Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 9, 28 February 1913 — HE MOOLELO NO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

"Malia paha hoi, aole no he hana kolohe mai a kela kanaka raaluna ou r" i ninau mai ai o Kikila. "Aole oia i kalohe mai ia'u, aka nae e heolohe mai oe i kana mau oielo. kapa mai oia ia'u, owau ka kekahi o na kaikamahine u'i ]oa, me kona minoaka ana iho o ke ano hooha'i, me he mea ia he wahi lihi hoihoi kekahi o'u iaia.'' "Ua hoike mai kela kanaka malihini i ka mea oiaio ioa, he u*i io 110 oe e Mabela/ i hoomakeaka wale aku at no o Kikiia i kana aloha. i'ahola ae la ka ula ma na papalina o Mabela, alaila hoomau hou mai la i kana kamailio ana: "Ua hookokoke loa mai ia oia imua u'u. me ka lalau ana mai i kuu iima, a hoopiii ae ia i kona mau ieheivhe. a i mai la, mamuli ka o ko'u u'i, ua heie oia a piha ioa i ke aioha no'u. iloko o kela manawa i komo mai ai ka maka'u ame ka hopohopo ia'u, malia e hana mai ana oia i kekahi hana kolohe, a aneane no au e uwa ae me ka leo nui, o kuu nana ae nae aohe mau kokua e loaa ia'u ma keia wahi, ua uumi maiie wale iho la no au i ka maka'u. "Hookuu mai la nae ua kanaka nei i kuu mau lima, a o ko'u pane | koke aku la no hoi ia iaia, e hookuu mai oia ia'u e hoi no ko'u wahi.! oiai ke hala loa nei ko'u manawa mamuii o kana mau hoapaapa, a īa wa i minoaka mai ai oia me ka pane ana mai. ua makemake ioa oia e hui hou me a'u i kekahi manawa, no ka mea ua aloha oia ia'u. "Me ko'u hooiolie oie aku i kela mau olelo, o ko'u kaha mai Ia no ia hoi, a kunihi ae la ua kanaka nei, me ka olelo hou ana inai 110 nae ia'u, e hui hou ana no oia me a'u ma kekahi manawa ma keia hope j aku. I "I hakalia no a kaawale iki au mai iaia niai, o ko'u hoomaka mai la! no ia e hoio eiike me ka mama apau i loaa ia'u, aka nae aule iie uhai | mai o ua kanaka nei ia'u, a i ko'u huli ana aku ihope, e mau ana 110 kona ku ma kahi hookahi, ma kela wahi no a'u o ka haaiele aua; aku iaia." ! "Pehea ke ano.o keia kanaka? Pehea ke ano o kona lole e koinoi ana?" wahi a Kikila, me ka piha me ke pihoihoi, no ka mea mahope I iho o kona lohe pono ana aku i na olelo a kela kanaka malihini no, kana mea e hana mai ana maluna o Mabela, ua houpiha loaia oia! me ka hoonaukiuki, ana no o ka i ana iho iloko ona, ina oia pu ke- j kahi malaila, aoie e nele kona paio me kela kanaka no ke kohu ole i o kona lalau ana mai i ka lima o kana aloha. ! "He kanaka kino nui oia, a he ili hauli hoi kona, o ke ano ku i ka hoomaka'uka'u," wahi a Mahela. "He hulu bolu aine keokeo anei maluna o kona papale ea?" "Ae, o ke anQ iho la ia o kona papale a'u o ka ike ana aku." "Ina pela, aohe aku Ia kena lie kanaka okoa, aka o kena ke kanaka ino hookahi e ola nei ma keia mau kapakai, a oia ke kapena o 'kekahi puulu kanaka oki puu." "l'a ike nuia no anei oe i keia kanaka?" "Ua kamaaina au iaia, oia o Gaia Tamela; aka nat manao no hoi au, aole no paha ana mau hoopilikia wale ana mai maluna ou. Malia ma ke ano ulia wale no paha oe i loaa ai i kela kanaka, aole mamuli maoli o kona makemake e kaa aku oe malalo o kona malu." • "Heha auanei ka manao o kela mau olelo ana, 110 kona makemake e ike hou ia'u, ina aole ana mau hoopilikia ana mai maluna o'u?" "Malia paha he mau olelo hookolohe wale mai no kela ana," i pane wale aku ai no o Kikila ma ke ano e hoauheeia aku ai na manao maka'u mailoko aku o Mahela. aka nae iloko o kona noonoo, ke hopohopo loa la oia, malia aole e kala kahiko o Gala Tamela o ka ike ana ia Mabcla i ka holoholo ma ke kahua okt ka'kela, a ua komo ka hoohihi iloko ona no kela kaikamahine, a ina he manao kekahi o kela ano, aole ana no e nele kona hana mai i kekahi hana limaikaika, i wahi e hookoia ai kona mau inanao lapuwale, alaila hopu mai la ua o Kikila i na lima o Mabela, a i mai la: "Mai maka'u e kuu aloha, aole oia e hoopilikia wale mai ana ia oe, a o ka'u nae e a'o aku nei, mai hoao hou oe e hele a mamao aku mai ke kakela mai, ua ikeia aku auanei ka hakilo mai o kela kanaka ma kekahi wahi, o kou loaa hou no ia iaia. ! "ileaha la ke kuleana o kela kanaka e hookokoke mau mai nei ma keia wahi?" "Aole i'o no ona kuleana, aka nae aia he mau wahi huna ko kela puulu hoopae malu i na waiwai ma na wahi like ole e waiho inai nei, a o ke kuleana iho la ia o keia kanaka e maalo mau mai nei ma keia wahi, aoiie he kumu okoa ae." "E kuhi ana ka hoi au he kanaka powa oia maluna o ka moana, aole anei pela e Kikila?" "Ua kamailio i'o aku au ia oe pela, ua loli ae keia kanaka mai ka hana hoopae malu i na waiwai, a i 'ka hana powa a pakaha wale i na ola ame na waiwai e loaa akit ana ia iakou ma ka moana." "Alaila o ko kakou mau kapakai nei anei ko lakou puuhonua e hoona mai nei, a e huwa nei i ka lakou mau waiwai hewa?" "I kekahi manawa, e hoolele mai ana lakou i ko lakou mau waiwai maan£i nei, a i kekahi manawa, he wahi okoa aku no ka lakou e kiola ai i ko lakou mau waiwai."

"Aole anei o B\makela, kc kapena o kela puulu kanaka hoopae malu i na waiu*ai?" "Me he mea la ma ka'u nana aku ia oe e Mabela, ua nui maoli kou ike no kela puulu kanaka, i maopopo ai ia oe o Bunakela ke kapena o kela poe!" "0 kou' poina iho la no ka ia e Kikila, i kela kanaka o ka ioaa ana aku he ekolu a eha makahiki ae nei i hala, ma kahi kokoke i ke kakela kahiko, ua eha a'u no hoi o ka malama ana a hiki wale i kona ola ana, pela iho la i maopopo ai kona ano ame kona inoa." "Ae, akahi no au a hoomaopopo mai la, a ke hooiaio aku nei i kena mau mea apau au e kamailio mai nei e kuu aloha." 44 A01e no i maopopo ia'u i kona manawa e waiho ana i kona pilikia, oia ke kapena o ka puulu hoopae maln x kona hala ana aku, i hoike mai ai o Makoma ia'u, i kona inoa ame kona kulana, a pela au i hoomaopopo ai nona mai kela manawa mai a hiki i keia wa a kaua e kamailio nei no kela kanaka." "He kapena i'o no o Bunakela no kela hana hakihaki kanawai mamua, ua pau nae kona nanaia ana aku e kona mau hoa ma ke ano he kapena no lakou, ua pii ae o Gala Tamela ma kela wahi, a oia ka | mea e noho mana nei maluna o kela puulu holookoa. £ hoopau i i ko kaua kamailio ana i keia mea, a e hoopau hoi i kou mau manao ] maka*u & pihoihoi, no ka mea e makaala mai ana no au i kou pono! ma keia hope aku, o ka'u wale no nae ia oe, e noho mau oe ma ke I kakela nei, a mai hoao hou e hele holoholo elike me ia au o ka hana ana ma keia kakahiaka!" | "Heaha auanei ko'u mea $ hele hou aku ai i ka holoholo. ua kau { ka maka'a ia'u i keia manata, mahope tho o kou hoike ana mai la, o j Gala Tamela ka kela kanaka, ka mea a*u e weliweli loa nei no ka hui Hou ana me ia." "No ko'u pono nei e Mabtla, mai hoao hou oe e haalele i keia kakela me ka loaa ole he hoa nou e hele pu ai, no ka mea iua e ili aku ana kekahi pilikia maluna ou, owau mai no auanei ka ilina o na hoopilikiaia mai, e hoomanao i keia mea e kuu aloha P

Haka pono loa raai la ka nana ana a Kikila maluna o ka U*i Ma-i b«!a, peia no hoi ua kaikamahine nei i nana ae ai i kana ak>ha, me hc • n:ea !a e hua'i paa ana i ko laaa mau manao aloha kekahi no| kekahi, alaila hoopili mai la o Kikila i kona mau lehelehe i ko Ma-| bela ? a ke 'ulumi la ua mau oj>io la iloko o ke apo a ke aloha, me j ko laua manao o kela kekahi mau sekona a laua o ke kiei ana aku | iloko o ka parcdaiso o ko laua haooli, iloko nae o kela manawa, aia j o Sa Uilama ke nana mai la ia laua nei, a ia alawa ana ae a Kikila \ a ike i ke ku mai o ka Ela, ua nana mai la oia me ka piha i ka haa- j lulu, oiai hoi o Mabela i ala aku ai a noho pono iluna, me ka hookau-1 mahaia o kona noonoo, no kela loaa pono ana mai o laua ia Sa i Uilama. j "E Kikila/* i poha mai ai ka leo o ka Ela, aia hoi ke kaumaha kei halii la maluna o kona mau maka. "O keia iho la anei ke ano o kat mea au e uku mai ai ia'u no ka*u mau hana maikai apau maluna ou J ,4 Ke manao nei au eSa Uilama, ua kuhihewa loa kou noonoo no \ ko'u ano ame ka f u hana, au oka olelo ana mai nei i ko'u pana'i aku I no kau mau hana maluna 0 % u," wahi a Kikila, me ke ku okoa ana mai iluna. "Heaha auanei ko f u mea e kuhihewa ai ika ike a ko'u mau maka ponoi." i pane aku ai ka Ela me ke ano uahoa. "Aole loa e hiki ia oe ke ike mai i ka mea iloko o'u, ina ua hiki ia oe ke ike mai i ka helehelena wale no mawaho; aka nae ke manao nei au, aole i hookaumahaia aku kou noonoo ma kekahi ano e kuu haku.' Xaria pono loa mai la ka Eia maluna o Kikila, alaila leha aku la kana nana ana ia Mabela, a no kekahi mau sekona kona ku mahe ana me ka pane leo oie, alaila i mai la: "Aole loa he wahi manao iki iloko o'u, ia'u o ka ae ana aku ia oe e holoholo maloko o ko'u kakeia nei, o keia iho la ka hopena o kau mea e hana mai ai maluna o'u, aka nae akahi a hookaakaaia mai kuu mau maka, pela iho la ka i hooneleia aku ai ka manaolana o kuu j •keiki, no ka lilo aku o ka U'i Mabela i wahine nana, o oe ka e Kikila; ka niea e hokai nei mamua ona, a i kaili aku hoi i na manao hoohihi 0 Mabela maluna ou." Aole nae i lilo kela mau olelo a Sa Uilama e noke la i ke kamailio 1 mea e wiwo iho ai o Kikila, ua ku ae la ka opio iluna a maloeloe, j alaila pane mai la: | "He mea oiaio ,ina o na kaupoku wale no o kou kakela nei kau i; ae mai ai ia'u, ina aole loa e kau aku ko'u mau maka maluna o ka! mea au i lawe inai ai he kaikamahine hanai nau. Ua ae mai oe e ! hele pu oia me a'u, nau ponoi no i haawi mai iaia iloko o ka poho o j kuu lima, e lilo au i hoa nona e holoholo pu ai ma kana mau wahi' apau e makemake ai, e iawe hele ana iaia iloko o ka ululaau, e lawe i ana iaia ma ka holoholo waapa ana maluna o ka muliwai. Ua ae pu mai oe e iilo au i hoa noho nona, ma na puu ame na'awawa ina na lae pali. a niahma o ka honua paa; a elike me ko'u piii mau ana aku ma kona aoao, pela iho ia ka pii mahuahua ana mai o kuu makemake' e piii aku me ia no ka manawa mau loa. lie mau la nae ia a*u o, ka hoomaopopo ole ana i ke koikoi ame ke kaumaha o na haawina e! iii iho ana maluna o'u, a i ko'u pii ana ae a iilo i kanaka makua, ua ■ pii mahuahua mai la ka iini ame ka makemake iloko o'u, e loaa ia'u ka hauoii, ma ka noho mau ana aku ma kona aoao ina wa apau. 1 ''He mea maaiahi no paha i kekahi ke kiola ana aku i ke kiaha o kona hauoii mai kona mau lehelehe aku, aole nae au o kela ano ka-1 naka, he mea au i makemake oie e kapaia mai i ka hookamani, a'u | no e manaoio nei, ua loaa pu aku 110 ia oe e Sa Uilama ia manao ' hookahi." I na minuke mamua aku, aia ka uahoa maluna o ka helehelena o I Sa Uilama, i ka pa pono ana aku nae o kela mau olelo a Kikila iaia, | ua hoauheeia aku la ka huhu mai iaia aku, a nana mai la oia i na |opio me na maka oluolu, no ka mea ke ike la oia i ka oiaio o ka ! Kikila mau oielo. ! lle lehuiehu wale kana mau manawa oka noho ana aku a nana i j ka paani like o Kikila me Mabela, me ka 'piha i ka hauoii iloko ona, a iaia e ku la imua o ua mau opio la, aoie he mea e ae iloko o kona | naau, o ka piha wale no me na hoomanao ana o na la i hala aku, a |o ia kana o ka pane ana mai ia Kikila: I "Auhea oe e Kikila, ina i ioaa ia oe ke ano hoopono e hoopilikia | ole mai ai ia'u ma kekahi ano, pela hoi ka hoopono nou iiio, aole loa .oe e kaili aku i ke aioha o keia kaikamahine opio, aoie hoi oe e aa e hookawowo i ke aioha iloko o kou puuwai, eiike me keia au o ka liana ana." Mamua o ka hiki ana ia Kikila ke pane mai, ua komo e mai la ka U'i Mabela no ke kupale ana i kana aloha, i ka pane ana mai: "E kuu makua," ine ka hoio okoa ana mai o ua o Mabela imua, a hopu mai la ma ka a-i o ka Ela. "Aole loa e ili aku na ahewa ana maluna o Kikila, aka maluna iho no ia o'u. No ka hoike ana aku ia oe e kuu makuakane i ka mea oiaio, ua konoia mai au, owau wale no ka mea kupono e hoakaka aku ia oe no keia mea. "He manawa ae nei i hala, ua hoike mai la o Kikila ia'u e haalele mai ana oia ia'u, ua hiki ole loa iaia ke noho hou iho ma kahi ana o ka holoholo ana 1 kona mau la kamalii, i kuu lohe ana i kela manao ona, ua lilo ia i kumu hoopilikia loa mai ia'u, a hiki i kuu ninau okoa ana aku iaia i ke kumu o kona haalele ana mai ia'u. "I kinohi, ua hunakele loa oia, me ka ae ole e hoike mai ia'u i ke kumu, me ka paakiki ana mai no e hele ana no oia mai keia wahi j aku. Iloko o kela manawa i loaa aku ai ka hoomaopopo ana ia'u, aia kekahi kumu nui loa o kona makemake loa ana e hele, he kumu hoi ana e hiki ole ai ke hoike mai imua o 'kuu alo, a hiki i kuu i okoa i ana aku iaia, no kona aloha paha ia'u ke kumu o kona makemake loa | ana e hookaawale mai a'u aku, a ia wa oia i ae mai ai, a hoike aku | la no hoi au iaia i ka nui o ko'u aloha nona, e hiki ole ai ia'u ke hoo- j kuu aku iaia. i

"E hoomanao e kuu makua, mahope mai keia o ko hoopa ana mai ( ia'u no kau keiki no Keoni Kalivilana, e ike iho ai oe, aole i hoolala I muaia kekahi mea mawaena o maua, a o ke kumu ia o ko'u hoole I ana aku e lilo i wahine na kau keiki, aka aole no au e kala kahiko i I aloha ai ia Kikila, me kuu manao okoa ana iho no, oia ka'u kane e! mare aku ai. Ina he mau ahewa ana kekahi au eSa Uilama, e hoo-1 kau mai maluna o'u, aole hoi maluna o Kikila, ua hala ole oia, ma; fceia mea au o ka ike pono ana mai nei i keia la." ! Papale aku la o Sa Uilama i kana kaikamahine a ku kaawale mai 1 iaia aku, alaila noke iho la i ka holoholo, me na manao elua e haku'i- i ku'i la iloko ona. O kekahi o kela mau manao, o ia no ke aloha ame ka oluolu, a o ka lua o ia no ka manao no kona kulana ame kona ohana. O ka holoholo nae ia o ua o Sa Uilama a hiki i ka hoi hou ana mai : a ku mamua o ke alo o Mabela, ua pane mai la oia. aole me ka leo huhu, aka me ka leo oluolu elike me ka makua i aloha i kana keiki:, "E Mahela kuu kaikamahine, i ka manawa a kou makuakane o ka waiho ana mai ia oe malalo o ka'u mau malama ana aku, ua waiho I mai o?a i kou hauoli ame kou hanohano, a ua lawe mai au ia oe, me | he kaikamahine ponoi Ia na'u, a o ke koko e holo la iloko ou, ua like aku kona maemae, me he mea la mailoko ponoi aku oe o kuu puhaka nei aku i ka hoea ana mai o kekahi hopena elike me ia au o ka hankaka ana mai ia'u, aole nae no olua ia hemahema e a'u mau keiki. aka maluna ponoi iho o'u na ahewa ana, ua hookuukuu wale aku au ia olua e paani pu, e hele pu, e noho pu i kahi hookahi, aka nae ke kaumaha loa nei au e a'u mau keiki, ua hiki ole loa ia*u ke ae aku, e; hooliloia olua i hookahl" "Pehea la oe e kuu makua i ae ole maī ai i ka mea hookahi a'u e upu aku nei, ilaila e loaa ai ia f u ka hauoli, w alaila lele hou mai Ia o Mahela, me ka puliki ana i ka a-i o kona makuakane, me ka noke ana i ka uwe. a ia Sa Uilama o ka nana ana aku ia Kikila, o ua opio nei kekahi e hookahe la i kona mau waimaka ine ka piha maoli i \ ka ehaeha. (Aole i pau.) |