Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 49, 6 December 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKUNA XXII. "Aole o keia mau mea a Nikola o ka hoikeike ana mai nei imua o kako». ua hala aku la ia, aka ke kau aku nei Jco makou manaolana malnna ou. e Nikola, no kau hoohiki no kou lawe mai ia Mako Matero innia o keia aha, no ka hookau ana aku i ka hoopa'i maluna ona." "Klike me ka'u i hooia aku ai imua o keia aha hanohano e lawe mai ana au i ke kino o ke kanaka i kauia ka weli e na mea apau. e n, t/ ,u;i'.i aku ana au ia hoohiki a'u, aka auhea nae oukou e o'u mau hak'.:. E ike ana oukou ia Mako Matero, aka e hooneleia mai ana owk•-»u me ke kanaka a oukou i kapa aku ai iaia o Nikola." alaila i,re aku la o Nikola imua, leha ae la kona mau maka ma na wahi au o kela keena, alaila kiola ae la i kekahi koloka loihi ana e aahu ana ia manawa, pela hoi me kona lauoho ku'i. a ia wa i ikeia aku ai. «r.a kahi o Nikola e ku ana i na sekona mamua iho, aia ke kino ,1 Mako Matero e ku aku ana imua o na mea apau, me ko lakou hooj,ihaia ana me na manao kahaha. \o]c loa e hiki i kekahi mea maloko o kela aha ke pane ae i hookahi huaolelo, no ka mea ua hoopihaia aku lakou apau, me na manao k'iliaha, a ke pana kapalili la ko lakou mau puuwai pakahi, me ka p:tna ana mai ia Mako Matero me ka piha i ka maka'u, a ia mahie ana ae nae o kela mau sekona o ka meha, ua nee aku la o Mako imua, wehe ae la i kana pahi kaua mai ke kuapo ae, a waiho aku la imua o ka pere.sidena o ke senate me ka i ana aku: "K nana mai maluna o ke kanaka a oukou i kau ai ka weli, a ke kakali aku nei oia i ka oukou hoopa'i i manao ai e kau mai maluna ena." I kela manawa o ka wehe ana ae o Nikola i kona mau aahu huna o ka hoonalonalo, a ike mai o Trivisano, akahi no oia a maopopo, ]»tia iho la ka i kaa aku ai na pepa apau i pili i kona hewa malalo o keia kanaka, no ka mea, he hookahf no kino, he elua nae ano o kana niau hana, aka nae he makehewa wale no kona mihi ana iho, koe wale n 0 ke kakali aku oka hoea mai o kona hopena. •Kia anei au ke ike nei maloko o kekahi hihi'o moeuhane, a i ole, ke ike nei anei au i kekahi mea oiaio maoli," wahi a ka peresidena 0 ka pane ana mai, me ke kuwakuwai ana ae i kona mau maka. "lle mea oiaio anei, o ke kanaka a kakou i hookau aku ai i na nilinai ana i hoola no keia kulanakauhale, e lilo ana oia i pio a i lawehala na keia aha? M "Aole anei, he mea hiki no i keia aha, ke hoolilo ia Mako Matero 1 mea hoopakele i keia kulanakauhale?" i ninau aku ai oia i ka peresidena. "He mea oiaio no ia au e kamailio mai nei, aka nae aia ka hewa koikoi loa o ka pepehikanaka ke kau la maluna o kou poo, e hiki ole ai ia oe ke alo ae mai ke kau ana aku o ka hoopa'i o ka make ma.'una ou." "Auhea oukou e o'u mau Haku," i kamailjo aku ai o Mako, me ke ku ana ae iluna a pololei, me he mea la aole loa he wahi maka'u iki j iloko ona, no ka hookauia mai o ka make, alaila hoomu hou aku la ī kana kamailio ana: ..... "E lohe oukon apau loa, i keia po, i hoopakele ae ai au īa Vemka nei. mailoko niai o kekahi hana i hoolalaia e na enemi, e holo ai ka pihe oke kumakena mai kekahi aoao oka aina a i kekahi aoao. Heaha la ka\i mea i hana aku ai ia Venika nei, i kapaia mai ai au ī ke kanaka hana karaima? ?> * ,4 Ke ninau mai nei oe imua o keia aha, i kau hana oka hooko ana t kapaia aku ai oe he mea pepehikanaka, a no ka hoopakele ana ae in oe mai kela karaima mai, ke ninau aku nei au ma ka īnoa o ke henate, eia ihea ka Haku Vivida ame Beleki? "E nana aku ina ko laua mau wahi maloko o keia aha senate. a e ike no oukou me ka hoohewahewa ole, o laua pu no kekahi e noho 'ui nei me oukou. e kaawale loa mai ai au mai na ahewa wale ana mai a kuu mau Haku," a i ka leha ana aku o na maka o na mea apau ma kahi e noho mai ana o kekahi mau kino elua. i uhna me na lole eleele, aia hoi, i ka manawa i weheia ae ai kela mau lole, e noho mai ana ka Haku Vivida ame ka Haku Beleki. Ile mana>s-a kela no ka pioloke, me ke ku okoa ana mai o ka Ledc Isiclora ilunii. a i ka ike ana mai i kona makuakane. ua hoao ma. )a oia e holo iimia, aka nae ua kau e mai la kona makua i ka lim iluna. alaila haalele akti 1a i kona noho, a hele ma la no kah. o kana kaikamahine e noho akn ana. a man minuke kela oka makua an e ke keiki o hookahe akn ai i leo laua mau waimaka o ke aloha kui kekahi i kekahi. , , Kc ike la o Mako i ka nni maoli o na mea apau maioko kela aha, e hiki hon ole ai i ka peresidena ke ninau mai laia nei, no kona pili ika hewa. ao ia kana oka i ana aku: , . , . "Ue mea anei kekahi a onkou e hoahewa mai ai malm.a o n i keia manawa?" wahi ana me ke pale ana ae i na owili lauoho e luhe ana maluna o kona a-i. . . , "Aole loa he hewa maluna ou!" i olowalu like mai a. na leo o na senatoa mai ko iakou mau walii mai e noho ana. a īa wa i ku ae ai ka peresidena iluna. me ka hele ana mai a lalau i ka lima o ke kanaka ana i kuhihewa ai ua kikohukohu i na kuUi kokoke o na kanaka he»a ole. a o ia kana o ka pane ana mai me ka leo haalnlu: "E ae mai ia u. m,n ka inoa o Venika holookoa nei. e haawi aku i na inahalo kiekie ana inma ou, e ka mea a makou apan . kuhihev.a loa ai he kanaka hana karaima. mamuli o kon hoopaUK ana ae Venika nei mai kona haulehia ana malalo ona enemi. O.ai ua hana mai oe i kekahi mau hana hookal.aha imua o makoui apau. e ae ma, e ninau aku au ia oe, aole anei he mea pono ia oe :nea huna apau i pi'i ' kou ola ana. -ae m i Venika niai imua o keia aha, i ke kumu o kou ala k«-e ana mai ia Venika nei "Auliea oe e kuu Haku Duke. ua kono mai oe ia'u e hoikeike aku i kekahi mea ano nui loa a'u e paa nei. aka aole nae au e hona _ hou iho ana. a e lohe no oukou apau. He mau makah.k. loih. « hala ae nei. ua hana hewa loa mai o Venika nei ia u, a no la hewa. . hoohik. paa ai au iloko o kuu naau, e hoea mai he manawa e auamo ai keia kulanakauhale, i ke ko'iko'i o ka mea i hanaia niai,ia u. "No na makahiki loihi ko'u hana ana me ka hoomanawanui, aka i keia po nae, i hoea mai ai i ka hookoia ana o ua iīni nei iloko o kuu puiiwai. a ke hauoli nei au i ka hauoli palena ole. Ua kipakuia mai 3u mailuna mai o kuu noho maloko o keia aha senate, ua kiola aku p Venika nei ia'u. no kekahi aina a'u i aloha ole at, aka iloko nae o ko oukou noho nanea, ko oukou manao o!e ae, eia no ka enemi i oko o ko oukou hale ponoi. ua hoopakele ae la au i keta kulanakauhale, a ia oukou hoi apau, mai ka hauleliia ana aku malalo o ke kumakaia nui o Venika nei."

"Malia ua oialo kena mau inea apau au e kamailio mai nei no ka hana hewa ana aku a Vcnika nei ia oe, aka nae ke hookahaha ioa mai nei oe ia'u. a : ra mea paha apau maloko o ke senate nei. a o ia ka'u j e ninau okoa aku nei ia oe. owāi oe, a owai kou inoa?" wahi a ka j ; tres:dena nie ka haalulu. "Aole anei e hiki ana i kekahi mea maloko nei ke koho mai i ka mea huna iloko o Mako?" alaiia wehe ae la oia i kona kuka ioihi e iomo ana. a wehe pu ae ia hoi i kona paiule ulaula. a maloko aku olaila e kau ana ke pihi hoku. ame ka hoailona o ka aha senate. aia boi, ma kahi o Mako a iakou i kuhihewa ai i na minuke mamua iho. aia o Giovani Maeelo ke ku la imua o lakou, a ia ike ana aku o A!abaki i kona makuakane ponoi, ua holo aku la oia imua, a puiiki aku la iaia, a pela no hoi ka makua i puili mai ai i kana keiki. He manawa ia i halii hou ae ai ka meha maluna o na mea apau. a ia aea hou ana mai o ke poo o Maeelo iluna, ua hoomaka aku la oia e kamailio: oiaio ua hookahahaia oukou apau e na Haku o Venika nei no ka mea a oukou i ike ai ma keia po, aka e hoakaka aku ana nae au i mea e hoauheeia aku ai ko oukou mau manao kanalua apau. Ma ka manawa a oukou o ke kipaku ana ia'u mai Venika nei aku, ua maopopo mua no ia'u, o ka Haku Trivisano ka mea nana i imi na kumu e hewa ai au, me ka maopopo ole nae ia'u, ka nui o kana mau hoolala ana no ka haulehia o Venika nei. "I ka manawa i loaa mai ai ia'u ka aeia mai ia oukou ae no ka liuli hoi hou mai o kuu keiki i ka aina nei, malalo o kekahi inoa okoa, ua loaa pu ae la ia'u kekahi palapala e hoike ae ana no ka hoolalaia ana o kekahi hana hookahuli aupuni, a pela pu hoi ka loaa ana ae 0 ka ike ia'u, no ke apukaia ana o ka palapala, i hooili waleia mai ai na ahewa ana maiuna o'u. ka mea a'u o ka hana ole ana. "Me kela mau hoomaopopo ana, o ka Haku Trivisano ka mea nana na hana kolohe apau no ko'u poino, a no ka hopena hoi o Venika nei, ua hooholo iho la au i ko'u manao, e huli hoi hou mai i Venika nei, a e huli aku i na mea oiaio apau, e ili maoli aku ai ka htwa maluna o ka mea kolohe, nolaila ua hoano e ae la au i ko u ano, me ke kapa ana iho i ko'u inoa o Nikola a hoea mai la au i Venika nei, me ka ike ole o kekahi mea i ko'u ano maoli. "Ua ike oukou i ko'u lilo ana i mea makemake nuiia e ka aha kuka o umi, me ka hookauia ana mai o ka oihana kiu maluna ou, a oiai au ma kela kulana, ua loaa mai la ka ike ia u, no ka hoolala ana o kekahi mau senatoa elua e hookahuli i ka noho hookele aupuni ana o Venika nei. ''I wahi nae e loaa maopopo mai ai ia'u na ike apau e hoolalaia ana ma ka aoao o ka enemi o ke aupuni, ua hoano e hou ae la au i ko'u ano, me ke kapa ana i ko'u inoa o Mako Matero. E hoike ana au i ko'u ano me he kanaka hana karaitna la o ke ano puuwai eleele ioa. a i ka lohe ana aku 'o ka Haku Trivisano no u, ua hoolimalima mai la oia ia'u e hana aku i na hana e hookoia ai kona iini. "Ua komo pu aku au iloko o ka lakou halawai, ua lohe i ko lakou tnau manao apau, a i ko'u hoolimalimaia ana mai e pepehi i ka Haku Vivida, ua kanalua loa au i ka hooko ana aku i kela hana, aka nae 1 wahi e ike ole ia inai ai au, a i wahi no hoi e manaoio loa mai ai ka poe na lakou au i hoolimalima, eia i'o au ke hana aku nei no ko lakou pono, ua ae aku la au, nolaila me ka ike hoohuihui laau i loaa ia'u, ua hoea aku la au maloko o ka home o ka Haku Vivida, i kona manawa e hiamoe ana, a lioohanuhanu aku la iaia me ka laau a'u o ka hoomakaukau mua ana, a ma ia ano i lawe aku ai au īaia maloko o ka Halepule o Sana Maria. "I ka manawa o ka huli hoi pono ana mai o kona noonoo maikai, ua hoikeike aku la au iaia i ko'u ano maoli, me kona ae mai. e noho malie oia ilaila a hiki i ka manawa a'u e kii hou aku ai iaia no ka hoike ana mai imua o keia aha, elike me ia a oukou o ka ike ana iho nei.

"Xo ka Haku Beleki hoi, aole au i ike i na wahi huna oloko o kona home, nolaila ua imi aku au i wahi nona e ai ia'u, a maniuli o ka'u mau "hana maalea, ua hahai mai la oia mahope o'u a hiki i ke komo ana maloko o kekahi rumi, a malaila i hoohanuhanuia aku ai oia 1 ka laau aoko laua kaa no ia malalo o ko'u malu, n:e ke kuhihewaia e na mea apau, ua make maoli laua, o ka mea oiaio nae, ua hooko wale aku no au i kela hana, mamuli o ka makemake o na enemi o Venika nei, a i mea no hoi e ko ai ko u makemake no ka hua r i ana ae i ka hewa imua o ke akea. "Malia paha ua lioopauia aku ko oukou pohvhihi i keia manawa, no ka hiki ole ana e paa o Mako Matero i ka "hopuia, no ka mea owati no īa kanalea ma ke kino o Nikola, a e pili ar»a hoi no kau keiki nei. ua loaa mua ia'u ka ike no ka hoao ana o ka Haku Tri\i- ! sano e hoopilikia aku iaia. nolaila ua hoopakele ae au iaia, mailoko ! mai o kekahi keena pouli i hoopaaia ai. ma ko'u ano o Mako Ma11< io. a iau iMi akti ai iaia a lawe mai no ka Tiookolokotoia īmua I o ka aha, ma ke auo o Nikola, i hana wale no an iaia pela, 1 kaawale ! mai ai oia. mai na "hana hoopoino mai a Trivisano o ka manao ana e hana aku maluna o kuu keiki. <l Ua niele au ma ke ano hoonalonalo i kona mau ano, aua maopopo ia u aole a'u keiki e haaheo ai elike me Alahaki nei. he keiki oia i piha me ka oiaio ame na manao makee no ka pono o kona aina hanau. "Ua noii aku au 1 «la mea huna apau loa 00 ka liana nookaiiuli apau i hoolalaia « ka Haku Trivisano, a ua ulaa aku au iloko o kona mau pahu ume huna. * ua loaa mai na ike apan no na hana hookahuli aupuni ekaeka loa i hanaia e keia kanaka a ke kumakaia nui wale. kt He mea oiaio, ua mn maoli no ka ehaeha i loaa ia'u, aua hookaumahaia mai au no kekahi mau makahiki loīhi, eia nae ua hoohouia mai no an ma ka ike ana, eia mau na kanaka o kuu aina •.nahope ona hoomanao ana no'u nei. He mea paha na Venika e kaumaha ai, mainuli o ka nalohia ana aku o NikoU ke kiu i hilinai nuiia. aka nae e hoomanao, ua moe lealea ko oukou po, ua auhee aku hoi na ao o ke kaumaha ame ke kaniuhu, a ua aku oukou apau, mamuli o ka ike ana i na mea huna a Mako Matero." Ia pau ana o kela mau heakaka a Mace!o imua o ke senate, ua hoi mai la oia a noho ma ka aoao o kana keiki, oiai hoi ka meha e halii ana maluna o na mea apau, a i ka ma-o ana *e o kela noho īnumule ana, ua hookuuia ka aha senate, me ke kauohaia ana aku o ka ilamuku e lawe i kana mau paahao noloko o kahi paa o ke aupuni, oiai hoi ka Haku \*ivida i kono mai ai ia Maeelo ame kana keiki, e hoi lakou maloko o kona home t e hoohala ai no kekahi mau la, a hiki * ka makaukau ana o ko laua home, ka home a Trivisano 0 ka noho hookano ana no kekahi mau makahiki. Ma keia wahi, he mea pono no i ka mea ka(cau moolelo ke hoopokole mai, no ka mea ma kekahi la ae, ua kauia ka hoopa'i o ka make maluna o ka poe kumakaia apau. a holoi loaia aku ko lakou mau inoa uiai ke senate aku, me ke kaiiiia ana mai o ko !akou mau waiwai a iilo i ke aupuni, me ka hoopuehuia ana aku hoi o ko lakou mau ohana. e hele kuewa maluna o ka honua ma na aina mamao. He hookahi pule mahope mai o kela ikeia ana ae o ka Haku Maeelo, ua hoohuiia ae Ia o A!abaki Maeelo me ka Lcde Isidora, a ' imua o na kaukani o na makaainana o Yenika, i haawi aku ai ka . makuakane i ka lima o kana keiki, e lilo aku i wahine oa Alahaki, Saie ka hoopihaia ana o ko iaua mau la me na haawina o ke aloha oiaio, a hiki i ka hopena o ko !aua roau la o ke ola ana. 1 Ka Hopena.