Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 39, 27 September 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKUNA XIII. "Ua kuhihewa loa kou he-oili wale ana mai i na ahewa ana maluna o'u, no ka heala ana aku i kekahi kaua e ku-e ana ia \ enika nei, aole k»a kuu lima i aa e hapai ae i ka pahikaua o ke kipi. a hahau aku maluna o ke kuianakauha!e nana i hoolu e ;fnai ia u, aole loa! "A pehea hoi, aole anei, mamuii o ke kailiia aku o na mana apau rr.ai kou makuakane aku, e loaa ana ka manao i kana keiki. no ka hoihoiia mai o kela mana maluna ou r' . -Aoie au i makee wale aku i na mana o kuu makuakane, aole hoi i kona mau hanohano, a i kona mau waiwai ho«, aka ua makemake [uTuZ»o aku imua o Va „>e ,a lako U ka mana new no ka pili ole ana o ka hewa ohumu k:pi maluna iho o ke poo o k makua a \L e loaa ana na hooiaio apau no keia mea au e noonoo «i e hana aku he mea pono no e hoihoiia mai na «a,wa, a,.au o mlkuakane. aole nae' ia mamu.i o ka lima ika.ka ana. aka ma lee alahele i ku i ka pono ame ka pololei. m ,,i,i,: "Ina nae 110 ka hiki ole ke hookoia kela nni o u me ka "'aalal ame ka hookahe oleia o ke koko, ua makaukau mau au e hoi a*u iloko o ka opu o ka honua. a e kakauia ae ho, ka Uom na o kekahi pohaku hoomanao maluna o ko u he. aka imua nae kt al<> o kuu Akua. O.a hookahi wa.e no k. . .k«. ehke me ka hanala oleia ana o ka inoa maikai o kuu makuakane, pela no Iku ai i kona inoa i laahia i kuu ohana holookoa, ame ka poe apau i aloha mai ia makou." ... .. "Malia paha ke kamailio wale mai nei no oe i na mea oiaio loa. wahi a N'ikola me kona manao aloha no Alahaki, alaila. hoomau hou inai la i kana kamailio ana: "Aole au mea e hopohopo ai no kou ihewaia. no ka mea ina he manaoio kekahi ou no ka u mau olelo. o ka'u e i aku nei ia oe, aole kekahi mea e hoahewa waleia, ke ole e loaa ,ia olelo ike maopopo loa no ka pili i o 1 ka hewa, a e ana m ,i ma ka aoao o ke aupuni ka imi ana e loaa Kekah, ,ke o kela ano ma kou hihia. , t "l„i i ike mua au i ka mea a kela poe e hana mai ai nou, īna aole , I, m ' he mau hooweliweli ana a lakou maluna o kou kino, aka ua Uki'no nae ua hoea mai au iloko o ka mana«a pono loa e ho<)pa£iia a ■ ai oe mai ke kau ana nvi o kekahi hana ku . ka hoo m a, oi, o maluna ou. F. hoomaka koke aku oe e kakau 1 ko leta, alaila anwi mai ia'u, a ia oe e noho hookahi iho ai ma keia wah., e loaa „o .a mea he nui nau e hana ai, iloko o kou manawa noho wale "Nlamua hoi o kou haalele ana mai .a'u, ke n.nau ak„ ne. au » oe i.ehea ka loihi o kou manawa e hoopaa.a ai maloko ne, o ke,a wahi'" i koi paakiki aku ai o Alahaki ia Nikola.-e hoike ma, ,ata. Aole i maopopo ia kaua ka loihi o kou manawa e "oho a', maloko o keia wahi, aka he hookahi nae mea hiki la 11 ke hooia aieu imua ou, e noho ana oe maanei elike me ka lo.h. o ka manawa a lei \ha Kuka i manao ai.'\ , . "Heaha auanei ko'u hewa e lilo ai au i paahao. Aole anei ua lohe aku nei oe i ka'u man hoike apau e p.li ana ia u iho, e ,1. ole ,nai ai na ahewa wale ana a kela Aha Kuka maluna o u? " Pehea la ka nui o kau mau kupale ana ma. no kou pono.ua nele au i ka mana e hiki ai ke hookuu aku la oe, koe wale no ana aku i na kauoha a na kanaka ma ka aoao o ke aupuni. "N'ele ae la hoi ka loaa ana mai o kekah, haina e hooUnaia ,u ko niaiiao mai ia oe mai e Nikola, a pehea. e hoouna hou.a aku a„e, au i ki'kahi wahi i oi aku ke ino ame ka lapuwale inuia o keia «f hl"Ke ninau mai nei oe iau a oi aku mamua o ka mea hiki la u ke paiie aku ia oe," i pane aku ai o N'ikola, me ka haka pono ana aku hoi o kana nana ana maluna o ka opio, alaila ua neenee aku la oia a kokoke i kahi o ka puka. huli mai la oia īhope, a pane hou mai la. •• \uhea oe e Alahaki Lioni." wahi ana me ka nanaina aloha maluuua o koua mau maka. "Ia oe e haalele iho ai ,aloko nei o ke.a ihi e hole aku ana oe i kalu i hoomakaukauia no kou makc ? c\ n.alia mailaila mai e hiki ai ia oe ke pii mai ke anuu ae au e ku ne. i keia manawa. a hiki i kahi au i iini ai. a la wa hookahi hoi, e how hoi houia mai ai ka inoa o kou makuakane a kau iho »>atuna ou, a pela pu e hoi hou mai ai kona mau waiwai apau 1 kailna aku e ka poe i piha me na manao kolohe." 1 hakalia no a pau kela mau olelo i ke kama.lioia mai e Nikola, o ka wa ia a Alahaki o ka anehe ana mai e holo imua o ke kiu o ke aiipuni, eia nae ua pani e ia aku la ka puka a paa, a nalo aku la o Nikola. me ka hiki ole i ke kanaka opio ke ike hou aku laia. l'a hoopohihihi mai na olelo a Nikola o ke kamaiho ana ma. la Alahaki, no ka mea aia ka manaolana iloko o ua opio la, aole oia e laweia aku ana no ka pepehiia mai. aka e hoea mai ana . ka manawa e hookoia ai ka iini a kona puuwai, o ia hoi ka hoea ana mai i ka manawa ana e o aku ai i ka inoa o kona makuakane, a e hauol. a. hoi i na pono ame na pomaikai i imiia e kona makua, a kekahi poe nae e noho hookano mai ana. MOKUN'A XV. Ma ka lua mai o ka la, mahope iho o ka laulaha, ana ae o ka lono kaumaha no ka pepehiia ana o ka Haku \ivida a make e Mako Matero, ua kaa koke aku la ka hooponopono ana i kona mau waiwai apau malalo o ka mana o ke aupuni, o na palapala keia e waiho ana malalo o kona mahi, ua kaa aku la malalo o kona mau hope aku ma ka oihana, a pela pu hoi me kona niau waiwai nui hewhewa, eta nae o na loaa apau o ua elemakule la, e malamāia ana no ia t a e hooliloia aku ana no ka pono o ka Leele lsidora. I kulike ai me ke kanawai o ka aina, no ka makahilei hookani wale rn e malama ai ke aupuni i kela waiwai, a mahope aku o kela manawa, e hoihoiia aku no ia i ka hooilina o ka Haku Vivida, o ia no kana kaikamahine ponoi, nolaila, aole he mau hopohopo ana, ma kekahi ano no ka hoopilikiaia mai o ka waiwai iloko o kela manawa. He mea makehewa wale no i ka mea kakau ka hoakaka ana ae i ka nui o na haawina o ke kauniaha ame ka ehaeha i kau aku mah\na o ka Leile lsidora, no kp mea ua ike oe e ka mea heluhelu i ka hopena o na hana o kela ano, a ma ka hoike pokole ana ae. aia ua kaikamahine nei iloko o ke kulana kupiHkii niaoli. Ua maopopo no ia kaiia e ka mea heluuhelu ka hoehaehaia ana o kona naau ma o ka lilo ana aku o Alahaki Lioni, ka mea ana i haawi aku ai i kona puuwai nona wale no t malalo o ka mana o na enemi, aka i ka make maoli ana aku o kona luaui makuakane. ua papaluaia iho ka nui o na hoehaeha ana maluna ona, e aneane hiki ole ai iaia ke hoomanawanui iho. I ua kaikamahine la e au ae ai i kana nana ana maloko o Ica home 0 koua makua. aia na helehelena maopopo e hoike mai ana, ua nalo aku ia no ka manawa pau ole» a ua waihoia iho oia, he keiki makua < !e. he hookahi makua, o kana kane e mare aku ai. Aole nae o ka Lede Isidora hookahi wale iho no ka mea iloko o na haawina o ke kupilikii, aka o na kanaka no kekahi o Venika holookoa, no ka mea ua lilo ka make ana aku la o kela kanaka ko iko i 1 mea kamailio nuiia e lakou, a e kanikau ana no hoi lakou, me ka piha i ka minamina, me ke komohia ana aku no hoi o na manao aloha, no ke kaikamahine i hooneleia iho i ka makua. Aole nae o ka minamina wale no ka mea kamailio a na kanaka. aka o ke ano kekahi o ke karaima i hanaia mai, a ke kau la ka weli maluna o kela ame keia ; no ka mea i ka haalele ana aku o kekahi

i kona home. aole loa e h:ki ia:a ke h»>7:a:o ih "». e ho*ea he»a ;.ku ana oia no kona home rne ka maalahi. aia ke kau mau ma: la k.i we'i imua ona. oia pu aku ana paha kekahi e ukaii mahope o ka meheu a ka Haku Yivida o ka hele ana aku. Ma kela ame keia pe'a oka aina. ke wa«ra!o hele la ka leo oka A-eliweli a ua hoopilihuaia ka noonoo o na mea apau. mai ka poe kiekie mai a hoea aku i ka 10-pa haahaa loaI ka nana aku i ka Lede Isidora iloko o kela !a, a na mea apau o ka hoea ana aku imua ona. a laaawi aku hoi i ko lakou mau manao aloha iaia, me he mea la. ua like pu oia me kekahi mea e noho ?.na iloko o ka ohu, ua pohina kona mau noonoo maikai apau. a i ka huli hoi ana aku o kela ame keia no ko lakou mau wahi pakahi iho. aia ua kaikamahine nei ke noho la maioko o ke keena heluhelu buke o kona makuakane. a e neonoo ana hoi. heaha aku ana la kana mea e hana aku ai no kona pono. Oiai nae oia e nanea ana, a e hoomanao ana no hoi no kona makuakane, o ka manawa ia a kekahi o kana mau kauwa o ke komo ana mai. a hoike mai la iaia, ua makemake kekahi keonimana e hui pu me ia. Ua haawi aku la ka Lede Isidora i ke kauoha t kana kauwa e kii aku i ke keonimana malihini a hookipa mai, eia nae ma ka manawa 0 ka hoea ana aku o ke kauwa imua o ua keonimana la. ua hoole mai ia oia, aole e hui pu me ka Lede Isidora, aka haawi mai la nae he leka, me ka otelo ana mai e lawe a haawi i kona haku. Ua hooko mai 1a ke kauwa elike me ke kauoha. a lawe mai la i ka leka a haawi i ka Lede Isidora, a o ia ka ua kaikaniahine nei o ka wehe ana ae a heluhelu iho la. a o keia iho na mea i kakauia ma ua leka nei: "E kuu Isidora aloha; Me ka mauliawa keia puuwai e hoouna Lku nei i ke aho hope loa o na manaolana imua ou. no ka hoihoi houia mai o kau mau mea aloha o ke kailiia ana mai ia oe aku; aka nuhea nae oe e ke aloha, he keu aku keia o ke kiaha o ka ehaeha i ili iho maluna o kaua pakahi iloko o ka manawa a kaua i moeuhane mua ole ai. "O kou makuakane au i kauka'i aku ai. e loaa mai ia oe ka popohe maikai ana. elike me ka pua rose, e omo ana i na wai momona maihko mai o kona kumu. ua kailiia aku ia mai ia oe ae; ua like pu no hoi kaua a elua ma ia haawina hookahi, no ka mea k< hoomanao la no oe, owau pu kekahi i upu aku e loaa mai ia u na haawina ame r.a pomaikai he nui mai ko'u makua mai, eia nae, ua akoia ae ka pua iloko o ka manawa i maopopo mua ole, a eia kaua a elua ma keia ao, me he moku la, i kokoke e ili aku iluna o kekahi puko u ma ka moana akea o keia ola ana. ' Ke kakau nei au i keia mau lalani olelo pokole ia oe, mailoko aku o ko'u keena paahao, malalo o ka mana o ka Aha Kuka, eia nae ke hui pu nei no au me kou aloha maloko o na paia paa o keia hale, 1 hoomakaukauia no'u. a uo ka mea. ua like pu.na lako pena au o ka hoouna ana mai. me kou noho kino okoa ana mai imua o kou alo, e nele ole ai ke komohia ana iho o na manao hoomaikai īloko o'u nou. i-i "He mea oiaio eia au ke noho paahao nei maloko o keia walu, aka aole nae o'u manao e lokahi ana kou noonoo me ko kekahi poe e ae n a ke kapa ana iho, ua pili maoli au ika hewa. Ke hooia aku nei au 'imua ou e ke aloha, aole loa he wahi kiko eleele o ka hewa mali na o kiut poo, pela no au e manao nei, e lokahi pu mai ana oe me a\i ma ke koho ana, he mau hana wale no keia na ka enemi e hoopilikia mai ia'u. "Ma kela manawa o kuu haalele ana aku i kou home, a kau mai maluna o ko'u waapa, ua loaa mai la au ia Kolusa Trivisano t a nana i pahele mai ia'u malalo o kekahi hana apuhi liaahaa loa, a alako aku ia'u e komo iloko o ka pilikia. ma o ka hoopaahao ana ia u maloko o kekahi keena pouli malalo o ka hale o kona makuakane. "Maliope iho o kona hahao ana ia'u maloko o kela wahi. ua noke mai la oia i ke pahenehene ia'u, me ka olelo okoa ana mai, aole loa e hiki ia'u ke imi aku a hoihoi houi* mai na pono o kuu makuakane 0 ke kailiia ana mai iaia aku, a pela hoi ka hiki ole ana ia'u ke ko aku ia oe e lilo mai na'u elike me na upu ana a kuu puuwai. Aole anei e hiki ia oe e ke aloha ke ike mai i ka manao o kela mau olelo a Kolusa Trivisano?" Mal?ilo aku o kela mau manao ae la maloko o kela leka, e hoakaka ana ua o Alahaki Lioni i ka moolelo o kona hoopakeleia ana mai ka malu mai o Kolusa Trivisano e Mako Matero, a pela hoi ka hoea ana aku o ka makuakane ame ke keiki iniua o ka aha hookolokolo. me ka laua hoike wahahee i mea no ia nei e poino ai. j "Auhea nae oe e kuu aloha, i hookahi a kaua ho-ku alakai e kau ; aku ai ko kaua maka ilaila, o ia no ka manaolana," i hoomau hou mai ai o Alahaki ike kamailio ana maloko o kana leka. Me he j mea la ia'u e kakau aku nei i keia leka ia oe. eia he manaolana ke hoopuni nei ma ko'u mau aoao i keia wa; a ke hoomanao ae i na manaolana a'u e upu aku nei, me he mea la ke ike e aku nei au i 1 a eheu o na anela aloha, me ka paa loa o kuu manao, ia'u e haalele iho ai ialoko nei o keia leeena paahao, e haalele iho ana au i na alina ona hana hoomaewaewa a ko ? u mau enemi, a e papahi iho ana au i ka inoa hanohano loa o kuu makuakane, a e aahu iho hoi i ke koloka o kona kulana oihana maluna o ktiu poohiwi. Ina nae aia no ke mau la na hoomanao ana iloko ou no'u. e lilo auanei au i mea nana e hoopakele ae ia oe mai na ino mai o keia ao, a mai na enemi mai i ake e hoopoino i ko kaua mau ola a elua, a i ke ola "hoi o ko kaua mau makua aloha—Alabaki Lioni." Aole e hiki i ka Lede Isidora ke hooki iho i kona heluhelu ana i na kakauia malo/ko o kela leka, aka no ka elua a ekolu manawa. o kona heluhelu ana mai ka mua mai a hiki aku i ka hopena, rkahi no a maopopo iaia na manao ololeo, aka nae i kela ame keia t» anawa. e hanini mai ana na kulu waimaka o ke aloha kui o mai kona mau lihilihi mai, aka nae aia iloko o kona naau na olino o ka manaolana, no ka halawai hou me ka mea a kona puuwai i eha ai t ke aloha. Aole loa ka Lede Isidora i manaoio, no ka pili o ka hewa kipi a ano okoa ae paha ia Alahaki Lioni. eia nae he mea ole wale no ia, ina ua paa ka manao o ka enemi e hoopilikia mai r he hana maalahi wale no ia, ma ka haku epa ana i kekahi mau ike hoopunipuni e ahewaia aku ai ka mea hewa ole, a o kela ka ua kaikamahine nei mea e hopohopo loa la. malia aole e hookoia ana na houpuupu ana a Alahaki maloko o kana leka, no ko laua hoohui houia iloko o ka wa pono. Aole nae i mahie ae ka noonoo o ua kaikamahine nei mai ka hoonianao ana i na mea a Alabaki o ke kakau ana mai iaia. ua hoea hou mai la kana kauwa, a olelo mai la'iaia, aia kekahi keonimana maloko o ke keena hookipa kahi kakali mai ai iaia. Jna paha no ka maopopo mua i ua kaikamahine la ka inoa o ka rnea i ake e hui pu me ia, ina ua haawi koke aku oia i ke kauoha i kana kauwa, e hoike akii i ka malihini aole e hiki iaia ke hele aku e hui pu me ia iloko o kela manawa, aole nae pela, ia loaa ana mai no o kela lohe i ka .Lede Isidora mai ke kauwa mai, a no kona manao no hoi, o kekahi paha o na makamaka o kona makuakane, ua holoi koke ae la oia i na kulu waimaka mai kona mau papalina ae, o ke ku mai la no ia iluna, a iho aku Ia no ke keena hookipa. Ia hoea ana aku a ua kaikamahine nei noloko o ke keena hookipa, e noho hoola'i mai ana o Kolusa Trivisano r a ma ka manama o ka halawai ana ae o ka ike a ko laua mau maka, o ka wa koke r.o ia i naka ae ai ko ka Leele Isidora kino me ka haalulu, a mihi iho la oia no kona ana mai i ka hele no ka hui pu ana me ke kanaka malihini, no ka mea i kana hoomanao iho, ua kokoke loa rnai ka moo nahesa e lual mai * kona waiawa o ka lokoino malima ona. I kela ike atfa mai hoi o Kolusa Trivisano i ka oili ana ak»* o ka Lede Isidora, o kona ku koke mai !a no ia iluna, mai kona wahi n ai e noho ana a pane mai la me ka !eo oluolu waipahe o ka mea i p ha me ka hookamani i ka i ana mai: (Aole i pau.)