Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 11, 14 March 1913 — NA MA'I ME KA MANAOIO O NA HAWAII. [ARTICLE]

NA MA'I ME KA MANAOIO O NA HAWAII.

>'4 H»o* Hoopunipani » na Na kahana anaana, *ia C tt! i <ahsna h _mi. nui wal<? o ua llatraji « m3k . mOlO miMMi bpī iioko oka mana o&a >.ihuna anju»a, ame oa ka'iuna kaa*; mauao ana h« hiki i ke:a [>oe ke pu!e i aa aamakua e kau a hooili i ka ma i r«me na a i kahī mauawa i ka ] npake maluna o kekahL A no keia kama ! *e hookaa oo ka ma'i maluna o ka pc«f manaoio i kei* mea he anaaua, o ka la- 1 kou hana mua, o ka hele i na kahana, a o ka na kahuna e olelo mai ai "na 1 make oe ia mea. aia mea.'' A pela, i sla rnai a» na ku-e, aiue ea {-nemi ino ana mawaena o ua h'oa uoho, oh»na ame na hoaloha, maluoa o ka Kiea oiaio ole. i'an makehewa no hoi ke da!ti i kaa a mea he kuhihewa. Ueaha ka anaana? A pehea \ maliaoio ai kakou na Hawaii iloko o ia meaf

Iloko o keia au maiamaiama o Ha- j waii nei, elike hoi me ko ia wa ponli j i hala, ua oui wale ka poe hoopuniponi { e i mai ana be mana ko ltkoa, a no 1 ia mea ua hookahuna ia )akou iho; ma | ka hoopaanaau ana i na pule o na hua-; olelo ano paakiki, a me ka hana ana i) kekahi mau mea e puni ia aku ai lakou.} A o ka poe manaoio iloko o keia poe | iawe aku ia i na maunu, elike me ka ' ianoho f ka aahn, itn« na mea e ae o ka' enemi, a na ke kah«na aku ka hooma*a ana ma kana pole uoii. e kauoha ana i na Akua ame na Aumakua apau, mai ka 1a hiki a i ka ia kau, a r>eia aku, a pela aku. A oa manaoio kekahi poe, a peU no me ka mea e anaana ia ana, he mea hiki no i ke kahuna ke kauohu i kona mau papa akua e kau mai i ka! u-iwaiiwali. a hooloihi aku paha i kona! k'aa mu'i ana, a i ole e make no. | F.ia nae ka oiaio. O ka mea e kau ai ka ma'i, a i oie e inake ai me ka liuhu ' o'e, o>a no na laaumake i hanai ma-lu J ia e ke kahuna lle mau make | no i ka *ra kahiko, e like me ka a.i | hohu, Akia ame ka apu koheoheo. O kein na laau make a na 'lii e hanai ai i mea hoomake i na kanaka, a pela no na kahuna. 0 keia uiau laau aole i ikaika loa e make koke ai aka he )ohi iki. A no ia mea i olelo mau ai na kanaila, "Ke make anaana ia kekahi o ka ohi aku la no ia apau." Heaha ke kumu o ial A penei: O na mea ai a na Hawaii, he wailio loihi, elike me ka poi, he waiho loihi iloko o ka uiueke, pela ka i'a iloko o ka ipukai, a o ka wai iloko o ka hokeo; a o ka ohana e ai ana i ka ai hookahi, ka ipukai hookahi ame ka j wai hookahi, a pela e pau ai ka ohaua. i ka make; ke ole e kii ia kekahi aahuna i ike i na laau pale i ka ikaika o keia laau make. A heaha ka laau ikaika i ka hoopau ana? O ka aila a momona puaa oia kekahi o na laau ikaika loa i ka hoopau, a oki pu ana i ka ikaika o na laau make lie nui wale; a ua ike na kahuna i keia mea, pela lakou i olelo ai "Aia no ka na o na aumakua. a moe ka ihu o ka puaa." Ai ka mea ma'i i ka puaa, pela ka ohana, o ka pau uo ia o ka ikaika o ka laau inakfL a o ke ola no ia. Kaulaua I ne la i ke kahima ike. Ua ike keia poe kahuna i ke kumu, ame ka hopena; noIniHi i ko lakou hoopau ana i ke kumu pau pu hoi ka hopena. E hoomanao o na ma'i nnaana )a (hanaiia i ka laau niake) he opuohao, oia hoi ua ai i na mea i haawi ia mai. i'ela iho la i .n\ft , j i ka ai ana i na rnea frhakwi ia uiai.'ua hoekomo ia koia mau laau male iloko oiaila hui pu ia iho la mp ka pule. Pela no hoi i luki n:ai ai ia mla, he mea maikai ole kn h/iawi hakina i kekahi mea. A i ma'i kokahi poe me keia mau ina i nnimnn ia. e hoohialua'i a uui, oia ka mea o pau ai ka nmna o na pule ,p*nan;i. a o ke kiha wai mehana. ka aila puaa, ;«i!a oliva ame ka waiu biui » o ke kookeo o ka hua mou, ke inu ia n mahnahua, o ka pau no ia o ka niaaa o ua mau akua hoopunipuni la, ame na hana apiki apau a ua kahuna. Na Kahuna ī'laleo. 0 keia na kahuna kamailio ine na uhnne. a i ole u«i aumakua; a hiki hoi i ka poe oloko o ka halo ke lohe aku i na leo hane hane p na uhann mniluna iho o kau]»oku hale, pa«a hale. a i ole mawano o na ijmka. ka lakou mau pai,a han» ma ka puka komo e huli ana i ka hikma* 0 keia lohe ana i na leo hanrJiane (leo hiln) ua manaoio iho la k~ poe naaupo he inau leo keia o ua r.kua, e hahai mai ana i ka inea e haua ai. 0 ka oiaio nao. o keia mau leo liilii e johe ia al oia no na ieo ponoi o ke ka huna. Ua kapa i a i keia mau la i u » hooleleleo (ventriloqui»t s ). Ua ike keia poo kahuna i keia mau hana, a pela la* kou e hoomakapo, a hoomaka'uka'u ai 1 na kanaka i puni mahehewa ia lakou Okeia ka poe ninau uhane, ka mea m.l' 1 .! , ' ul ! iuki ,0 * "i; a i p»pa mw ai. aole e pun» ia mau mea. Kahuna Hoonohonoho. He eiua Sfnn k s eia ano oia na kahiina noho ia e na papa akua kiekie ehko m© kamohalii, %lii a ka, Pele, Ka' hihopua, a p«!a aku; a o ka kekahi na kahuna noho īa e na papa akua aaahaa unihipiii, o ia hoi na uhane o na akua. 1 Wāke 1 hooraan,,ia i mau He oiaio anei o koia man pap n *}«,« i„*k e ( A* a "r a ! t V". i h « n, »« «"l# keia bo ke Akua kiektef He oialo anei o keia mau papa akua haahaa (unihipili) oia na uhane o ka poe i hoomana iaf O ka mij»iona anei ia a ka aaeia naikai o ko Akua e hele wale mai i keia »o mamuli 0 ka makemake o keksbi kanakaf Aole loa. Ua hoounaia mai na auela e ke Akua, no kekahi hana, ao»e oi aku, aole emi mai; a o ka anela haU i kekahi mea kn-e i ka ke Akna (ka euanelio) e hoino ia no ia anela, G«tl. 1:8. A o na anela hoouna ia mai e ke Akua. aole o lakoii noho iluna o kahi mea (haaka) *ka e ku kaawale no la* kou a olelo a i o«e ha*i mai i ka lakou mieiona. E nana maPna anela i hoounaia mai ai ia Aberahama, lakoba, Ia »ep«, Zekaria, a he nui aku. Aole no ka olelo mai o keia mau \ihano noho ilona o kekahi haka i ka inoa o learu Kri»to, ha'i mai i na pauku palapala hemoiele. he kumu ia no kakou e manaoio aku ai no ke Ak%a mal lakou, akai he man p«hel« kel» a keia mau uhano i kuhihewa ai na kanaka. Me ka palapala hemolele o Sanata i hoowalewale ai ia lem. (Mat. 4.) l'a kipakuia kekahi o keia mau nhane mailuna aku o kona haka e Paulo ma Tuaieira (Oih. 16:16-19). Pela so 'hoi e le«u. Nol&ila e ike kakou he mau uhane ino no keia; aka e hoopalaimaka ana imtm o n» kanaka me he mau aae'a la o ka malamalama (II Kor. 11:14.). 0 m anela he okoa loa lakou. Aia lakou me ke Akwa kahi i noho ai; aole lakou e heie vr»le koe wale no ina o ka hooko ana i ka lakou inisiona. O n& anela haule (ela o &atana ame kona anela) aia llakon ma ka 3oa ka lanla o%eia hemu», ma «a wahi

apaa. Va kapa ia iakoa ea daiaonia i kahi wau l'* kipake ia !akotj scai ka laoi mai rr.xruvY\ o ko kipi ana, a he wa ko 'akea i haawī i* ai « eoho ma ka honua mamaa o ko Ukou hoopa'i hope \% ana, O keia oa uhaae loaa ole o na kino io a iwi eii*e rae ko kakon. a no U kama i ake loa ai na uhaae e keia a-o e noho ilaea o aa ka> naka a i ole hole-hoion», Mar. 1:1-12. A o keia maa uhaee iho (/iaimonio) he aoo maikai kekahi a he ioo lapawale loa kekahī. a e like oe ko lakou aao pela no !ak<m ke noho ilaaa o ko lakou , mau haka. | ! Ua hiki i keia maa uhaae daimonio | ke haea i na hana mana, ke hooioli^oii' ! i ko lakou mau kino ma aa ano hke ole, ko lakou leo. a pela aku; koe nae aoie | , e hiki ia lakou ke hooloii i ko lakou ! mau kino elike me ko ka mana nunu ' (ka hoailona oka Uhane Hemoiele). ] Na unihipili, a aa Hawaii e mauaoio j nei o ka uhane o ka lakou mau pona- j hele i hoomana he maa uhaae dai-' monio ino a haumia no lakou. Koe wale no o keia maa uhane ua hoololi i ko: lakou kino, a mau hana elike o« ko ka 1 ! mea i hoomanaia; a pela i kuhihewa ai | kekahi poe o keia io no ka lakou puna- ■ hete. ua mana. a ua hoi hou mai. [ Ua hiki anei ika uhane oka mea i i make ke hoi bou mai i keia ao e hahai, | kohiknhi, i ka poe e ola anaf He uhaiki ana keia i ke kanawai. Aole loa o I hiki ke hoi hou mai na nhane o ka mea make e ha'i i ka mea ola r e nana i ka moolelo o ke kanaka waiwai me Lasaro, aole i ae ia e hele mai i keia ao e haha'i ai. (Lnka 16:27-31.)

| Nolaiia he mea «aakehewa, a kuhi-1 ihewa ka hoomana ana i na unihipili; | na puolo liilii, e malama hookapukapu , ai, maluna o na ipuka, na kthi o ka | ha'e, a iloko o na pahn lole. E hoomanao i *ke kanawai:—"Aole lou akua e ae imua o Ko*u alo.*' Puka- ! ana 20:3. > j He mea oiaio no ua noho ia no keI kahi poe e ke»a mau uhane daimonio, 1 ja hana ia na hana kupaianaha; aka, aole oia ka mea ou e hookanwa aku ai na na uhane i kipaku a hoowahawahaia e ke Akua. Oia ka mea o Saula i pili- i kia ai ame kekahi poe e ae he nui. E olelo mai ana kekahi: (< Ua loaa , kekahi poe i l:a ma'i mainuli o keia . mau nhane." Ae, pela no. Xo ka puni iloko o ia mau hana ke kumu. He kiimu no me kona hua ame kona ho-. pena. Ina oe aole e puni, a lawelawe, • a paani me Ka pahi, aolē e moku. Pela ( no ina aole e puni, a lawelawe. n paani i me na uhane (laimonio, aole e poino mai ia mau mea mai. j I Na Kahuna Po*i Uhane, o lakou ko- j kahi poe wahahee nui loa. Ua nui ka ! poe i manaoio ua hiki i keia mau kahnna ke po'i i ka uhane a make iloko o kt) lakou mau poho lima. Na uhano o ka poe make aohe aweawea koko, a o na uhane o ka poe ola, he mau awea-1 wea koko iloko o ka walewale, me he ' hua moa la. i 0 ka manaoio ana pela, oia no ka hooia ana aku he mea make no ka uhane., Aole loa e hiki e make ka uhane.! Aole ka uhane he mea hiki ke pepehiia.: 0 na kino ola e like me ko kakou nei J j he io a he iwi, ame ka uhane. Ke hele , ka uhane make ke kino. (lakobo 2:26). Aka ke manaoio nei no nae kahi poe, i 1 na uhane hele ka nia'i (molohai wale i mai no) ola no nae ke kino. Aole! loa i ku keia manaoio i ka oiaio. ina I e haa'ele ka uhane i ke kino, e make I koke no ke kino, a ina hoi hou mai ka i uhane, e ola hou ana kela kino, ina he hookahi hora, hookahi la a oi aku no j paha. I hele loa, o ka make loa no f«. Nolaila he mea hoopunipuni waie no ] ka po'i uhane aine na ma'i molohai wale mai no, uhane helo hoi i ka olelo ; ana a kekahi poe. Ua lawa paha ka'u mau hooiaio ana ! i na hana hoopuni]nmi a na kahuna like ole. oiai he nui wale aku, aka ke manao nei au e hoouluhua aku an no ka loihi loa maluna o keia mahele, ke hooki noi au, a huli hou ae ma kekahi mahele okoa ae. Xa kahuna lawelawe me ka Baiba!a ma ka inoa o lohu Kristo. O keia kekahi o na kahuna nana e hoopuhili nei ka noonoo o na lehulehu he nui, e hoohuikau ana i ka mea oiaio me ke kuhihewa. Ua puni hei ka po>» he nui wule iloko o na mea kuhihewa nmniuli 0 kekahi mau mea oiaio i hana ia. o ka manao ame ke kahua he ole loa ma na ano apau. No keia ano kahnna ka lesu i K)leIo mai ai: 4 *He nui ka poe e olelo mai ana ia'n ia la, E ka Haku, e ka Haku, aole anei makou i a'o aku ma kou inoa! 1 mahiki aku hoi i na uhane ino ma kou inoaf a i hana aku i na hana mana he nui ma kou ?noaf Alaila e ha'i aku au ia lakou, aole au i ike ia oukon; e haele oukon pela mai o 'u aku nei e ka poe hana ino. ?r (Mat. 7:22-23). Aole i kauohn a i ole kuhikuhi mai ke Akua me ka Baibala, wehewehe moeuhane, k'ala hewa e hoola ai i ka mea ma 'i; a i ole, ua kupono no paha ka manao a hana ana pela. ina i neie kana mau kuhikuhi ana, kana mdu lawelawe ana. kana kauoha ana, maloko o ka Baibala. Ua olelo Oia: " Aole no ka poe ola ke kahuna lapaau (phy«ieian, kauka), aka no ka p oe ma'i (Mar. 2:17). Aqle o lesu e olelo no ka poe ma 'i ke kupono 0 ke kauka, ina he hewa ke kii ana i na kauka haawiiaau. (O ka unuhi ana no nae ma kahi 0 ka huaolelo physician, he kahuna lapaau, ua poiolei no keia unuhi ana, aka e manao ana paha ke-! kahi poe o keia mau kahuna lapaaa! hoopunīpuni i ha'i mua ia ae nei. O ka kakou hnaolelo i keia wa he kauka). | "Ma ka pule me ka hookeai, <4 ke-! kahi wahi a leau (Mat. 17:21). Aka, ko i manaoio nei kekahi poe, ma ka hookeAi I e ola'i na ma'i apa«. Ua hoohana la-' kou ī kekahi kumupaa no kekahi kumu okoa. O na ma'i i kupono no ka pnle i me ka hookeai ke ola ma i A lawelawe ana, aka aole na ma'i apau. A o ka lesu ame Kana mau haumana i a'o a I kauoha mai ni; "'E kau 1 na lima maluna o ka poe ma 'i." (Mar, 16:1$) (lak. 5:14). Aii na kanaka hoi! penei: 4, lna he ma'i kekahi o oukoa e kii aku oia i ka poe (elua a oi aku) j lunakahik6 (aol* » kane a i wahioe kahuna) o ka EkaPwia-, a e pule lakou maluaa ona me ka hamo ana iaia i ka i aila (aole kekahi mea okoa ae) ma ka inoa o ka Haku." (lak. S:H). Oia ko, kauoha i na kanaka. Ua a 'o eoai o la- ! koba pela no ka mea, oia ka lesu i a 'o mai ai ia lakou # oia no hoi ka lakoa ; i ike ai ia lesu e hana ana. Hat. I Mar. 5:23; 6:5; Luka 4:4«; 13.13" a! he nui aku. ' j Aka, me ka manaoio pu e lawelawe ai ? pela, no ka mea ina aole ka majiaoioJ •ole e hiki ke hooluol» i ke Akua. ka ' mea i hiki ke hoela mai. I 1 kekahi manawa na lawa no ka nia-; naoio aka. aole i ku i ko ke Akua ma- \ ka hoola *»a mat ia wa, aikekahi manawa tta lawe aku Oia i Ka- : t aa, oia koi ka uhaue. a make iho ia ka | mea ma'i. | Nolaila mai puni iki kakoa i hook^ki'

kah-aea o apaa. E kapae ioa ka laaeaoio ana lioko o !akou. Mai m» nao kako« he e !*aa 35ai aea ia maī ta lākoi texi. a : oi* ioo paha. no ka anea he oixio o'e '&o lakoi kaiiaaO Va rakiko. ka eoonoo akahele. ke ala maalahi no kak-:na ,a 0 ka pialei*? maluaa o ke Akua otaio hookahi ka mole naaa e hookupaxma ka aoao o ka poeo .* o ka see imoa ma ke ala o ka 01*10 ka mea aaaa e hoopiha i aa la me ka hauoii ame ka maha o ka manao. W. KINNEY. | i (Aole i paa.) 1