Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 51, 20 December 1912 — HE MOOLELO NO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

MOKUNA 11. Ke hoomau la no o Kikila ma ka heie ana imua, a hiki wale i kona hoea ana aku i kekahi pa kiekie, alaila me kekahi ki, ana o ka hookomo ana aku iloko o ka laka T i hoopaaia ai ke pani puka, ua komo aku ia oia iloko, eia ka, he kahua aku kela no ke kakela kahiko. Aole nae malaila iho Ja pau kana huakai hele f aka hoomau aku :io oia i ka hele ana nomua, a hiki i ka hoea maoli ana aku i kekahi Kakela e ku ana T a hookomoia aku la keia iloko e ke kanaka kia' puka, a i kona hoea ana aku me kana mau i'a, ua pane koke mai .a ke poo kuene iaia nei i ka i ana mai:

"He mau i'a hou mai nei no keia au e Kikila o ka lawe ana mai "Ae, he eha keia mau i'a a'u o ka lawe ana mai nei, a ua ano lohi au i keia ahiahi, no ke kaumaha no hoi kekahi o ka'u ukana. "He mau i'a maikai maoli keia au P ana e nele ka makemake j j kuu haku no kona paina kakahiaka i ka ia popo, e kakali iho nae oe j -)ela, e kii aku au i na elala o ko mau i'a!" j Ua kamaaina o Kikila i ke ano o ke poo kuene o kela kakela, aole , oia e hoea koke mai ana, a i kela kauoha ana mai ana e kakali, e ane-, ane aku ana i kahi o ka piha ana o ka hora, alaila hoea hou mai oia, | ro!aila ua noho okoa iho la no o Kikila ma kekahi wahi kupono, no | ke kakali ana o ka laweia mai o na dala o kana mau i'a. j He mau minuke wale no nae elima ia noho ana iho a Kikila, ua ike aku la oia i ka hamama ana mai o ka puka, a oili ana he kaikamahine opiopio nona na makahiki ma kahi o a i komo ae la iloko o ke keena 6 ke poo kuene. He kaikamahine helehelena huapala kela. a kona mau helehelena e hoike okoa mai ana i ka piha me ka laiwa-le ame ka hoihoi, eia nae ua awiliwili puia no ia hauoli me ke kaumaha, no ka mea he kaikainahine makua ole oia, a ua lawe hanaiia aku hoi malalo o kekahi mea. Iloko no o kona mau makahiki bebe loa, i haalele mai ai kona mau makua i keia ola ana, a noho makua ole iho la oia, he kaikamahine oia na kekahi o na naita kaulana o Sekotia; aka nae mahope iho o Kona make ana aku, ua kailiia aku la kona mau waiwai apau mai iaia aku, a pela pu me kana kaikamahine hookahi wle iho no, a kaa aku la kona malamaia ana malalo o ka malu o Sa Uilama Kalivilana, ka Ela o Belafoda. • O keia kanaka o Sa Uilama Kalivilana, oia kekahi i hoohala nui i kona mau la imua o ke alo o na moi ekolu i pii ae maluna o ka noho a.'ii, aka ua elemakule nae oia i keia manawa, a ua hoi mai a noho m&)alo o kona kakela, no ka hoohala ana aku i ke koena o kona mau la o ke ola ana, a uhi mai ka lepo maluna ona. O ka nui o kona ohana maloko o kona kakela nani, oia no kana keikikane ponoi ame Mahela, a he nui hoi o na kauwa i hoolimalimaia no na hana like ole no ka pono o kona wahi ohana uuku. He niau minuke wale no nae kela nalo ana aku oke kaikamahine opio iloko o ke keena o ke poo kuene, ua oili hou mai la oia, no ka manao no ua hoea aku o Kikila, a o ia kana o ka holo ana mai ma kahi a Kikila e noho aku ana a pane mai la ma ke ano olioli: "He keu aku maoli kou lohi e Kikila o ka hoea ana mai nei i keia ahiahi, ke hoomanao la no nae paha oe, i kau hoohiki o ka olelo ana rnai ia'u ma nehinei, no kou lawe ana aku e hoikeike ia'u i kahi i ulu ai o kela mau pua lilia ea? Kela mau pua nani au o ka makana ana mai ia'u ma nehinei!" "E huikala mai oe ia'u e Mabela," i pane aku ai no hoi o Kikila, me kona ku ana mai iluna ,a haawi mai la i kona lima, no ke aloha ana i ke kaikamahine opio. "Ua hoohiki i o aku au ia oe, no ko u !awe aku e kuhikuhi ia oe i kahi o kela mau pua e ulu nei, aka nae ua hiki ole ia'u ke hoea mai iloko o ka wa pono, oiai he mea pono e 'oaa ia'u na i'a a'u o ka hooia ana aku imua o ka Ela e lawe mai ana ou nana i keia la, a oke kumu iho la ia o ko'u lohi. E lioomanawat'ui mai no hoi paha oe, a loaa ia u ka manawa nui kupono no kekahi manawa okoa akuT "Ina hoi ha pela, pehea no hoi ka la apopo, e kaawale ana nae paha oe i kela la ea?" "E kala hou mai oe ia'u, aole e hiki ia'u ke hele mai ma ka auwina la o ka la apopo, ua paa loa au i ka hana ma ia manawa, ina paha i kela la aku. manao au e hiki ana ia u e hele hou mai, no ka lawe ana nku ia oe i kahi o kela mau pua au e makemake loa nei."

"Heaha no hoi kau hana nni o ka la apopo e hiki ole ai ia oe ke hele mai? ,, "E hoomanao hoi oe e Mahela, he hana paakiki loa i kekahi mea elike me ko'u ano nei. ke hele mai i kela manawa, no ka mea ua niaopopo no ia oe, he makuahine ko'u, a'u e malama ai, a ua waihoia mai kekahi hana na'u e hooko aku ma ka la apopo, aoke kuma nui iho la ia e hiki ole ai ia'u ke hele mai i ka 1a apopo. ina i kela la aku. aole o'u kanalua, no ko'u hoea mai i ka wa kupono." Ua hele ka helehelena o Kikila a ano e, iaia e hoopaneenee Ia i kona manawa e hoea mai ai no ka hooko ana i ka makemake o Mabela, no ka mea ua ike oia, o ka hana ana e hele aku ana e hooko, he hana ia i ku-e i kona lunaikehala, eia nae aole oia i hoike hoopunipuni mai imua o keia kaikamahine, aka ua kamailio mai no oia i ka mea pololel, hana kela e loaa mai ai he uku iaia, e pono ai kona makuahine. Aole nae i ike mai o Mahela i ke ano e o ka helehelena o KiWila, a o ia ka ua kaikamahine nei o ka pane ana mai, me ka minoaka ma kona mau papalina: 4< No ka hiki ole .ie la ia oe ke hele mai i ka la apopo. nolaila i kela la okoa aku kaua e hele ai, aka e hoea mai nae oe mamua ae o ka hora ekolu, a mai hookaumaha mai oe i ko'u noonoo, ma kou hiki o:e mai. a hoea lohi mai paha ma kela la. elike me kei> au i hele inai nei." Aole he kumu e ae e hiki ole ai ia'u ke hele mai i kela manawa, koe wale no ko'« loaa ana i kekahi ma'i, nolaila e hoomakaukau oe ia oe iho iloko o keia manawa a kaua e aelike nei/' wahi a Kikila, me ka hoomamaia ana ae o kona noonoo. "Ua maopopo ia'u, aole oe e Kikita, e hoole mai ana i.ka hele ana mai ma kela manawa, no ka mea o oe wale no ka*u mea e kau nei, no kou hooko ana niai i ko*tt rna\t makemake apan/* Ia laua nei nae e kamailio nei, o ka wa ia o ke poo kuene o ka oili ana mai a waiho mai la i na elala iloko o ka 'lima o Kikila, no kana n au i'a» me ke kauoha ana mai i ka opio, ina e loaa hou he mau ia o kela ano iaia, alaila e lawe pololei akti oia i ke kakela. nie ke kuai nle aku i kekahi poe e ae. Ua haawi aku la o Kikila i kona ae, alaila o ka huli hoi aku la no īa o ke kuene noloko o ke kakela. a u kamailio hou iho 1a laua nei, me ka hooia ana akti o Kikila, e iiiki i'o akn ana oia i kela manawa a laua o ke kukakuka ana no ko laua hele i kahi o na pua lilia i ulu ai. Haa«*i ae la ke aloha poeleele o ua mau opio la o ke kaha mai la no o Kikila hele no kaht o ka puka pa, a hookuuia mai la keia e hele k« kiai me ka hoopilikia oleia mai, a ua hele a poeleele loa i kela ~ianawa a Kikila e hele la ma ke alanui e hoea aku ai i kekahi uwapo. He alahele okoa keia a Kikila e hele nei, i kaokt>a mai keh alanui mai ana o ka hele ana a halawai ai me Gala Tamela. aka ke hele nei C»ia ma kekahi kula oneanea i uluia nae e na mauu uliuli. alaila a'e

afcu ia ma kekahi wahi kahawai uuku. a he ha?alua m:!e o kana he'e hou ana aku, ua komo aku la oia i!oko o ka uiuiaau, a oia; he nu; na n.ea e aia mai la iloko o kona noono*?, a ku honua iho ia o?a ma kekahi wahi me ka puili ana mai i kona mau iima mamua o kona umaama, a hooho ae la: "Heaha no la ko'u kohu, e hiaai wale aku ai no i kela kaikamahme, aole paha o Mabela i manao, owau kona hoa e kohu ai, heaha auanei ke kupono o kekahi keiki haahaa. me ke kaikamahine a ka Ela o Belafoda? Hc oiaio ua makemake wale mai no paha o Mahela ia*u, ma ke ano i hoa holoholo nona, owau nae keia e hookohukohu wale aku r.ei no r ma ke ano kohu ole!

"He nui kana mau hana maikai, ame kana mau han» oiuolu ia*a. riamuli paha o ko'u hoopake!e ana iaia mailoko mai o ka make, hc haawina mau no keia i kekahi poe, a ua hapai akv oia ia'u a kaulike me kona kulana. Ua ike no au i ko'u kohu ole f eae aku e hui pu me ia pehea nae e hiki ai ia'u ke alo ae, no ka mea e hapai mau mai ana ke aloha i kana hana iloko o kuu puuwai, a nana oleia ae la ka pali nui e alalai ana mawaena o maua, koe wale no ko'u ake mau ana, e kokoke mau aku ma kona aoao i kela ame keia manawa. "E hele aku ana au me oe elike me ka'u i hoohiki aku nei imua ou e Mabela, aka mahipe aku nae o kela manawa, e hoao ana au e hookaawale ia'u iho mai ia oe mai, mamua o ka pipili paa ana aku o ko'u noonoo ia oe. Pehea nae au e hapai aku ai i ka'u mau kumupale, no ko'u hiki hou ole ke hui pu me oe, e Mabela? Heaha na kumu a'u e waiho aku ai imua ou, e hiki ai ia oe ke manaoio mai? "O. e kuu Mabela! Aole oe e ike ana, i ka nui o na maikai a kau mau hana oluolu i hana mai ai ia'u, na kuu aloha ia oe, i hoolilo ae ia'u i kanaka ano hou, na ia mau hana oluolu au, i hoopakele mai ia'u, mai ka lilo ana aku i kanaka hana karaima. a e leha aku ko'u mau maka iluna, o na hana e loaa ai ka inoa ame ka hanohano, aole hoi iloko o ka pohai o ka poe oki puu ame ka poe pakaha wale! "Elike me na kulu hau o ka lani, e hooma-u ana i na mauu maloo, a hoolilo ae ia lakou i mauu uliuli, pela iho Ia kau mau hana e Mabela, i hookau mai ai maluna iho o kuu ola nei! E hoopau anei ike kau ana aku i na manaolana ana no kou lilo loa mai na'u? I hookahi a'u manawa i koe e lilo ai i hoa holoholo nou, a mahope aku •j ia manawa, e hoao no au e hoomalielie i na manao haku'iku'i apau e oili ae ana iloko o'u, no ka hoomanao ana ia oe." Ia pau ana no o kela mau olelo i "ke kamailioia e Kikila, o kona hoomau aku ia no ia i ka hele ana a oili hou iwaho o ke alanui akea. e moe ana mawaena o Laelana ame Edinibolo, a he mau i-a helu wale no mai kela wahi mai ana o £a oili ana mai, e ku ana kona wahi home, a komo aku la oia, me ka nui ana iho o kona lianu. He wahi pupupu hale keia o ke ano ku i ka hoihoi ole ke nana aku Miawaho, elike no hoi paha me na kauhale o kela au kahiko, aka he maemae nae oloko, e hoike mai ana na hiona apau, i ka makaala niauia, a maluna o kekahi noho, ka luaui makualiine o Kikila kahi i noho ai. me ka paa ana i kana mau mea humuhumu iloko o kona p. au lima. He wahine oia ma kahi o ke kanaha makahiki, aka ke nana aku nae iaia. me he mea la he kane kona hoa e kohu ai, oiai he mau lala ikaika ):ona. a ua maa hoi i ka hana me ka hooikaika ana iloko o ka hapanui o kona mau makahiki. Ninau mai la kona makuahine i ke kumu o ko Kikila poeleele loa ana ma kela ahiahi, aole hoi elike me na manawa e ae, a imua ona, i hoike aku ai oia i ka mea oiaio, o ia no kona hui pu ana me Gala | Tamela, ame kona kauohaia ana aku e holo ma ka auwina la o kekahi i la ae, no ka hookomo ana mai i ka moku hoopae ma-lu. ! "Alaila eia anei ka Ranaga iwaho i keia manawa?" i ninau mai ai | ka makuahine o Kikila, o Mrs. Lilana kona inoa. | "Ae, eia ka moku iwaho kahi i kalewa ai," wahi a Kikila me ka I hoonui olelo ole aku. "A o oe anei ka mea nana e pailaka mai i kela moku iloko o ke I awa "Ae, na'u e hookomo mai ana i kela moku iloko nei," i pane pokole aku ai no o Kikila. "Aole aku la no hoi e nele ka nui o na waiwai makamae maluna 0 kela moku, no ka mea o ka eha keia o kana mau kelepa, a iloko e na kelepa eha a ka Ranaga e kipa mai ai, e loaa ai ia'u kekahi mahele nui iloko o na pomaikai." "Ae, ua maopopo ia'u ia mea e mama." "A pehea, aole anei he mea i loaa ia oe i keia la?" "He elua a'u mau dala i loaa ma ke kuai ana aku i ka'u mau i'a, ke manao nei au, ua lawa loa ia no ka loaa ana mai o ko'u aina ahiahi in'u." "E hele i o aku au e hoomakaukau i mau meaai nau," alaila ku ae la ka makuahine iluna, me ka hele ana aku e kii i mau meaai na kana keiki, a ia makaukau ana no hoi, o ko Kikila noho aku la no ia ai, e kela o keia, ua maona ae la oia, alaila hoi mai la a noho ma kekahi wahi, me ka nana pono ana aku i kona makuahine, iaia e hoihoi ana 1 na ukana ma ko lakou mau wahi, e kaawale ae ai ke pakaukau no laua e nanea ai. Pau na hoolalau ana a ka makuahine, ua hoi mai la oia a ma kona wahi mua, noho iho la ilalo, a o ia ka Kikila o ka pane ana aku: "Auhea oe e mama, ke makemake nei au e ninau aku ia oe, owai keia kanaka i kapaia o Gala Tamela?" "O ke poo ia o ka puulu hoopae ma-lu, o Nokahalana," wahi a ka makuahine. "Ua maopopo no kena mea ia'u e mama, o kona ano maoli, o ia ka'u e ake nei e ike. Ma ka manawa oka make ana aku o kuu makuakane, o Banakela, ka i hookiekieia ae ma ke ano kapena, eia nae ua pii ae nei o Gala Tamela ma kela kulana, a pela au e ninau aku nei ia oe e mama."

"Heaha hou aku auanei ka mea a'u i ike mawaho ae o ka u mea o ke kamailio ana aku ia oe e kuu keiki?" "Ke huna mai nei oe i kekahi mea ia'u e mamawahi a Kikila me ka leo kuoo. ,4 Ma ko'u manao, ua maopopo ia oe na ano apau 'oa o kela kanaka mawaho ae o kona lilo ana i kapena no ka Ranaga." "Heaha la ka mea naaa i hookomo aku i kena noonoo iloko ou e kuu keiki?" "I ninau wale aku nei no au ia oe, i loaa ai ia'u ka hoomaopopo ana i na ano apau o kela kanaka." "Ua pane aku nei no hoi au i kau ninau, o keaha hou aku auanei ka'u mea e kamailio hou aku ai no kela kanaka?" "He oiaio, ua pane mai nei po oe ma kekahi mea, a ua huna aku nei no oe i kekahi mau mea e ae au i ike ai." "Nokeaha kou kumu o ka manao ana, he mea hou aku kekahi a'u i ike ai?" 4i No ka mea 'ua maopopo loa ia'u, ka'u kumu e kalele nei, aia hou ae no he mau mea au i ike no kela kanaka, oiai ua ike au iaia ma kekahi mau hana e ae." "Ina ua ike aku la oe ia Ga!a Tamela ma kekahi mau hana, heaha auanei ko'o kuleana ia mau mea? Ke ike nei na kanaka iaia i kela ame keia la, a pela me kona mau ano mamua ae o kona liio ana i kapena no ka hana hoopae ma-la, heaha auanei ko'u kuleana i ka lakou mau mea e mana o ai nona/' wahi a Mrs. Lilana, eia nae ua hele a pH ka ula ma kona mau p*palina, i kela manawa a Kikila o ka hoikeike ana aku i kana mau mea i ike ai no kela kanaka. Kaulono pono aku la ka nana ana a Kikila maluna o ka papahe)e .no kekahi manawa, me ka hele hoi o kona helehelena a kaumaha, alaila aea mai la iiuna, a i aku la i kona makuahine: *'Auhea oe e kuu makua. e nana mai maluna o kuu mau maka nei, a e hoike mai, ua kamailio mai anei oe ia'u i ka mea oiaio wale no, a i ole ua hoopunipuni mai oe i kau keiki nei?" Aole anei ua maopopo ia oe kona mau ano mamua ae o kona lilo ana i kapena no ka Ra«aga?*! (Aole i pau.)