Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIX, Number 2, 10 January 1913 — KA HAIOLELO A HEIA FEEN IMUA O KA PAPA HOU [ARTICLE]

KA HAIOLELO A HEIA FEEN IMUA O KA PAPA HOU

N»> *■:* o ki> &#* Ku<?k«4 jw>? .i ?}4> 5-9ffl3:«ai R« iwn o ' '&i aa ke *»«■ isaa. « f©*k afed ai r;,.- K-a-; k4o»wp»|« aua »tok*> o .a«Lkrj r»> ea £«si aa« &<i iB-»k<?nake 0 & k-e KjL,iia.kauitai< a Kaia- • 3sa q *««* 3--« aa-i t> x* cw>|»ocoiw?oo aat«3ni an-i malaīo o 5-a «ona b<» s kohoia »o keia •elaa ::.«"*»«>< 5 i !aw«:a a»at ai ka k»io.eio a k » Meia a aoopa*aia aka ma k<fJa c#.u o k« Kaokoa. i'eset tlto ke ±to bu: o kaaa haioleio: "E oa boa ma«aainaea t ua bo?a mai 1 i ka maaawa t aoetana a aka ai ka loli ;; ikeia -,io«o o ka boopooopo»o aaa o 1 c« aopaeī Kaianakaaka'e a Kalaaa o •lionoluiu sei. i "Ke ma&aeio eei aa me lte mea la ! o ka makemane oiaou o oukou pakahi. <a hoi ee kela ame keia makaaina- , nii, a mea no&o m Hoooluiu aei, e ' loaa ke kalaoa iloko o ke auj puni hou. a e !oaa j>u hoi h« hooponolono ana maluna o ke kahoa o ka hoo | makauiii. Ma ko'o aoao, ke hooia aku ' eei ao imua © oukou .e hoao no au ma \ na ano apau i wahi e ioaa ai ke kulana \ holomua i ka aoopoeopeno aupuni ku- | lanakauhale ana. Ke manaoio nei au. I o ka poe i koho puia me a'u, e iaa aa | lunakiai, ka makai nui, ka puuku. ke ! kakauo]«io kalana, ka loio kalana, ka | iunahooia Kaiana a pela hoi me na hope maikai nui, ua lokahi ko lakou mau ! inanao me ko'u e hui I>lte makou apau, ma ka hooko ana aku i na hana o ka lehulehu no ka pono o na kanaka. Ina 1 loaa i 'o ia makou keia iini e hooko aku pela, alaila e kuikahi auanei makou ma na īnea apau, a e oili mai no he hooponopono aupnni holomua ana. '' He inea oiaio, aole no i loaa ka moakaka pono i na manao apau o ke Ka nawai Kulanakauhale, a ma ia ano iho la no i oili mai ai na manao like o!e r ; no na niea a ke Kanawai i koi mai ai, : a i kuhikuhi inai ai hoi. O ka iini ma- ; oli iloko o'u. e hana mai ka ahaolelo | e hoea. mai ana i na hoololi no ka pala- ! i«ala hoohui e ku nei i keia manawa, i I Uiki ai ke hoopauia ae na pohihihi ma I kekahi mau wahi i maua 'e me na kunawai o ke TeritoT€. j "1 mea e loftk ai ka holomua iloko o j ke aupuui kulanakauhale, he mea pono ! e loaa aku i ka ka mana hooko ame ka mana hookohu, a e kaa aku hoi ka mana kau kanawi iioko o fea lima o ka papa lunakiai. 1 loaa ole keia mana, alaila e haule pa-bu auanei ke au- ; puni kulanakauhale, me ka hooko oleia o ka iini o ka poe hookaa auhau, oiai ua kaululii na mana ma o a maanei, e hiki ole ai e loaa mai he hooponopono aupuni kuikahi ana. Ma ko'u manao niaoli i kokuaia mai e ko'u ike no na > makahiki elua i kaahope aku nei, he mea pono i ka ahaolelo o ka 1913 e hoihoi hou mai i ka mana o ka Meia, elike me ia i hookumu muaia ai Iloko 0 ka palapala hoohui. K« Aupuni Kulanakauhale. "O ka hooponopono aupuni kulanakauhale, he hoike oi kela hookahi ia o ka mahaloia no na hooponopono aupuni kuloko. 1 wahi nae e hoea aku ai i ke kiekiena o kona holomua, he mea pono 1 na kanaku oloko o ko kulanakauhale a kalana e loaa na manao makee no ia mea. Ina lakou e hana ana pela, alaila e kokua'nui mai ana lakou ia'u ma ke ano he Meia, pela pu hoi e loaa like aku ai na kokua ana i kekahi inau luna aupuni e ae o ke kulanakauhale a kalana. O ka mea oi l©a aku mamua o kela ae la, o ia no ka hoohikiwaweia aku o ka manawa. a niki i ka loaa. piha ana o na mana o ke kulanakauhule, e pono ai e loaa akn i ke aupuni kulanakauhale elike maoli me ka manao o ia mea i ike lauiaia ma ka aina makua. "Ua hiki mai i ke *>o ana no ke kaa ana mai o na hooponopono ana o na liana iloko o ke aupimi kulanakauhale a kalana. i pili loa i ke aupuni kulanaKauhale, e laa me <va oihana wai, na hana no ke ola o ka lehulehu, na niea pili sua aine na kula, a h« mea pono e noho hoomalu aku malnna o na wahi e loaa mai ai kona mau loaa makahiki. *'R pii mahuahna ae ana ke ano nui 0 keia mea, elike me ka paa pono ana ae o ke kulanakanhale i ka hoopuniia me na papu, ame na nnlekoa o ka oihana koa aina ame moana, e ikeia ai ke komo like ana inai o naf mana apau ma kekahi mau hana lehulehn, elike ine nrt hana alanui, ka oihana inakai, ka oihana hoonaanao ame na hana i pili i ke ola o kn lehulehu. 0 ka hana like ana mawaena o na mana nui eTua, he n\ea maalahi ia mamna o ke kn kaawale ana o na mana-ekolu; o ka oi aku | nae o kona lilo ana i mea waiwai, o ia no ke ano e hoohanaia nei na ano o ka hooj>onopono ana mawaena o ke'aupnni teritore ame ke knlanakauhale. Ka Hale Anpuni. 4< o llonolulu nei ke kapitala. O keia ke ku'anakauhale Amerika mua ioa e kipaia mai Ri e ko ki Hiieina mai,j Aole loa e ku man aku ana no ka mana-wa loihi ka hoonoho ana \ fcona mau hma aupuni kulanakanhale maloko o kekahi hale lawelawe oihana kalepa. aka h*-» niea pono e noonoo kokeia 1 keia manawa he ha!e aiipuni kulanakauhale. a e hoolala koke'a aku he alahele e oo ai ia manao. He pono e ho«>kaawaleia ae i kahua ku{H»no mai na aina mai i ouaia e ke impuni, a j»ela no hei ka hookanwale aaa «e i kekahi dala. e hiki ai ke kukuhi a«a aku i kekahi hale. N» Faka azne na Koea. ! M He mea jh>»o e hoop'.ahalahaia aku ka manao no ka hoolako ana i mau paka iulii ame na kuea i wahi paani no na kamalii, a |vla hoi me kahi auau no ka lehulehu ma na wahi like ole o ke i kulauakauhale nei T i ioaa ai he nia\» wahi e maianiaia ai he mau halawai. a i mau wahi hoohiana a hoonane?» no na ! kanaka. E3ike me ka ulu aaa ae o ke kulanakauhale, e ikeia auanei ka pono e loaa keta mau mea., - iloko nae o La manawa hookahi e ikeia ana ka paakiki loa o ka loaa ana o na wahi elike me ia e manaoia nei. No keia maeawa nae. be mea hiki no ke loaa ua aina o 1 ke anpuni «»a ki"la ame keia wahi no keia hana. K« Alanoi ame ka Hana aiu i ke Alanui ' 4 He mea ano uui loa na alanui oloko nei o ke kulanakauhale a kalana. ,Ai» ka hilinai a.na o ka lehulehu hia2una o na alanui maikas. a m» ia ano ho me?i e hooh&naia na ano oi loa o ka maikai eo ka hana aaa i ua atlanui, a i ka paa nua o kekahi aknui. he .|x»»o uo hor ke ir.akaa«aia ka boomaemaeia i kela manawa. e ho,ok(ina ana keia rH i a. alaila. aole e hana «ta»sa aaa na alaaui. a e ikeia ana k& emi o e& hoelilo ue ka holo ana

so ka miwwi soik:. a e <*: a* aaa. oo ■tit Ukou li »« r h.xii Ly aai i *o"<a aia ®e-i - pilī »M ī -«e afco a u fts».a so.t i k*> ■ a j»eLj k* o ke ai^aai; j.-aa maloko eei o r..» aU»ai piU i le ; kaliHakamluUe- O kekxhi o ko'a iia:, 0 no ka haawi ani i k? ks?asakauhaie » i ro« aiaeol maikal 1 t*onoia eV ke nse ka hiki ke hanaia aku aie k» noi o ke &o keia hana. 1 . Ki Aiaooi Holopeni. ; ** O k» paa pono ;tna o ke alanni t ho.opuni i ka hanaia ap.ini kei» moku-1 < pnni. o kekahi no ia o n» haa» ano nni ! e akeia »ku aei. Ca makemake loaia t ke : a alanui. malalo ona kahna like ole. Aole wale no i makemakei» no ka maik.ti o ke alanni e holo lealea »i. » no ; ke kono »n» aku i na malihiai makai-: ; kai. aka he pono nai kel» no kekahi _ mau wahi o ka moknpunī nei. He ha- { . na aao nui hoi no kekahi hoolal» m no ka holopono o na alanoi o ke knlana-! kauhale » k&ian». j K» Alaani In Aoao. | 4 *Ue knUoa maikai ole maoii no ko kakou nt»a alanni kan aoao i keia ma-: nawa e ikeia aku nei. Nol&il» ke kauoha aku nei au i ka pap;t o na luna-, kiai e hookikina aku lakou i na ona aina ma o ke kanawai la. e han» i mau alanui kau aoao paa a maikai lo» ma ko kkon mau aianni kau ao»o o ke kulanakanhale nei. E Kaaa lĀke me ka Oih»na Koa. "Mamua o ke komo ana akn ma na hana o ke kuknlu ana i na alanni, he mea j>ono e 'oaa mai i ke kulanakauhale a kalana ma o kona keena enekinia l.i. na ike maopopo loa e pili ana i na kaa kau-o. na meahana e hooh»naia ; aku ai, ka poe Kuleana i na aina ma | kahi o ke alanui e manaoia ana e hana, I a pela hoi me na mea i ake nui loaī» e ' pili ana i na aianui a o e ]»ono ai ka t aina; a e kahaia i kii no ia mea, e pono ! ai ke hanaia aku a hiki ika holopono • ana. He mea pono e hui pu aku ke kulanakanhale a kalana ma ke kukaknka ana me na aliikoa maluna o keia kumuhnua, a ina no ka holopono nei, alaila e hanaia ke alanui e loaa like ai he mau mea e hoohakihala ole ai ma ka aoao o ka leliulehu ame ka oihana koa. "I wnhi nae e hiki ai ke liookoia ftku ka mea i manaoia ma ka aoao o ke ku- . lannkauhale a kalana, maluna o keia hoonohonoho ana. he mea pouo e noiia } aku ka nhaolelo e haawi mai i ka ma- | na e apono aku ai i kekahi hapa o ke ano o ka Kaleponi hookaawale ana i n:i lilo o ka hana ana i kona alanui. E kaa kekahi hapa o na hoolilo e \ikuia mailoko ae o ka auhau laula, a e hoopnkn'a i mau bona no ia mea, a o keknhi hapa mailoko ae o na dala o ka auhan kuikawa. Ma keia ano iho la, e lona nmi ai na alanui niaikai elike me : ia i makemakeia, a e hiki hoi ke hanaia | ke alanui holopuni, me ka hookaumaha I ole aku i na loaa auhau. a pela hoi ka hoomahuahua oleia ae o ka auhau. O keia ano o ka nana ana i na alanui, ua lawelaweia ma ke ano laula maloko o na kulanakanhle o ka aina makua, a m» Kaleponi a puni. me ka ikeia no hoi o ka holopono nia na wahi apan i aponoia ai kona hoohanaia ana. Ka Oihana Kinaiahi, ke Kukui Uwila ame Makai. "Hc manaoio ko'u e loaa he lawelawe hoomakauhi ana iloko o ka oihana 'kinaiahi. ame ke keena kukui uwila. Ua maopopo ia oukou apau, ua pii ae keia mau keena ma ke kulana holomua, me na lako hou iloko o na makahiki elua akn nei i hala, a ke kau aku nei ko'u man manaolana, me na hana hon iloko o ke keena kinai alii, me na kaa otomobile, e loaa ana ka ike i keia papa lunakiai no ka hoomahnahua hon ana ae i na kna kinaiahi otomobile, no keia mau makahiki elua e hoea mai ana, a ma ia ano auanei e hoemiia mni ai ka auhau inisua. "E pili ana hoi no ka oihana makai. ko hooia aku nei au i keia papa hon. he 'aiea pono e hapaiia ae keia keena n loaa kekahi kulana knpono. e hiki ai ke hookukuia aku, nie na manao mah»loia me ko na kulanakauhale e ae ma ka aina makna.

Ka Waihona o ke Kulanakauhale a Kalana. "Eia iloko o ka wainoua o ka ptrnkti, i hoolilo oloi.i na loaa i hīki aku ma kahi o ka $12,000 no ka hoo-mnka ana aku o ka pa]>a hon. Me ke kanmaha nae au e hoike aku nei, no ka lawa kupono ole o keia wailiona uo ka lawelawe ana aku i na hana o ke knlanakauhale a no na mahina co«o e nee aku n»?i, me ka loaa oFe o na bila alualu. He nea po*o e loaa he koena nui maoli iloko o ka i hiki ai ke hoopnuia ae kekahi man hemahema pili kokoke loa, a i hiki ai no hoi ke hoopakeleia ae mai ka hoopnkaia ana o na biia aluahi, a i maopopo mau aka ai no hoi i ka |>oe na lakou e hoolako mai nei i ke kalann, ka loaa aku o ka ukuia o ka lakou niau bila kikoo ma ke «iaia maoli. Me he mea la nxa ko f u manao ana. he pono Joa e hookoeia iloko o ka waihona, ka huina o $20,000. laa i hanaia keia keehina. alaila e hiki aku ana ka hnina nni no ka waihoaa lanla ke hui puia me ka waihona o na dala alanui. ma kahi o ka #250,000 no na niahina mua eono o ka uiakahiki. a i ole $41,500 no ka mahina hookahi. Ua hiki ke kohoia, aia ma kahi o ke $4i\Qoo na hooiilo o ka inahina hsokahi, ma o k» ukuhana )a aine na lako hana nv> na keena like ole, me ke komo pu wai o ka ukn o na iuna anpuni i kohoia o ke kulanakauhaie a kalana, ka oihana makai, ke keena kinai ahi, ke keena knloii uwila, ke keena lawe opala. ka maiama ana i na paka. ka bana puhiohe anie ka Home I>eaht. Ina e unuhiia mai kela huina ae !a maiioko mai o ka huina o $64.000 oloko o I ka waihona laula. alaiia e koe wale ana 1 no ka huina o $17,00«} no na hana alanui. mawaho &e o na dala anhau alanui, he mau <iala nae ia, i hiki wale no ke hoohanaia aku ma na alanai o na apana i ukuia mai ai ia man Oala auhau. "M* keia ano iho ta e ikeia ai i mea e hookoia aku ai kekahi keehina hana nta ke ano knpono nei iloko o ke ket»na alanui. he 'oaa he hoomakaulii ana iloko o na keerm e ae apa». Me ke komo pu ana mai nae o ka papa o na lunakiai ma ke kokua ana i ko"u mau manao aaae na lawelawe hana aiua, aole hva o*o k;\nal«a. iso ka o;li msī o kekahl mau hopena e mahaloia as. «V. E I»oaa ka Lokahi. il O ka papa o na luaakiai, hd lala ro sa o ke aupnni kutanakauha!e a kaIsr» i kukuiuia. I'a haawi mai k«« karrswa: I ka papa m«ro maaa nsi. na haawi pu naai ao hoi ke k&n&wai i ka h«* mas aaea nui a he hana ano niū Hoko a kona lima. Aole o'u aaaao,

a:3 he w*hi asake®3k« i'ok tf ♦> ca e ka:!i ae i Sueki&t o && mina o ks, 3l<ets. i&a * b<x>£nia,.* paiMLki kela t *®e k*t* i U »asa i hmwiim rz*i e ««- aole lo& «. »«1« »*» b k»a» o; k& »<afco kuikaki a&a. a&wieu o> X» papa 28i« ka Meia. r& tcakca&Jt« i*oau \ e soaa ka eoko kaifc»hj an», t hiki ai ? i ka {w apaa e soho kiu o«a aaSaJ«j o ke «npnaī k«tea*k*Rkate m kafc*»*J ke ism Uke no k* poko a ao ka po- ; maikaī © b !<kiiloba." * ,