Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 40, 4 October 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKUNA XIII.

*'E ka kdc maikai. e ae mai e apo aka ia*::. rna ke ano o»vaa hekahi o ka poe hikimua ma ka haawi ana aku i na manao aloha ia oe, iloko o ko?i manawa o ke kaumaha. He hoea mua mai nei no aoī paha ko'u no ka ike ana ia oe, a hoike pu aku i ka nui kaumaha no ka hoea ana mai o kekahi haawina koikoi loa maluna ju, > ko'u manao hoi, aole paha ia he mea maikai. nolaila ua hook iu tku au ia oe pela, a hiki i ka mahie ana ae o kou niau manao kauma:ia, pela au i haule hope ai ma ka hoea ana mai, a hiki i keia wa i -eaua e hui pu nei," me ka nanao ana iho o ua kanaka opio nei i kona hainaka maloko o ka pakeke o kona lolewawae a hoopili ae la ma kona mau maka, oiai hoi kona lima akau i haawi aku ai imua o ka Lede I«idora. Ua kuhihewa loa nae o Kolusa Trivisano ma ia mea ana e hana la, oiai ke hakilo loa mai la ka Lede Isidora iaia, a I<e ike mai la oia, aoie loa he wahi kulu waimaka o ke aloha i haule iho mai na lihilihi maka mai o ka hookamani, a o ia ka ua kaikamahine nei o ka pane ana mai me ka leo kuoo: "Aole au e hoole aku ana i ka lawe ana mai i kou mau manao aloha no'u iloko o keia manawa o ko u kaumaha, ina aole i hoopunipuni kou mau lehelehe i na mea maloko o kou puuwai, aka nae, aole e hiki ia'u ke apo aku i kou lima." L'a kaili koke ae la o Kolusa Trivisano i ka hainaka mai kona inau maka mai, me ka hoopulu oleia i na kulu waimaka, alaila ninau aku la me ke kahaha: "Heaha hoi ke kumu o kou hopu ole ana mai i ko'u lima? Heaha h ka nui a'u i hana aku ai i hoole mai ai oe i 'ka lalau ana i ko'u lima," nie ka hoike okoa ana mai o ka helehelena o ua kanaka opio nei i ka uahoa, e hoohew f ahewa ole aku ai kaua e ka mea heluhelu i ka ho-aia ana aku o na manao inaina iloko ona. "Ke ninau mai nei oe ia'u i ke kumu o ko'u ae ole ana e lawe mai i kou lima, a ke pane aku nei au ia oe me ka hookamani ole, inamuli no ia o kou lilo ana he kanaka hana karaima, a'u e makemake nei e hoopakele ia'u iho mai ka hapala waleia ana mai e oe," i pane aku ai ka Ledc Isidora me kona hoopoina ana ae i na mea apau, koe wale no kona mau manao hoowahawaha no ka mea e ku aku ana me ka piha hookamani imua o kona alo. Ua hele ua keiki la a ka Haku Trivisano a ulupuni me ka huliu, a ua hiki ole maoli iaia ke pane koke aku i kela manawa, aka nae i ka hala ana o kekahi mau sekona, akahi no a maalili mai kona mau manao pihoihoi, o kona i aku la no ia, ma ka pane ana aku: "Ke kaumaha loa nei au no kou kapa ana mai ia'u ma ka inoa au i maopopo ole ai, a e hiki mai ana i ka wa au e mihi ai no kou hoomaopopo ole ana i ka nui o ko'u makee no kou pono e kuu lede maikai. I hoea i'o mai nei no au no ka hoike ana aku ia oe i ka nui o ko'u manao aloha, no ka nui o na haawina kaumaha i ili aku maluna ou, a no ka hoopakele ana no hoi kekahi ia oe mai na hoopilikia waleia mai e ha'i." "Aole i'o [>aha ka nui o kou manao aloha no'u! He keu aku oe o ke kanaka a ka hoopunipuni, o ka hele ana mai nei a olelo mai, nau e hoopakele ia'u mai ka hoopilikiaia mai. O ke ano no kena a ka iliohae o ka olelo ana aku imua o ka hipa keiki e hoopakele aku ana oia iaia, eia ka auanei, i mea ai nana, kana o ka makemake ana, pela no hoi oe e Kolusa e hoopunipuni mai nei ia'u, noiakla aole loa o'u makemake i kau mau hoopakele ana, he oi loa aku kou hoohauoli mai ia'u, ina aole oe i hele mai nei. Ua maopopo mai la anei ia oe ko'u manao?" "Ke maopopo aku la ia'u kau mau mea apau e olelo mai nei e kuu !ede maikai," wahi a Kolusa me ka hene malie ana iho o kana aka. "Ua hoea i'o mai nei au me ka mana e kupale ia oe mai na hoopilikiaia mai, aka iloko nae o kela manawa hookahi, ua loaa pu ia'u ka mana e hana aku i kekahi mea au i moeuhane mua ole ai. "Eia iloko o kuu puuwai ke aloha nou, e hiki ai ke hoopakele ae ia oe, aka eia pu iloko o ia puuwai hookahi ka inaina e hiki ai ke k'ola aku ia oe ilalo o ka lua po. "I hoea mai la au imua ou i keia la no ka ninau ana aku ia oe, ina he aloha kekahi ou ia'u, alaila owau auanei kou mea nana e kiai a e malama aku mai na poino apau, aka hoi i hoole mai oe i kuu makemake. e lilo no auanei oe he pio a he paahao no kuu mau manao lili." "Owai ka mea aa mai e hoolilo i ke kaikamahine a ka Haku Vivida i pio a i paahao nana?" i puoho mai ai ka Lede Jsidora, me ka hele hoi o ka ula a popohe ma kona mau papalina. "Owau hookahi wale no ka mea hiki ke hoolilo aku ia oe he paahao na'u. ina aole he hiki i kekahi mea okoa aku ke kau mai i kona lima maluna ou. Mai manao oe i kou lilo ana he kaikamahine na ka Haku Vivida, o ke kumu iho la ia e lilo ole ai oe i paahao. aole pela, no ka mea eia me a'u ka mana, e hiki ole ai i kekahi ke ku-e mai. Aole au i hoea mai nei i keia la, no ka hookau aaaa aku i kekahi pilikia maluna ou, aka no kou hoao ana mai nae e ku-e ia'u, pela au e hana aku ai i ke aiahele e hiki hou ole ai ia oe ke hookiekie mai. no ka mea malalo o ke kauohaa ko % u makuakane ponoi, e luwe aku ana au ia oe he paahao malalo o ko'u malu." "O kan paha ia e Kolusa e manao nei, he hana hiki ia oe ke hoolilo ia'u i paahao nau, aka i lohe nae oe e Kolusa ea, no ia he inea e hookoia ai o kou mau manao lapuwale, no ka mea lie haneri 0 na mana e kti trei maloko o keia kulanakauhale, e hiki ai ra lakou ke hooj>akele ae ia'u raai kou mau lima huluhulu mai e keoa ieanaka a ka hilahila oie.* 1 "Auhea oe e ka Lede Isidora, ma ka'u nana aku ia oe, ua manao oe he mea maalahi ia oe ka uwalo ana aku i kou pono imua <? keK ahi mana okoa aku maloko nei o Venika, auhea nae oe. e nana tuai, 1 pau kou kuhihewa/' alaila wehe ae la ua o Kolusa i kona pnliki. a ahuwale ae la ke pihi hoailona o ka Aha Kuka. e kau ana maloko-o ka puliki, e hoike aku ana hoi imua o ka Lede Jsidora, ua lo&a ka! mana i keia kanaka mai kela aha mai. | Ua kuemi ino aku la ka Lede lsidora ihope iaia o ka ike ana ma»; i ke kau aku o kela hoailona maloko o ka puliki o Kolusa. a kaa j mai la ka lia maka'u iaia, me ka ninau okoa ana iho iloko o kona! noonoo, o ka Aha Kuka anei kekahi i hui pu mai ma na hana a keia j kanaka lapuwale? "Pehea iho la kou manao e Hidora i ka mana i loaa ia'u?" wahi a ua o Kolusa me ka hene hou ana iho o kana aka, me kona manao maoli no, e kau aku ana ka weli ame ka maka'u i ke kaikamahine opio e hiki hou ole ai ke pane hookiekie mai iaia. "Ke manao nei au. he mea ole loa kena mana au e noke mai nei i ke kaena imua oW i pane hookanaaho wale aku ai no ka Lede Isidora. "Ua maopopo loa ia'u, aole ka Aha &uka e haawi wale mai ana i kekahi mana ia oe no ka hoopilikia ana akn i na kaikamahine i hiki ole ia lakou ke kupale no lakou iho." "Xo kou pili ana ma kahi o ka nele i na hoopakele ma kou aoao, ra kou manao wale iho no ia; a e pili ana hoi no kon pili ole i ka hewa. na keia mua aku ia e hoike ae imua o ke akea," alaila noke jho la o Kolusa i ka akaaka me ka leo nui. "E aa ana anei ew? e Kolusa e hoahewa mai ia u no kekahi mea a'u i hana ole ai ? E hapala wale mai ana anei oe i ka inoa maemae o kekahi kaikamahine hewa ole elike me a'u nei ke anor Ke noho hoola'i wale aku la Ko!usa me kona manao ole e

; pane aku i keia mau nmau o ka wa'ihoia ana niai imua o:ia. alaila !•; ane »va'e aku !a no oia : ka i ana aku: *"Ke haawī aku nei au i hookahi manawa i koe nou e pane a- ia'u. ao ka nianawa hope ioa no hoi ia. e nnopo r » ai k-vj ]īīo i paahao na'u ame ka ole. oia keia: Eae ana anei 0« ma ke ano maa?Lhi. e lilo mai i wahine mare na'u?" "Aole i'o paha ko'u ae aku e lilo i wahine mare nau! He oi aku ko'u lilo ana i wahine na kekahi kanaka haahaa maloko nei o Venika mamua o ka ae ana aku e hookomo ia'u iho iloko o ka waha o ka ilio- ; hae a e nokeia mai e kona mau niho ooi i ka haehae rae he hipa keiki ī la. Hoko oka nui o kau mau olelo hooweliweli apau imua o'u, ke i hoole aku nei au. aole loa e hiki ia oe ke hookau mai i na hoopilikia ; ana maiuna o'u. elike me ia au e haanui mai nei." i "Mai pupuahulu oe ika hoopuka ana mai ina olelo o kena ano e ; Kju lede maikai, o hoea mai auanei i ka manawa au e mihi ai me :ka walania. Pehea ua loaa no anei he manawa nou e hui pu ai me 'Mako Matero?" | "Aole loa au i ike i kela kanaka, a oki loa aku hoi ko'u kamailio 5 pu ana me ia, heaha iho la kou kumu o ka ninau ana mai ia'u nona?" ) "Mai hoole mai oe, oiai ua ikeia kona hele mau ana mai maloko ' nei o kou home, a aole no e nele kona hui pu me oe, a kukakuka olua | no kekahi hana nui." | "He oiaio ka'u mau mea oka hoike mua ana aku nei ia oe. aole 1 loa au i kamailio pu me ia. He oiaio, oia ka mea nana i hoola ia'u j mai ka make mai, a o kela manawa wale no ana i hoihoi mai ai ia'u lame ko'u mau hoa. ka'u manawa o ka hoomaopopo ana, no kona | hoea ana mai maloko nei o ko'u home, aka ma na manawa okoa ae | aole au i ike iaia, aole hoi i papa olelo pu me ke kanaka i piha me ; ns hana kokua." j "E akahele oe eka Lede Isidora ma kau mau mea e hoole mai | nei. oiai eia me a'u na ike apau e kau aku ai na ahewa ana maluna ! ou, no kou komo pu ana me kela kanaka a ohumu kipi i ke aupuni, j a mai keia manawa aku, he paahao oe na'u, a mai keia manawa aku i e lawe aku ana au ia oe malalo o ko'u malu." "Alaila ihea oe e lawe aku ai ia'u e hoopaahao elike me kau mau olelo o ka hilahila ole o ka hoopuka ana mai nei?" i ninau hoomaoe wale mai ai no ka Lede Isidora. j "la'u e haalele iho ai i kou home nei, e haalele pu iho ana oe me a'u, a hele aku kaua no ka home o kuu makuakane, malaila auanei au e hoolilo aku ai ia oe he pio, a he paahao na'u a hiki i kou ae ana mai e lilo mai i wahine mare na Kolusa Trivisano." I hakalia no a pau kela mau olelo i ka hoopukaia mai e ua kanaka nei, o ka wa no ia a ka Lede Isidora o Jka liele ana aku no kahi o ka pirka, a e makaukau ana oia e lalau aku i ke kaula o ka bele, no ke kahea ana aku i kana mau kauwa, o ka wa ia a Kolusa o ka lele ana r-iai imua, a liopu mai la ma kona mau lima, a huki mai la iaia ma kahi kaawale mai ka puka mai, a hoomau hou aku la i kana kamailio ana: "He mea makehewa wale no kou manao ana e kahea aku i mau kokua nou, no ka mea ua lako like no kaua a elua i na kokua, ina o kou makemake ia, i hakalia wale no i ko'u haawi aku i ke kauoha, o ka oili mai no ia o ko u mau kanaka iloko o ka imo ana a ka maka." Alakai aku la o Kolusa Trivisano ia Isidora no kekahi wahi puka t»uku e oili aku ai no kahi o ka muliwai, a ia hoomaopopo ana o ka Lede Isidora, e ili mai ana kekahi pilikia maluna ona, o kona manawa koke no ia i uwa ae ai me ka leo nui, me ka hooho ana ae: "E hookuu koke mai oe e keia kanaka hilahila ole ia'u," wahi a ua o Isidora me ka noke ana ae i ka hooikaika i wahi noua e hemo mai ai mai ka paa ana a Kolusa iaia, aole nae he wahi mea a hookuu iki o kela kanaka, ke mau la no kona puliki i na lima o Isidora, he hookahi ana hana o ia ka noke i ka akaaka me ka i ana mai: E noke oe i ke kahea i mau kokua ma kou aoao, aohe poe aa mai e ku-e i ko u mana. i lohe oe e ka Lede Isidora, he hewa ka kou noho malie iho, na u e haawi aku i na kokua ana no kou pono!" me ka akaaka leo nui ana ae o ua keiki ino nei. Hoko nae o kela manawa i poha koke mai ai he leo i ka i ana mai: Eia mai ke kokua ma ka aoao o ka ledc, a mai hoao e kau aku i kou mau lima huluhulu maiuna ona." J. T a hoohikilele loaia aku o Kolusa Trivisan 0 no kela leo, a lalau koke iho la oia i kana pahi kaua e kailewa ana ma kona aoao, a iloko oka imo ana a ka maka, ku ana no o Mako Mater 0 imua o kona alo , mea . na " a 1 ' ,0 " a aku 'ka inaina wela iloko o Kolusa, a pane mai Ia me ka leo o|calakala imua o Mako: "O oe anei o ke kanaka i hawahawa na lima, me ke I<oko o ka makuakane o keia kaikamahine, ka mea e aa mai nei e kupale no ka pono o ke keiki?" 1 "Mai hoao oe e Kolusa e hoopuka mai i na olelo o 'kena ano imua 0 u, o īke aku auanei oe i ke kaka o ko mau wawae iiuna o ka honua ■ keia manaw-a, a .na i mmamina oe i kou ola, ke kauolia aku nei au ;a e, e ku koke ge a haalele mai i keia wahi, elike me ka hikiwawe 1 mau awac 13we aku iko pauku kino!" Sh,° Q i" ei - C kei 3 a k . anaka oki P««.-ke kanaka i hoolimalimaia no mai ' O l 1 ' 3 mCa " a " a e ki|,aku ia ' u mai kei » ' , , M kau e olel ° aku - ma he " ,ak « kekahi iloko ou oo koa 1 'he mea . pon ° la-oe e 'iookaawale koke mai kuu alo alm, a mai |hfne!" e mai ' ka ' U " ,aU hana maluna 0 keia ""^ania. j N'o kekahi mau sokona. ua naka haalulu ae la ke kino o .Mako uie ilu e rTke a tL T ka WCI - malUna °" a - "° kela mau °kl°a Ko- ! Umailio ana ae, eia nae ua hoi hou mai la nr> kona an n I 36 '? minoaka mah,na 0 ko »a mau papilina, a i mai He kuleana ko uo ka hoea ana mai la i keia manar s • • kamailio mua aku nei au i kou makuakane." Ua oia 1 kahi e Ina aole oe i makemake e lolie hou i kou =.i~ • jna mea e hua iia ae ai kau mau hana ino apau a ° C ' |Ke,a nou e hookaau,l e loa aku ai mailokoak'uokeU ° hiki "° U Pe,a 'iho t o k IXS £?£"„£ £ ; e lifo aku ai ka Leile Isidora i . a j,- ' C 3 ma ' ana * ni *aawa aku o kck.hi hop tna Mraiia" m ,'CaTM.'ko""' " \o kekahi manawa ka nana ana aku a .Mako maluna o na maka o isid , ora me ka P a ne le 0 ole. i kela manawa me keia me he n>ea la e makaukau mai ana oia e hoopuka i kekahi mau h'uaolelo -ole nae he puka mai, a i noho kukule waleia no e laua, a hiki i ka haalele okoa ana aku o .Mako Matero i ka Lede UMo^me£ la mana ° °ka hofa ana akn imn * ° kel » kaikamahine MOKLWA XVI. Aia ka Aha Kuka o Umi me na kanaka elua e noho mana ana ma ke poo o ka hookele aupuni ana ke noho la ma ka lakou halawai a hoea i lee aumoe, eia nae, aole no he wahi mea i loaa mai ma kela halawai ana. koe vrale n 0 ka hooia ana aku oka lakou kiu, e hoea mai ana i ka manawa e paa ai o Mako i ka hopuia, ma ka pau ana o kela pule. (Aole i pau.)