei, no ka mea aole loa au i moeuhane mua, o kekahi iho la keia o na mea e hoikeia mai iau i keia la." La make i o ka Haku \ ivida e ke kanaka opio, a o kona inea nana i pepehi oia no o Mako Matero. Heaha ke kumu o kou aloha ī ka Haku yivida. Me he mea la ma ka'u nana aku i kou ano. e hoike okoa mai ana oe t kou mihi no ka haawina i kau aku maluna oka mea hewa ole. Aole anei ua maopopo no hoi ia oe keia mea rramua ae o ka manawa?" "Mamuli o ko u makee e loaa ia u he kuleana nui iloko o ke aupuni o ka lani, ke hoike wale aku nei no au ma na mea oiaio wale no ; a he mahalo nui hoi ko u no ka Haku Vivida, me ko u manaoio, 0 keia ke kanaka hookahi e loaa ai na mahaloia; a 110 ka mea maalo o na kaupoko o kona home, a malalo hoi o kana malama maikai ana mai la u, i hiki-ai au ke hoopakeleia ae, mai.kekahi ma'i kukonukonu mau Ina eia ke Akua inaloko nei o keia keena i keia minuke, a be hiki noi iaia ke pane ma, imua o keia aha. o ko\, hoike nui hookahi wale no īa. nana e liooia mai i ka mea iloko'o kiu, puuwai; aka nae ke i aku nei au ,a oukouapan, ina owau kekahi ma kahi i hanaia ai kela raima o ka hilahila ole, alaila e kupale ana au no kona pono, ina no la he mea no u e make ai i leona enemi." Ina paha he aloha kou i kela kanaka, heaha ka hoi kou kumu o ka noho ole ana malalo o kona malu, a hiki i ka loaa ana o ka ikaika maikai i kou kino?" ,Ka "Ina aole he mau hana pulapu, a I,e mau hana na lea enemi e alako ana ,a u iloko o ka poino, ina aole loa au e haalele i kona īome, a e kupale mau auanei au nona i na manawa apau a'u e ike ?ku ai , kekahi mau pilikia." 1 e „ '' Ke olc . n( . ) , hoi , a " , e kohihewa, o .Mako ilatero aku l a no ka mea nana , alako aku m oe iloko o ka pilikia elike me ia au e hoike mai nei, aole anei Ke 1 ',' A C I<; ' lihi J aU,,a ma ka hoopilikia ana ,Vu, o ka hoonaKele kana hana , hana m*i ai, a o ka mea hoi a'u i ooho aie J iTeia a!ako"iIoko k' T' U> - apaU ia ' U ' °ka mea na "a au i ko iloko o ka poino ame ka pihkia, oia no kekahi o na kaukau ah, O V emka nei. oia o Tririsano opio, nana i hoopaa ia*u maloko o f °, ? ni mak " akanc - me ke kom ° P« ana mai nae o kona \i | C Ua la,a ma kcla ana ku ike aloha ole " Alaila mailoko mai anei o fcela keena ou o ka hoonaahaoia an, hoea aku ai o Mako Matero a hoopakele mai la ia oe'" ™ i ' 3 ® ku ia ' u malok » ° kona 11 pono!, kah, hoi o ka loaa aaa ae nei i na makai" nii j L aa | 'u" ei a " Ci - k f ia man aka 'awehala ia oe?" i ninau ma, ai ka lunakanawai i ke kakanolelo. Ona pane apau aka la,vehata. ua P au ia ike kakauia e a'„ i mau āt„ W , ka n h°J, k °" " inaU h °" ua au e hooau aku i ka hoopaa ana i na pane apaa.'* kauohamll īka ele ' C e hele mai 1 keia ™nawa ano'" i kauoha mai a, ka lunakanawai i kekahi o na kiai e ku ana ma kā Uk - a ,loko °na m,nu ke helu wale no. ua hoea aku Ia kela elele hookah. no nana i kii aku ia Nikola e hoea mai imua "o £ aha ££ • t,oea l an *' mai ho' oka elele, ua huli mai la ka lunakanawai °|a a . ia Ike kakauo,e, ° : . " E hoopihapiha koke aku i kekahi palapala kii, no ka Haku Tr,visano ame kana keiki, ao ka mea ke ake nei au e ike la laua maloko nei o keia keena, a e noii ponoia aku hoi no ° kela hana nana ' hoopohihihi loa mai i kou noonoo." He manawa pokole wale no o ka hoopihapihaia ana iho o ka palapala kii, ua kakau aku la ka lunakanawai i kona inoa. me ka hoopili ar.a ma, i ke sila oihana o ke aupuni. a hoouna aku Ia j ka elele e nele e hooko i ka hana i hooiliia aku ai nana e hooko aku. Ua pau ae la ka ninaninau ana ia Alahaki, a kauohaia mai la oia e hoi raai a noho ma kekahi wahi, no ke kakali ana a hiki mai ka makua ame ke keiki, na mea hoi e kakaliia la ma ke ano e hele mai' lauā a hoike no laua iho ma ke pale ana ia laua, i o!e ai e kau aku na ahewa ana maluna o ko laua mau hokua. Aia ka lunakanawai ke lolelole la i ka moolelo a ke kakauolelo o ka hoopaa ana, me kona nana pu ana aku no hoi he mau pepa lehulehu, e waiho ana maluna o kona pakaukau. No Alahaki nae, ke ike la oia, he uuku loa kahi manaolana no kona pakele, no ka mea ua kauoha maoliia aku no ka Haku Trivi-! sano ame kana keikī e heie inai i mau hoike ma ka aoao o ke aupuni, a e lilo ana laua i mau mea na laua e hooili mai i na ahewa ana ma-! hma oia nei e hiki ole ai i kana mau olelo, ke manaoioia mai. Aole i Pau.